Η τέχνη είναι μια στενογραφία

Η τέχνη είναι μια στενογραφία Facebook Twitter
Philip Roth
0

1.

Ηθικά καλλιστεία. Δυστυχώς για κάποιους, αν δεν είσαι λίγο κάθαρμα, λίγο καθίκαρος, λίγο κωλόπαιδο, τότε καλλιτέχνης με αξιώσεις ισχύος, με βλέψεις να κάνεις κάποια μεγάλα πράγματα, ν' αφήσεις μια ουλή στης ιστορίας της τέχνης το πετσί, δεν γίνεσαι. Ο συγγραφέας είναι, πάντα, ρακοσυλλέκτης στιγμών, εθνογράφος των δρόμων, αλάνι και τσογλάνι της λαϊκής ελίτ. Ο ζωγράφος είναι, πάντα, επικίνδυνος ακτινογράφος και ανατόμος και ερευνητής σάρκας και ψυχής και πνεύματος των γύρω του. Ο μουσικός είναι, πάντα, φιλόσοφος και σαμάνος, κατεδαφιστής συστημάτων που αφήνουνε απέξω το ντέρτι και το αλάλιασμα. Κάθε καλλιτέχνης, που σέβεται τον εαυτό του και την ιστορία της τέχνης του, ξέρει να γκρεμίζει βεβαιότητες, να σαρώνει στερεότυπα. Ακούστε τον Philip Roth: «Πρέπει να είναι κανείς τρομερά απλοϊκός για να μην κατανοεί ότι ο συγγραφέας είναι ένας ηθοποιός, ο οποίος ερμηνεύει τον ρόλο που του πάει καλύτερα – και όχι μόνο όταν γράφει φορώντας τη μάσκα του πρωτοπρόσωπου αφηγητή. Αυτή μπορεί να είναι η καλύτερη απ' όλες τις μάσκες για έναν δεύτερο εαυτό. Κάποιοι (και είναι πολλοί) παριστάνουν ότι είναι πιο αξιαγάπητοι απ' ό,τι είναι πραγματικά, και άλλοι λιγότερο. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Η λογοτεχνία δεν είναι ηθικά καλλιστεία. Η δύναμή της εκπορεύεται από το κύρος και την τόλμη με την οποία επιτυγχάνει την ενσάρκωση ενός ρόλου~ αυτό που μετράει είναι πόσο πιστευτή γίνεται». Ο Αμερικανός Μπαλζάκ, ο συγγραφέας του Αμερικανικού Ειδυλλίου και του Θεάτρου του Σάμπαθ, ο Philip Roth (Νιούαρκ, 1933) συγκεντρώνει άρθρα, συνεντεύξεις και δοκίμια στον γενναιόδωρο τόμο Διαβάζοντας τον εαυτό μου και άλλους (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πόλις) και μας επιτρέπει να περιπολήσουμε στον κόσμο του και στο εργαστήριό του. Η εμπειρία είναι πολύτιμη. «Ο σκοπός είναι να θεωρήσεις την επινόησή σου πραγματικότητα ικανή να κατανοηθεί ως όνειρο» αποφαίνεται ο Roth, συμπυκνώνοντας κρίσιμα σύνολη την περιπέτεια της τέχνης.


2.

Μετά το τακ επανέρχεται το τικ. Είναι ευπρόσδεκτο και ελπιδοφόρο το γεγονός ότι ο W.G. Sebald (1944-2001) ευτύχησε μεταφραστικά και εκδοτικά στη χώρα μας. Και βέβαια το ότι πολλοί ανήσυχοι νέοι εντρυφούν στη λαβυρινθώδη πρόζα και σκέψη αυτού του σκαπανέα του χρόνου και της ιστορίας. Ο Sebald επινόησε ένα νέο είδος πεζογραφίας που ο ίδιος χαρακτήρισε μυθοπλαστική αφήγηση αλλά και ρεαλιστική πεζογραφία. Στον τόμο Η ανάδυση της μνήμης (μτφρ. Βασίλης Δουβίτσας, εκδ. Άγρα) συστεγάζονται συνεντεύξεις του συγγραφέα και δοκίμια που άλλοι συνέθεσαν για το πολύπτυχο έργο του. Έχουμε έτσι την ευκαιρία να εξετάσουμε το βιωματικό υλικό του δημιουργού και τους τρόπους με τους οποίους το επεξεργάστηκε. Μαθαίνουμε πόσο εκτιμούσε τον ηθικό ριζοσπαστισμό ενός Thomas Bernhard και ενός Ludwig Wittgenstein, αλλά και ποιες υπήρξαν οι εμμονές του, οι ιστορίες που τον απασχολούσαν μέρα και νύχτα. Εξοικειωνόμαστε με τις αφηγηματικές του τεχνικές. Μας συγκινεί η βαθιά έγνοια του για το παρελθόν και η βαθύτατη μελαγχολία που τη στιλβώνει επιδέξια με μια λεπτοδουλεμένη κομψότητα κι ένα φίνο χιούμορ. Διαβάζουμε στη σελίδα 139: «Όταν η αφήγηση ολοκληρώνεται, η αφετηρία της φωτίζεται υπό νέο φως. Και στην πραγματικότητα, αυτό συμβαίνει σε κάθε ιστορία όπου το τέλος προσφέρει... Δηλαδή, μετά το τακ επανέρχεται το τικ».


3.

Το έγκλημα της γραφής. Γράφει για τη Νατάσα Χατζηδάκη, τη Μαρία Κυρτζάκη και τη Βερονίκη Δαλακούρα, τρεις ρηξικέλευθες ποιήτριες. Γράφει, και αφιερώνει στον Αριστοτέλη Σαΐνη σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, ένα διεισδυτικό κείμενο για τα πρώτα πεζογραφικά επιτεύγματα του Αχιλλέα Κυριακίδη, ήδη από το 1978. Γράφει για τον μεγάλο λάτρη της νεοελληνικής πεζογραφίας, τον Ζακ Λακαριέρ. Είναι ο πρώτος που μιλάει στην Ελλάδα για τους μπίτνικ, ήδη από το 1962, στο περιοδικό «Θερμοπύλες». Εγκωμιάζει τον Ρίτσο, εγκωμιάζοντας μαζί τον Παλαμά, τον Καβάφη, τον Σεφέρη και τον Ελύτη. Μιλάει για τον κινηματογράφο, τη μουσική, τις πόλεις, τους ανθρώπους. Μας φιλοξενεί στου Απότσου το μπαράκι, παρέα με τον Στρατή Τσίρκα και τον Λόρενς Ντάρελ, με τον Γιώργο Κατσίμπαλη, τον θρυλικό Κολοσσό του Μαρουσιού, και τον Γιώργο Σαββίδη. Προλογίζει το Καφέ Λούκατς, το νουάρ του Κώστα Καλφόπουλου. Ξεδιπλώνει τις αναμνήσεις του από τον Δημήτρη Δεσποτίδη, που τον τραγούδησε στο πιο παραγνωρισμένο όμορφο τραγούδι του ο Διονύσης Σαββόπουλος. Μας φιλοξενεί στο όλο θάλπος σαλόνι του, που είναι το σύμπαν όλων των λογοτεχνικών τρόπων και τόπων. Είναι ο Βασίλης Βασιλικός, μας συστήνεται και μας προσφέρει στον τόμο Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων (εκδ. Gutenberg) και σε 362 σελίδες ανεπίληπτα φροντισμένες από τον παίκτη/ρέκτη Γιάννη Μαμαή εξήντα χρόνια ανεκτίμητης πείρας. «Ο κάλος μου στο τρίτο δάχτυλο για σαράντα χρόνια υπήρξε το μόνο μου δαχτυλικό αποτύπωμα για το έγκλημα της γραφής» μας βεβαιώνει ο μανιώδης συγγραφέας.

radiobookspotting.blogspot.gr/

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ