Η γερμανική κατοχή άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στην πόλη με την πείνα, τη βία, την τρομοκρατία και τη σκληρότητά της. Ενδεικτικά, στον λιμό του χειμώνα 1941-42 καθημερινά πέθαιναν περίπου 700 άτομα και μεταφέρονταν στο Νεκροτομείο Αθηνών, το οποίο βρισκόταν στην οδό Μασσαλίας.
Εικόνες που στοίχειωσαν τη συλλογική μνήμη, χώροι που βάφτηκαν με αίμα και μέρη που στιγματίστηκαν για πάντα. Με αφορμή την εθνική επέτειο του «Όχι», ανατρέχουμε στην Αθήνα του πολέμου και της κατοχικής πραγματικότητας.
Μέγαρο City Link
Παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε προς χρήση το μεγαλύτερο κτίριο της Αθήνας, το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού. Στη διάρκεια της Κατοχής το εμβληματικό κτίριο είχε επιταχθεί προκειμένου να στεγάσει τη στρατιωτική διοίκηση των Γερμανών.
Στο ισόγειο του κτιρίου υπήρχε από τότε το ιστορικό καφέ Zonar's. Μάλιστα, τα πρώτα εγκαίνια του Zonar' s πραγματοποιήθηκαν τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 από τον Κάρολο Ζωναρά που είχε επιστρέψει στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, έχοντας ανοίξει μια επιτυχημένη σοκολατοβιομηχανία.
Παρά το γεγονός ότι η ημέρα της έναρξης λειτουργίας του Zonar's συνέπεσε με τον τορπιλισμό της «Έλλης», η πορεία του διαγράφηκε λαμπρή και αποτέλεσε στέκι της κοσμικής, πολιτικής και καλλιτεχνικής Αθήνας ακόμη και κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνη την περίοδο οι κατακτητές είχαν δημιουργήσει επί της οδού Αμερικής μια εναέρια πεζογέφυρα για να περνούν στο γειτονικό κτίριο της Γερμανικής Λέσχης, αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο ανεπιθύμητες συναντήσεις.
Κοραή 4
Στο συγκεκριμένο σημείο έξω από τη στάση μετρό «Πανεπιστήμιο» βρισκόταν το Γερμανικό Φρουραρχείο, άλλοτε κρατητήρια των ναζί, γνωστά ως Κομαντατούρ. Στα υπόγεια του κτιρίου ήταν τα κρατητήρια, ενώ στους ορόφους τα ανακριτικά γραφεία και οι υπηρεσίες του Φρουραρχείου. Εκεί καθορίζονταν θέματα καθημερινότητας, για παράδειγμα οι ώρες ελεύθερης κυκλοφορίας στους δρόμους.
Γενικά, ήταν ένα σημείο μπροστά από το οποίο σπάνια διέρχονταν περαστικοί την περίοδο της Κατοχής. Στην κορυφή του κυμάτιζε ο αγκυλωτός σταυρός και τα υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια μετατράπηκαν σε φυλακές.
Στο ιστορικό του κτιρίου, που ανήκει στην Εθνική Ασφαλιστική, αναφέρεται ότι «στα δύο υπόγεια (έξι μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης) οι μηχανικοί Ε. Κριεζής και Α. Μεταξάς είχαν κατασκευάσει τα πιο σύγχρονα αντιαεροπορικά καταφύγια, με μεταλλικές πόρτες (γερμανικής προέλευσης) που έκλειναν αεροστεγώς, και η επικοινωνία μεταξύ των δύο ορόφων εξασφαλιζόταν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο, γεγονός που διευκόλυνε τον κατακτητή. Στους χώρους αυτούς κρατήθηκαν πολλοί Έλληνες πατριώτες αλλά και κάποιοι Γερμανοί και Ιταλοί αντιφασίστες, ενώ από κει "πέρασαν" πολλοί Έλληνες πολίτες κάθε ηλικίας, μέχρι και παιδιά 14 ετών, για ασήμαντα παραπτώματα. Σε όλη την έκταση των τοίχων του δευτέρου και σε περιορισμένο τμήμα του πρώτου υπογείου οι κρατούμενοι έγραφαν ή χάραζαν με όποιο αιχμηρό αντικείμενο είχαν στη διάθεσή τους μηνύματα, ονόματα, χρονολογίες και σχέδια (ανθρώπινες φιγούρες, καράβια, τραμ, αυτοκίνητα κ.λπ.), κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές ανεξίτηλη την ιστορική μνήμη. Οι Γερμανοί έβαφαν επανειλημμένα τους τοίχους, οι οποίοι κάθε φορά ξαναγέμιζαν με μηνύματα».
Τραγική ειρωνεία, πάντως, είναι ότι μετά την απελευθέρωση της χώρας στο ίδιο κτίριο στεγάστηκαν τα κεντρικά γραφεία της αντιστασιακής οργάνωσης του ΕΑΜ.
Οδός Μέρλιν 6
Λίγο μετά την αρχή της οδού Κανάρη στο Κολωνάκι, στη δεξιά πλευρά, βρίσκεται η οδός Μέρλιν. Εκεί, μπροστά από το σημερινό Hondos Center, υπήρχε το κτίριο της Γκεστάπο. Πλέον, όμως, μια πόρτα έχει απομείνει να θυμίζει τις «μαύρες» σελίδες της Ιστορίας, όπως και πόσοι ελεύθεροι άνθρωποι χάθηκαν μέσα στον χώρο αυτό, καθώς κι ένα μνημείο στο οποίο αναγράφεται η φράση «Εδώ ήταν το κολαστήριο της Γκεστάπο 1941-1944».
Το γλυπτό του Θανάση Απάρτη συμβολίζει την αντίσταση των Ελλήνων πολεμιστών. Να θυμίσουμε ότι εκεί οδηγούνταν οι συλληφθέντες από τα δολοφονικά τάγματα των SS, όπου και γίνονταν η ανάκριση και τα βασανιστήρια, πριν οδηγηθούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Χαϊδάρι ή στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής για εκτέλεση.
Όπως διαβάζουμε στα ιστορικά αρχεία στην Κομαντατούρ, σημειώθηκαν και επιτόπου εκτελέσεις, που υπολογίζονται γύρω στις 300, ενώ ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες που βασανίστηκαν εκεί ήταν και ο γνωστός μουσικοσυνθέτης Μάρκος Βαμβακάρης.
Σκοπευτήριο Καισαριανής
Ένας εμβληματικός τόπος που έχει ταυτιστεί με τις θηριωδίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν το Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Πρόκειται για ένα ιστορικό σημείο το οποίο επέλεξαν οι Γερμανοί ως χώρο εκτέλεσης πολλών αγωνιστών κατά τα έτη 1942-1944.
Τραγικό αποκορύφωμα αποτέλεσε η μαζική εκτέλεση 200 ατόμων την Πρωτομαγιά του 1944 ως αντίποινα για την εκτέλεση του Γερμανού στρατηγού Φραντς Κρεχ στην περιοχή των Μολάων.
Πανεπιστημίου 64
Σε ένα κομβικό σημείο της πρωτεύουσας, λίγο πριν από την οδό Πατησίων, υπήρχε το κέντρο διασκέδασης «Μαυροκέφαλος». Ήταν το μεγαλύτερο καζίνο της κατοχικής Αθήνας με δώδεκα τραπέζια ρουλέτας και τρία σεμέν ντε φερ.
Παράλληλα, αποτέλεσε σημείο συνάντησης μαυραγοριτών, απασχολούσε περισσότερα από 100 άτομα, ενώ τα κέρδη κάθε βραδιάς ξεπερνούσαν τις 100 χρυσές λίρες, ένα υψηλό χρηματικό ποσό για την εποχή.
σχόλια