Η Μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans

Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter
Οι Arthur Evans, Theodore Fyfe, και Duncan Mackenzie στην Κνωσσό το 1900
1

«…Το 1893 ένας βρεταννός αρχαιολόγος, ο Dr. Arthur Evans, ηγόρασεν εις τας Αθήνας μερικούς γαλακτολίθους από Ελληνίδας που τους εφορούσαν ως φυλακτά. Εκίνησαν την περιέργεια του τα ιερογλυφικά που ήσαν χαραγμένα επάνω των και που κανείς δεν ημπορούσε να διαβάση. Ανακαλύπτων ότι οι πέτρες προήρχοντο από την Κρήτην, επήγεν εκεί και εγύρισεν όλο το νησί συλλέγων, καθώς επίστευε, δείγματα της αρχαίας Κρητικής γραφής. Το 1895 ηγόρασεν ένα μέρος και το 1900 το υπόλοιπον της τοποθεσίας, που ο Σλήμαν και η Γαλλική Σχολή των Αθηνών είχαν ταυτίσει με την Κνωσόν. Και εντός εννέα εβδομάδων εκείνης της ανοίξεως ανασκάπτων πυρετωδώς με εκατόν πενήντα άνδρας, εξέθαψε τον πλουσιώτερον θησαυρόν της συγχρόνου ιστορικής ερεύνης – το ανάκτορον του Μίνωος.

Τίποτε, ως τότε γνωστόν από την αρχαιότητα, δεν ημπορούσε να φθάση την απεραντοσύνην  αυτού του πολύπλοκου κτηρίου, που ως φαίνεται ήτο όμοιον με  τον σχεδόν ατελείωτον Λαβύρινθον, τον τόσον ξαξουστόν εις τους αρχαίους ελληνικούς μύθους του Μίνωος, του Δαιδάλου, του Θησέως, της Αριάδνης και του Μινωταύρου. Εις αυτά και εις άλλα ερείπια, ως επιβεβαιώσις της διαισθήσεως του Evans, ευρέθησαν χιλιάδες σφραγίδες και πήλιναι πινακίδες με χαρακτήρας ως εκείνοι που του είχαν κινήσει την περιέργειαν. Από τας πυρκαϊάς, αι οποίαι είχαν καταστρέψει τα ανάκτορα της Κνωσού, είχαν σωθεί αυταί αι πινακίδες · αλλά αι επιγραφαί των δεν απεκρυπτογραφήθησαν και εξακολουθούσαν να κρύπτουν την παλαιάν ιστορίαν του Αιγαίου.

Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter
Ο Evans για την επιμονή και την αφοσίωση του στην αρχαιολογία και την υπόθεση της Κνωσού ειδικώς χρίστηκε ιππότης το 1911.
Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter
Από τις πρώτες μπροσούρες δημοσιοποίησης της μεγάλης αρχαιολογικής ανακάλυψης στην Κνωστό, photo credit: arthistoryresources.net
 

Έτρεξαν εις την Κρήτην μελετηταί από όλας τα χώρας. Ενώ ο Evans ειργάζετο εις την Κνωσόν, μία ομάς από αποφασιστικούς Ιταλούς – Halbherr, Pernier, Savigoni, Palibeni – εξέθαψεν εις την Αγίαν Τριάδα μίαν σαρκοφάγον ζωγραφισμένην με διαφωτιστικάς σκηνάς της κρητικής ζωής και απεκάλυψεν εις την Φαιστόν εν ανάκτορον που ήτο κατά τι ολιγώτερον εκτεταμένον από τον των Βασιλέων της Κωνσού. Εν τω μεταξύ, δύο Αμερικανοί, ο Seager και η κ. Hawes, έκαμον ανακαλύψεις εις την Βασιλικήν, εις την Μόχλον και εις τα Γκουρνιά. Οι Βρεταννοί Hogarth, Bonsanquet, Dawkins, Myres, εξηρεύνησαν το Παλαίκαστρο, το Ψυχρό και την Ζάκρον. Ενδιαφέρθηκαν και οι ίδιοι οι Κρητικοί και ο Ξανθουδίδης και ο Χατζηδάκις ανέσκαψαν αρχαίας κατοικίας, σπήλαια και

τάφους εις το Αρκαλοχώρι, εις την Τύλισσον, εις την Κουμάσα και εις το Χαμαίζι. Τα μισά έθνη της Ευρώπης. Τα μισά έθνη της Ευρώπης ηνώθησαν κάτω από την σημαίαν της επιστήμης, ακριβώς η ιδία γενεά, της οποίας όλοι οι πολιτικοί ετοιμάζοντο δια πόλεμον.

Πώς επρόκειτο να ταξινομηθεί όλον αυτό το υλικόν – αυτά τα ανάκτορα, αι εικόνες, τα αγάλματα, αι σφραγίδες, τα βάζα, τα μέταλλα, αι πινακίδες και τα ανάγλυφα; Εις ποίαν περίοδον του παρελθόντος έπρεπε να αποδοθούν; Με αβεβαιότητα, αλλά με ολοέν μεγαλυτέραν επιβεβαίωσιν καθώς επροχωρούσεν η έρευνα και ηύξανεν η γνώσις, ο Evans εχρονολόγησε τα λείψανα, ανάλογα με το βάθος του στρώματος των, την κλίμακα των ρυθμών των αγγείων και την σύμπτωσιν των κρητικών ευρημάτων, εις σχήμα ή εις μοτίβο με παρόμοια αντικείμενα, που εβγήκαν από χώματα, των οποίων η χρονολογία ήτο περίπου γνωστή. Ανασκάπτων υπομονετικά κάτω από την Κνωσόν, ευρέθη ενώπιον παρθένου βράχου εις βάθος περίπου σαράντα τριών ποδών κάτων από την επιφάνειαν της γης.

Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter
Ο Έβανς με λευκό κοστούμι, πιθανότατα το 1905, επιθεωρεί τις εργασίες αποκατάστασης των ευρημάτων, photo credit: arthistoryresources.net
 

Το κάτω μέρος του χώρου, που είχεν ανασκαφή, είχε λείψανα χαρακτηριστικά της Νεολιθικής Εποχής – πρωτογόνους μορφάς χειροποιήτων αγγείων με απλούν γραμμικόν διάκοσμον, κλωστικά και υφαντικά εργαλεία, χονδράς θεάς από ζωγραφισμένον στεατίτην ή πηλόν, εργαλεία και όπλα από γυαλισμένη πέτρα, αλλά τίποτε από χαλκόν ή ορείχαλκον.

Ταξινομών τα αγγεία και συσχετίζων τα λείψανα με τα ευρήματα της αρχαίας Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου, ο Evans διήρεσε τον μετανεολιθικόν και προϊστορικόν πολιτισμόν της Κρήτης εις τρεις εποχάς, Πρώτην, Μέσην και Τελευταίαν Μινωικήν και κάθε μίαν από αυτάς εις τρεις περιόδους.

Η πρώτη ή η χαμηλοτέρα εμφάνισις χαλκού εις τα στρώματα, σύμφωνα με εν είδος αρχαιολογικής στενογραφίας, αντιπροσωπεύει δι’ ημάς την αργήν άνοδον ενός νέου πολιτισμού από το νεολιθικόν στάδιον. Εις το τέλος της Πρώτης Μινωικής εποχής οι Κρήτες μανθάνουν να αναμιγνύουν τον χαλκόν με τον λευκοσίδηρον και τότε αρχίζει η εποχή του Ορείχαλκου. Εις την Μέσην Μινωικήν παρουσιάζονται τα πρώτα ανάκτορα. Οι πρίγκιπες της Κνωσού, της Φαιστού και της Μάλλιας κτίζουν πολυτελείς κατοικίας με αμέτρητα δωμάτια, ευρυχώρους αποθήκας, ειδικευμένα εργαστήρια, βωμούς και ναούς και μεγάλα αποχευτευτικά έργα, που ξαφνιάζουν το αγέρωχο μάτι των Δυτικών.

Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter
Το ταξιδιωτικό ημερολόγιο του Έβανς όταν επισκέφθηκε την Κρήτη to 1896
 

Τα αγγεία λαμβάνουνμία πολύχρωμον λαμπρότητα, οι τοίχοι στολίζονται με χαριτωμένα ανάγλυφα και από τα ιερογλυφικά του περασμένου αιώνος παράγεται δια της εξελίξεως μία γραμμική γραφή. Κατά το τέλος της Μέσης Μινωικής ΙΙ εποχής, κάποια παράξενη καταστροφή αφήνει την σφραγίδα της εις τα στρώματα · το ανάκτορον της Κνωσού κρημνίζεται ωσάν από σπασμόν της

γης ή ίσως από επίθεσιν της Φαιστού, της οποίας το ανάκτορον δι’ αρκετόν καιρόν σώζεται.

Αλ’ ολίγον αργότερα παρομοία καταστροφή επιπίπτει επί της Φαιστού, Μόχλου της Γουρνιάς, του Παλαικάστρου και επί πολλών άλλων πόλεων της νήσου. Τα αγγεία σκεπάζονται με αιθάλην και τα μεγάλα δοχεία εντός των αποθηκών γεμίζουν με συντρίμματα.

Η Μέση Μινωική ΙΙ εποχή είναι περίοδος σχετικής στασιμότητας, καθ’ ην ίσως ο κόσμος της νοτιοανατολικής Μεσογείου διεταράχθη από την κατάκτησιν της Αιγύπτου υπό των Υξώς.

Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter
Η αποκατάσταση της Αίθουσας του Θρόνου, photo credit: arthistoryresources.net
 

Κατά την τελευταίαν Μινωικήν εποχήν όλα αρχίζουν εξ αρχής. Η υπομονετική ανθρωπότης, κατόπιν εκάστου κατακλυσμού, ανανεώνει τα ελπίδας της, αναλαμβάνει θάρρος και αρχίζει πάλιν να κτίζη. Νέα και ωραιότερα ανάκτορα ανυψώνονται εις την Κνωσόν, εις την Φαιστόν, εις την Τύλισσον, εις την Αγίαν Τριάδα και εις την Γουρνιάν. Η μεγαλοπρεπής έκτασις, το πενταόροφον ύψος και ο πολυτελής διάκοσμος των πριγκιπικών αυτών κατοικιών φανερώνουν έναν τοιούτον πλούτον, που η Ελλάς δεν επρόκειτο να γνωρίση μέχρι της εποχής του Περικλέους. Κτίζονται θέατρα εις τας αυλάς των ανακτόρων και θέατρα μονομαχιών, εις τα οποία άνδρες και γυναίκες εμπλέκονται εις θανάσιμον πάλην με θηρία · εκεί διασκεδάζουν κύριοι και κυρίαι, των οποίων τα πρόσωπα ζουν ακόμη απεικονισμένα εις τας τοιχογραφίας.

Η μινωική άνοιξη του Dr. Arthur Evans Facebook Twitter

Αι ανάγκαι πολλαπλασιάζονται, τα γούστα εξευγενίζονται και η λογοτεχνία ανθεί. Χιλιάδες βιομηχανιών επιτρέπουν εις τους πτωχούς να ευημερήσουν και προμηθεύουν ανέσεις εις τους πλουσίους. Αι βασιλικαί αίθουσαι είναι πλήρεις από γραμματείς, που καταγράφουν εμπορεύματα, τα οποία διανέμονται ή παραλαμβάνονται · από καλλιτέχνας τεχνουργούντας αγάλματα, αγγεία ή τοιχογραφίας · από ανωτέρους κρατικούς λειτουργούς που συσκέπτονται, δικάζουν ή στέλλουν έγγραφα σφραγισμένα με τα περιτέχνους σφραγίδας των, ενώ πρίγκιπες με μέσην σφηκός και αρχόντισσαι με κοσμήματα και συναρπαστικάς εξώμους εσθήτας κάθηνται εις βασιλικά συμπόσια πλησίον τραπεζώ που λάμπουν από ορείχαλκον και χρυσόν. Ο 16ος και ο 15ος αιών π.Χ είναι το ζενίθ του Αιγαίου πολιτισμού, ο κλασσικός και χρυσούς αιών της Κρήτης»*.

O Dr. Arthur Evans πεθαίνει σαν σήμερα, αφήνοντας πίσω του μια στέρεη, αδιάψευστη αρχαιολογική ανακάλυψη. Το παραπάνω απόσπασμα περιγραφής της πορείας, που η περιέργεια του δημιούργησε, είναι από τον Β’ Τόμο της «Παγκοσμίου Ιστορίας του Πολιτισμού» του Will Durant, Εκδόσεις Αφοί Συρόπουλοι, 1969. Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία και η σύνταξη της αρχικής έκδοσης (σελ.12-15).

Αρχαιολογία & Ιστορία
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φυλαχτό που απεικονίζει τον Σολομώντα σε μάχη με τον διάβολο βρέθηκε στην Αδριανούπολη της Παφλαγονίας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αρχαίο φυλαχτό που απεικονίζει τον Σολομώντα σε μάχη με τον διάβολο βρέθηκε στην Αδριανούπολη της Παφλαγονίας

Το σπάνιο τεχνούργημα βρέθηκε κατά τη διάρκεια ενός συνεχιζόμενου ανασκαφικού έργου στην Αδριανούπολη της Παφλαγονίας στη Μικρά Ασία και χρονολογείται στον πέμπτο αιώνα
THE LIFO TEAM
Μικρά Ασία: Αποκρυπτογραφήθηκε αρχαία φρυγική επιγραφή - Τα ελληνικά γράμματα και το «μήνυμά» της

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μικρά Ασία: Αποκρυπτογραφήθηκε αρχαία φρυγική επιγραφή - Τα ελληνικά γράμματα και το «μήνυμά» της

Το μνημείο Ασλάν Καγιά (Βράχος του Λέοντος), ένα μνημείο 2.600 ετών που παρουσιάζει μορφές σφίγγας και μια εικόνα θηλυκής θεότητας που πλαισιώνεται από λιοντάρια
THE LIFO TEAM
Ναυάγιο Αντικυθήρων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, ένας θησαυρός της ενάλιας αρχαιολογίας

Η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: 124 χρόνια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας» παρουσιάζει τις πιο σύγχρονες αποκαλύψεις και ευρήματα για το θρυλικό ναυάγιο, προσφέροντας την πληρέστερη μέχρι σήμερα καταγραφή της ιστορίας του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Υπήρχαν χωριά στην Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν χωριά στην Αθήνα;

Ποιοι ήταν οι οικισμοί που αναπτύχθηκαν στην αθηναϊκή πεδιάδα επί Οθωμανών; Ποιες είναι οι πηγές, τα σωζόμενα μνημεία, τα χωριά και τα μοναστήρια που απλώνονται στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Πάλλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Νέα έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Warwick δείχνει ότι η άνοδος του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας ξεκίνησε τουλάχιστον έναν αιώνα νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε
THE LIFO TEAM
Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM