Κριτική παρουσίαση του βιβλίου "Το Βυζάντιο έχει ρεπό": Ο Πεντζίκης έχει κέφια

Κριτική παρουσίαση του βιβλίου "Το Βυζάντιο έχει ρεπό": Ο Πεντζίκης έχει κέφια Facebook Twitter
0

1.

Με τα λόγια ενός άλλου. Όταν, προ τριετίας, ολοκλήρωσα την ανάγνωση του πρώτου βιβλίου από την τριλογία, ή τρίοδο, του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη, υπό τον τίτλο Το Βυζάντιο έχει ρεπό (εκδ. Αρμός) ήξερα ότι επρόκειτο για ένα από τα 4 ή 5 σημαντικότερα ελληνικά μυθιστορήματα των τελευταίων 40 ετών, και το ήξερα με μια βεβαιότητα σχεδόν σωματική – την οποία λογαριάζω να ντύσω και με λόγο, με ένα εκτενές δοκίμιο που, όμως, δεν είναι της παρούσης. Επειδή, λοιπόν, είχαν περάσει μερικοί μήνες από την έκδοση του βιβλίου, αναζήτησα, τότε, τις κριτικές, προκειμένου να διαβάσω διθυράμβους, δηλαδή την απαραίτητη ανταπόκριση σε ένα τέτοιο επίτευγμα-δείγμα μυθιστορηματικής ιδιοφυΐας. Ωστόσο, και ως γνωστόν, δεν βρήκα τίποτα, τουλάχιστον σε επίπεδο επίσημης (ελλείψει καλύτερου όρου) κριτικής. Μέχρι σήμερα, κείμενα για το Βυζάντιο (το πρώτο βιβλίο) έχουν δημοσιεύσει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης (ο οποίος διοργάνωσε, αν θυμάμαι σωστά, και μια παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα) και ο Θάνος Σταθόπουλος, καθώς και, όπως μόλις πρόσφατα έμαθα, ο μπλόγκερ Librofilo. Εδώ και λίγο καιρό, έχει κυκλοφορήσει το δεύτερο βιβλίο από την τρίοδο του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη, μαζί με ένα συμπληρωματικό τόμο, ο οποίος περιέχει τα «χαμένα κεφάλαια». Ελπίζω (και το λέω δίχως ίχνος ειρωνείας) ότι αυτήν τη φορά δεν θα κάνουμε, κατά το κοινώς λεγόμενον, τις πάπιες, επειδή ξέρουμε (όλοι το ξέρουμε) ότι η Λογοτεχνία (και η Ιστορία της), εκτός από παιχνίδι, είναι και μια περίοδος κυνηγετική, που διαρκεί άχρι καιρού. Και είναι κρίμα, όταν έρθει ο καιρός, να μας έχουν πάρει τα σκάγια (γράφει ο φιλόλογος και πολυγραφότατος συγγραφέας Κυριάκος Μαργαρίτης, κάπου μέσα στο χάος του Διαδικτύου).

2.

Με τα λόγια τα δικά μου. Προσφάτως κυκλοφόρησε και ο δεύτερος τόμος της τριόδου/τριλογίας, Το Βυζάντιο έχει ρεπό (πάντα από τις εκδόσεις Αρμός), όπου και πάλι ο Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης (Θεσσαλονίκη, 1952) επιδίδεται με αδιανόητο και ακατάσχετο οίστρο, αλλά και με σκακιστική συγκρότηση, με στρατηγικό σύστημα, στην ιστόρηση πραγμάτων της καθημερινής, ας πούμε ζωής, και συνάμα της ιστορίας του Βυζαντίου, αυτοκρατορίας που δεν έστερξε να ενδώσει σε τάσεις επεκτατικές, αλλά διαρκώς έβαινε συρρικνούμενη. Ο Πεντζίκης θυμάται και μας θυμίζει. Φιλοσοφεί, δίχως να φαίνεται, και συρράπτει, φροντίζοντας ιδιοφυώς να μη βγάζουν μάτι οι ραφές. Λάτρης της Ιστορίας, της γλώσσας και των παιχνιδιών του χρόνου, αλλά και μανιώδης του κινηματογράφου, μας μπάζει με το μαλακό σε μια χρονοκάψουλα και μας ταξιδεύει. Το έργο του είναι μια κιβωτός μνήμης και ένα κιβώτιο με παλιά φιλμ, με φωτογραφίες, με αφηγήσεις, με ξεκαρδιστικά περιστατικά, με κόμβους της Ιστορίας μας. Μπορείς να πεις ότι πρόκειται για ένα μεταμοντέρνο έργο, για ένα μεταμυθιστόρημα και μεγαμυθιστόρημα, για την αναπάντεχη και λίαν ευπρόσδεκτη απάντηση στο Great American Novel ή και για μια συνάντηση μαζί του στο πεδίο του Αχανούς Χωρατού, της Πελώριας Πλάκας, του Infinite Jest. Αυτή η απάντηση/συνάντηση μου φέρνει στον νου την απάντηση/συνάντηση του άλλου μάστορα της μνήμης, του εικαστικού καλλιτέχνη Μάριου Σπηλιόπουλου, με το έργο ρηξικέλευθων δημιουργών, όπως ο Joseph Beuys και ο Christian Boltanski. Όπως ο Σπηλιόπουλος, ο οποίος μάλιστα έχει φιλοτεχνήσει έργα εμπνευσμένα από τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, τον ξακουστό πατέρα του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη, έτσι και ο Πεντζίκης υιός κινείται με άνεση ανάμεσα στην παράδοση και στην πρωτοπορία, ανάμεσα σε όσα η Μνήμη (οφείλει να) φυλάττει και σε όσα με τόλμη και ριζοσπαστική διάθεση ανοίγουν νέους δρόμους.


3.

Με τα λόγια του Πεντζίκη. «Αυτοκράτορες, σεβαστοκράτορες, σουλτάνοι, πατριάρχες και νεομάρτυρες, σταυροφόροι κι αιρεσιάρχες, περιηγητές και χρονογράφοι, στρατηλάτες κι οπλίτες, μάγοι και γελωτοποιοί, πλαστογράφοι και δικηγόροι, συναναστρέφονται τον συγγραφέα, φίλους και συγγενείς του, σ' ένα καλειδοσκοπικό ψηφιδωτό κολάζ που μοιάζει πεταλούδας πέταγμα στον βυζαντινό χωροχρόνο εξαιτίας του απανθίσματος κειμένων της βυζαντινής και νεότερης γραμματείας τα οποία αντιγράφονται, διασκευάζονται, σχολιάζονται, και συνθέτουν ένα πανόραμα της βυζαντινής εποποιίας τόσο διεξοδικό, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ό,τι θέλατε να ξέρετε για το Βυζάντιο και ντρεπόσασταν να ρωτήσετε! Ένα νηφάλια μεθυσμένο πανηγύρι της ελληνικής λαλιάς, από τα ομηρικά έπη μέχρι το σπηκάρισμα ποδοσφαιρικών αγώνων!» διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Και στη σελίδα 666 (!) διαβάζουμε επίσης: «Κάποιοι σπουδαγμένοι επιμένουν πως η τιμή είναι συνάρτηση της ζήτησης, η λαϊκή θυμοσοφία ωστόσο διατείνεται είτε πως η τιμή τιμή δεν έχει και χαρά σ' όποιον την έχει, είτε πως η τιμή τιμή δεν κάνει και χαρά σ' όποιον τη χάνει».

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ