ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ, τον Σεπτέμβριο του 2019, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ και νυν υφυπουργός Ενέργειας Τζέφρι Πάιατ, σε μια επίσκεψή του στην ακριτική Αλεξανδρούπολη, από τις πολλές που θα ακολουθούσαν, μίλησε για τον ρόλο που μπορούσε να παίξει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά τότε καταλάβαιναν μόνο λίγοι που γνώριζαν το γεωπολιτικό παιχνίδι και το παρασκήνιο που υπήρχε.
Ο Τζέφρι Πάιατ είχε μιλήσει για τις ευκαιρίες που έβλεπαν οι ΗΠΑ στη μελλοντική ιδιωτικοποίηση της θαλάσσιας υποδομής της πόλης με την ελπίδα ότι θα υπήρχαν προϋποθέσεις για συμμετοχή Αμερικανών επενδυτών, όπως είχε πει.
Την περασμένη Πέμπτη, μετά τη λήξη της προθεσμίας για την κατάθεση των προσφορών στο ΤΑΙΠΕΔ, υπήρξαν μόνο δύο προτάσεις, αντί για τέσσερις που είχαν αρχικά ενδιαφερθεί, και αυτές ήταν μόνο αμερικανικών συμφερόντων, από κοινοπραξίες που διεκδικούν την απόκτηση του 67% του Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης.
Το ΤΑΙΠΕΔ είχε αποφασίσει να πουλήσει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης το 2020. Την άνοιξη του 2021 ανακοίνωσε ότι είχαν προεπιλεχθεί τέσσερα γκρουπ για τη διεκδίκησή του (στα οποία συμμετείχαν οι Σαββίδης, Κοπελούζος, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Τεξανοί). Τα επιχειρηματικά σχήματα όμως στα οποία μετειχαν ο Όμιλος Κοπελούζου και ο Ιβάν Σαββίδης, οι οποίοι σχετίζονται με ρωσικά συμφέροντα, αποχώρησαν σιωπηλά από τη διεκδίκηση του λιμανιού, χωρίς να καταθέσουν τελικά τις προσφορές τους.
Ο Όμιλος Κοπελούζου και ο Ιβάν Σαββίδης, οι οποίοι σχετίζονται με ρωσικά συμφέροντα, αποχώρησαν σιωπηλά από τη διεκδίκηση του λιμανιού, χωρίς να καταθέσουν τελικά τις προσφορές τους.
Έκλεισε έτσι και τυπικά (ουσιαστικά είχε κλείσει προ πολλού) μια υπόγεια αμερικανορωσική διαμάχη που υπήρχε εδώ και χρόνια στην Αλεξανδρούπολη, αν και οι ΗΠΑ είχαν αντικειμενικά πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα για να κερδίσουν και μάλλον δεν υπήρχε κανένα περιθώριο στην πραγματικότητα για άλλου είδους εξέλιξη.
Ούτε η συγκυρία, άλλωστε, ήταν ευνοϊκή για την ανάπτυξη των ρωσικών συμφερόντων σε μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ. Παρ' όλα αυτά, οι Ρώσοι διατηρούν κάποια ερείσματα στην περιοχή, για την οποία το ενδιαφέρον τους παραμένει, αλλά η επιρροή τους πλέον είναι πολύ μικρή.
Αν υπάρχει κάποιος όμως που είναι πιο ενοχλημένος από τη Ρωσία για την ισχυρή αμερικανική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη, η οποία θα γίνει ακόμα πιο ισχυρή, είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, που θεωρεί ότι αυτή θα στραφεί ενάντια στα συμφέροντα του.
Όπως είπε και ο Αμερικανός πρέσβης σε εκείνη την επίσκεψή του το 2019, οι ΗΠΑ είδαν την Αλεξανδρούπολη ως μια στρατηγικά σημαντική τοποθεσία και ως βασικό ενδιάμεσο σταθμό τόσο για τον Εύξεινο Πόντο όσο και για την περιοχή των Βαλκανίων.
«... Ελπίζω ότι θα έχουμε έναν Αμερικανό πλειοδότη για το λιμάνι… Αλλά θα βλέπετε περισσότερο εμένα, τον εξαίρετο γενικό μας πρόξενο και γενικότερα την αμερικανική ομάδα εδώ στην Αλεξανδρούπολη, διότι πρόκειται για μια πόλη στρατηγικής σημασίας», είχε πει τότε.
Η αμερικανική παρουσία στην πόλη
Με το που θα φτάσει κάποιος στην πόλη και περπατήσει στο κέντρο της πάντως, δεν αντιλαμβάνεται την αμερικανική παρουσία αυτή την περίοδο. Ούτε κάποια νέα αμερικανική βάση όπως διαπιστώσαμε έχει δημιουργηθεί στην Αλεξανδρούπολη.
«Πολύς κόσμος δεν έχει καταλάβει ότι δεν φτιάχθηκε κάποια στρατιωτική αμερικανική βάση εδώ και δεν υπάρχει και προγραμματισμός για να γίνει κάτι τέτοιο», μας λέει ο πρόεδρος του Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης, Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ, που έχει περάσει περισσότερες ώρες με Αμερικανούς αξιωματούχους από οποιονδήποτε άλλον τα τελευταία χρόνια στην πόλη.
«Αυτό που προσφέρουμε είναι ένα μέρος αυτού που ονομάζεται “host nation support” και αφορά την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών military logistics (στρατιωτικού εφοδιασμού). Για την ακρίβεια, αυτό που κάνουμε είναι υποδοχή, διαχείριση φορτίου και προώθηση. Προωθούμε δηλαδή είτε προς την ευρωπαϊκή ενδοχώρα είτε προς τις ΗΠΑ στρατιωτικό υλικό, οχήματα, πτητικά μέσα, τεθωρακισμένα, σε μια τακτική βάση».
Οι rotational brigades (ταξιαρχίες που εδρεύουν εκ περιτροπής) έρχονται μαζί με τον εξοπλισμό τους για εννέα μήνες στην Ευρώπη και μετά επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Ο λιμένας της Αλεξανδρούπολης είναι ο ενδιάμεσος σταθμός, είτε για να προωθηθούν στην Ευρώπη είτε στις ΗΠΑ. Για τον σκοπό αυτό, πέρα από τους δικούς μας λιμενεργάτες, οι Αμερικανοί μας ενισχύουν με «στρατιωτικούς λιμενεργάτες» –ας το πούμε έτσι, αλλά είναι αδόκιμος ο όρος– που είναι στρατιωτικοί επιφορτισμένοι με μεταφορές και logistics, για κάθε άσκηση ξεχωριστά.
Οι άνδρες αυτοί, είναι που έχουν έρθει στην Αλέξανδρούπολη για να κάνουν την δουλειά και είναι, ανάλογα με την περίοδο, από 100 μέχρι 400. Αυτοί είναι που μένουν στο Στρατόπεδο Γιαννούλη και τους έχει παραχωρηθεί κάποια έκταση μέσα σε αυτό, όπως μας εξηγούν οι ντόπιοι.
Τον Ιούλιο που ήρθαν αρκετές εκατοντάδες στρατιωτικών για κάποιες μέρες, όπως διηγούνται οι οδηγοί ταξί της πόλης, δεν υπήρχε κανείς στην Αλεξανδρούπολη που να μην αντιλήφθηκε την παρουσία τους, καθώς είχαν γεμίσει όλοι οι δρόμοι, τα ξενοδοχεία, τα μαγαζιά και τα μπαρ.
«Οταν έρχεται κάποιο πλοίο με χίλιους ή δύο χιλιάδες στρατιωτικούς, η παρουσία τους είναι αισθητή σε όλη την πόλη. Κάποιες φορές βλέπουμε και στρατιωτικά οχήματα στην Εθνική Οδό, αλλά και μεταφορά αρμάτων στον σιδηρόδρομο» λέει στη LiFO η δικηγόρος Κρυσταλλία Αρμενάκη.
«Οι περισσότεροι πολίτες είναι θετικοί στην έλευση Αμερικανών, γιατί θεωρούν ότι αυτή θα προσφέρει στην ακριτική περιοχή μας ασφάλεια σε σχέση με την τουρκική επιθετικότητα» αναφέρει, παρότι θα μας πει ότι οι κάτοικοι της πόλης αγαπούν και τους Ρώσους. Αλλά αυτό δεν θεωρούν ότι τους αναγκάζει να κάνουν επιλογή. «Ο Αλεξανδρουπολίτης πιστεύει ότι θα το σκεφτεί ο Ερντογάν δυο και τρεις φορές να επιτεθεί στην Αλεξανδρούπολη από τη στιγμή που είναι βάση των Αμερικανών». Επίσης, αν και κανείς στην Αλεξανδρούπολη δεν το βάζει πρώτο, υπάρχει και η προσδοκία των επενδύσεων. Όμως το πιο σημαντικό με όσους μιλήσαμε ήταν ξεκάθαρα η ασφάλεια απέναντι στην επιθετικότητα της Τουρκίας.
Τα αμερικανικά και τα ρωσικά σχέδια
Η σημασία της Αλεξανδρούπολης έγινε ευρύτερα αντιληπτή μόνο όταν άρχισε να εκδηλώνεται το αμερικανικό ενδιαφέρον. Το ενδιαφέρον της Ρωσίας ήταν ζωηρό και εμφανές πολύ νωρίτερα, καθώς για πολλά χρόνια διεκδικούσε μια ισχυρή παρουσία και επιρροή στην πόλη-πύλη προς τη Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια.
Πολύ πριν από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, όσο ο Ερντογάν απομακρυνόταν από τις ΗΠΑ, ενισχύοντας τη συνεργασία του με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, ο Τζέφρι Πάιατ είδε την αξία της Αλεξανδρούπολης ως περιφερειακού κόμβου ενέργειας και διαμετακομιστικού κόμβου στο πλαίσιο μιας εφοδιαστικής αλυσίδας που σχεδιαζόταν να αναπτυχθεί για να εξασφαλίσει στους Αμερικανούς που εξάγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά της Ευρώπης, με στόχο βεβαίως και τον περιορισμό του ρωσικού φυσικού αερίου. Η Αλεξανδρούπολη θα έδινε επίσης στα αμερικανικά στρατεύματα τη δυνατότητα παράκαμψης των τουρκικών Στενών.
Οι Αμερικανοί στην Αλεξανδρούπολη επικαλούνται τα συμμαχικά συμφέροντα, ενώ οι Ρώσοι τους ιστορικούς και θρησκευτικούς δεσμούς, οι οποίοι θεωρούν ότι τους δίνουν δικαιώματα στην περιοχή. Η Ρωσία ενδιαφερόταν πάντα για την Αλεξανδρούπολη, προκειμένου να επεκτείνει την επιρροή της στη νοτιοανατολική Ευρώπη, γι' αυτό και είχε ρωσική παρουσία στην περιοχή για χρόνια, ειδικά μετά το 2000, που επιδίωκε τη δημιουργία του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη. Η ισχύς της όμως άρχισε να περιορίζεται όσο δυνάμωνε η αμερικανική παρουσία, αν και η αισθητή υποχώρηση συνέβη μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Οι Αμερικανοί στην Αλεξανδρούπολη επικαλούνται τα συμμαχικά συμφέροντα, ενώ οι Ρώσοι τους ιστορικούς και θρησκευτικούς δεσμούς, οι οποίοι θεωρούν ότι τους δίνουν δικαιώματα στην περιοχή. Η Ρωσία ενδιαφερόταν πάντα για την Αλεξανδρούπολη, προκειμένου να επεκτείνει την επιρροή της στη νοτιοανατολική Ευρώπη, γι' αυτό και είχε ρωσική παρουσία στην περιοχή για χρόνια, ειδικά μετά το 2000, που επιδίωκε τη δημιουργία του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.
Ως άνθρωπος των Ρώσων στην Αλεξανδρούπολη τα προηγούμενα χρόνια φερόταν κάποιος Κωνσταντίνος Γκαμπαερίδης, τον οποίο γνωριζουν όλοι στην πόλη και το 2015 είχε εμφανιστεί για λίγο και ως επίτιμος πρόξενος της Ρωσίας, ενώ κατοικούσε και στην Αγία Πετρούπολη. Ο κ. Γκαμπαερίδης και η σύζυγός τους είχαν δημιουργήσει ένα ρωσικό πολιτιστικό ίδρυμα στην πόλη, το Ρωσικό Σπίτι, αν και ο συγκεκριμένος είναι μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
Πάντως, «στην Αλεξανδρούπολη πολλοί συμπαθούν τους Ρώσους», όπως μας λέει μια νέα γυναίκα, δικηγόρος με προσφυγική καταγωγή, και την επιβεβαιώνουν και άλλοι. «Ο δήμος μας είχε αδελφοποιηθεί με τη Μαριούπολη και την Αγία Πετρούπολη, αλλά τα γραφεία της Ελληνορωσικής Φιλίας ξηλώθηκαν εν μια νυκτί μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία».
Η έκπληξη, όμως, ήταν μια πληροφορία που δεν γνωρίζαμε, ότι στην Αλεξανδρούπολη πριν από μερικά χρόνια στις παρελάσεις των εθνικών επετείων παρέλαυνε ο ρωσικός στρατός, όπως μας λένε κάτοικοι της πόλης.
Η τελευταία φορά που θυμούνται οι κάτοικοι που ρώτησα κάτι τέτοιο ήταν η 28η Οκτωβρίου του 2011. «Είχαμε τμήμα του ρωσικού στρατού που παρέλασε, υπάρχει και φωτογραφικό υλικό, διότι η πόλη έχει ιστορικούς δεσμούς και υπάρχει μνημείο τιμής και μνήμης στη μητρόπολη Αλεξανδρούπολης υπέρ της ελληνορωσικής φιλίας. Ένεκα των εγκαινίων αυτού του μνημείου, στις 28/10/2011 άγημα του ρωσικού στρατού παρέλασε στην πόλη μας» αφηγούνται, επισημαίνοντας ότι στην Αλεξανδρούπολη υπάρχουν πολλοί ομογενείς που μιλάνε ρωσικά αλλά και αρκετοί Ρώσοι που έχουν κάνει μεικτούς γάμους με ντόπιους.
Επίσης, όπως μας πληροφορούν: «Στην Αλεξανδρούπολη είχαμε και απευθείας πτήση για την Αγία Πετρούπολη. Όχι καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, αλλά τους εαρινούς και θερινούς μήνες του χρόνου, για κάποιο διάστημα».
Τα τελευταία χρόνια η παρουσία των Ρώσων διπλωματών είχε αρχίσει να περιορίζεται, ενώ ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ ασχολούνταν εντατικά με την Αλεξανδρούπολη και μάλλον είναι αυτός που χάλασε οριστικά τα σχέδια της Ρωσίας. «Χαίρομαι που επιστρέφω στην Αλεξανδρούπολη», είχε πει στην πέμπτη επίσκεψή του τον Ιούλιο του 2020, επισημαίνοντας ότι την έχει επισκεφτεί περισσότερες φορές από οποιονδήποτε άλλο πρεσβευτή των ΗΠΑ, κάτι που, όπως ανέφερε, υπογράμμιζε τον «στρατηγικό ρόλο αυτής της πόλης ως περιφερειακού κόμβου ενέργειας, μεταφορών και εμπορίου, με ζωτική σημασία για την ευρωπαϊκή σταθερότητα και ασφάλεια».
Όπως μας εξηγεί τοπικός παράγοντας της πόλης, «τα αμερικανικά πλοία μεταφέρουν στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης οπλικά συστήματα και στρατιώτες που παίρνουν μέρος στα γυμνάσια τα οποία πραγματοποιούνται στη νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά η Αλεξανδρούπολη θεωρείται πλέον από τους Αμερικανούς ένας κρίσιμος παράγοντας για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη».
Η Αλεξανδρούπολη είναι μία από τις νεότερες πόλεις της χώρας, μόλις 100 ετών, η οποία τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται ταχύτατα. Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν γνωστή ως Δεδέαγατς και παλιά ήταν ένα ψαροχώρι.
Τον Οκτώβριο του 2019 η Αλεξανδρούπολη πρωταγωνιστεί στην ανανεωμένη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) που υπέγραψαν Ελλάδα και ΗΠΑ, όπως και σε εκείνη που υπογράφηκε δύο χρόνια μετά, βάσει της οποίας «… χορηγείται στην κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών καθεστώς προτεραιότητας (ανεμπόδιστη πρόσβαση και χρήση) σε περιοχές» όπως είναι, μεταξύ άλλων, και ο Λιμένας Αλεξανδρούπολης.
Με το δεύτερο πρωτόκολλο τροποποίησης του 2021 εντάσσεται στην αμυντική συμφωνία και το Στρατόπεδο Γιαννούλη της Αλεξανδρούπολης, όπου οι ΗΠΑ αποκτούν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν εγκαταστάσεις του ως βάση τους.
Αυτό είχε δυσαρεστήσει ιδιαίτερα τη Ρωσία και όταν ο Νίκος Δένδιας πήγαινε στην Ουάσινγκτον για να υπογράψει τη νέα τροποποίηση της ελληνοαμερικανικής αμυντική συμφωνίας, ο Ρώσος πρέσβης Αντρέι Μάσλοβ διαμαρτυρήθηκε, δηλώνοντας ότι «η Ρωσία τάσσεται κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ ανατολικά» και ότι η προσέγγιση των στρατιωτικών υποδομών του ΝΑΤΟ προς τη Ρωσία θα προκαλούσε ρωσικά στρατιωτικά αντίμετρα. «Θεωρούμε την πολιτική της Δύσης εσφαλμένη και κοντόφθαλμη» είχε δηλώσει τότε στον τηλεοπτικό σταθμό Star.
Η επιλογή του Στρατοπέδου Γιαννούλη ως βάση των ΗΠΑ, ωστόσο, που θα ενισχύσει τη στρατιωτική αμερικανική παρουσία στην περιοχή μετά τα γεγονότα του Έβρου το 2020 θεωρήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση ως παράγοντας ασφάλειας.
Οι Αμερικανοί, που σήμερα χρησιμοποιούν μόνο ένα μικρό μέρος του στρατοπέδου, αναμένεται να εκσυγχρονίσουν τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται και από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ φαινόταν να γνωρίζει τα σχέδια των ΗΠΑ από τον Ιανουάριο του 2018, όταν δήλωνε ότι «οι ΗΠΑ προχωρούν σε ανέντιμο ανταγωνισμό και άσκηση πολιτικών πιέσεων, ώστε να αναγκάσουν ευρωπαϊκές χώρες να κατασκευάσουν ενεργειακές εγκαταστάσεις», όπως είναι οι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου, και να λαμβάνουν πιο ακριβό φυσικό αέριο από το ρωσικό. «Θεωρούμε ότι οι ίδιοι πρέπει να κατανοούν τα οικονομικά τους συμφέροντα», είχε πει τότε ο Λαβρόφ. «Εφόσον είναι πρόθυμοι να δαπανήσουν περισσότερο στην παρούσα κατάσταση, αυτή είναι η απόφασή τους».
Η τουρκική ενόχληση
Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν κρύβει ότι θεωρεί την Ελλάδα πιόνι των ΗΠΑ, το οποίο χρησιμοποιούν εναντίον του. Το ίδιο πιστεύει και ο Πούτιν, χωρίς να το λέει κάθε τόσο δημόσια, όπως ο Τούρκος Πρόεδρος. Η σύσφιξη των σχέσεων ΗΠΑ - Ελλάδας έχει ενοχλήσει όμως και τη Γερμανία, καθώς θεωρεί ότι η νέα ισορροπία είναι σε βάρος των δικών της συμφερόντων (όπως άλλωστε είναι σε βάρος της Ελλάδας και οι στενές σχέσεις Γερμανίας - Τουρκίας).
Η σύσφιξη των σχέσεων ΗΠΑ - Ελλάδας έχει ενοχλήσει όμως και τη Γερμανία, καθώς θεωρεί ότι η νέα ισορροπία είναι σε βάρος των δικών της συμφερόντων
Κάποια από τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά ΜΜΕ γράφουν συχνά ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν την Αλεξανδρούπολη για να προετοιμάσουν μια πιθανή επίθεση εναντίον της Τουρκίας. Πριν από λίγες μέρες η τουρκική εφημερίδα «Χουριέτ» κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Τα σχέδια του Δεδέαγατς» και αναφερόταν σε μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε αμερικανική ναυτική βάση, γράφοντας ότι οι Αμερικανοί «χτίζουν στους Έλληνες μια νέα Σούδα».
Η «Χουριέτ» παρουσίαζε ως απειλή το ότι το «Δεδέαγατς», όπως αναφέρει την Αλεξανδρούπολη με το οθωμανικό όνομα, απέχει μόλις σαράντα χιλιόμετρα από την Τουρκία και έγραφε ότι το λιμάνι που χρησιμοποιούνταν για logistics θα επεκταθεί και θα εκσυγχρονιστεί από τις ΗΠΑ για να υποδέχεται πολεμικά πλοία, ενώ θα μπορούν να προσεγγίζουν και τα αμερικανικά αντιτορπιλικά.
Στα τουρκικά αυτά άρθρα που παρουσιάζεται η Αλεξανδρούπολη ως απειλή είναι χαρακτηριστικό ότι ως εχθρός παρουσιάζονται περισσότερο οι ΗΠΑ παρά η Ελλάδα. Ενδιαφέρον, αν σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για νατοΐκούς συμμάχους.
Όλοι μιλούν για το λιμάνι που αλλάζει τα δεδομένα
Άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό «The National Interest» έλεγε ότι «χωρίς την Αλεξανδρούπολη, η Διατλαντική Ασφάλεια είναι νεκρή», ενώ ιδιαίτερη αίσθηση έκανε η πρόσφατη έκθεση του αμερικανοεβραϊκού ινστιτούτου JINSA (Εβραϊκό Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής) που αναφερόταν στην κομβική σημασία του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης για την ενεργειακή, οικονομική και γεωπολιτική αρχιτεκτονική της νοτιοανατολικής Ευρώπης, το οποίο χαρακτηριζόταν ως ένα ζωτικό αλλά αναξιοποίητο στρατηγικό κεφάλαιο για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Η έκθεση ανέφερε ότι το λιμάνι βρίσκεται σε ιδανική τοποθεσία και δημιουργεί προστιθέμενη αξία για το ΝΑΤΟ, καθώς κατέχει στρατηγική θέση και συνδέει την ανατολική Μεσόγειο με τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μαύρη Θάλασσα. Επισημαίνει επίσης κάτι με το οποίο όλοι συμφωνούν, ότι «μέχρι στιγμής το λιμάνι λειτουργεί μόνο σε ένα κλάσμα της δυνητικής του ικανότητας».
Τον προηγούμενο μήνα την Αλεξανδρούπολη επισκέφτηκε και ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας, ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο οποίος δήλωσε πως εκτιμά ότι η Αλεξανδρούπολη έχει απεριόριστες δυνατότητες και εκτιμά πως θα αποτελέσει γεωστρατηγικό κέντρο για την Ελλάδα, για την περιοχή αλλά και για τους Συμμάχους.
Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ: «Ο πόλεμος επιτάχυνε την ανάγκη αξιοποίησης του λιμένα»
«Η αμυντική συμφωνία που εμπλέκει τον λιμένα της Αλεξανδρούπολης είναι μια διμερής συμφωνία της Ελλάδας με τις ΗΠΑ», εξηγεί στη LiFO ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης, Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ. Οι νατοϊκές επιχειρήσεις στις οποίες συμμετέχει ο λιμένας της Αλεξανδρούπολης είναι ξεχωριστές. Οι Πορτογάλοι, οι Ιταλοί και οι Γάλλοι, όπως και οι Βρετανοί, έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές τον λιμένα για προώθηση φορτίου.
Ο κ. Χατζημιχαήλ ανέλαβε καθήκοντα τον Οκτώβριο του 2019 και το 2020 ξεκίνησε η συνεργασία με τους Αμερικανούς. «Στις 23 Ιουλίου του 2020 αποστείλαμε για πρώτη φορά στην ιστορία του λιμανιού αμαξοστοιχία από το λιμάνι στην Κωστάντζα».
Η ανάδειξη της στρατωτικής δραστηριότητας και η διεθνής προβολή της κατέδειξε στις αγορές τις δυνατότητες του λιμένα, αναφέρει ο κ. Χατζημιχαήλ. «Ότι υφίσταται ο λιμένας, ότι υπάρχουν μοναδικές δυνατότητες συνδυασμένων μεταφορών και σε ένα τέτοιο πλαίσιο βλέπουμε την προσέλκυση ενδιάμεσων, εμπόρων, traders κ.ά., οι οποίοι ζητήσανε και συνεχίζουν να ζητούν να κάνουν χρήση του λιμένα».
Όπως εξηγεί, «ο πόλεμος επιτάχυνε την ανάγκη αξιοποίησης αυτών των εναλλακτικών διαδρομών που χρησιμοποιούσαμε ήδη εδώ και δύο χρόνια. Εμείς έχουμε συνεχείς συνδέσεις με Βουλγαρία, Ρουμανία και περιοχές όπως η Εσθονία, η Πολωνία και άλλες χώρες, στις οποίες αποστέλλουμε φορτία. Δηλαδή αυτό που κάναμε εμείς για δύο χρόνια, ως εναλλακτική αν θέλετε, ήρθε ο πόλεμος να επισπεύσει τη χρήση αυτών των διαδρομών, τις οποίες εμείς είχαμε ήδη καταδείξει και χρησιμοποιούσαμε με μεγάλη ευκολία. Επιπλέον γίναμε ορατοί στις αγορές και αυξήθηκαν οι εμπορικές δραστηριότητες».
Το «ποιοτικό στοιχείο» όμως, για τον πρόεδρο του Οργανισμού Λιμένα Αλεξανδρούπολης, το οποίο κατά την εκτίμηση του είναι ιδιαίτερα σημαντικό, είναι η εξειδίκευση που έχει αποκτήσει το προσωπικό που εργάζεται στον Λιμένα”.
“Η καθημερινή τριβή των στελεχών και των εργαζόμενων μας με τα εξειδικευμένα στελέχη των ΗΠΑ -πρόκειται για ό,τι πιο τέλειο υπάρχει στα logistics στον κόσμο- τους έχει εισάγει στην δική τους κουλτούρα και αυτό σε άλλες συνθήκες δεν θα ήταν εύκολο να γίνει”.
—Ποιος είναι ο αριθμός των εργαζομένων του Λιμένα;
Αυτό θα είναι μία ντροπιαστική απάντηση, γιατί δυστυχώς παραμένουμε σε καθεστώς δημοσίου και είναι 7 οι δημόσιοι υπάλληλοι.
—Για αυτά τα 7 άτομα λέτε ότι εργάζονται μαζί με τα στελέχη των ΗΠΑ;
Όχι μόνο, μιλάμε για τους 40-80 λιμενεργάτες, οι οποίοι δυστυχώς δεν ανήκουν στον Οργανισμό Λιμένα της Αλεξανδρούπολης. Ανήκουν στο Σωματείο φορτοεκφορτωτών Ελλάδας, είναι μία ειδική περίπτωση εδώ, αλλά είναι οι άνθρωποί μας, με αυτούς γίνονται οι περισσότερες φορτώσεις και εκφορτώσεις. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν αποκτήσει μία τέτοια εξειδίκευση στη διαχείριση αυτών των φορτίων, διατηρώντας πολύ υψηλά επίπεδα ασφάλειας. Είναι ένα στοιχείο που ενισχύει κατά πολύ τις δυνατότητες του λιμένα.
—Αυτή την περίοδο δεν είναι εμφανής η αμερικανική παρουσία στην πόλη.
Τα στελέχη αυτά που έρχονται από τις ΗΠΑ, είναι από 100 ως 400, ανάλογα με την αποστολή που υπάρχει κάθε φορά. Για κάθε επιχείρηση έρχονται μία -δύο μονάδες που είναι επιφορτισμένες να στηρίξουν αυτή την επιχείρηση. Αυτό γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτοί μπορεί να μείνουν έναν μήνα.
Τα αυγά και οι Αμερικανοί
Ενας ντόπιος, κάνοντας χιούμορ είπε σε ένα τοπικό κανάλι ότι ήρθαν τόσοι Αμερικανοί στην Αλεξανδρούπολη που τέλειωσαν τα αυγά στην περιοχή γιατί τα έφαγαν όλα. Αυτό το είπε για αστείο, αλλά έγινε viral.
Τον Μάιο ήρθε για πρώτη φορά ένα μεγάλο πολεμικό πλοίο. Διότι οι μεταφορές του στρατιωτικού υλικού πραγματοποιούνται με εμπορικά πλοία, με τεράστια οχηματαγωγά, αυτά που βλέπουμε εδώ τα θηρία των 260 μέτρων είναι καθαρά εμπορικά. Αυτό το πλοίο ήταν στην Μεσόγειο για τρεις μήνες και ήρθαν εδώ για ξεκούραση. Εμειναν τρία βράδια. Οπότε ξαφνικά η πόλη γέμισε με 1080 νεαρούς ναύτες που έσκασαν μέσα στην θάλασσα και τραγουδούσαν, έπιναν, καταναλώνανε επί τρεις μέρες σε κάθε γωνιά της πόλης. Γέμισαν και τα ξενοδοχεία της Αλεξανδρούπολης διότι αρκετές οικογένειες Αμερικανών ναυτών ταξίδεψαν ως εδώ από τις ΗΠΑ για να τους συναντήσουν.
Ο κ. Χατζημιχαήλ αναφέρει στην Lifo ότι “ανα τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνονται επίσης σεμινάρια με σκοπό τοπικές μικρές επιχειρήσεις να πιστοποιηθούν στο σύστημα των ΗΠΑ, ώστε να μπορούν να κάνουν άμεσα συναλλαγές με τις στρατιωτικές υπηρεσίες των Αμερικανών που βρίσκονται εδώ”.
—Γιατί υπάρχει τόση διεθνής προβολή του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, ενός περιφερειακού λιμανιού που δεν έπαιζε κάποιο ρόλο παλαιότερα;
Το γεγονός ότι έχουμε καταστεί ένα ζωτικό λιμάνι για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, και το σημαντικότερο αυτή τη στιγμή military logistic hub στον κόσμο, αντιλαμβάνεστε ότι είναι σπουδαίο. Είμαστε περήφανοι για αυτό, δεν έχουμε δεύτερες σκέψεις. Διατηρούμε όμως την ισορροπία της εμπορικής με την στρατιωτική παράμετρο. Πριν από τον πόλεμο, εδώ και δύο χρόνια, έχει ξεκινήσει εδώ μία πολύ μεγάλη εμπορική δραστηριότητα.
—Η στρατηγική θέση του λιμανιού που τόσο εξάρεται σε διάφορες εκθέσεις διεθνών οργανισμών τώρα, γιατί δεν είχε εκτιμηθεί και παλαιότερα;
Το σημείο για να έχει αξία, πρέπει να έχει προσβασιμότητα. Εμείς δείξαμε ότι αυτή υπάρχει. Ενα φορτίο από εδώ το στέλνουμε στην κεντρική Ευρώπη μέσα σε πέντε μέρες. Με την έναρξη του πολέμου έχουμε μία δραματική αλλαγή των ισορροπιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μεταβολές σε γεωπολιτικό επίπεδο και μάλιστα με την συμπεριφορά της Τουρκίας σε ότι αφορά τα στενά του Βοσπόρου. Τα στενά είναι κλειστά για τα στρατιωτικά πλοία και τα εμπορικά έχουν μεγάλο πρόβλημα. Συν το γεγονός ότι ναρκοθετήθηκε το μεγαλύτερο μέρος της Μαύρης Θάλασσας, άρα εμπορικά παύει να έχει αξία, οπότε και για τα εμπορικά και για τα στρατιωτικά φορτία υπήρξε η αδήριτη ανάγκη να βρεθούν εναλλακτικές διαδρομές. Εκεί ήρθαμε εμείς κι έτσι σημειώθηκε η γεωπολιτική αναβάθμιση του Λιμένα.
Ένταξη στα διευρωπαικά δίκτυα
Ο κ. Χατζημιχαήλ επισημαίνει ότι η Αμυντική Συμφωνία με τις ΗΠΑ που συμπεριέλαβε το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης υπογράφηκε μεταξύ Πομπέο-Δενδια το φθινόπωρο του 2019.
«Εμείς είμαστε ο πρώτος οργανισμός που υλοποίησε την Συμφωνία. Και έχουμε και την επέκταση που υπογράφτηκε με τον Μπλίνκεν, όπου ουσιαστικά έχουμε ένα νέο κεφάλαιο, καθώς στην συμφωνία μπήκε και το στρατόπεδο Γιαννούλη» αναφέρει.
Πρόκειται για το στρατόπεδο της περιοχής, στο οποίο φιλοξενούνται οι Αμερικανοί όταν έρχονται (καθώς δεν έχει δημιουργηθεί κάποια αμερικανική βάση όπως έχει δημιουργηθεί η εντύπωση σε ορισμένους, κυρίως λόγω όσων λέει ο Ερντογάν).
«Η εντολή που έχω από την κυβέρνηση είναι κάθε ενέργεια να διασφαλίζει τα εθνικά συμφέροντα» αναφέρει με έμφαση ο πρόεδρος του Λιμένα.
«Η Αλεξανδρούπολη το 2023 θα ενταχθεί στα διευρωπαικά δίκτυα, υπάρχουν και αντίστοιχες δηλώσεις του υπουργού Μεταφορών. Αυτό σημαίνει funding, μεγαλύτερη ορατότητα και σημαίνει επίσης περαιτερω βελτίωση της προσβασιμότητας. Το να δημιουργηθεί ένας τέτοιος διάδρομος στην ανατολική πλευρά της Ευρώπης, ο οποίος είναι ασφαλής, φθηνότερος, και ταχύτερος, είναι πολύ σημαντικό» λέει.
Ο υπουργός Μεταφορών είχε αναφέρει στις αρχές του καλοκαιριού ότι η Ελλάδα επιδιώκει τη συμπερίληψη του Λιμανιού της Αλεξανδρούπολης στο εκτεταμένο διευρωπαϊκό δίκτυο. “Ήδη το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αξιοποιείται τόσο από τη συμμαχία του ΝΑΤΟ, όσο και από άλλες πηγές, για να διασυνδέσουμε απομονωμένες περιοχές και να αναβαθμίσουμε ενεργειακά όλη αυτή την περιοχή” είχε πει παρουσία της αρμόδιας Ευρωπαίας Επιτρόπου για θέματα Μεταφορών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιμετωπίζει θετικά την ένταξή του στο εκτεταμένο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών, η οποία θα συμβάλει στην αναβάθμισή του και στην χρηματοδότηση του από ευρωπαϊκούς πόρους για την βελτίωση κι επέκταση των υποδομών του.
«Ενα τρενο ξεκινά από την Αλεξανδρούπολη και φτάνει στην Κοστάντζα σε δυόμισι μέρες. Δύο μέρες, τουλάχιστον, χρειάζεται ένα πλοίο να περιμένει προκειμένου να πάρει σειρά προτεραιότητας για να περάσει τα Στενά του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου» λέει ο κ. Χατζημιχαήλ.
Όσο για τον πλωτό τερματικό σταθμό (υγροποιημένου Φυσικού Αερίου) LNG στην Αλεξανδρούπολη, αυτός -όπως μας λέει ο πρόεδρος, θα είναι έτοιμος τον Δεκέμβριο του 2023, δηλαδή σχεδόν σε έναν χρόνο. “Έχουν ολοκληρωθεί οι γεωλογικές μελέτες, σταδιακά θα μπει και στην φάση της κατασκευής”.
Ο σταθμός αυτός θα αποτελέσει άλλη μία πύλη εισαγωγής φυσικού αερίου με σκοπό την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, που θα συμβάλει στη δυνατότητα διαφοροποίησης των πηγών (δηλαδή της απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο) και των οδών εφοδιασμού. Επίσης θα ενισχύσει την περιφερειακή συνεργασία των χωρών των Βαλκανίων, οι οποίες συμμετέχουν κι αυτές στο έργο.
