Τον είχα συναντήσει στο δρόμο στα Εξάρχεια, γύρω στο 1995 - 96 πρέπει νά'τανε. Ανεβαίνω με ένα φίλο την Καλλιδρομίου, όπου μας σταματάει ένας τύπος, ίδιος με καθηγητή λυκείου ή, σωστότερα, με διανοούμενο: ψιλομακριά γκρίζα μαλλιά, αξυρισιές, γυαλιά παλιακά. ''Έι, εσείς'' μας λέει με καθαρή φωνή και περισπούδαστο ύφος, ''έχετε κάνει Ολλανδία;'' ''Όχι, ποτέ'' του απαντάω εγώ, που τότε ειδικά πολύ θα ήθελα να έχω κάνει ή έστω να έχω πάει Ολλανδία. ''Καλά, καλά'' λέει και φεύγει, γυρνώντας μας την πλάτη του. Εν τω μεταξύ, κάτι μου θύμιζε η μορφή του. ''Δεν τον γνώρισες;'' μου απευθύνεται αμέσως ο φίλος μου, ''ο Δενέγρης ήταν που έπαιζε στην ταινία του Τσιώλη''! Μα ναι, αυτός ήταν πράγματι, ο ποιητής Τάσος Δενέγρης που τον είχαμε δει στο ''Σχετικά με τον Βασίλη'', μία μάλλον ανιαρή ταινία του 1986, ομολογουμένως όχι από τις καλύτερες του σημαντικού δημιουργού της.
Με τον Δενέγρη ως ποιητή και όχι ως ηθοποιό ασχολήθηκα τα επόμενα χρόνια, όταν άρχισε να με ενδιαφέρει ο γραπτός λόγος καλλιτεχνών σαν την Άννα Μήτσορα και τον Πάνο Κουτρουμπούση. Είχε πέσει μάλιστα στα χέρια μου η πρώτη ποιητική συλλογή του, ''Θάνατος στην πλατεία Κάνιγγος'' του 1975, που πολύ μού'χε αρέσει για την ελαφρώς beatnik και αρκετά σουρεαλιστική ραχοκοκκαλιά του περιεχομένου της.
Δεν ξέρω αν ο Τάσος Δενέγρης ήταν Έλληνας ''beat'' ποιητής, γιατί συχνά οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται χάριν συνεννόησης. Ούτε καν ''νεοϋπερρεαλιστής'', όπως τον χαρακτήρισε κάποτε ο Βαλαωρίτης, συγκριτικά με την ωμή και οργισμένη γραφή της Κατερίνας Γώγου, η οποία, αν και νεότερη του Δενέγρη, εμφανίστηκε με τα ''Τρία Κλικ Αριστερά'' το 1978, τρία μόλις χρόνια μετά απ' αυτόν.
Αρκετά χρόνια μετά, στα τέλη του 2011 για την ακρίβεια, ο Νάνος Βαλαωρίτης θα μου μιλούσε για τα πεζά κείμενα και τα ποιήματα που ο Δενέγρης είχε δημοσιεύσει σε τέσσερα τεύχη του περιοδικού ''Πάλι'', παρουσιάζοντας τον μου λίγο - πολύ σαν άλλο ένα εκπρόσωπο της περίφημης ''γενιάς του ΄30'', που απλά έτυχε να εμφανιστεί στα ελληνικά γράμματα μία 20ετία αργότερα - στις αρχές του 1950, δηλαδή σε νεαρότατη ηλικία.
Δεν ξέρω αν ο Τάσος Δενέγρης ήταν Έλληνας ''beat'' ποιητής, γιατί συχνά οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται χάριν συνεννόησης. Ούτε καν ''νεοϋπερρεαλιστής'', όπως τον χαρακτήρισε κάποτε ο Βαλαωρίτης, συγκριτικά με την ωμή και οργισμένη γραφή της Κατερίνας Γώγου, η οποία, αν και νεότερη του Δενέγρη, εμφανίστηκε με τα ''Τρία Κλικ Αριστερά'' το 1978, τρία μόλις χρόνια μετά απ' αυτόν.
Νομίζω πως ο Δενέγρης δεν ήταν ''beat'', αλλά ''Μπεάτος'' ή ένας ''της μη Συμμορφώσεως Άγιος'', έτσι όπως το έγραψε ο Ανδρέας Εμπειρίκος στην ''Οκτάνα'', το μανιφέστο του.
Δεν τον έζησα, δεν τον γνώρισα καθόλου, μην έχοντας κάνει μάλιστα και Ολλανδία από τα 20 μου. Κι αν ο ''Θάνατος στην πλατεία Κάνιγγος'' μου είχε αρέσει για λόγους που προανάφερα, μία άλλη ποιητική συλλογή του, η ''Κατάσταση των πραγμάτων'' του 1989, θα τον καθιέρωνε μέσα μου ως ποιητή πληθωρικό, νεωτερικό, βαθιά ειρωνικό και γοητευτικό.
Ήταν 7 Φεβρουαρίου, ημέρα των γενεθλίων μου, του 2009, όταν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 75 ετών.
Στη μνήμη του Τάσου Δενέγρη παραθέτω το ποίημα με τίτλο ''High and dry'' από την ποιητική συλλογή ''Θάνατος στην πλατεία Κάνιγγος'' και το trailer της ταινίας του Σταύρου Τσιώλη που διέσωσε χορταστικά τη μορφή του:
HIGH AND DRY
Το ξέρα πως με ήχους
Πως μονάχα με ήχους θα φτανα στην σελήνη
Στο πίσω μέρος της σελήνης
Πράσινο
Πράσινο χλομό
Με τις κούφιες κοιλιές των νταμαριών
Πράσινες
Κι έτσι καθώς πύκνωναν οι ήχοι
Φτάναν απ' όλες τις μεριές
Γυναικόπαιδα και πολεμιστές
Με θάμνους ξεριζωμένους στ' αριστερό χέρι
Και ξύλινα δόρατα στο δεξί ή χρυσόψαρα
Κι όσο ξεμακραίναν οι ήχοι
Πότε το βήμα το βαρύ της τίγρης
Πάνω στα μαύρα καμένα σπαρτά
Πότε μια τέλεια μαθηματική σκέψη
Σαν ιστός αράχνης
Κι όλα παγωμένα
Καμπάνες και κρύσταλλο
Καθώς κατέβαινε το πνεύμα
Να εξαγνίσει το μίσος
Και μεις αγγίζαμε την πράσινη φλούδα του φεγγαριού.
σχόλια