1. Στου Μπόκολα: Γνώρισα τον Νάνο Βαλαωρίτη το 1980. Ήταν ήδη θρύλος: υπερρεαλιστής, εκδότης του ανεπανάληπτου περιοδικού «Πάλι», φίλος του Αντρέ Μπρετόν, καθηγητής στο Όκλαντ, φίλος των μεγάλων μορφών της Beat Generation και πολλά άλλα. Είχα γράψει στο «Ιδεοδρόμιο», και με νεανικό ενθουσιασμό, ο οποίος ακόμα και σήμερα διαρκεί, για το εκπληκτικό βιβλίο του με τον δυναμικό τίτλο Ο προδότης του γραπτού λόγου (εκδ. Ίκαρος). Ήταν ίσως το πρώτο μου κείμενο για βιβλίο. Το είχε διαβάσει η αείμνηστη Misses Joyce, η Μαντώ Αραβαντινού. Γνωρίστηκα με τη Μαντώ. Η Μαντώ μεσολάβησε να γνωριστούμε με τον Νάνο. Βρεθήκαμε στου Μπόκολα. Πλατεία γωνία με Τσακάλωφ, ξέρεις. Έκλεισε, χρόνια τώρα. Όπως και ο Ορφανίδης. Και ο Απότσος. Τέλος πάντων, έμεινα μαγεμένος ν' ακούω τον Νάνο να μου μιλάει με ενθουσιασμό για ένα σωρό πράγματα που είχε ζήσει από τα μέσα και από κοντά, ενώ εδώ τα ξέραμε από βιβλία. Συναντηθήκαμε κάμποσες φορές. Και όταν ερχόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και έμενε σ' ένα ξενοδοχείο στη Χάρητος, δίπλα στη Ράτκα, κανονίζαμε πολύωρες συναντήσεις/συζητήσεις. Μία από τις πρώτες φορές που βρεθήκαμε, εγώ την επομένη θα έκανα εγχείρηση στις αμυγδαλές με ολική νάρκωση. Είχα ακολουθήσει πιστά μια δεκαπενθήμερη θεραπεία, δίαιτα, αποχή από διάφορα, και έπρεπε να κοιμηθώ νωρίς το βράδυ. Δεν κοιμήθηκα καθόλου, έπινα απανωτά ουίσκι, ακούγοντας τον Νάνο να μου μιλάει για το happening, για τους situationnistes, για τον Jean-Jacques Lebel, για τα κινήματα των γλωσσοκεντρικών και των punk ποιητών, για το μεταμοντέρνο μυθιστόρημα The White Hotel του D.M. Thomas που δεν είχε καλά-καλά κυκλοφορήσει, και εντέλει πήγα κατευθείαν στο Νίμιτς για την εγχείρηση, άυπνος και πιωμένος – τρόμαξαν να με κάνουν καλά, επέζησα, γελάω ακόμη.
2. Western: Παράξενο πώς όλα συγκλίνουν / σ' ένα και μόνο σημείο / του σεσημασμένου ως / αφηρημένη έννοια ενώ // πρόκειται για κάτι / πολύ συγκεκριμένα / κουνημένο σχεδόν όπως το / συχνά φωτογραφημένο // «φέτος δεν είχαμε μπανάνες / ούτε όμως και Αμερικάνες» // γενικά οι γυναικείες ώσεις / περιλαμβάνουν ακόμα / και τις αρσενικότερες / σε ερωτική συμπεριφορά // απέναντι σε τουρίστες / με αποστολή – αυτά τους / μαθαίνουν – είναι ινδάλματα / ζωής – παρθένων χωρίς στολή // Hou Hou... hoot first talk later // Νυδρί, 14 Αυγούστου 2010. (Από το βιβλίο του Νάνου Βαλαωρίτη Πικρό Καρναβάλι, σ. 68)
3. Λέξεις / Χρώματα / Σκέψεις: Ο Νάνος ζωγραφίζει. Και εκθέτει. Όλο παιδική ζωντάνια περασμένη από χίλια μύρια βάσανα, μόχθους, εμπειρίες, τραβήγματα, διαβάσματα, συγκρούσεις, ζορίσματα, ανατάσεις, φασαρίες. Ο Νάνος συνθέτει ποιήματα, Δεκαετίες τώρα. Αλησμόνητο και φρέσκο πάντα το Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Άι Γιάννη κι εκείνο το πεζότροπο που έλεγε ξανά και ξανά «τα ίδια και τα ίδια / και τα ίδια και τα ίδια», ωσότου να γίνει εντός μας ουρλιαχτό, ή ένα άλλο που έλεγε ποια είναι τα περιεχόμενα στο μυαλό ενός Γιώργου. Ο Νάνος έγραφε και γράφει δοκίμια. Θυμάμαι εντόνως ένα καταστασιακό μανιφέστο δημοσιευμένο στο περιοδικό «Σήμα» που έβγαζε η γκαλερί Πολυπλάνο του μακαρίτη Νίκου Παπαδάκη, όπου ο Νάνος, με τρομερά ρυθμικό τρόπο, έπαιζε διαρκώς με τις φράσεις «το θέαμα της ποίησης» και «η ποίηση του θεάματος», τσιτώνοντας λυτρωτικά (καθότι ερχόταν η απότομη άφεση μετά) τον νου του αναγνώστη. Πολύ μπροστά, πάντα, ο Νάνος, πολύ μπροστά. Και τι να πω εδώ για το «Πάλι»; Τι να πω;
4. Διαπιστώσεις: Ζούμε σε μια χώρα που δεν γνωρίζουμε. Έχω ζήσει δέκα χρόνια στην Αγγλία, άλλα δέκα στη Γαλλία, και στην Αμερική είκοσι οχτώ χρόνια. Μπορώ να σας πω με κάποια βεβαιότητα ότι γνωρίζω τους Άγγλους, τους Γάλλους και τους Αμερικανούς πολύ καλύτερα απ' ό,τι γνωρίζω τους «Έλληνες», εννοώ τους Ελλαδίτες αλλά και τους «διεσπαρμένους». (Από το βιβλίο του Νάνου Βαλαωρίτη Ή του ύψους ή του βάθους, σ. 45).
5. Crossroads: Στα σταυροδρόμια πάντα ο Νάνος Βαλαωρίτης. Είτε συνομιλεί με τον σκακιστή των αλλεπάλληλων ανατροπών και πραγματώσεων, τον Marchel Duchamp (προτάσσοντας μάλιστα ως μότο σε ποιητική του συλλογή ένα θραύσμα από μια συζήτησή τους – στις «Εστίες Μικροβίων», αν δεν με απατά η κατατεμαχισμένη μνήμη μου), είτε περνάει με χαρακτηριστική άνεση από το ένα ύφος στο άλλο, παραμένοντας ανοξείδωτος και διαρκώς ανανεωμένος, είτε αναλαμβάνει τον πολύτιμο ρόλο του χρονικογράφου της ελληνικής πρωτοπορίας, είναι πάντα στα σταυροδρόμια. Είναι η επιτομή της καίριας ρήσης «πέτρα που κυλάει ποτέ δεν χορταριάζει». Αλληγορικά κυριολεκτικός, παλλόμενη Κασσάνδρα των πουπουλένιων εξομολογήσεων, διαμαντένιος γαληνευτής και προδότης του γραπτού λόγου, ο Νάνος Βαλαωρίτης μας κάνει την τιμή να είναι κοντά μας.
σχόλια