Όταν τα ελληνικά τσιφτετέλια ξεσήκωναν το Ισραήλ

Όταν τα ελληνικά τσιφτετέλια ξεσήκωναν το Ισραήλ Facebook Twitter
O Koko στο εξώφυλλο του δίσκου του είναι κάτι σαν τον Ζαγοραίο ντυμένο με τα ρούχα του Τζον Τίκη ή του Τέρη Χρυσού, φωτογραφημένο έξω από το αρχαιολογικό μουσείο στα Ιεροσόλυμα.
0

Στην απίθανη ιστορία του «ήχου της Τζάφα», που άνθησε στο τέλος της δεκαετίας του '60 και τη δεκαετία του '70, με οδήγησε ένας δίσκος που κυκλοφόρησε λίγο πριν από το τέλος του καλοκαιριού. Για την ακρίβεια, το εξώφυλλο ενός δίσκου που εμφανίστηκε τυχαία ανάμεσα στις κυκλοφορίες του Boomkat, που έδειχνε έναν τύπο σαν τον Τσακ Νόρις, με τα χέρια στους γοφούς, σε στάση «θες τσαμπουκά;», κάτι ανάμεσα σε καμάκι των '70s και αυτόν που ο Ηλίας Πετρόπουλος περιέγραφε ως τον πρώτο μάγκα τη φυλακής (και τον συνέδεε με τη φράση «μαγκιά, κλανιά και κώλο κουβαρίστρα»). Κάτι σαν τον Ζαγοραίο, ντυμένο με τα ρούχα του Τζον Τίκη ή του Τέρη Χρυσού, φωτογραφημένο έξω από το αρχαιολογικό μουσείο στα Ιεροσόλυμα.

Ο δίσκος έγραφε «"iPiP" Koko», στο site τον ανέφερε ως «Koko» Koko και δεν υπήρχε καμία άλλη πληροφορία, ούτε για τη μουσική που περιέχει ούτε για τον καλλιτέχνη του. Ψάχνοντας να βρω πληροφορίες για τον Koko, με έκπληξη ανακάλυψα ότι ήταν Μαροκινός και έκανε καριέρα στο Ισραήλ με τσιφτετέλια, τα οποία (bingo!) τραγουδούσε στα ελληνικά!


Το άλμπουμ με τα 10 τραγούδια που ήταν επανακυκλοφορία ενός δίσκου του από τα '70s περιέχει ελληνικά κομμάτια με τίτλους όπως «Stalla Stalla» (στάλα στάλα στάζει το αίμα απ' την καρδιά μου), «Chilly Chilly» (ντίλι ντίλι ντίλι ντίλι ντίλι ντίλι ντέλι, θέλω απόψε να χορέψω ένα τσιφτετέλι), «Barba Costa» (μπάρμπα Κώστα, μπάρμπα Κώστα, τα κορίτσια μην κοιτάς για τα βόδια σου δεν είναι, τέτοια δεν μπορεί να φας, μπάρμπα Κώστα τι χαμπάρια, παρτιτούρα μάτια ψάρια, τώρα θες αυγά μελάτα, γιατί έφυγαν τα νιάτα...), «Sti Nyasou» (στην υγειά σου θα πιω πάλι απόοοψεεεε...), «Grama Graphtos» (γράμμα γράφτο-στυλόοοοοο), «Katigori» (Κατηγορήσαμε εμένα που στον έδιωξα ο εγώ), «Chanomissa» (για να σου πάρω μια ματιά γειτόνισσα χανούμισσα), «Echo Capesses» (έχω κάψες και το λέω δίχως να ντραπώ, είναι που 'μαι ερωτευμένος πάω να τρελαθώ), «Philame» (όλα σε κουράζουν, δίχως λόγο κλαις, θες να χωριστούμε και δεν μου το λες) και «Allopia» (αλλοπία δεν καρτερώ γράμμα από τη γλυκιά μου μάνα). Μέσα στην παρένθεση είναι οι στίχοι όπως τους προφέρει ο Koko.

Η ιστορία της μεγάλης αγάπης των Ισραηλινών για την ελληνική λαϊκή μουσική ξεκινάει από το λιμάνι της Τζάφα, που άκμαζε για χιλιάδες χρόνια και μέχρι τότε ήταν ένα κέντρο που συγκέντρωνε μετανάστες, ναυτικούς και εμπόρους.


Συνειδητοποιώντας ότι, ναι, τραγουδάει ελληνικά (και μια χαρά ελληνικά για Μαροκινό – κάποιοι Έλληνες ποπ τραγουδιστές των '60s τραγουδούσαν τα ελληνικά με χειρότερη προφορά, ως ένδειξη κοσμοπολιτισμού) και ξεπερνώντας το αρχικό σοκ, διαπίστωσα ότι ο Koko ήταν φωνάρα και ότι οι εκτελέσεις όλων των κομματιών ήταν παραπάνω από καλές. Τσιφτετέλια, αλλά με φαρφίσα και σεφ κιθάρα να αντικαθιστά το μπουζούκι.

Στο bandcamp της ισραηλινής εταιρείας που τον επανακυκλοφόρησε (της Fortuna Records) το μόνο που αναφερόταν είναι ότι ο Koko, ακολουθώντας την ισραηλινή μανία των '60s και των '70s για την ελληνική μουσική, έμαθε να τραγουδάει ελληνικά και έφτιαξε αυτό το άλμπουμ, που χαρακτηρίζεται ως «tavern-style party» αριστούργημα. Κατέληγε: «Για όσους αγαπάνε τον Aris San και τον Levitros», οπότε η υπόθεση προσφερόταν για διερεύνηση.

 

Koko - Stalla Stalla


Ψάχνοντας να βρω ποιος ήταν ο Aris San (που είχε ξεκάθαρα ελληνικό όνομα), βρήκα ότι, σε αντίθεση με τον Koko, που δεν έγινε και πρώτη φίρμα, ο Aris ήταν σούπερ σταρ στο Ισραήλ, ένα από τα πιο μεγάλα ονόματα της μουσικής εκεί για πολλά χρόνια – μάλιστα, εξακολουθεί να είναι θρύλος.


Όμως η ιστορία της μεγάλης αγάπης των Ισραηλινών για την ελληνική λαϊκή μουσική ξεκινάει από το λιμάνι της Τζάφα, που άκμαζε για χιλιάδες χρόνια και μέχρι τότε ήταν ένα κέντρο που συγκέντρωνε μετανάστες, ναυτικούς και εμπόρους. Οι Έλληνες, οι Μαροκινοί, οι Τούρκοι, οι Αλγερινοί και οι Τυνήσιοι που συνωστίζονταν στα μαγαζιά της Τζάφα είχαν δύο πράγματα κοινά: το αλκοόλ και τη μουσική. Κάθε νύχτα μαζεύονταν στις τοπικές ταβέρνες, έπιναν και έπαιζαν τη μουσική που είχαν φέρει απ' την πατρίδα τους.

Αυτή η συνάντηση πολλών πολιτισμών δημιούργησε ένα μοναδικό περιβάλλον που ευνόησε τη δημιουργία αυτού που σήμερα είναι γνωστό ως «ήχος της Τζάφα». Όταν άρχισε να διαδίδεται η ξέφρενη κατάσταση που επικρατούσε εκεί τη νύχτα, μουσικοί και τραγουδιστές απ' όλη τη λεκάνη της Μεσογείου άρχισαν να φτάνουν μαζικά στην Τζάφα, αναζητώντας δουλειά σε ένα από τα πολλά κλαμπ ή στις ταβέρνες.

 

Koko - Echo Capasses


Από το τέλος της δεκαετίας του '60 και κατά τη διάρκεια των '70s η Τζάφα έζησε μια μουσική έκρηξη, με τους μουσικούς να παίζουν ζωντανά στις ταβέρνες εφτά νύχτες την εβδομάδα σε ένα κοινό που διασκέδαζε με την ψυχή του. Ο ήχος της Τζάφα δεν είχε καμία σχέση με τον κοσμοπολίτικο δυτικό ήχο που κυριαρχούσε στο πιο mainstream Τελ Αβίβ και, όπως ήταν φυσικό, αυτή η έντονη νυχτερινή διασκέδαση άρχισε να προσελκύει το κοινό του Τελ Αβίβ και των άλλων πόλεων και σιγά σιγά άρχισε να μεταφέρεται σε όλη τη Μέση Ανατολή.

Αυτός ο «άγριος» τρόπος διασκέδασης με πολύ ποτό, ντόπιο φαγητό και μουσική επηρεασμένη από τα τσιφτετέλια (κυρίως ελληνικά, αλλά και τούρκικα) έγινε γνωστός ως «Hafla», ενώ ένα δισκάδικο (και δισκογραφική), το Koliphone Records, έκανε τον «εξωτικό» αυτόν ήχο δημοφιλή σε όλη τη χώρα.

Οι ιδιοκτήτες του, οι αδελφοί Azoulay, ηχογραφούσαν ασταμάτητα τους καλλιτέχνες που ξεχώριζαν τη νύχτα και πουλούσαν τους δίσκους τους σε ένα κοινό το οποίο πολύ γρήγορα άρχισε να γιγαντώνεται. Στην αρχή κυκλοφορούσαν κυρίως ελληνική και τουρκική μουσική, αλλά στη συνέχεια άρχισαν να κυκλοφορούν μαροκινούς, εβραϊκούς αλλά και δίσκους από την Υεμένη, αναδεικνύοντας αυτό το χωνευτήρι πολιτισμών που είχε γίνει η Τζάφα.


Ο πιο μεγάλος σταρ και ο πιο επιδραστικός ήταν ο Aris San, ένας βιρτουόζος της κιθάρας και τραγουδιστής, ο βασικός υπεύθυνος για τη δημιουργία του ισραηλινο-ελληνικού στυλ. Από την αρχή ξεχώρισε και σύστησε στο κοινό που άκουγε παραδοσιακή μουσική τον συνδυασμό ντραμς και μπάσου. Οι θαυμαστές του είχαν την εντύπωση ότι άκουγαν παραδοσιακό μπουζούκι, αλλά ο ήχος του Aris ήταν πολύ πιο δυνατός, επηρεασμένος έντονα από το αμερικανικό σερφ, στα όρια του ψυχεδελικού. Η επιτυχία του και ο πανζουρλισμός που προκαλούσε με τις εμφανίσεις του οδήγησαν πολλούς άλλους τραγουδιστές στο «πρωτοποριακό» στυλ που καθιέρωσε.

Τα επόμενα χρόνια τον μιμήθηκαν ένα σωρό, από τους οποίους ξεχώρισαν ονόματα όπως ο Trifonas, ο Levitros, ο Nino Nikolaidis και αρκετοί άλλοι.

 

Aris San - Dam Dam


Το «Boumpam» του Aris San κυκλοφόρησε το 1967 και γνώρισε εθνική επιτυχία στο Ισραήλ, δημιουργώντας ένα κύμα λατρείας γι' αυτόν τον ήχο σε όλη τη χώρα, το «greek craze», το οποίο κράτησε για πάνω από μία δεκαετία, κυριαρχώντας στις ταβέρνες. Μέχρι και σήμερα μπορείς να το εντοπίσεις – δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η εταιρεία που κάνει τις επανακυκλοφορίες του Jaffa sound έβγαλε πρόσφατα μια συλλογή («Hafla! - A Rough Guide to Jaffa's '70s Sound - Compiled by Fortuna Records») αποκλειστικά για ένα από τα πιο γνωστά εστιατόρια του Τελ Αβίβ, το Ha'Achim.


Και ο Levitros ήταν Έλληνας, αλλά τραγουδούσε κυρίως τουρκικά κομμάτια, και μόνο για χορό. Δεν έγινε τόσο γνωστός όσο ο Aris, αλλά άφησε το δικό του στίγμα στον ήχο της Τζάφα.


Ένας από τους εκατοντάδες που ήρθαν στην Τζάφα τη δεκαετία του '70, όταν ο ήχος κυριαρχούσε ήδη σχεδόν μια δεκαετία, ήταν και ο σχετικά άγνωστος Έλληνας τραγουδιστής Νίνο Νικολαΐδης. Με συμπαθητική εμφάνιση και βαθιά φωνή, ο Nίνο έγινε ένας από τους περιζήτητους τραγουδιστές της σκηνής και το ορχηστρικό κομμάτι του «Kiriakos 76» παιζόταν στην κορύφωση του γλεντιού, για να οδηγήσει τους θαμώνες στην έκσταση.


Τέτοιες μέρες (και νύχτες) που έζησε η ελληνική λαϊκή μουσική μέχρι το τέλος της δεκαετίας στη Μέση Ανατολή δύσκολο να ξαναζήσει.

 

Nino Nikolaidis - Kiriakos 76

Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ari San, Trifonas, Levitros: Oι Έλληνες λαϊκοί σταρ του Ισραήλ του '60 και του '70

Μουσική / Ari San, Trifonas, Levitros: Oι Έλληνες λαϊκοί σταρ του Ισραήλ του '60 και του '70

Από τους εκατοντάδες που ήρθαν για να δοκιμάσουν την τύχη τους στα νυχτερινά κέντρα της Γιάφα εκεί ήταν και ο Έλληνας Aris San, που μαζί με κάποιους λιγότερο γνωστούς, βοήθησαν να χτιστεί μια σχέση αγάπης ανάμεσα στους Ισραηλινούς και το ελληνικό λαϊκό τραγούδι.
Gypsyton: Oι Έλληνες τσιγγάνοι του ΤικΤοκ

Μουσική / Gypsyton: Oι Έλληνες τσιγγάνοι του ΤικΤοκ

Στην Ελλάδα το πιο ενδιαφέρον κομμάτι του TikTok είναι τα βίντεο που «ντύνονται» με κομμάτια που δεν θα ακούσεις ποτέ να παίζουν στο ραδιόφωνο, είτε επειδή είναι «φτηνά» και αρκετά λούμπεν για τα καθωσπρέπει μέσα είτε επειδή δεν θα βγουν ποτέ έξω από τα όρια της τοπικής κοινότητας που τα καταναλώνει.
M. HULOT

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

elton john

Μουσική / Το ντοκιμαντέρ που αποκάλυπτε τον πραγματικό Έλτον Τζον

Ένα νέο ντοκιμαντέρ στο Disney+ ακολουθεί τον διάσημο μουσικό στην πρόσφατη περιοδεία του και κάνει μια αναδρομή στην 55χρονη καριέρα του. Πριν από τρεις δεκαετίες όμως, μια άλλη ταινία τον έδειχνε σε όλο το αφιλτράριστο μεγαλείο του.
THE LIFO TEAM
Κοντσέρτο του Αρανχουέθ: Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος από αυτό το κοντσέρτο;

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος από το Κοντσέρτο του Αρανχουέθ;

Σχεδόν έναν αιώνα μετά τη δημιουργία του το «Κοντσέρτο του Αρανχουέθ» του Χοακίν Ροντρίγκο παραμένει η μουσική στην οποία όλοι με κάποιο τρόπο παραδινόμαστε. Η Ματούλα Κουστένη αποκρυπτογραφεί τη μελαγχολία, τη σπαρακτική μελωδία, τη δύναμη της κιθάρας και τη μοναδική του ενέργεια.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Μας αφορά σήμερα η Lady Gaga;

The Review / Μας αφορά σήμερα η Lady Gaga;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος Γιάννης Τσιούλης aka Cartoon Dandy συζητούν για την πορεία και τα τελευταία βήματα στη μουσική και κινηματογραφική βιομηχανία μιας από τις μεγαλύτερες ποπ σταρ της τελευταίας 15ετίας και για το πόσο relevant είναι σήμερα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
10 χρόνια μετά, ακόμη μας στοιχειώνει το «Ταπεινοί Και Πεινασμένοι»

Μουσική / Το «Ταπεινοί Και Πεινασμένοι» του ΛΕΞ ακόμη μας στοιχειώνει

Πέρασαν 10 χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου προσωπικού δίσκου του «Τ.Κ.Π.», που δεν ήταν απλώς ένα σημείο τομής για την εγχώρια ραπ σκηνή. Ήταν κάτι που σε άρπαζε και σε προσγείωνε με το ζόρι στην καθημερινότητα.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ
Η Bipolia δεν φοβάται να παίζει μουσική στον δρόμο

Μουσική / Η Bipolia δεν φοβάται να παίζει μουσική στον δρόμο

«Είναι σίγουρα πιο χαλαρά στην Κυψέλη, πιο γειτονιά σε σχέση με την Ερμού»: Η νεαρή μουσικός φέρνει αναζωογονητική αύρα στα ελληνικά ροκ και ποπ δεδομένα με το ντεμπούτο άλμπουμ της και τις εμφανίσεις της στους δρόμους της Αθήνας.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
«Βλάσφημο, σατανιστικό, πορνογραφικό»: Η ιστορία του θρυλικού ‘666’, του άλμπουμ που σήμανε το τέλος των Aphrodite’s Child

Μουσική / «Βλάσφημο, σατανιστικό, πορνογραφικό»: Η ιστορία του θρυλικού «666», του άλμπουμ που σήμανε το τέλος των Aphrodite’s Child

Οι εξωφρενικές ιδέες του Νταλί, τα λάγνα φωνητικά της Ειρήνης Παπά και οι διαμάχες του Βαγγέλη Παπαθανασίου με τη δισκογραφική εταιρεία ήταν μόνο μερικά από τα επεισόδια της δημιουργίας ενός μνημειώδους άλμπουμ που επανακυκλοφορεί αυτές τις μέρες σε deluxe έκδοση.
THE LIFO TEAM
«Μόλις νιώσεις σιγουριά ως γυναίκα, θα προσπαθήσουν να σε σπρώξουν προς τα κάτω»

Μουσική / «Μόλις νιώσεις σιγουριά ως γυναίκα, θα προσπαθήσουν να σε σπρώξουν προς τα κάτω»

Aφήνοντας πίσω της την προηγούμενη ζωή της ως νοσοκόμα, μετά από παρότρυνση των ασθενών της να κυνηγήσει τα όνειρά της, η παραγωγός και καλλιτέχνιδα Kelly Lee Owens μιλά για την τελευταία της δουλειά, τις σημαντικές συνεργασίες της και τη μουσική που διαμορφώνει συνειδήσεις και επηρεάζει συναισθήματα.
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
Η σπουδαία επανεκκίνηση της Καμεράτα ως Ορχήστρα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών

Μουσική / Η συγκινητική επανεκκίνηση της Καμεράτας

Τέσσερα χρόνια, δύο νομοθετικές παρεμβάσεις, τρεις υπουργικές αποφάσεις και μία εκκαθάριση χρειάστηκαν ώστε να μπορέσει η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής να κάνει restart και να επανέλθει ως Ορχήστρα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Beyoncé εναντίον Beatles: Τα βραβεία Grammy ξεπέρασαν κάθε όριο φαιδρότητας

Μουσική / Beyoncé εναντίον Beatles: Τα βραβεία Grammy ξεπέρασαν κάθε όριο φαιδρότητας

Η υποψηφιότητα ενός ξεχασμένου και μάλλον αδιάφορου κομματιού του Τζον Λένον για το βραβείο του δίσκου της χρονιάς φαίνεται να συμπυκνώνει όλη την σύγχυση και την έλλειψη σοβαρότητας που διακρίνει τον κουρασμένο μηχανισμό κύρους των Grammy.
THE LIFO TEAM
Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος αφηγείται τη ζωή του στη LIFO

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος αφηγείται τη ζωή του στη LIFO

Δημοσιογράφος, στιχουργός. Θα ήταν ευχαριστημένος αν, απ’ όλα τα τραγούδια του, έμενε στην ιστορία το τετράστιχο: «Το απομεσήμερο έμοιαζε να στέκει, σαν αμάξι γέρικο, στην ανηφοριά».
ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗΣ