Οι Έλληνες δεν γερνούν ποτέ

ΣΑΒΒΑΤΟ Οι Έλληνες δεν γερνούν ποτέ Facebook Twitter
Η Βερονίκ Μπουτόν-Μιγιό εξερευνά την τρίτη ηλικία στην ελληνική αρχαιότητα, ο Μιχάλης Αλμπάτης ενσωματώνει αριστουργηματικά το σεξ στο «Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους» και η Ζέιντι Σμιθ ανατρέχει στο παρελθόν για να εξετάσει τον λαϊκισμό.
0


Ο ΗΛΙΚΙΑΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ αποδείχτηκε μείζον θέμα τριβής στη διαδικασία ανάδειξης νέου αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μας εκπλήσσει.

Το ageism θεωρείται από τις τελευταίες κοινωνικά αποδεκτές προκαταλήψεις σε όλον τον δυτικό κόσμο, σύμφωνα με την American Psychological Association. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα διάβασα, λοιπόν, το βιβλίο της Γαλλίδας ελληνίστριας Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό, «Vieux, un Grec ne peut pas l’être» (Ένας Έλληνας δεν μπορεί να είναι γέρος), που μόλις κυκλοφόρησε.

Η Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό μας εξηγεί ότι στον αρχαίο κόσμο ο καθένας είχε μια προσωπική διαδρομή προς τα γηρατειά και ότι η προχωρημένη ηλικία δεν θεωρούνταν παθολογικό φαινόμενο, όπως σήμερα.

Ειδικευμένη στον γιατρό και φιλόσοφο Γαληνό, που ήταν ο τελευταίος μεγάλος γιατρός του ελληνορωμαϊκού κόσμου (έζησε από το 129 έως το 201 μ.Χ.), η Γαλλίδα ερευνήτρια μάς λέει ότι στην ελληνική αρχαιότητα δεν υπήρχε η κοινωνική κατηγορία των γέρων ή των ηλικιωμένων. Σήμερα η τρίτη ηλικία είναι ομογενοποιημένη, όπως τα γάλατα, και κατηγοριοποιημένη. Η Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό μας εξηγεί ότι στον αρχαίο κόσμο ο καθένας είχε μια προσωπική διαδρομή προς τα γηρατειά και ότι η προχωρημένη ηλικία δεν θεωρούνταν παθολογικό φαινόμενο, όπως σήμερα.

cover
Βερονίκ Μπουντόν-Μιγιό, Ένας Έλληνας δεν μπορεί να είναι γέρος, εκδόσεις Les Belles Lettres

Η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος και η συνέχιση της σεξουαλικής ζωής ρύθμιζαν την κανονικότητα των ανθρώπων προχωρημένης ηλικίας. Στηρίζει τα συμπεράσματά της σε μεγάλη έρευνα, λεξικολογική και εννοιολογική, σε λογοτεχνικά κείμενα αλλά και ιατρικές πραγματείες από την εποχή του Ομήρου μέχρι τους πρώτους αιώνες μετά Χριστόν. Ανάμεσα στις πραγματείες είναι και αυτές του γιατρού Γαληνού. Σώζονται πάνω από εκατό.

Αφού βρισκόμαστε στο χώρο της αριστεράς, δεν μπορώ να κρύψω τον ενθουσιασμό μου για το πρωτότυπο, ευρηματικό και «λοξό» δοκίμιο του καθηγητή Φιλοσοφίας Μικαέλ Φεσέλ, Κόκκινα Φανάρια, Η ηδονή και η αριστερά, που κυκλοφόρησε την 1η Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Πόλις (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας).

Ο συγγραφέας συζητάει κατά πόσο η αγορά έχει κυριεύσει τα σώματά μας και το πνεύμα μας σε τέτοιο βαθμό ώστε να μετατρέψει το άτομο σε Ηomo economicus ακόμη και στην εμπειρία των απολαύσεων του. Ως ηδονή και ως απόλαυση εννοεί όχι μόνο τον έρωτα και το σεξ αλλά και τις γευστικές, τις εορταστικές και άλλες ηδονές της ζωής. Η αφηγηματική πραγμάτευσή του στηρίζεται στη λογοτεχνία, σε φιλοσοφικά και πολιτικά δοκίμια, σε ρεπορτάζ, σε διαφημιστικές καμπάνιες ακόμη και στην ερμηνεία συμβόλων.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Μικαέλ Φεσέλ, Κόκκινα Φανάρια, Η ηδονή και η αριστερά, Μτφρ.: Γιώργος Καράμπελας, εκδόσεις Πόλις

Θυμόμαστε όλοι ότι σε εκείνη την συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος για το «ναι» ή το «όχι» στο δημοψήφισμα του 2015 είχε στοχοποιηθεί ως αντιδραστικός ένας άνδρας που κρατούσε ένα ποτήρι κρασί. Το συμπέρασμα είναι αυτονόητο: ένας bon vivant δεν μπορεί παρά να είναι αντιδραστικός. Ο Φεσέλ προτείνει, τελικά, να ξαναβρούμε τις παραδόσεις όπου η ηδονή και η χειραφέτηση πάνε μαζί και ότι η πολιτική εμπειρία δημιουργεί ελπίδες μόνο αν είναι απαλλαγμένη από τον φόβο και την ντροπή.

Είχα γνωρίσει τον Μικαέλ Φεσέλ σ’ ένα γεύμα που είχε οργανώσει η Γαλλική Πρεσβεία προς τιμήν του πριν από μερικά χρόνια με την ευκαιρία της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του Ο καιρός της παρηγοριάς (από τον ίδιο εκδοτικό οίκο). Φωτογραφηθήκαμε κάτω από την ταπισερί της τραπεζαρίας της πρεσβείας. Εγώ με σακάκι, αυτός με μπλουτζίν και εφαρμοστό πουκάμισο. Στο γεύμα είχε μιλήσει για την ελευθερία. Συναρπαστικός ομιλητής, με πολύ συνεκτικές ιδέες. Στο μενού, σαλάτα με κολοκύθα και παντζάρια confites με κατσικίσιο τυρί, και γιουβαρλάκια. Με τη διαφορά ότι ήταν youvarlakia à la française.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ:​​​​​​Μιχάλης Αλμπάτης, Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, εκδόσεις Νήσος

Συζητούσα πρόσφατα μ’ έναν φίλο για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Αλμπάτη, Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους (εκδόσεις Νήσος). Μου έλεγε πόσο του άρεσε το βιβλίο και πόσο αυτό το «old school» (σε πολλά εισαγωγικά) μυθιστόρημα ενσωματώνει το θέμα του σεξ στην αφήγηση με λογοτεχνικότητα και λογοτεχνικές τεχνικές.

Δεν είναι εύκολο. Σε αντίθεση με τη βία, το σεξ είναι ακόμη ταμπού στις όποιες σύγχρονες αφηγήσεις, μυθιστορηματικές, κινηματογραφικές κ.λπ., όπως είπε πρόσφατα ο Γιώργος Λάνθιμος, μιλώντας για τη βραβευμένη στο Φεστιβάλ της Βενετίας ταινία του Poor Things. 

Πιστεύω στην «old school», στην old school των νέων. Η Ζέιντι Σμιθ, συνομήλικη του Αλμπάτη, επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα (The Fraud / Ο απατεώνας) που χαρακτηρίζεται κιόλας ντικενσιανό και «παλιάς σχολής», όχι όμως με αρνητικές συνδηλώσεις.

Περί τίνος πρόκειται; Διαβάζω την κριτική στους «New York Times της Κυριακής» 10 Σεπτεμβρίου (που αποθεώνουν το μυθιστόρημα): «Ο “απατεώνας” του τίτλου αναφέρεται σε διάφορα πρόσωπα, αλλά κυρίως σε έναν απατεώνα στην Αγγλία του 1860 που ισχυρίζεται ότι είναι ο sir Roger Tichborne, κληρονόμος ενός μεγάλου τίτλου και μιας μεγάλης περιουσίας, ο οποίος θεωρούνταν ότι χάθηκε στη θάλασσα.

cover
Ζέιντι Σμιθ, Ο απατεώνας

Αγωνιζόμενος να αναλάβει την περιουσία του Tichborne, ο Claimant, όπως ονομάζεται, είναι ξεκάθαρα απατεώνας ‒ δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά ενός αριστοκράτη και όλα όσα αφορούν το παρελθόν του υποδηλώνουν ότι πρόκειται για έναν Άγγλο χασάπη που ζούσε στην Αυστραλία για να γλιτώσει από επισφαλή χρέη. Αλλά παραδόξως, στην προσπάθειά του για “δικαιοσύνη”, ο Claimant συγκεντρώνει ένα σμήνος θαυμαστών που πιστεύουν ότι λέει την αλήθεια και είναι έτοιμοι να φτάσουν έως τον θάνατο για να αποδείξουν ότι αυτός ‒και κανένας άλλος‒ είναι ο sir Roger. Ο μόνος λόγος για τον οποίο ο εναγόμενος στερείται τα δέοντα, λένε αυτοί οι οπαδοί, είναι ότι η ελίτ ‒οι ευγενείς, ο Τύπος, οι “παπικοί”‒ συνωμοτούν εναντίον του». Να, λοιπόν, που η Ζέιντι Σμιθ μιλάει μέσα από αυτό το «παραδοσιακό» μυθιστόρημα για κάτι που είναι πολύ σημερινό, πολύ επείγον, πολύ επικίνδυνο: τον λαϊκισμό.

Κρατώ πάντα μικρό καλάθι για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Αναφέρομαι περισσότερο στην πεζογραφία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι έχω χάσει την ελπίδα μου. Έτσι περιμένω με αδημονία νέα βιβλία, ελπίζοντας ότι σε αυτά θα βρω αυτό το «κάτι». Περιμένω, λοιπόν, δύο πρώτα μυθιστορήματα από δύο συγγραφείς που μου έχουν κάνει μεγάλη εντύπωση. Είναι το Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ του Μιχάλη Μαλανδράκη, από τις εκδόσεις Πόλις, και το Φλόρενς Μπλαντ του Ανδρέα Νικολακόπουλου, από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ο Μαλανδράκης, γεννημένος το 1996, μας είχε ανοίξει πολύ την όρεξη με το πρώτο βιβλίο του, τη νουβέλα Πάτριοτ. Ο Νικολακόπουλος, γεννημένος το 1983, με τη συλλογή διηγημάτων «Σάλτος», μας είχε βάλει στην πιο ακραία και γοητευτική παράδοση των μυθιστοριών, του δημοτικού τραγουδιού, των παραμυθιών, φέρνοντας τα πάνω κάτω.

Παρακολουθώ, σε διάφορες διεθνείς  πλατφόρμες για το βιβλίο, το πώς αναπτύσσεται το φαινόμενο του bombing review. Πρόκειται για τη συντονισμένη πρακτική ανάρτησης αρνητικών κριτικών από τους χρήστες αλλά και από bots κυρίως για previews βιβλίων, δηλαδή για βιβλία που δεν έχουν κυκλοφορήσει ακόμη. Το bombing review μπορεί να οδηγήσει και σε αυτολογοκρισία.

cover
Ελίζαμπεθ Γκίλμπερτ, The Snow Forest

Συνέβη πρόσφατα με τη δημοφιλή συγγραφέα του Eat, Pray, Love, Ελίζαμπεθ Γκίλμπερτ, που ανέστειλε την έκδοση του νέου βιβλίου της The Snow Forest, τοποθετημένο στη Σιβηρία στα μέσα του 20ού αιώνα, επειδή οι συνδυασμένες αρνητικές κριτικές θεωρούσαν το timing της έκδοσης… φιλοπουτινική κίνηση. Ουδέν κακόν αμιγές καλού, όμως, αφού αρκετοί θεωρούν ότι το bombing review αυξάνει την ορατότητα ενός βιβλίου και το online feedback. Το φαινόμενο αυτό δεν έχει διαστάσεις στην Ελλάδα, παρόλη την πληθώρα των σάιτ για το βιβλίο. Θα άξιζε πάντως να ερευνηθεί.

Τον Δεκέμβριο του 2022, ο Αμερικανός συγγραφέας Πόλ Όστερ διαγνώστηκε με καρκίνο. Το γνωστοποίησε τον περασμένο Απρίλιο. Και η γυναίκα του, η Σίρι Χούστβεντ, επίσης συγγραφέας, δίνει μέσα από τον λογαριασμό της στο Instagram ειδήσεις από τη χώρα που ονομάζει Cancerland. «Είναι μια μεγάλη χώρα, πιο μεγάλη απ’ ό,τι νόμιζα», γράφει. «Σ’ αυτήν υπάρχει ζωή, όχι μετέωρη, αλλά πραγματική. Ποτέ δεν έζησα τόσο το παρόν όσο το ζω τώρα με τον Πολ. Υπάρχει τρόμος αλλά υπάρχει και ελπίδα».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ