Η μετακίνηση του Matthieu Blazy στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Chanel είναι μια από εκείνες τις ειδήσεις που έχουν τη δύναμη να ενώσουν τους γνώστες (της βιομηχανίας) της μόδας με το κοινό που απλώς αγαπά το στυλ. Ο νεαρός Γαλλοβέλγος σχεδιαστής τίθεται επικεφαλής όλων των συλλογών μόδας, υψηλής ραπτικής και αξεσουάρ του δεύτερου μεγαλύτερου οίκου πολυτελείας στον κόσμο, και καλείται να δημιουργεί 10 κολεξιόν μέσα στον χρόνο, με την παρθενική του να αναμένεται τον ερχόμενο Οκτώβριο, στο Παρίσι.
Σε μια καριέρα που γεφυρώνει αβίαστα την πρωτοπορία με την εμπορικότητα, ο Blazy εκφράζει το νέο ζητούμενο στη μόδα, με ποιότητες και δεξιότητες που ολόκληρη η βιομηχανία –μαζική και υψηλή– αναζητά αυτήν τη στιγμή: τεχνική μαεστρία, σχεδιαστική οξυδέρκεια και μια ενστικτώδη κατανόηση για την πολιτιστική σπουδαιότητα της πολυτέλειας. Το βιογραφικό του αφηγείται την περιπέτεια ενός δημιουργού που επινόησε διακριτικά, ευρηματικά σύνολα για τον Maison Margiela, ραφινάρισε τους κώδικες της κομψότητας υπό την καθοδήγηση του Raf Simons στον Dior και απογείωσε την αξία του χειροποίητου στην Bottega Veneta.
Το τολμηρό όραμά του για το τι είναι σύγχρονο, έτσι όπως το προσέγγισε μέσα από την ευθεία συνεργασία του με τα ατελιέ, με τρόπο που οι παραδοσιακές τεχνικές βρέθηκαν να υπηρετούν τους πειραματισμούς του, έφερε τον Blazy σε μια ξεχωριστή θέση στον κόσμο της μόδας, που του αναγνωρίζεται σήμερα με το πόστο της Chanel.
«Μεγάλωσα σε ένα δημιουργικό περιβάλλον. Ποτέ δεν γνώρισα ιεραρχία, ούτε όρια ανάμεσα στα διαφορετικά πεδία της δημιουργίας», είχε δηλώσει ο Blazy σε συνέντευξή του στους «Financial Times». Η μητέρα του ήταν ιστορικός και ο πατέρας του κριτικός τέχνης, κι έτσι στο σπίτι του το ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική δεν διέφερε από εκείνο για τα ρούχα ή για έναν πίνακα σε κάποιο μουσείο. «Αν περιοριστώ στη μόδα, θα τρελαθώ», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά, ομολογώντας ότι αποζητά τη συναναστροφή με άτομα από διαφορετικά πεδία... ένα πολιτιστικό ίδρυμα, έναν καλλιτέχνη, έναν designer. Ωστόσο, η διαδρομή και η εμπειρία του Blazy στη μόδα έχει υπάρξει εντυπωσιακή.
Αποφοίτησε από ένα αναγνωρισμένο κολλέγιο των Βρυξελλών, το La Cambre. Πέρασε από τη Celine την περίοδο που ο οίκος αναμορφωνόταν, θέτοντας νέους κανόνες στη μόδα χάρη στο ιδιοφυές ταλέντο της Phoebe Philo. Η θητεία του ως επικεφαλής της χειροποίητης (artisanal) συλλογής του Maison Margiela, πριν αναλάβει ο John Galliano, πρόσφερε τα πρώτα δείγματα της καλλιτεχνικής περσόνας του Blazy, με δουλειά που περιλάμβανε ανακυκλωμένα vintage φορέματα και μάσκες στολισμένες με επαναχρησιμοποιημένα αντικέ κρύσταλλα. Σε μια καρμική κυκλική τροχιά, η πρώτη και η τελευταία θέση του σχεδιαστή πριν αναλάβει την Bottega ήταν πλάι στον Raf Simons, αρχικά στην προσωπική ετικέτα του Βέλγου μόδιστρου και στη συνέχεια στον Calvin Klein (2016-2019). Ο ίδιος, μαζί με τον επίσης προστατευόμενο του Simons, Pieter Mulier, που σήμερα γράφει τη δική του ιστορία στον Alaia, είναι οι δύο «Απόστολοι» που έστειλε ο γκουρού Raf στη σύγχρονη μόδα. «Με τον Raf, η αρχιτεκτονική μπορούσε να γίνει ένα σακάκι, μια τσίχλα, ένα αθλητικό παπούτσι. Όλα ήταν δυνατά, κι αυτή η απεριόριστη δυνατότητα στάθηκε για μένα η καλύτερη μεθοδολογία», έλεγε ο Blazy, κάτι που εφάρμοσε από το 2021 στην Bottega.
Παραλαμβάνοντας από τον Βρετανό Daniel Lee, ο μειλίχιος Matthieu φαντάστηκε ένα πιο συναισθηματικό, απαλό μέλλον, και από τους μονότονους εντυπωσιασμούς για ένα μάλλον χοντροκομμένο κοινό μεταμόρφωσε τον οίκο σε κάτι «έξοχο», «sublime» όπως συνηθίζει να λέει, περιγράφοντας με υπερθετικό ενθουσιασμό μια ιδέα, ένα πρόσωπο ή, γιατί όχι, ένα ρούχο. Το επιδεικτικό branding δεν χαρακτηρίζει αυτόν τον σχεδιαστή (αναρωτιέται κανείς πώς θα παρακάμψει αυτήν του τη διακριτικότητα στη Chanel), o οποίος βρήκε τη γλώσσα του πλάι στους τεχνίτες των ατελιέ, μέσα από τη συνεργασία και όχι την υπόδειξη από μέρους του, ζωντανεύοντας με τη δική τους εμπειρία κεντημένα δέρματα, χειροποίητα πλεκτά, ζακάρ φορέματα με ενσωματωμένα κρόσια σαν λέπια, σουπλ δερμάτινα T-shirt ή αξεσουάρ που δεν έχουν ταίρι σε πρωτοτυπία και εκτέλεση. Οι δημιουργίες του, σαν έργα ενός εφήβου που πειραματίζεται με τη στυλιστική του ταυτότητα, αφηγούνται γλαφυρά πολλούς μικρούς θριάμβους της ευρηματικότητας.
Ο Blazy είναι ο άνθρωπος που ακολούθησε τον δρόμο της χειροποίητης δεξιοτεχνίας σε μια εποχή που η μόδα καταναλώνεται με όρους ψηφιακούς και μέσα από γρήγορες εναλλαγές τάσεων. Κατοικώντας πέντε χρόνια σε ένα γραφείο χωρίς υπολογιστή στα κεντρικά του οίκου Bottega στο Μιλάνο, ο νεαρός Blazy δεν δημιούργησε σε οθόνες. Τα σχέδιά του έπαιρναν χειροπιαστή μορφή στο βασικό ατελιέ του οίκου όπου κατασκευάζονται οι τσάντες, με πρώτο δείγμα γραφής του, το 2021, την τσάντα Kalimero, μια δική του απόδοση για το φανταστικό δισάκι του Τομ Σόγιερ. Έξι μήνες χειρωνακτικών εργασιών και απανωτών δειγμάτων απαιτήθηκαν για να τελειοποιηθεί αυτό το καλαθάκι με το χερούλι σε σχήμα σκοινιού, χωρίς να μπει ούτε μία μηχανική ραφή! Στο τέλος, «κουβαλούσε την ψυχή του ανθρώπου που το συναρμολόγησε», έλεγε ο Blazy.
Το τολμηρό όραμά του για το τι είναι σύγχρονο, έτσι όπως το προσέγγισε μέσα από την ευθεία συνεργασία του με τα ατελιέ, με τρόπο που οι παραδοσιακές τεχνικές βρέθηκαν να υπηρετούν τους πειραματισμούς του, έφερε τον Blazy σε μια ξεχωριστή θέση στον κόσμο της μόδας, που του αναγνωρίζεται σήμερα με το πόστο της Chanel.
Σε μια βιομηχανία που κινδυνεύει να χάσει την αξιοπιστία της, συγχέοντας τη δημιουργία επιθυμιών με τα likes, κι ενώ η δεξιοτεχνία υποχωρεί υπέρ μιας γρήγορης, φτηνότερης παραγωγής, ακόμα και σε επίπεδο πολυτελών ειδών, η δέσμευση του Blazy στο χειροποίητο ως μέρος της διαδικασίας παραγωγής στην έτοιμη ένδυση αποδεικνύεται το λιγότερο επαναστατική. Ακόμα και στα ρούχα, έχει δηλώσει ότι τον ενδιαφέρει πολύ η «μοδιστρική», η χειροποίητη ενέργεια του κοψίματος, της συναρμολόγησης πάνω στο σώμα και του ραψίματος, όπως τον παλιό καιρό, χωρίς 10.000 μηχανές να παράγουν το ίδιο φινίρισμα σε κάθε κομμάτι.
Ποτέ για εκείνον η χειροτεχνία δεν έφερε το στίγμα της νοσταλγίας ή της «παλιατζούρας». Αντιθέτως, υπό την καλλιτεχνική του διεύθυνση οι τεχνίτες αποθεώθηκαν όχι απλώς για την ποιότητα των έργων τους, αλλά και για τον συμμετοχικό τους ρόλο στη δημιουργία. «Μια απλή συνεργασία θα σήμαινε ότι αντιπαραβάλλουμε τις γνώσεις μας», δήλωνε στους «New York Times» πριν από δύο μήνες. «Ξεκινάω με συγκεκριμένες ιδέες κατά νου, εκείνοι, όμως, εμπλουτίζουν τα σχέδιά μου», κατέληγε. Ένας υπάλληλος της Bottega, σε πρόσφατο δημοσίευμα για τον Blazy, θυμόταν πως όταν είχε αναλάβει τον ιταλικό οίκο με τις δεκαετίες παράδοσης στο savoir-faire, τους ανήγγειλε πως «οι τεχνικές είναι η δική μας τεχνολογία».
Σε όλα τα χρόνια της θητείας του, η μιλανέζικη σχεδιαστική ομάδα του ταξίδευε πίσω-μπρος σε μια μικρή κωμόπολη στην περιοχή του Βένετο (δυο ώρες τουλάχιστον ανατολικά του Μιλάνο), το Μοντεμπέλο Βιτσεντίνο, όπου βρίσκεται ο μηχανισμός παραγωγής της Bottega – εργαστήρια ποιοτικού ελέγχου, ατελιέ παραγωγής, αποθήκες. Ένα γαλήνιο σύμπαν, χωρίς τους ήχους μηχανών και τριβείων, μόνο με το σύρισμα από το τέντωμα των δερμάτων και τις χαμηλόφωνες κουβέντες των artisans να διακόπτουν μια ατμόσφαιρα βιβλιοθήκης: αυτό ήταν επί χρόνια το βασίλειο του Blazy. Λουλούδια και χειρόγραφα σημειώματα ευγνωμοσύνης προς τα «χέρια» του δεν έλειπαν ποτέ από τα εργαστήρια, εκεί όπου τα θαυμαστά «trompe l’ oeil» του έπαιρναν μήνες, συχνά πολλές σεζόν, ωσότου δουν το φως της πασαρέλας.
Παρά την εντυπωσιακή του επιτυχία στην Bottega, ο Blazy κινείτο ως τώρα στις παρυφές του luxury, ως ένας οραματιστής της μόδας, με ένα στυλ εύπλαστο, χωρίς αναγνωρίσιμη σιλουέτα στον σχεδιασμό του. «Καμιά φορά σχεδιάζω, τις περισσότερες φορές, όμως, κατασκευάζω», λέει ο ίδιος για τη ρομαντική του προσέγγιση στη μόδα και την περίφημη σχέση του με τα ατελιέ. Πριν από έναν χρόνο, έθεσε σε λειτουργία την Ακαδημία «Labor et Ingenium» («Τεχνική και Δημιουργία»), στην οποία οι αρχιτεχνίτες της Bottega εκπαιδεύουν 50 περίπου σπουδαστές κάθε χρόνο, σε χρηματοδοτούμενο από τον ίδιο τον οίκο πρόγραμμα, με εγγυημένες θέσεις μέσα στην εταιρεία για τους αποφοίτους. Αντίστοιχες τεχνικές σχολές έχουν δημιουργήσει και άλλοι ιταλικοί οίκοι που δίνουν έμφαση στην πολυτέλεια του χειροποίητου (Prada, Kiton, Brunello Cucinelli), με προφανή σκοπό να εφοδιάσουν με έμπειρα χέρια την παραγωγή των προϊόντων τους.
Αν δεχθεί κανείς πως η έννοια της πολυτέλειας πρέπει να διασωθεί, αφού χωρίς αυτήν δεν είναι βιώσιμη καμιά χειρωνακτική τεχνική, o Blazy θα κληθεί να αξιοποιήσει, όπως απέδειξε ότι μπορεί, τα περίφημα τεχνικά εργαστήρια της Chanel, αυτά τα εργοστάσια θαυμάτων που ο Lagerfeld άρχισε να αγοράζει από το 1984, με σκοπό να διασώσει τη γνώση και τις τεχνικές δεξιότητες που συνδέονται με τη γαλλική υψηλή ραπτική. Προς τιμήν αυτών των μικρών εξειδικευμένων ατελιέ, η Chanel παρουσιάζει κάθε χρόνο τη συλλογή Metiers d’ Art (που αποδίδεται ως «Καλλιτεχνικά Επαγγέλματα»), τις πιο περίτεχνες couture δημιουργίες της που παίρνουν μορφή χάρη στο πανάρχαιο savoir-faire εκατοντάδων σπεσιαλίστ στο κέντημα, στα φτερά, τη χρυσοχοΐα, το πλισάρισμα, την πιλοποιία ή τη δημιουργία θεατρικών κοσμημάτων. Lesage, Goosens, Lemarie, Massaro, Maison Michel… ο ανθός της γαλλικής δεξιοτεχνίας στη ραπτική θα βρεθεί στα χέρια ενός σχεδιαστή που σέβεται και εξυψώνει την παράδοση, με ένα αλάνθαστο ένστικτο για το σύγχρονο.
Συναρπαστική εξέλιξη, χωρίς αμφιβολία, η ανάθεση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της Chanel σε αυτόν τον ρομαντικό επαναστάτη.
Τα σχέδιά του κοιτούν προς το μέλλον, φορτωμένα συναίσθημα και πολλές ώρες αφοσιωμένης δουλειάς. Υπάρχει ιδανικότερη συνταγή για την επόμενη μέρα ενός ιστορικού οίκου που είχε χάσει το μαγικό του άγγιγμα στην κουλτούρα της εποχής; Οι μυστηριώδεις αδελφοί Wertheimer της Chanel, τέταρτη γενιά απόλυτης ιδιοκτησίας της μεγάλης κυρίας της γαλλικής μόδας, ακραία διακριτικοί όσο το brand τους είναι προβεβλημένο, δικαίως θα πρέπει να αισθάνονται ότι έπιασαν λαβράκι!
