ΕΘΕΛΟΔΟΥΛΙΑ, ΟΧΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Δεν πρόκειται να σχολιάσω την παραίτηση του καθηγητή Παθολογίας-Ανοσολογίας, Παναγιώτη Βλαχογιαννόπουλου, από την Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης (Ε.ΦΑ.Ρ) του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.), πριν ακούσω και την άλλη πλευρά.
Πάντως, η κατηγορία για «εθελοδουλία και όχι ελεύθερη επιστημονική σκέψη» που απευθύνει εναντίον της Ε.ΦΑ.Ρ είναι βαριά, και εξίσου βαριά η κατηγορία εναντίον του υπουργού Υγείας, Βασίλη Κικίλια, διότι έσπευσε να δηλώσει ότι κανένα περιστατικό θρομβώσεων σχετικών με τον εμβολιασμό δεν έχει παρατηρηθεί στη χώρα μας. Πόσο μάλλον όταν ο ίδιος ο καθηγητής Βλαχογιαννόπουλος δηλώνει «ένθερμος θιασώτης των εμβολίων».
Η σκοπιμότητα να προχωρήσει ο εμβολιασμός είναι κατανοητή. Η ανάγκη να μη βγει πληγωμένη η επιστημονική αξιοπιστία από την περιπέτεια της πανδημίας πρέπει επίσης να θεωρείται δεδομένη. Εν αναμονή των απαντήσεων στις αιτιάσεις του παραιτηθέντος καθηγητή, θεωρώ αυτονόητη σταθερά μας ότι η θυσία της δεύτερης εν ονόματι της πρώτης δεν μπορεί να γίνει δεκτή.
• • •
ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΟ ΨΕΜΑ
Το ποιος και γιατί επέτρεψε τη φύλαξη του δημοσιογράφου, Μ. Φουρθιώτη, είναι μείζον ζήτημα, για το οποίο βεβαίως θα πρέπει να απαντήσουν οι αρμόδιοι.
Ένα δεύτερο ζήτημα είναι πώς ένας δημόσιος θεσμός, η ΕΛ.ΑΣ. εν προκειμένω, ψεύδεται προκλητικά.
Το συμπέρασμα του «Ellinika Hoaxes» είναι αυτό: «Εν κατακλείδι, η κατηγορηματική διάψευση ‘δημοσιευμάτων στο διαδίκτυο περί φύλαξης δημοσιογράφων’ από την ανακοίνωση του Γραφείου Ενημέρωσης Δημοσιογράφων, κρίνεται παραπλανητική καθότι η φύλαξη του δημοσιογράφου επιβεβαιώθηκε από την σχετική απόφαση για απόσυρση των αστυνομικών που είχαν διατεθεί για τη φύλαξη του κ. Φουρθιώτη, ύστερα από παρέμβαση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Μ. Χρυσοχοΐδη».
Δυστυχώς, το συμπέρασμα δεν τιμά καθόλου την ΕΛ.ΑΣ. Και το «τιμά» είναι ο πιο ήπιος χαρακτηρισμός που θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς.
• • •
ΕΝΑ ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Σύμφωνα με την Washington Post, αυτή είναι η κατανομή των κονδυλίων στην πρόταση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, με την οποία φιλοδοξεί να αναμορφώσει τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Έρευνα και ανάπτυξη, βιομηχανία — 400 δισ. δολάρια
Καθαρή ενέργεια και μείωση των εκπομπών / Επενδύσεις σε πιο συμπεριληπτική επιστήμη – τεχνολογικό ανθρώπινο δυναμικό
Οικονομία της Πρόνοιας — 650 δισ. δολάρια
Επενδύσεις σε ιδιωτική και κοινοτική πρόνοια για ηλικιωμένους και ΑΜΕΑ / Βελτίωση ωφελειών, συνθηκών εργασίας για το προνοιακό προσωπικό
Υποδομές «κατοικιών» — 580 δισ. δολάρια
Κατασκευή και ανακαίνιση προσιτών κατοικιών για χαμηλού και μέσου εισοδήματος ιδιοκτήτες / Βελτίωση της ταχύτητας του Ίντερνετ
Υποδομές — 621 δισ. δολάρια
Βελτίωση αυτοκινητοδρόμων, δρόμων, και γεφυρών / Εκσυγχρονισμός των συγκοινωνιακών συστημάτων και των τερματικών αεροδρομίων
Πρέπει να επιστρέψουμε στον Φράνκλιν Ρούσβελτ και τον Λίντον Τζόνσον για να δούμε τέτοιου μεγέθους κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Η αλλαγή παραδείγματος (paradigm) στη διαχείριση της οικονομίας προχωράει εντυπωσιακά γρήγορα, και αν τα πράγματα πάνε όπως σχεδιάζονται, ο Τζο Μπάιντεν θα αναδειχθεί σε κορυφαίο ηγέτη.
• • •
Ο ΣΤΑΛΙΝ ΩΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ
Γράφοντας, πριν από δύο μέρες, για το λιβανιστήρι του Εμανουέλ Μακρόν από υπουργούς και συμβούλους του, θυμήθηκα τη νεκρολογία του Ιρλανδού φυσικού, Τζον Ντέσμοντ Μπερνάλ, για τον Στάλιν (J. D. Bernal, F.R.S., «Stalin as Scientist», Modern Quarterly Vol. 8. No. 3, Summer 1953).
Έτσι ξεκινά το κείμενό του:
Σκεπτόμενοι τον Στάλιν ως τη μεγαλύτερη μορφή της σύγχρονης ιστορίας, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι ήταν ταυτόχρονα ένας σπουδαίος επιστήμονας, όχι μόνον όσον αφορά την άμεση συμβολή του στις κοινωνικές επιστήμες, αλλά, ακόμη περισσότερο, την ώθηση και την ευκαιρία που έδωσε σε κάθε επιστημονικό κλάδο και τεχνική και στη δημιουργία της νέας, αναπτυσσόμενης και λαϊκής επιστήμης στη Σοβιετική Ένωση.
Η συνεισφορά του Στάλιν στην ανάπτυξη της επιστήμης δεν μπορεί να διαχωριστεί από το σπουδαίο του έργο ως οικοδόμος και διασώστης του σοσιαλισμού. Συνδύαζε, όπως κανείς πριν από αυτόν, βαθιά κατανόηση με αλάνθαστη δεξιότητα της πρακτικής. Και αυτό δεν ήταν συμπτωματικό. Οι επιτυχίες τού Στάλιν, και στον δημιουργικό του ρόλο και στις πολλές μάχες εναντίον εμφανώς υπέρτερων δυνάμεων, οφείλονταν ακριβώς στην κατανόηση της επιστήμης του μαρξισμού ως ζώσα δύναμη.
Ο Μπερνάλ (1901 – 1971) μόνο τυχαίος επιστήμονας δεν ήταν. Διεθνώς αναγνωρισμένος, υπήρξε ο πρωτοπόρος στις κρυσταλλογραφικές μεθόδους στη μοριακή βιολογία και πληθωρικός συγγραφέας σε θέματα επιστήμης και κοινωνίας.
Ωστόσο, ακόμη κι αν κάποιος διαβάσει με επιείκεια τα όσα γράφει, επειδή πρόκειται για νεκρολογία, η προσωπολατρεία που αναδίνει το κείμενο είναι ανυπόφορη. Και φυσικά δεν ταυτίζω αυτό το υμνολόγιο με την περίπτωση Μακρόν.
Στην περίπτωση του Μπερνάλ πρόκειται για πολιτική θεολογία. Για μια προσέτι φορά, αποδεικνύεται ότι η υψηλή εμπειρογνωμοσύνη σε έναν επιστημονικό τομέα δεν συνεπάγεται και ορθές πολιτικές επιλογές. Αν μάλιστα μπορούμε να διακρίνουμε στα λεγόμενα ενός επιστήμονα τι απορρέει από την επιστήμη και τι από τις πολιτικές του προτιμήσεις, θα ήταν πολύ χρήσιμο. Ιδίως στις μέρες μας, που έχουμε να κάνουμε καθημερινά με επιστήμονες.
• • •
ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ
Ο Μίλαν Κούντερα στα 92 του (γενν. 01.04.1929), και ακόμη η Σουηδική Ακαδημία δεν αξιώθηκε να τον τιμήσει με Νόμπελ.
«Το κιτς είναι το αισθητικό ιδεώδες όλων των πολιτικών, και όλων των πολιτικών κομμάτων και κινημάτων».
«Σκέπτομαι, άρα υπάρχω, είναι η πρόταση ενός διανοουμένου που υποτιμά τον πονόδοντο».
«Ευρωπαίος είναι κάποιος που λαχταρά την Ευρώπη».
• • •
Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ
Σιωπή, φόβος, άναρθρες κραυγές. Σε μιαν άγονη περιοχή, ομάδες πιθηκανθρώπων συγκρούονται για λίγο νερό. Ένα οστό χρησιμοποιείται ως φονικό εργαλείο. Και από τα χέρια του θριαμβευτή πιθηκανθρώπου μεταμορφώνεται σε διαστημόπλοιο της Pan Am, το οποίο λικνίζεται στο διάστημα υπό τους ήχους του Γαλάζιου Δούναβη.
Έναν χρόνο πριν ο άνθρωπος πατήσει το πόδι του στη Σελήνη, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ προσκαλεί τους θεατές στις αίθουσες των κινηματογράφων (πρεμιέρα στις 2 Απριλίου 1968) να σταθούν, να πάρουν μιαν ανάσα και να στοχαστούν πάνω στο νόημα της ύπαρξης μέσα στον πυρετό τεχνολογικών επαναστάσεων.
Στην εποχή των διάτρητων καρτών τις οποίες οι περισσότεροι δεν είχαν καν πιάσει στα χέρια τους, οι θεατές βρίσκονται πρόσωπο με πρόσωπο με την τεχνητή νοημοσύνη, το πιο φιλόδοξο και αμφισβητούμενο πρότζεκτ για τον μόλις ενηλικιωθέντα υπολογιστή.
Πηγή της δράσης στο 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος, ο υπολογιστής HAL9000 είναι μέλος του πληρώματος του Discovery One που κατευθύνεται προς τον Δία για να διερευνήσει το μεγάλο μυστικό του μονολίθου: ακούει, μιλάει, διαβάζει τα χείλη, κερδίζει στο σκάκι, παίρνει αποφάσεις. Ευφυής και αλάνθαστος, ασώματος αλλά με αισθήσεις, συναισθηματικός και ευαίσθητος, πονηρός και ευγενικός, ο HAL, ποτέ δεν θα προδώσει την αποστολή του, ακόμη κι αν πρόκειται να οδηγήσει στον θάνατο ανθρώπους: «I'm sorry, Dave. I'm afraid I can't do that», απαντά στον αστροναύτη Dave Bowman και τον αφήνει έξω από το Discovery μέσα στο αχανές διάστημα.
Ο HAL παραβιάζει, προμελετημένα και δίχως δισταγμό, τον πρώτο νόμο της ρομποτικής του Ισαάκ Ασίμοφ: «Ένα ρομπότ δεν θα κάνει κακό σε άνθρωπο, ούτε με την αδράνειά του θα επιτρέψει να βλαφτεί άνθρωπος». Αφελείς κανόνες του προνοητικού Προμηθέα που θέλει να προδιαγράψει τη συμπεριφορά πολύπλοκων τεχνημάτων φτιαγμένων κατ’ ομοίωση του ανθρώπου — και που κάνουν τον Ασίμοφ να μοιάζει άκαμπτος τεχνοκράτης μπροστά στον Κιούμπρικ.
• • •
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Απίστευτες λεπτομέρειες, αμέτρητες εργατοώρες, εκπληκτικό αποτέλεσμα.
