Αρκάδας την καταγωγή, γεννήθηκα το '44 στο Μετς. Το πρώτο μου διαμέρισμα ήταν στη Νικοσθένους στο Παγκράτι. Τώρα μένω Σκουφά. Κέντρο πάντα, εννοείται. Εδώ κινούμαι, εδώ είναι η ζωή. Μου άρεσαν πάντα οι άνθρωποι, ο θόρυβος, οι εικόνες, οι μυρωδιές του κέντρου - τα προάστια είναι για τους συνταξιούχους!
• Η δική μου Αθήνα μοιάζει με ζωντανό οργανισμό που διαρκώς αλλάζει. Την αγαπώ γιατί είναι απρόβλεπτη: άλλοτε με αιφνιδιάζει με την αγριότητά της κι άλλοτε με εκπλήσσει ευχάριστα με την τρυφερότητα που μπορεί να κρύβει πίσω από τη σκληρή της όψη. Λατρεύω το κέντρο της, τους ζεστούς της ανθρώπους, τους νέους που διαβάζουν στα παγκάκια, τα βιβλιοπωλεία, τα σινεμά, τα θέατρα και οτιδήποτε αναδίδει ζωή και δημιουργία.
Θλίβομαι με τις εικόνες των αστέγων, των κλειστών καταστημάτων, των ανθρώπων που αναζητούν στα σκουπίδια την τροφή τους· με τα δεδομένα που έφερε η κρίση και με την αναλγησία όσων γυρίζουν το κεφάλι τους στoν ανθρώπινο πόνο.
Αν με ρωτούσατε σε μικρή ηλικία, θα σας έλεγα ότι επιτυχία θα ήταν να καταφέρω κάποτε να ζήσω ασχολούμενος αποκλειστικά με τα βιβλία και τους συγγραφείς τους. Αυτό το πέτυχα, ασχολούμαι μαζί τους ακόμα και στον ύπνο μου! Αλλά η επιτυχία δεν είναι πεπερασμένη έννοια και η σημασία της εξαρτάται πάντα από τα διακυβεύματα κάθε εποχής.
• Η παρουσία της πόλης στη λογοτεχνία πάντα με γοήτευε. Από τον 19ο αιώνα και τη σκοτεινή Αθήνα των Αθλίων των Αθηνών του Κονδυλάκη μέχρι τις σημερινές μικροαστικές συνοικίες, όπως αποκαλύπτονται στα Σακιά της Ιωάννας Καρυστιάνη.
Με συγκινεί επίσης το πώς προσλαμβάνεται η σύγχρονη Αθήνα από τους νέους πεζογράφους, όπως η Αθήνα του Βασίλη Δανέλλη στο νουάρ μυθιστόρημα Μαύρη Μπίρα. Και, βέβαια, πάντα μου αρέσει να ταξιδεύω στην Αθήνα της Μπελ Επόκ, στην Αθήνα των μυθιστορημάτων της Φιλομήλας Λαπατά ή των βιβλίων του Γιάννη Καιροφύλα.
• Μπήκα στον χώρο του βιβλίου ενώ ήμουν ακόμα μαθητής, από το πάθος μου για τα βιβλία και από τον θαυμασμό μου για τους συγγραφείς τους. Εργάστηκα πολλά χρόνια στη «Φωλιά του Βιβλίου». Το 1968 ξεκίνησα τις εκδόσεις Καστανιώτη μαζί με τον Θανάση Ρεντζή, τον Φώτη Καραμήτσο και τον Θόδωρο Παραδέλλη, εκδίδοντας τη «Συλλογή Θεαίτητος» με βιβλία κυβερνητικής και μεταμαθηματικής φιλοσοφίας. Το '71 εκδώσαμε το πρώτο μας λογοτεχνικό βιβλίο, το Μικρό ανθολόγιο σύγχρονης παγκόσμιας ποίησης, και συνεχίσαμε με την Έλλη Αλεξίου, τον Δημήτρη Χατζή, τον Θέμο Κορνάρο και άλλους σημαντικούς συγγραφείς.
• Η ραγδαία μείωση εισοδημάτων επηρέασε όλους τους κλάδους, λογικό ήταν να επηρεάσει και τον χώρο μας. Σε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση εμείς επινοούμε τρόπους ώστε να μη φτάσει τελικά να γίνει το βιβλίο είδος πολυτελείας. Προσπαθούμε να μειώνουμε διαρκώς το κόστος παραγωγής, ώστε το έντυπο βιβλίο να έχει τη χαμηλότερη δυνατή τιμή, ενώ εκδίδουμε τους περισσότερους νέους μας τίτλους και σε ψηφιακή μορφή με πολύ χαμηλές τιμές, ώστε να είναι προσιτοί σε κάθε αναγνώστη.
Θα πρόσθετα ότι η κρίση μάς έκανε και πιο συλλογικούς, γιατί πάνω από κάθε δυσκολία υπάρχει η κοινή θέση ότι το καλό βιβλίο είναι ένα αγαθό απαραίτητο. Ναι, το κλείσιμο του βιβλιοπωλείου της Εστίας είναι μια θλιβερή εξέλιξη, όπως κάθε ανάλογη είδηση, γιατί αυτοί οι χώροι είναι τα πολιτιστικά κύτταρα της πόλης. Εμείς όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουμε αντίστοιχο πρόβλημα στο βιβλιοπωλείο μας αλλά σκεφτόμαστε να το αναπτύξουμε.
• Είμαστε οι πρώτοι που φέραμε το ψηφιακό βιβλίο στην Ελλάδα, γιατί πιστεύουμε ότι πρόκειται για τεχνολογική επανάσταση που θα βοηθήσει τη διάδοση και την εξάπλωση του ελληνικού βιβλίου σε όλο τον κόσμο. Είναι γεγονός ότι αρχικά αντιμετωπίσαμε επιφυλάξεις και αμηχανία από πολλούς που πίστευαν ότι το ψηφιακό ανταγωνίζεται και υπονομεύει το έντυπο. Σήμερα, όμως, έχει γίνει πια κοινή παραδοχή η αναγκαιότητα των ψηφιακών βιβλίων, καθώς προσφέρονται σε χαμηλές τιμές και είναι πολύ εύκολη η αγορά τους.
• Προτιμώ βιβλία συγγραφέων που έχουν θέσεις κι απόψεις για όσα συμβαίνουν γύρω μας, γιατί πιστεύω καταρχάς ότι «η λογοτεχνία μάς κάνει πιο ευαίσθητους στη δυστυχία», όπως έχει πει πολύ εύστοχα ο μεγάλος νομπελίστας Μάριο Βάργκας Λιόσα. Δεν μου αρέσει η εύπεπτη λογοτεχνία, αλλά εκείνη που διευρύνει το πεδίο των προβληματισμών μου. Κάθε βιβλίο έχει το κοινό του. Η παρουσία του, η διατήρησή του στην αγορά, η θέση του στην ιστορία της λογοτεχνίας καθορίζουν τελικά και την πραγματική του αξία.
Εμείς εκδίδουμε βιβλία κορυφαίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, οι οποίοι μας εκπλήσσουν κάθε φορά με τον τρόπο που πραγματεύονται τα σημαντικά ζητήματα που μας απασχολούν. Όπως ξέρετε, δεν έχει σημασία μόνο το τι λέει κανείς αλλά και το πώς το λέει. Εκεί βρίσκεται η γοητεία και η ουσία της λογοτεχνίας. Είναι αλήθεια ότι στα σαράντα πέντε χρόνια της ιστορίας μας έχει συμβεί και να μην εκδώσουμε κάποια καλά βιβλία. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι παραγνωρίσαμε την αξία τους, αλλά ότι ήδη είχαμε πολλά αξιόλογα βιβλία στον προγραμματισμό μας και δεν μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τον προβλεπόμενο αριθμό τίτλων για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
• Έχουμε εξαιρετική λογοτεχνία. Το τονίζω αυτό γιατί πιστεύω ότι η πεζογραφία και η ποίηση στην Ελλάδα συχνά αδικούνται από τον διαχωρισμό της λογοτεχνίας σε ελληνική και ξένη. Πρόκειται για μια αφελή διάκριση. Προκύπτει από το γεγονός ότι, μιλώντας για ξένη λογοτεχνία, έχουμε στο μυαλό μας τον ανθό της: νομπελίστες, βραβευμένους, διακεκριμένους και πολυδιαβασμένους ξένους συγγραφείς.
Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί καλοί Έλληνες συγγραφείς που ζουν ανάμεσά μας και πρέπει οπωσδήποτε να τους διαβάσουμε για να καταλάβουμε καλύτερα και την κοινωνία στην οποία ζούμε. Ναι, έχουμε και λογοτεχνία πόλης και λογοτεχνία δρόμου. Στοιχεία της μπορούμε να βρούμε σε πολλούς συγγραφείς, παλαιότερους και νεότερους, από τον Νίκο Νικολαΐδη μέχρι τους σύγχρονους Αλέξη Σταμάτη, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Λένο Χρηστίδη, Βασίλη Δανέλλη, Κώστα Μουζουράκη, Ιερώνυμο Λύκαρη και πολλούς άλλους.
• Αν με ρωτούσατε σε μικρή ηλικία, θα σας έλεγα ότι επιτυχία θα ήταν να καταφέρω κάποτε να ζήσω ασχολούμενος αποκλειστικά με τα βιβλία και τους συγγραφείς τους. Αυτό το πέτυχα, ασχολούμαι μαζί τους ακόμα και στον ύπνο μου! Αλλά η επιτυχία δεν είναι πεπερασμένη έννοια και η σημασία της εξαρτάται πάντα από τα διακυβεύματα κάθε εποχής. Σήμερα λέω ότι για μένα επιτυχία θα είναι να συμβάλω με όποιο μέσο διαθέτω στο να κρατήσουμε το βιβλίο ψηλά ως μέγιστο αγαθό του πολιτισμού μας και ως απαραίτητο μέσο για την επιβίωση και τη βελτίωση του καθενός μας.
• Η ευτυχία είναι στιγμές. Όπως και η δυστυχία. Έτσι, σαν τις κορυφώσεις και τις καταπτώσεις ενός γραφήματος. Στη διάρκεια της ζωής μας, βέβαια, τείνουμε να θυμόμαστε μόνο αυτές τις εξάρσεις, λησμονώντας ό,τι μεσολαβεί μεταξύ τους. Η δική μου μεγαλύτερη απόλαυση είναι η διαίσθηση που έχω κάθε φορά που διαβάζω ένα υπό έκδοση βιβλίο για το πώς θα το παραλάβει στην τελική του μορφή ο αναγνώστης, από τη γραμματοσειρά μέχρι το εξώφυλλο.
• Ναι, είμαι εκδοτικό κατεστημένο. Αλλά πίσω από αυτόν το βαρύγδουπο χαρακτηρισμό υπάρχει ένας παραγωγικός, δημιουργικός, καθημερινός άνθρωπος ο οποίος, εκεί που όταν πρωτοξεκίνησε είχε να επιμεληθεί δύο-τρία βιβλία, σήμερα έχει να το κάνει με διακόσια και τριακόσια. Αυτή είναι η διαφορά και όχι ότι κατέχω μια κάποια εξουσία.
•Η αγαπημένη μου λογοτεχνική φράση; «Θα προτιμούσα όχι» από το Μπάρτλεμπυ ο Γραφιάς του Χέρμαν Μέλβιλ.
σχόλια