Πάτι Σμιθ: Η δική μου ενσαρκωμένη ποιήτρια

Πάτι Σμιθ: Η δική μου ενσαρκωμένη ποιήτρια Facebook Twitter
«Η ποίηση για μένα ταυτίζεται με αυτό που οι Αρχαίοι αποκαλούν ειδοποιία –το να αποδίδει κανείς μορφή στα αισθητά αντικείμενα». Φωτογραφία: Steven Sebring.
0

Δεν είναι πολλοί οι άνθρωποι που επικαλούμαι νοερά στη ζωή μου ως παρηγοριά όταν βρω τα σκούρα: δυο τρεις φίλοι, κάποιος σύντροφος,  μερικοί νεκροί συγγραφείς και σίγουρα -μετά τη συνέντευξη που της είχα κάνει το 2007 με αφορμή την κυκλοφορία του Twelve- η Πάτι Σμιθ.

Μέχρι να τη γνωρίσω δεν ήμουν καν φαν- κάθε άλλο: με άφηνε σχεδόν αδιάφορη το Horses, αισθανόμουν αμήχανα με κάποια ποιήματά της και δεν καταλάβαινα την εξάρτησή της από την αλληγορία και τη μεταφυσική. Αλλά μια συζήτηση 35 λεπτών ήταν αρκετή για να πιστέψω ότι είχα επιτέλους γνωρίσει μια καλλιτέχνιδα που μπορεί και λάμπει μέσα από τον πόνο και με το έργο της να κατευνάζει την αρρώστια.

Μέσα σε μισή ώρα -και με ανυπολόγιστη τρυφερότητα και τρανταχτό γέλιο που διέκοπτε τις πιο τραγικές περιγραφές- η Πάτι είχε βάλει σε λέξεις όσα  αφουγκραζόμουν, κυνηγούσα και πίστευα μια ζωή. «Ποτέ δεν κατάφερα να βάλω διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή» μου έλεγε «αφού από μικρή ένιωθα ονειροπόλα, ένας Πήτερ Παν στον άγριο κόσμο των ενηλίκων. Ο,τι γινόταν ήταν απλώς αφορμές για παραπάνω φανταστικά ταξίδια. Πάντα ταύτιζα ο,τι βίωνα με εικόνες από ποιήματα και ταινίες. Γι’αυτό για μένα δεν υπάρχει αμιγής ή καλή και κακή τέχνη παρά μόνο αμιγείς και αληθινές καταστάσεις. Δημιουργήματα που φτιάχτηκαν με υψηλό τρόπο και με αποκλειστικό σκοπό να καταργήσουν τη μετριότητα».

Μου μίλησε σαν σε μια καλή φίλη, για τον θάνατο που τόσο οδυνηρά βίωσε μέσα από την απώλεια των αγαπημένων της προσώπων με τους οποίους συνομιλεί νοερά -όπως και με τους αγαπημένους της ποιητές- διαρκώς.

Αντίστοιχα μεγαλεπήβολους φανταζόταν η ίδια η Πάτι Σμιθ τους έρωτες της-όχι ως κυρία κάποιου (το σιχαίνεται το κυρία Σμιθ) αλλά ως ηρωίδα μυθιστορήματος.  Έτσι η σχέση της με τον Μέιπλθορπ -κι αυτό μου το έλεγε προτού καν εκδώσει το αριστουργηματικό βιβλίο Just Kids- της θύμιζε τον Πολ και την Ελίζαμπεθ από το Les Enfants terribles του Ζαν Κοκτώ «όταν ενθουσιάζονται γιατί ανακαλύπτουν τους ίδιους σκοτεινούς θησαυρούς για το συναίσθημα μιας αγάπης που δεν μπαίνει σε ταμπέλες».

Μου μίλησε επίσης σαν σε μια καλή φίλη, για τον θάνατο που τόσο οδυνηρά βίωσε μέσα από την απώλεια των αγαπημένων της προσώπων με τους οποίους συνομιλεί νοερά -όπως και με τους αγαπημένους της ποιητές- διαρκώς.  «Ίσως γι' αυτό έχω πάει τόσες φορές στον τάφο της Σύλβια Πλαθ νιώθοντας ακριβώς τι είχε στον μυαλό της όταν έγραφε ότι ήθελε να σκοτώσει τον πατέρα της που φάνταζε μαρμάρινος, ένα τσουβάλι μπουκωμένο με Θεό, άγαλμα στοιχειωμένο με ένα γκρίζο δάχτυλο, Μεγάλο σαν φώκια του Φρίσκο. Αυτή ήταν η δική μου Σύλβια»

Η ποίηση ήταν άλλωστε για την Πάτι Σμιθ τρόπος ζωής και κάθε φράση της πάντα με κάποιο τρόπο παραπέμπει στον Ρεμπό. Μου ομολόγησε ότι ένιωθε πολύ άσχημα όταν αναγκάστηκε η ίδια να μοιράσει τα πρώτα ποιήματα της σε λίγους νευορκέζους φίλους -μεταξύ των οποίων και γνωστοί μπιτ ποιητές- που είχαν χωρέσει σε μια συλλογή που είχε ονομάσει, Seventh Heaven«Η ποίηση για μένα  ταυτίζεται με αυτό που οι Αρχαίοι αποκαλούν ειδοποιία –το να αποδίδει κανείς μορφή στα αισθητά αντικείμενα».

Πώς όμως κατάλαβε ότι είναι γεννημένη ποιήτρια; «Πάντα φανταζόμουν τον εαυτό μου ως ηρωίδα του Λόρκα με το πορτοκαλί φεγγάρι στο βάθος και εγώ να κλαίω για επερχόμενους θανάτους. Πάντα είχα ένα υπερβολικό μέτρο των πραγμάτων νιώθοντας τον άγρια υπέροχο ρυθμό τους. Αυτό ένιωθα και μια δύναμη ικανή για να κατατροπώσει άπειρες βαρετές στιγμές».

Ύστερα από όλα αυτά βρεθήκαμε να μιλάμε για αγάπη που ακολουθεί την απώλεια, για τον Λακάν και μέσα σε δέκα λεπτά άρχισα να της εκμυστηρεύομαι πράγματα που δεν είχα πει ούτε στους πιο κοντινούς μου ανθρώπους. Ένιωθα να την ξέρω χρόνια. Στο τέλος μου περιέγραψε το σπίτι της με τα λίγα μολύβια του Μέιμπλθορπ τακτοποιημένα σε μια γωνιά, το φαγητό για τα γατιά που δεν λείπει ποτέ  και το έργο που στολίζει το γραφείο της: το love on the left bank της ανατρεπτικής εικαστικού Vali Myers. Τον βλέπω αυτό το έργο διαρκώς μπροστά μου αφού από τότε στολίζει το δικό  μου γραφείο.

Και στην άλλη άκρη χαμένη μέσα στον πίνακα του Χοπερ που τόσο αγαπώ προτιμώ να φαντάζομαι τη δική της  φιγούρα-στο πλάι από το ξανθό μοναχικό κορίτσι του Χόπερ αυτή η λατρεμένη, μανιακή αποσυνάγωγος. 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 2013. Επιμέλεια Άρης Δημοκίδης.

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ