ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΣ ΤΟ 1956 στην πόλη Degerfors της Σουηδίας, ο συνθέτης και τρομπονίστας Nils Landgren (που έχει επισκεφθεί και την Ελλάδα φυσικά) έχει μια πορεία στα μουσικά πράγματα, τα τελευταία 30 χρόνια, η οποία δικαίως τον έχει τοποθετήσει στην κορυφή.
Αυτή την πορεία γιορτάζει τώρα μ’ ένα νέο άλμπουμ, ένα box-set τριών CD, το “3 Generations”, που είναι τυπωμένο για την γερμανική εταιρεία ACT Music + Vision (AN Music) και που είναι διπλά και τριπλά εορταστικό.
Έτσι λοιπόν, από την μια μεριά, γιορτάζονται τα 30χρονα της σημαντικότατης ACT, που ιδρύθηκε το 1992 στο Αμβούργο, αλλά από την άλλη γιορτάζεται και η παρουσία του Nils Landgren εκεί, αφού ο σουηδός μουσικός συνεργάζεται με την γερμανική ετικέτα από το 1994.
Τρία CD, ένα για κάθε μία από τις τρεις δεκαετίες της εταιρείας, και με καθένα εξ αυτών να περιέχει δέκα κομμάτια, άρα στο σύνολο τριάντα – δηλαδή όσα και τα έτη παρουσίας τής ACT στα δισκογραφικά πράγματα, από το 1992 έως και το 2022.
Φυσικά, μια τρίτη γιορτή δεν μπορεί παρά να αφορά στη μουσική αυτή καθ’ αυτή, αλλά τούτο είναι κάτι εντελώς προφανές, αν αναλογιστούμε τα ονόματα που συμμετέχουν εδώ και τα οποία υπονοεί και ο τίτλος του πακέτου, που είναι... Τρεις Γενιές (μουσικών).
Εκείνο που πρέπει να επισημάνουμε από την αρχή είναι πως ο Nils Landgren λειτουργεί κάπως σαν Α&R man (artist & repertoire) μέσα στην ACT. Δηλαδή ο ρόλος του, πολλές φορές, υπήρξε/είναι αποφασιστικός στην προσέλκυση και από ’κει και πέρα στην ανάδειξη συγκεκριμένων ταλέντων και πως χωρίς την δική του παρουσία δεν ξέρουμε πώς θα διαμορφωνόταν το βορειοευρωπαϊκό (και όχι μόνο) προφίλ της εταιρείας, με τους μουσικούς της δεύτερης γενιάς (Esbjörn Svensson, Viktoria Tolstoy, Ida Sand, Lars Danielsson, Wolfgang Haffner, Rigmor Gustafsson κ.ά.) και πιο μετά μ’ εκείνους της τρίτης (Johanna Summer, Jakob Manz, Anna Gréta κ.ά.).
Εννοούμε πως η προσωπική παρέμβαση, του Nils Landgren, για να εισέλθουν όλα αυτά τα ονόματα στον κατάλογο της ACT, υπήρξε καίρια και σημαντική.
Τώρα, και όσον αφορά εκείνο που μας παρουσιάζει στο “3 Generations” box-set, ο Nils Landgren, λέμε πως είναι απολύτως συμμετρικό και συμβολικό.
Τρία CD, ένα για κάθε μία από τις τρεις δεκαετίες της εταιρείας, και με καθένα εξ αυτών να περιέχει δέκα κομμάτια, άρα στο σύνολο τριάντα – δηλαδή όσα και τα έτη παρουσίας τής ACT στα δισκογραφικά πράγματα, από το 1992 έως και το 2022.
Και το εξής πολύ σημαντικό. Τα τριάντα αυτά κομμάτια δεν αποτελούν επιλογές από τον τεράστιο κατάλογο της εταιρείας, δεν έχουμε να κάνουμε, δηλαδή, στην περίπτωσή μας, μ’ ένα compilation αποτελούμενο από παλαιά tracks, μα για τριάντα τωρινά κομμάτια (ασχέτως αν ορισμένα εξ αυτών, ως συνθέσεις, είναι γνωστά), τα οποία έφεραν μαζί τους, στο Jazzanova Studio του Βερολίνου, στο διάστημα 7-9 Ιουνίου 2022, κάποιες δεκάδες μουσικοί!
Τώρα, αν υποστηρίζαμε πως αυτές οι συνθέσεις και οι versions ετοιμάζονταν από καιρό... δεν θα είχαμε άδικο. Και το λέμε τούτο, επειδή είναι εντυπωσιακές, προϊόντα, σίγουρα, μεγάλων οργανοπαικτών, που έβαλαν τα πολύ δυνατά τους, για να παρουσιάσουν κάτι ξεχωριστό – για τούτη την ακμαία ευρωπαϊκή εταιρεία της ευρύτερης τζαζ, που τους στεγάζει όλα αυτά τα χρόνια.
Φυσικά, ο Nils Landgren με το τρομπόνι του έχει εδώ τον πρώτο ρόλο, καθώς συμμετέχει και στα τριάντα tracks, με τα ονόματα να... πέφτουν βροχή, εντυπωσιάζοντας με τις συνθέσεις, τις παρουσίες και τα παιξίματά τους.
Joachim Kühn, Michael Wollny, IIro Rantala, Lars Danielsson, Viktoria Tolstoy, Wolfgang Haffner, J.& R. Wasserfuhr, David Helbock, Jan Lundgren, Marius Neset, Vincent Peirani, Emile Parisien, Youn Sun Nah και όλοι οι υπόλοιποι σε μια γιορτή της μουσικής.
Εκπληκτικό πακέτο! Αναμφισβήτητα από τις πολύ μεγάλες κυκλοφορίες της χρονιάς που πέρασε.
Nils Landgren: 3 Generations (Official Album Trailer)
Για να δούμε, όμως, και μερικά ακόμη άλμπουμ του Nils Landgren, των τελευταίων ετών, που φανερώνουν τις ποικίλες όψεις της διαδρομής του.
Ένα τέτοιο άλμπουμ ήταν το “Nature Boy”, από το 2021. Ένα σόλο τρομπόνι-άλμπουμ(!), ηχογραφημένο τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο του 2021, στην Εκκλησία της πόλης Ingelstorp, στη νότια Σουηδία.
Από τη μια μεριά το συγκεκριμένο όργανο, αυτό το μαγικό τρομπόνι του Landgren και από την άλλη ο χώρος, με τα πολύ ειδικά ακουστικά χαρακτηριστικά, που έχει επιλεγεί για την εγγραφή, είναι οι δύο πιο βασικές συνιστώσες εκείνου που ακούμε στο συγκεκριμένο CD – καθώς ακολουθεί από κοντά και το ρεπερτόριο, που, σε κάθε περίπτωση, ανταποκρίνεται πλήρως στις διαθέσεις και τις διαχρονικές «αγάπες» του εκτελεστή.
Έτσι, και σε πρώτο πλάνο, υπάρχει εδώ δυνατό παραδοσιακό υλικό (οκτώ στα δεκατέσσερα κομμάτια), ενώ σ’ ένα δεύτερο απολαμβάνουμε συνθέσεις (δύο) του Evert Taube, ενός από τους πιο σημαντικούς σουηδούς τραγουδοποιούς του 20ου αιώνα, του Duke Ellington (δύο), του Eden Ahbez (το κλασικό “Nature boy”, που δίνει και τον τίτλο στον δίσκο) και ακόμη μία καινούρια σύνθεση του ίδιου του Nils Landgren, που τιτλοφορείται “A minor” και που ανταποκρίνεται και αυτή φυσικά στην ιερότητα του χώρου.
Η μελωδίες, που απελευθερώνει με το τρομπόνι του ο Landgren, είναι ασυζητητί συναρπαστικές, με το moody κλίμα να κυριαρχεί και να σκεπάζει κάθε τι. Είτε στην Εκκλησία της Ingelstorp, είτε στο... δωμάτιό σου.
Nature Boy - Nils Landgren
Μία από τις μπάντες, με την οποία διαπρέπει ο σουηδός μουσικός μέσα στα χρόνια είναι και οι Funk Unit – με τους οποίους ο Nils Landgren θέτει σε κίνηση το πιο funky ρεπερτόριό του.
Το ενδέκατο και πιο πρόσφατο άλμπουμ των Nils Landgren Funk Unit αποκαλείται “Funk is my Religion” (2021) και είναι ένα από τα καλύτερά τους. Και τούτη είναι μια μεγάλη κουβέντα, όταν την λες για το... ενδέκατο άλμπουμ οποιουδήποτε συγκροτήματος.
Φανκ μπάντα με τα όλα της, οι «Σουηδοί» μπορούν να υπερηφανεύονται όχι μόνον για τους καταπληκτικούς δίσκους τους, μέσα σ’ αυτές τις τρεις σχεδόν δεκαετίες, μα και για τις πολλές και ουσιαστικές συνεργασίες τους, που φανερώνουν, ανάμεσα σε άλλα, και το πόσο μετράνε σαν παίκτες-μουσικοί στη σχετική πιάτσα.
Έτσι, το γεγονός ότι έχουν βρεθεί δίπλα στους Nils Landgren Funk Unit τεράστια ονόματα, σαν εκείνα των Maceo Parker, Bernard Pretty Purdie, Airto Moreira, Michael & Randy Brecker, Esbjörn Svensson, Roy Hargrove, Don Alias, Fred Wesley, Tim Hagans, Ray Parker Jr. κ.ά., δεν μπορεί παρά να είναι (αυτό το γεγονός) ένα από τα πιο ισχυρά διαπιστευτήρια, για την αξία τους.
Με τους Nils Landgren τρομπόνι, φωνή, Magnum Coltrane Price μπάσο, φωνή, πλήκτρα, Jonas Wall τενόρο σαξόφωνο, φωνή, Andy Pfeiler κιθάρα, φωνή, Petter Bergander πλήκτρα, φωνή και Robert Ikiz ντραμς, οι Nils Landgren Funk Unit παρουσιάζουν στο “Funk is my Religion” δέκα δικά τους tracks και καμία διασκευή – τραγούδια και ορχηστρικά συντεθειμένα από διάφορα μέλη του συγκροτήματος, μα κυρίως από τον Landgren.
Με την παραγωγή τού Magnum Coltrane Price να αξιοποιεί τις σύγχρονες δυνατότητες, χωρίς να μεταβάλλει το αποτέλεσμα σε κάτι τυπικό και αναμενόμενο, και με όλη την ομάδα να πετάει φωτιές, τόσο στα σολιστικά μέρη, όσο και στα ομαδικά, το “Funk is my Religion” δεν είναι τίποτα λιγότερο από ... δυναμίτης!
Και κλασικό funk έχουμε εδώ, mid-seventies James Brown-ικού τύπου ας πούμε, και afro-funk και afrobeat και άλλα διάφορα τέλος πάντων είδη και υποείδη, που, όλα μαζί, συναπαρτίζουν, αυτό το ακαταμάχητο άλμπουμ.
Ναι μεν υπάρχουν τραγούδια που «φυσάνε» στο “Funk is my Religion”, όπως το “Play funk” του Magnum Coltrane Price, αλλά είναι τα ορχηστρικά εκείνα που κόβουν την ανάσα, με πρώτα ανάμεσά τους τα “See ya is court” (σύνθεση του τενορίστα Jonas Wall), “ES in memoriam” (σύνθεση του Nils Landgren αφιερωμένη στον πρόωρα χαμένο Esbjörn Svensson) και “Brand new funk” (κομμάτι συντεθειμένο από ολάκερη την μπάντα).
Ένα άλμπουμ «διαμάντι», για μιαν ακόμη φορά, από τους Nils Landgren Funk Unit.
See Ya in Court - Nils Landgren Funk Unit
Ο Nils Landgren, όμως, συνεργάζεται με διάφορους μουσικούς και σε ολιγομελή σχήματα. Τέτοιο, ας πούμε, είναι το ντούο του με τον συμπατριώτη του πιανίστα Jan Lundgren.
Nils Landgren και Jan Lundgren δεν βρίσκονται, τώρα, για πρώτη φορά μαζί (στη δισκογραφία). Υπάρχουν τρία τουλάχιστον άλμπουμ από τον κατάλογο της ACT στα οποία έχουν συνυπάρξει –τα “Meet Me Around Midnight” (2007) της Ida Sand, “Kind of Cool” (2015) του Wolfgang Haffner και “Some Other Time, A Tribute to Leonard Bernstein” (2016) των Nils Landgren/Janis Siegel–, αν και με το “Kristallen” του 2020, η συνεργασία τους θα αποκτούσε ακόμη πιο ειδικά χαρακτηριστικά.
Τρομπόνι και πιάνο λοιπόν, και κάπου-κάπου φωνή, είναι τα μόνα όργανα που καταγράφονται εδώ – σ’ ένα άλμπουμ, που επιχειρεί να παίξει σε τρία διαφορετικά πεδία (τζαζ, φολκ, ποπ), καταφέρνοντας να αφήσει τις καλύτερες των εντυπώσεων.
Κατ’ αρχάς να πούμε πως από τα δεκατρία κομμάτια του “Kristallen” τα εννέα είναι διασκευές και πως μόνο τέσσερα είναι γραμμένα από τους δύο μουσικούς.
Στα πρωτότυπα ανήκουν λοιπόν το εισαγωγικό “Blekinge”, μια λυρική σύνθεση του πιανίστα Lundgren, που διακρίνεται για το ρομαντικό ύφος και την «απόλυτη», αλλά παγερή, ομορφιά της, το τραγούδι “Why did you let me go” (Lundgren / Landgren), που είναι μια τζαζ μπαλάντα, με ωραία breaks από τον Lundgren στο πιάνο, το “Lovers parade” (Jan Lundgren / Michael Saxell), ένα επίσης ωραίο τζαζ-ποπ άσμα και τέλος το “Olu”, μια παλαιά σύνθεση του Nils Landgren, γνωστή από το άλμπουμ του “Gotland” [ACT, 1996] (με τον τρομπετίστα Tomasz Stańko), που είναι, απλώς, μία από τις ωραιότερες στιγμές του CD. Καταπληκτική, λυρική σύνθεση, με ταξιδευτικό προσανατολισμό που συναρπάζει.
Φυσικά και οι versions παίζουν τον ρόλο τους στην συγκρότηση τούτης της ειδικής και κάπως ποιητικής ατμόσφαιρας, που χαρακτηρίζει, γενικώς, το “Kristallen”. Πόσο μάλλον όταν κινούνται προς τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις, συγκλίνοντας, όμως, όσον αφορά στη δημιουργία ενός συγκεκριμένου feeling.
Έχουμε, έτσι, τα παραδοσιακά σουηδικά tracks (“Byssan lull”, “Hornlåtar”, “Värmlandsvisan”), που μετατρέπονται πότε σε blues, πότε σε haunted ballads και πότε σε νοσταλγικά τραγούδια χωρίς λόγια. Αυτά ειδικώς τα tracks φέρνουν στη μνήμη ένα άλλο καταπληκτικό άλμπουμ, το “Swedish Folk Modern” [ACT], που είχαν προτείνει οι Nils Landgren και Esbjörn Svensson, πίσω στο 1998.
Δεύτερον υπάρχουν οι διασκευές από το σώμα της κλασικής ποπ με τις συνθέσεις των Beatles (“I will”, “Norwegian wood”) και του Jimmy Webb (“Didn’t we”), στις οποίες ο Landgren αποδεικνύει, για μιαν ακόμη φορά, πως είναι κι ένας πολύ καλός τραγουδιστής και τρίτον έχουμε τις αποδόσεις των στάνταρντ (“The nearness of you”) και των συνθέσεων των Keith Jarrett (“Country”) και Abdullah Ibrahim (“The wedding”), που, κι ας φαίνεται περίεργο τούτο, αποτελούν τρεις από τις πιο εξωστρεφείς στιγμές τού “Kristallen” – ενός άλμπουμ που έχει τον τρόπο να συμπυκνώνει πολλά από τα διαχρονικά προτερήματα της swedish jazz.
Olu · Nils Landgren - Jan Lundgren
Μια άλλη μπάντα, στην οποία συμμετέχει ο Nils Landgren, πάντα μέσα στην ACT, είναι και η 4 Wheel Drive, ένα σούπερ γκρουπ, που το αποτελούν οι Nils Landgren τρομπόνι, φωνή, Michael Wollny πιάνο, Lars Danielsson μπάσο, τσέλο και Wolfgang Haffner ντραμς.
Τέσσερις μουσικοί, με αποδεδειγμένη προσφορά, που θα βρίσκονταν στην Theaterhaus Jazztage της Στουτγκάρδης την 19η Απριλίου 2019, παρουσιάζοντας ένα ακαταμάχητο σετ, το οποίο θα κυκλοφορούσε τελικά ως “4 Wheel Drive Live” λίγο καιρό αργότερα.
Το ρεπερτόριο, εδώ, δεν αποτελείται μόνον από συνθέσεις των μελών της μπάντας (σαν το εκπληκτικό “Polygon” του Michael Wollny), μα και από κομμάτια των Genesis (το “That’s all” από την 80s εποχή τους), όπως και των Police / Sting (“Shadows in the rain” και “If you love somebody set them free” αντιστοίχως).
Υπάρχει, λοιπόν, η επαφή με την ποπ, αλλά υπάρχει και μια κατεύθυνση προς πιο jazz-funk καταστάσεις, με την ισχυρή γκρούβα του Nils Landgren, κατά τόπους, να κυριαρχεί – και με την τετράδα να είναι απίθανη στο τραγούδι του Sting!
Και οι διασκευές μετράνε, λοιπόν, και τα originals χτυπάνε κορυφή, σ’ αυτό το απλό, φαινομενικώς, αλλά με βάθος γνώσης CD.
If You Love Somebody Set Them Free - Nils Landgren, Michael Wollny, Lars Danielsson & Wolfgang Haffner
Ο Nils Landgren και στα σόλο άλμπουμ του, αλλά κυρίως σε όσα προτείνει με τους Funk Unit είναι εκείνος ο funky τζαζίστας, που έρχεται από τις καλύτερες μέρες των mid-seventies, παίζοντας και διασκευάζοντας μ’ έναν απολύτως δικό του τρόπο.
Ενώ οι μουσικές του κουβαλούν όλα εκείνα τα μαύρα και λευκά vibes της κλασικής εποχής, στην πορεία αυτές συνδέονται με κάθε τι που θα μπορούσε να δονήσει ένα σοβαρό dance club –την ντίσκο ας πούμε ή ακόμη και το όχι και τόσo ανάρμοστο χιπ-χοπ–, παρεμβάλλοντας ενδιαμέσως ωραίους αυτοσχεδιασμούς και τζαζ γεμίσματα, συνοδεύοντας με διάφορα ποπ ή και ροκ ψιμύθια.
Παίζει και μπαλάντες ο Nils Landgren, αλλά αυτές, ευτυχώς, είναι όλες μαζεμένες στο δεύτερο CD τού double άλμπουμ “Redhorn Collection” [ACT, 2014], καθότι στο πρώτο, το “The Funk Unit”, κυριαρχεί ο funky πανικός, ήτοι τα καλύτερα κομμάτια του από τα άλμπουμ “Live in Stockholm” (1995), “Pain it Blue” (1996), “Live in Montreux” (1998), “5000 miles” (1999), “Fonk Da World” (2001), “Funky ABBA” (2004) (μνημείο!), “Licence to Funk” (2007), “Funk for Life” (2010) και “Teamwork” (2013).
Originals και διασκευές ούτως ειπείν, όπως το “Riders on the storm” των Doors, το “Knowing me, knowing you” των ABBA ή το “House party” του Fred Wesley, παιγμένα από τους μεγάλους μάστορες των, κατά καιρούς, σχημάτων συνοδείας (Maceo Parker, αδέλφια Brecker, Bernard Purdie, Roy Hargrove κ.ά.). Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό!
Η επιλογή, εννοούμε, είναι εντυπωσιακή, δημιουργώντας έναν ωριαίο funky πανικό, με το τρομπόνι του Landgren να γκρουβάρει συνεχώς και με τα διάφορα κομμάτια (δικά του ή ξένα) να ανταποκρίνονται απολύτως στην αίσθηση που έχουμε για το πραγματικό best of.
Το δεύτερο CD, που περιλαμβάνει τις μπαλάντες, υποτίθεται ότι θα έπρεπε να μας χαλάει κομματάκι, αν και στην πράξη συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Κυρίως αν αποφασίσεις να δεις το “The Ballads” σαν αυτό που είναι – ακούγοντάς το όχι «καπάκι» (μετά το “The Funk Unit” εννοούμε), αλλά δίνοντάς του τον δικό του χρόνο.
Ρίχνοντάς το, λοιπόν, κάποιαν άλλην ώρα στο CD-player διαπιστώνεις πως ο Landgren είναι ένας πολύ πρώτος διασκεδαστής-μουσικός, έχοντας πλήρη γνώση εκείνου του παλιού «μυστικού» της τζαζ, που την ήθελε από την γέννησή της (την τζαζ) να δημιουργεί χαρακτήρα, μέσα από την επαφή της με την ποπ.
Δημοφιλή μουσική για τους πάντες, λοιπόν, με πλήρη στόχευση στην ψυχή του ακροατή. Τούτο πράττει στις μπαλάντες του ο Landgren, διασκευάζοντας (Leon Russel, Jimmy Webb, James Taylor, John Lennon, Brenda Russell και τα λοιπά, και τα λοιπά), ρίχνοντας ανάμεσα κι ένα-δυο δικά του tracks, ικανά και αυτά να περιγράψουν το… ομολογημένο.
Τα καλά τραγούδια, τα θρυλικά τραγούδια, όπως και να τα πεις (αν είσαι παικταράς) δεν πρόκειται ποτέ να χάσουν την αξία τους και κυρίως εκείνο το ξάφνιασμα τής πρώτης-πρώτης φοράς. Κι αυτό επιτυγχάνει στο “Redhorn Collection” ο σπουδαίος αυτός μουσικός, με την συναρπαστική, σε κάθε περίπτωση, αφήγηση.
Για το τέλος Nils Landgren και Viktoria Tolstoy στο φοβερό “Summer night city” των ABBA. Funky ABBA…
Funky ABBA Nils Landgren & Viktoria Tolstoy
