1.
Ποίηση. «ΑΠΟΛΟΓΙΑ / Παρά τα γεγονότα δεν άλλαξα πεποιθήσεις./ Παραμένω ο αυτός με τις ίδιες ιδέες / που τρυπούν σαν αγκάθια το μυαλό μου. Είναι / τα πράγματα που αλλάζουν γύρω./ Το ύψος των οικοδομών. Οι τιμές των αυτοκινήτων./ Οι απόψεις των φίλων. Παραμένω ο αυτός / με ιδέες που μ' έχουν για καλά σημαδέψει / με ιδέες που περπατούν στο κρανίο μου σαν μυρμήγκια./ Πιθανόν από εδώ να προέρχεται η πεζολογία / των στίχων μου. Η αισθητή / έλλειψη λυρικής εξάρσεως./ Που κάνει τόσους φίλους / να με βλέπουν με οίκτο / σαν υπόθεση χαμένη / σαν διάψευση των ελπίδων». Ιδού το πρώτο ποίημα του Νάσου Βαγενά (Δράμα, 1945) από την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Πεδίον Άρεως που κυκλοφόρησε το 1974. «Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ / Μέτρησες τη ζωή σου με το κουταλάκι του καφέ / κοιτάζοντας τα θολά τζάμια των πόλεων / πίσω από τα τζάμια γκρίζων προξενείων,/ καθώς το βράδυ έπεφτε στο χορτάρι σαν πουλί / με σπασμένη φτερούγα.// Μιλούσες για τους δροσερούς αγάπανθους,/ μα ο θόρυβος του χρόνου σε ξυπνούσε / σε σκοτεινά λιβάδια, όπου άνθρωποι γυμνοί,/ γονατισμένοι, τρέμοντας στην πυκνή ομίχλη / ψηλαφούσαν ασφοδίλια.// Στις μέρες σου τίποτε δεν έκρυβε / το τίποτε. Το μαύρο έσταζε φως./ Όμως οι νύχτες τώρα είναι γεμάτες τρύπες / που φέρνουν μυρωδιά από σκουπίδια./ Κρύα στάχτη// πέφτει αόρατη απ' την οροφή./ Σκεπάζει τα έπιπλα. Οι πόρτες τρίζουν / ξεκλείδωτες, ενώ ζεστοί, χορτάτοι, με γυαλιστερά / μαλλιά στα μπαλκόνια / οι ευπλόκαμοι νυχθημερόν σε βρίσκουν συντηρητικό / μπερδεύοντας την Ιστορία με το νόημα της Ιστορίας./ Ιδρωμένοι πασχίζουν να λυγίσουν τον στίχο σου / σαν τόξο του Οδυσσέα.// Τώρα περνάς τον θάνατό σου κάτω από μια φοινικιά / ανασαίνοντας τη μαύρη γαλήνη των πεθαμένων./ Συλλογίζεσαι εκείνους που έρχονται λάμνοντας / με κουπιά τσακισμένα». Ιδού και το τελευταίο ποίημα από την τελευταία, έως σήμερα, ποιητική συλλογή του Βαγενά, που κυκλοφόρησε το 2010, με τίτλο Στη νήσο των Μακάρων.
2.
Πεζό. Η Συντεχνία έπεσε στην αντίληψη πολλών της παρέας μέσα από τις σελίδες του τόμου Χρονικό που εξέδιδε ο αείμνηστος Ασαντούρ Μπαχαριάν (1924-1990), μέγας παίκτης/ρέκτης και διευθυντής της γκαλερί Ώρα, που ήταν το πιο φιλόξενο κονάκι για κάθε ανήσυχο νέο καλλιτέχνη. Με τον τρόπο του Μπόρχες, ο Βαγενάς έρχεται να μας συστήσει τον ανύπαρκτο Πάτροκλο Γιατρά που φιλοδοξεί να μεταφράσει συνταρακτικά τη μνημειώδη ποιητική σύνθεση Waste Land του Τ.Σ. Έλιοτ, κάτι που έκανε εν τέλει, και δη «από τα αριστερά», ο Ηλίας Λάγιος τη δεκαετία του Ογδόντα, και επανέλαβε, με διορθώσεις και προσθήκες, στη δεκαετία του Ενενήντα. Καίτοι το μοναδικό πεζογράφημα του Βαγενά, η Συντεχνία, αποτελεί κομβικό σημείο στη δεξίωση του μπορχεσιανού έργου στην Ελλάδα και ενέπνευσε κάποιες λιγοστές, αλλά κρίσιμες πτήσεις και περιπλανήσεις σε ωραίους ουρανούς και αχαρτογράφητες γαίες.
3.
Προσωπικότητα. Στην επιφυλλιδογραφία και στα δοκίμια, όσο και στην ποίησή του, βεβαίως, διαπιστώνεις ότι ο δυναμισμός, οι προσηλώσεις και οι strong opinions (όπως τιτλοφορείται ένας τόμος του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ) είναι εκφάνσεις και εκφράσεις της προσωπικότητας του Βαγενά. Όταν συγκρούεται, συγκρούεται για τα καλά. Και όταν δίνει, το δόσιμό του είναι γενναιόψυχο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πόσο στήριξε τον Λάγιο, για τον οποίο μάλιστα είπε δημοσίως ότι είναι ίσως ο καλύτερος φιλόλογος που διαθέτουμε (καίτοι ο Λάγιος, τυπικά, είχε σπουδάσει στη Φαρμακευτική). Όποιος έχει διαβάσει τα βιβλία Μεταμοντερνισμός και λογοτεχνία (εκδ. Πόλις, 2012), Γκιόστρα (εκδ. Μικρή Άρκτος, 2012) και Σημειώσεις από την αρχή του αιώνα (εκδ. Πόλις, 2013) αντιλαμβάνεται περί τίνος ομιλώ. Το ίδιο θα διαπιστώσει και ο αναγνώστης του τόμου Βιογραφία, Ποιήματα 1974-2014 (εκδ. Κέδρος), στον οποίο στεγάζεται σύνολο το ποιητικό έργο του Νάσου Βαγενά. Άλλο ένα γνώρισμα του Βαγενά είναι το χιούμορ του, ένα χιούμορ καλοακονισμένο, μεθοδικά επεξεργασμένο, φίνο, και ενίοτε ανελέητο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο Βαγενάς διετέλεσε εξτρέμ στο ποδόσφαιρο, έπαιξε στη Δόξα Δράμας, τίμησε τη φανέλα της Εθνικής Νέων και πριν από χρόνια μια αθλητική εφημερίδα τον είχε βάλει σε ένα σταυρόλεξό της. Μάστορας της διαλεκτικής, γράφει στο ποίημα με αυτόν ακριβώς τον τίτλο: «Το έπος της αλλαγής δεν είναι η βίαιη / κι αιφνίδια ανατροπή του αμετάβλητου./ Είναι οι απλές κινήσεις του αμετάβλητου:/ το σκάκι τ' ουρανού, ή μάλλον το τάβλι του».
Τα βιβλία της εικόνας:
1. Νάσος Βαγενάς, Μεταμοντερνισμός και λογοτεχνία, Εκδόσεις Πόλις, Σελίδες: 135 Νάσος Βαγενάς
2. Νάσος Βαγενάς, Βιογραφία, Ποιήματα 1974-2014 Εκδόσεις Κέδρος , Σελίδες: 413
3. Νάσος Βαγενάς, Γκιόστρα Εκδόσεις Μικρή Άρκτος, Σελίδες: 378
σχόλια