ΟΣΟ ΖΕΙΣ (και όσο γκουγκλάρεις), μαθαίνεις. Και οι συνθήκες κατ' οίκον περιορισμού που επιβάλλει το lockdown επιτείνουν το «κάψιμο» της αέναης αναζήτησης πληροφορίας (άντε να πάει καλά η ιστορία με τα εμβόλια να πάρουμε λίγο αέρα γιατί κοντεύουμε, εκτός των άλλων, να γίνουμε ένα με τις οθόνες, μικρές, μεσαίες και μεγάλες). Χαμένος λοιπόν σε μια δίνη αφηρημένων αναζητήσεων σχετικά με τον – πάντα δόκιμο και πανταχού παρόντα – όρο «χούντα», τις χρήσεις και τις καταχρήσεις του, έπεσα πάνω στην πληροφορία (που μπορεί και να την έχω ξανασυναντήσει, σβήστηκε όμως ίσως αργότερα από το μυαλό μου για να δημιουργηθεί νέος αποθηκευτικός χώρος στον 'σκληρό') ότι η χούντα και η τσόντα έχουν κοινή ρίζα. Προέρχονται και οι δύο από την λατινογενή λέξη που σημαίνει σύνδεσμος, διοικητικός στην περίπτωση της χούντας, με την έννοια του εμβόλιμου περιεχομένου στην περίπτωση της τσόντας.
Στην πορεία επικράτησε η σημασία της χούντας ως στρατιωτικό πραξικόπημα και καθεστώς, λάτιν και μεσογειακής φυσιογνωμίας κυρίως (παρότι αμερικανοκίνητο κατά κανόνα), όπως η δική μας επταετία που έληξε πριν από σαράντα πέντε και βάλε χρόνια, στοιχειώνει όμως ακόμα ποικιλοτρόπως την δημόσια συζήτηση. Τις τελευταίες μέρες ακόμα πιο έντονα απ' όσο συνήθως, ως αποτέλεσμα των καταγγελιών για νοοτροπίες και συμπεριφορές αστυνομικής αυθαιρεσίας και κρατικού αυταρχισμού με αφορμή τις εκδηλώσεις μνήμης για την εξέγερση του Πολυτεχνείο και για την δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου.
Η πρώτη φορά που θυμάμαι να χρησιμοποιείται αυθαίρετα αποδεσμευμένη από το ιστορικό της πλαίσιο ήταν ως αιχμή του συνθήματος «Κάτω η χούντα του ΠΑΣΟΚ». Με είχε σοκάρει τότε λίγο νομίζω, σύντομα κατάλαβα όμως ότι είχε ήδη ξεχειλώσει ο όρος και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως συνώνυμο αυταρχικής επιβολής για τα πάντα σχεδόν, από τα καλλιτεχνικά μέχρι το ποδόσφαιρο. Μόνο «κάτω η χούντα της δεξιάς» δεν θυμάμαι να έχω ακούσει ποτέ (εθεωρείτο πλεονασμός ενδεχομένως).
Σε άλλες πρόσφατες περιπτώσεις ο όρος είχε φτάσει να σημαίνει είτε την αυστηρή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης εκ μέρους της κυβέρνησης (και ειδικά με το μέτρο της απαγόρευσης της κυκλοφορίας) είτε ακόμα και την ίδια την πανδημία. Διόλου απροσδόκητο. Όλη μου τη ζωή θυμάμαι αυτή τη λέξη με την εξωτική προέλευση να πετάγεται αδιακρίτως κάθε τόσο – σαν τσόντα – στην κουβέντα προκειμένου να χαρακτηρίσει ένα καθεστώς ανελευθερίας ή μια ολοκληρωτική αντίληψη εκ μέρους κάποιου πολιτικού φορέα.
Η πρώτη φορά που θυμάμαι να χρησιμοποιείται αυθαίρετα αποδεσμευμένη από το ιστορικό της πλαίσιο – την δικτατορία των Απριλιανών δηλαδή – ήταν ως αιχμή του συνθήματος «Κάτω η χούντα του ΠΑΣΟΚ». Με είχε σοκάρει τότε λίγο νομίζω (μπορούμε να κάνουμε λόγο για «χούντα» σε καθεστώς κοινοβουλευτικής δημοκρατίας;), σύντομα κατάλαβα όμως ότι είχε ήδη ξεχειλώσει ο όρος και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως συνώνυμο αυταρχικής επιβολής για τα πάντα σχεδόν, από τα καλλιτεχνικά μέχρι το ποδόσφαιρο. Μόνο «κάτω η χούντα της δεξιάς» δεν θυμάμαι να έχω ακούσει ποτέ (εθεωρείτο πλεονασμός ενδεχομένως).
Γίνεται κατάχρηση του όρου; Και ναι και όχι. Ναι, αν τον χρησιμοποιούμε για οτιδήποτε μικρό ή μεγάλο νιώθουμε να μας καταπιέζει (όπως έχει φτάσει να γίνεται και με τον «φασισμό»), όχι όταν πρόκειται για ολοκληρωτικές πρακτικές και για συνθήκες αστυνομοκρατίας. Όπως και η τσόντα που έχει ξεφύγει εδώ και μισό αιώνα περίπου από την αρχική της έννοια – μια εμβόλιμη πορνογραφική σκηνή στο σώμα μιας "κανονικής" ταινίας – και σημαίνει οποιοδήποτε πορνογραφικό περιεχόμενο, έτσι και η χούντα αντιστοίχως έχει να κάνει με πάσης φύσεως κυβερνητικές πολιτικές αυθαιρεσίας και καταστολής. Έχει περάσει προ πολλού σε ένα μεταφορικό επίπεδο, διατηρώντας όμως έντονους τους απειλητικούς συνειρμούς ολοκληρωτισμού που ανέκαθεν την συνόδευαν. Όσον αφορά στην τρέχουσα κυβέρνηση, πιο ανησυχητικά «χουντοπρεπές» ακόμα και από τις διαρκείς ενδείξεις μιας αγρίως απελευθερωμένης αστυνομικής αυθαιρεσίας, είναι το ισοπεδωτικό και ντροπιαστικό επίπεδο της τυφλής φιλοκυβερνητικής στήριξης εκ μέρους της πλειοψηφίας των γνωστών μέσων ενημέρωσης (στην τηλεόραση ειδικά, αυτό ισχύει σε απόλυτο βαθμό) λες και πρόκειται για κυβέρνηση εθνικής ενότητας που συστάθηκε μέσα στη νύχτα για το καλό μας και όποιος δεν συμμερίζεται απολύτως την εθνοσωτήρια αποστολή της, δεν ξέρει τι του γίνεται.
