Τζόναθαν Σάφραν Φόερ
«Όλα έρχονται στο φως» μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά Εκδόσεις Μελάνι
«Τι διάολο διάβαζα δυο χρόνια;» αναρωτήθηκα· διάβασα μερικά αριστουργήματα, αυτό είναι αλήθεια, αλλά ένα τέτοιο υπέροχα παρανοϊκό κείμενο είχα καιρό να πιάσω στα χέρια μου. Η χαρά του μεταφραστή και του επιμελητή· η χαρά του αναγνώστη εκείνου που η γλώσσα, στα άκρα της, τον σπρώχνει να τελεί διαρκώς εν εξάλλω.
Ο ήρωας (συγγραφέας με το όνομα του συγγραφέα, του Φόερ δηλαδή) επισκέπτεται την πρώην σοβιετική Ουκρανία για να βρει τη γυναίκα που έσωσε τον παππού του από το Ολοκαύτωμα των ναζί, του χρεώνεται όμως μια καρικατούρα διερμηνέα (ο Αλεξάντερ), στο οποίο έλαχε όμως, μες στο μυθιστόρημα, να φέρει όλη την ομορφιά της γλώσσας αλλά και της, χιουμοριστικά μιλώντας, προγλωσσικής επικοινωνίας ― εξάλλου, είναι ένας βασικός άξονας της αφήγησης.
Οι ήρωες, και μαζί τους ένας παππούς (του διερμηνέα, σχεδόν τυφλός) και μια σκύλα (ένα σεξομανές ζωντανό ονόματι Σάμι Ντέιβις Τζούνιορ Τζούνιορ), στα χωριά της Ουκρανίας, προκαλούν ανελέητα δάκρυα από τα γέλια αλλά και, διάσπαρτα, από τη συγκίνηση. Ένας Φόερ στα καλύτερά του, παρότι χρονολογικά πρώιμος, ένα μυθιστόρημα που γράφεται μες στο μυθιστόρημα, ανασυστήνοντας τις θηριωδίες των ναζί, και μια μετα-αφηγηματική αφήγηση που ανασυστήνει τη νέα λογοτεχνία· in the USA we trust· μάλιστα.
Και δεν είναι μόνον αυτό· ο Φόερ είναι ο μέγας συμπαραστάτης του αναγνώστη, με τις σφραγίδες του, με τα πρωτόκολλά του, με το βουλοκέρι του· δεν σε αφήνει ούτε στιγμή να ξεχαστείς, εκτός κι αν έχεις πέσει κάτω από τα γέλια· ο Φόερ είναι η νέα, τρομακτικά σπουδαία λογοτεχνία.
Το «Όλα έρχονται στο φως» είναι η απόδειξη ότι η λογοτεχνία είναι ένας ολοζώντανος οργανισμός που μιλάει, ακούει, γράφει, διαβάζει και νιώθει τα πάντα σχεδόν οριακά· και λέμε «σχεδόν» μόνο και μόνο για ν' αφήσουμε περιθώριο στο κεφάλι μας για τα επόμενα βιβλία του Φόερ, για να δίνουμε συνεχώς αέρα στ' αναγνωστικά πανιά μας. Κι είναι, παράλληλα, η λογοτεχνία του Φόερ ένα ον που θυμάται ― με ταρασσόμενη μνήμη που γεννά ακατάπαυστα καινούργιες αναμνήσεις.
Είναι, τέλος, η δυναμικά τοποθετημένη αναζήτηση της ταυτότητας· της εβραϊκής εν προκειμένω.
Αν δεν το έχετε διαβάσει, μη χάνετε άλλο χρόνο· αν το έχετε διαβάσει, σας ζηλεύω διπλά που με προλάβατε· όταν το διαβάσετε, σειρά σας να με ζηλέψετε· κάντε το. (Α! και μην αποκαλύψετε ποτέ το τέλος σε κάποιον που δεν το έχει διαβάσει· θα ψάχνετε πριν απ' την ώρα του, όπως εξάλλου και όλοι εμείς που το έχουμε διαβάσει, έστω και με μια μικρή καθυστέρηση.)
*****
σχόλια