Η ΙΔΕΑ ΟΤΙ ΟΛΟΙ ΕΧΟΥΜΕ έναν «τύπο» – έναν συνδυασμό σωματικών, ψυχολογικών ή άλλων χαρακτηριστικών που μας ελκύουν επανειλημμένα σε έναν σύντροφο – είναι παγιωμένη στην κουλτούρα μας. Αλλά σίγουρα δεν αναφέρεται πάντα ως κάτι θετικό. Αντίθετα, ο «τύπος» περιγράφεται συχνά ως βίτσιο, ως ελάττωμα, ως ένα μοτίβο στο οποίο κολλάμε ενώ δεν θα έπρεπε. Το να ανακυκλώνουμε εκδοχές του ίδιου ανθρώπινου προτύπου στη ρομαντική ζωή μας, άλλωστε, μοιάζει αρκετά μάταιο. Στην πραγματική ζωή, οι life coaches, οι influencers, οι θεραπευτές και οι πάσης φύσεως ειδικοί προτρέπουν τους singles να «επιζητούν να βγαίνουν ραντεβού με άτομα εκτός του τύπου τους». Όπως φέρεται να είπε ο Αϊνστάιν: «Παραφροσύνη είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα». Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, ο τύπος είναι υπαρκτός, αλλά ίσως όχι με τον τρόπο που νομίζουμε. Δεν πρόκειται για μια τυχαία συλλογή χαρακτηριστικών που μας ελκύουν με κάποιο μαγικό τρόπο. Αντίθετα, ενδεχομένως έχει ρίζες που μπορούμε να εντοπίσουμε στις σχέσεις που μας διαμόρφωσαν στο μακρινό παρελθόν.
Τείνουν πράγματι να υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ των ανθρώπων με τους οποίους βγαίνουμε. Σε μια σειρά μελετών του 2017, για παράδειγμα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι προηγούμενοι σύντροφοι των υποκειμένων έμοιαζαν σε στοιχεία όπως η ελκυστικότητα, ο δείκτης νοημοσύνης και η μόρφωση. (Αυτό ίσχυε είτε η σχέση ήταν περιστασιακή είτε σοβαρή.) Μια άλλη μελέτη του 2019 μελέτησε τους πρώην και τους νυν συντρόφους των συμμετεχόντων και διαπίστωσε συνοχή στα «Πέντε Μεγάλα» χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: τερπνότητα, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, νευρικότητα και άνοιγμα στις εμπειρίες. Ορισμένες έρευνες έχουν ακόμη υποδείξει ότι οι άνθρωποι έχουν σταθερούς «τύπους» όσον αφορά συγκεκριμένα φυσικά χαρακτηριστικά, όπως το χρώμα των ματιών.
Συνήθως, όταν μιλάμε για τύπο, υπονοούμε ένα σύνολο ξεκάθαρων, συγκεκριμένων και προσωπικών προτιμήσεων, να είναι λόγου χάρη «καλλιτεχνική φύση» το πρόσωπο που μας ελκύει. Αλλά οι δηλωμένες προτιμήσεις των ανθρώπων δεν ταιριάζουν πάντα με τις πραγματικές τους.
Αλλά αυτό το φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί, τουλάχιστον εν μέρει, από τη δημογραφική διαστρωμάτωση: Είναι πιο πιθανό να συναντάμε και να περνάμε χρόνο με ανθρώπους που βρίσκονται κοντά μας, και οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά μας είναι πιθανό να μοιράζονται ορισμένα χαρακτηριστικά. Θεωρητικά, οι εφαρμογές γνωριμιών (dating apps) θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να συνδεθείτε με ανθρώπους που δεν είναι τόσο πιθανό να ζουν στη γειτονιά σας ή να εμφανίζονται σε κοινές δραστηριότητες - αλλά αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι οι άνθρωποι τις χρησιμοποιούν με αυτόν τον τρόπο. Οι μελετητές έχουν διαπιστώσει ότι, ακόμη και πέρα από τη φυσική εγγύτητα, είναι πιο πιθανό να βγαίνουμε με άτομα που μας μοιάζουν. Οι άνθρωποι τείνουν να ζευγαρώνουν με άτομα που τους ταιριάζουν σε παράγοντες όπως το μορφωτικό υπόβαθρο και το εισόδημα.
Συνήθως, όταν μιλάμε για τύπο, υπονοούμε ένα σύνολο ξεκάθαρων, συγκεκριμένων και προσωπικών προτιμήσεων, να είναι λόγου χάρη «καλλιτεχνική φύση» το πρόσωπο που μας ελκύει. Αλλά οι δηλωμένες προτιμήσεις των ανθρώπων δεν ταιριάζουν πάντα με τις πραγματικές τους. Και οι μελέτες δείχνουν ότι, σε τελική ανάλυση, τα χαρακτηριστικά που οι άνθρωποι πραγματικά εκτιμούν στις σχέσεις είναι θεμελιώδη και κοινά σε όλους τους πολιτισμούς: καλοσύνη, ευφυία, φυσική έλξη. Κι όμως, δεν μας ελκύουν όλους και όλες πάντα οι ίδιοι ευγενικοί, ευφυείς και εμφανίσιμοι άνθρωποι. Υπάρχει ένας άλλος σοβαρός λόγος που μας ελκύει ένας συγκεκριμένος τύπος, πέρα από την εγγύτητα ή την ομοιότητά τους με εμάς: Μας θυμίζει κάποιον ή κάποια που έχουμε βγει στο παρελθόν.
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η οικειότητα μπορεί να αυξήσει την έλξη μας για κάποιον. Αυτό μπορεί να συμβεί με την σταδιακή συναναστροφή με ένα άτομο, αλλά κάποιος μπορεί επίσης να μας φαίνεται εξαρχής σχεδόν οικείος επειδή μοιάζει με ένα άτομο που έχουμε γνωρίσει στο παρελθόν. Οι εμπειρίες του παρελθόντος μπορούν να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουμε και ερμηνεύουμε τις νέες μας σχέσεις. Όταν συναντάμε ένα άτομο που μοιάζει με πρώην σύντροφό μας, τείνουμε να νιώθουμε πιο προσκολλημένοι σ’ αυτό απ' ό,τι συνήθως με έναν ξένο. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και αν ένα νέο ραντεβού μας θυμίζει κάποιον ή κάποια πρώην που θα προτιμούσαμε να ξεχάσουμε.
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι είμαστε καταδικασμένοι να βγαίνουμε με το ίδιο είδος ατόμου ξανά και ξανά. Αλλά ίσως σημαίνει ότι δεν έχει νόημα και να το αποφύγουμε με κάθε κόστος. Οι άνθρωποι τείνουν να επικεντρώνονται στην αρχική επιλογή, σαν να τελειώνει εκεί η ευθύνη. Με όποιον κι αν ζευγαρώνουμε, τα ελαττώματα και οι ανασφάλειές μας θα παραμείνουν, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. Σε όλες τις διαφορετικές ρομαντικές μας εμπλοκές, η μόνη απόλυτη σταθερά είμαστε εμείς οι ίδιοι.
Με στοιχεία από The Atlantic
