Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα

Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα Facebook Twitter
Ο Τσε Γκεβάρα ενώ διαβάζει την (συντηρητική) αργεντίνικη εφημερίδα La Nación.
0

Υπήρχαν περίοδοι αναμονής που έκαναν τη ζωή βασανιστικά μονότονη για τους Κουβανούς αντάρτες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και ο Τσε Γκεβάρα τους ενθάρρυνε πάντα να διαβάζουν. Οτιδήποτε, αλλά κυρίως τους σύστηνε να κουβαλάνε μαζί τους έργα εκτός μυθοπλασίας παρά το ενοχλητικό τους βάρος – «καλές βιογραφίες ηρώων του παρελθόντος, ιστορικούς τόμους, οικονομικές και γεωγραφικές μελέτες» - για να τους αποσπάνε την προσοχή από πειρασμούς όπως ο τζόγος ή το ποτό.

Περιέργως ίσως, ένα από τα πιο δημοφιλή αναγνώσματα στο στρατόπεδο, σύμφωνα με το νέο βιβλίο "¡Cuba Libre!: Che, Fidel, and the Improbable Revolution That Changed World History" (Ο Τσε, ο Φιντέλ και η απίθανη επανάσταση που άλλαξε την ιστορία του κόσμου) του Tony Perrottet, ήταν η ισπανική έκδοση μιας ανθολογίας μεγάλων ανδρών στην ιστορία των ΗΠΑ από το Reader's Digest.

Αυτό τουλάχιστον είχε διαπιστώσει ο απεσταλμένος του τηλεοπτικού δικτύου CBS Ρόμπερτ Τάμπερ καθώς έβλεπε το βιβλίο να πηγαίνει από χέρι σε χέρι, ενδεχομένως και εξαιτίας της παρουσίας του Αμερικανού δημοσιογράφου στον καταυλισμό.

O Φιντέλ Κάστρο συμβουλευόταν συχνά το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», αντλώντας από το μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ που είχε ως φόντο τον Ισπανικό Εμφύλιο, πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές ανταρτοπόλεμου.

Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα Facebook Twitter
Ο Τσε διαβάζει τον "Φάουστ" του Γκαίτε στον καταυλισμό των ανταρτών στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα

Μεγάλο σουξέ είχε επίσης «Το δέρμα» του Κούρτσιο Μαλαπάρτε, νουβέλα στην οποία καταγράφονται οι συνθήκες της κατοχής της Νάπολης από τους Συμμάχους μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. (Πάντα πεπεισμένος για την τελική νίκη, ο Φιντέλ πίστευε ότι η ανάγνωση του βιβλίου θα βοηθούσε να διασφαλιστεί η καλή διαγωγή των ανδρών του μετά την κατάληψη της Αβάνας).

Ανάρπαστο επίσης είχε γίνει το «Ανθρώπινο κτήνος» του Εμίλ Ζολά, ενώ ο Τσε παραλίγο να χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια μιας αεροπορικής επίθεσης που τον βρήκε απορροφημένο από το βιβλίο «Η παρακμή και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» του Βρετανού ιστορικού και πολιτικού του 18ου αιώνα, Έντουαρντ Γκίμπον.

Το πιο ενδιαφέρον όμως φιλολογικό απόκομμα του μεγάλου λευκώματος της Κουβανικής Επανάστασης είναι ίσως η δήλωση που είχε κάνει ο Φιντέλ Κάστρο στον Ισπανό δημοσιογράφο Ιγκνάσιο Ραμονέτ σύμφωνα με την οποία συμβουλευόταν συχνά το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», αντλώντας από το μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ που είχε ως φόντο τον Ισπανικό Εμφύλιο, πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές ανταρτοπόλεμου.

«Αυτό το βιβλίο είχε γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Και πάντα επιστρέφαμε σ΄ αυτό, αναζητώντας έμπνευση και συμβουλές».

Ο «Ερνέστο», όπως αποκαλούσαν τον διάσημο Αμερικανό εμιγκρέ στην Κούβα εκείνο τον καιρό, είχε γράψει το βιβλίο με βάση τις εμπειρίες του ως πολεμικός ανταποκριτής στην Ισπανία το 1937 και οι σελίδες του είναι γεμάτες από άτακτες εχθροπραξίες ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα. Τον καιρό που δακτυλογραφούσε το βιβλίο σε μια γραφομηχανή Remington στο δωμάτιο 511 του αποικιακής αισθητικής ξενοδοχείου Ambos Mundos στην Παλιά Πόλη της Αβάνας, δεν φανταζόταν ότι μια ανάλογη σύρραξη θα συνέβαινε στην χώρα που είχε υιοθετήσει ως δεύτερη πατρίδα.

Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα Facebook Twitter
Ο 'Ερνέστο" Χέμινγουεϊ με τον Φιντέλ Κάστρο στην Αβάνα μετά την επικράτηση της Κουβανικής επανάστασης.

Δεν θα μπορούσε πάντως να ισχυριστεί όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο ότι παρουσιάζει συγκεκριμένες τακτικές ανταρτοπόλεμου πέρα από κάποιες σκόρπιες ιδέες, όπως ας πούμε η τοποθέτηση σπάγκου στην περόνη χειροβομβίδας έτσι ώστε να μπορεί να πυροδοτηθεί από απόσταση. Πιο χρήσιμη μάλλον για τους αντάρτες του Φιντέλ ήταν η ιδιότητα του βιβλίου ως εγχειριδίου για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του άτακτου αντάρτικου.

Παρότι είναι βέβαιο ότι ο Χέμινγουεϊ θα ένιωθε βαθιά κολακευμένος από την υψηλή δημοτικότητα του έργου του στις τάξεις των Κουβανών επαναστατών, παρέμεινε σιωπηλός γενικά σχετικά με την επανάσταση που συνέβαινε γύρω από το νέο του σπίτι. Εκ των υστέρων, ο φίλος και καπετάνιος του ψαροκάικου που χρησιμοποιούσε τακτικά ο συγγραφέας και είχε το όνομα "Pilar", θα καυχιόταν ότι αυτός και o «Ερνέστο» τροφοδοτούσαν λαθραία τους αντάρτες με όπλα που έκρυβαν στο καΐκι, αλλά αυτή μάλλον ήταν μια ωραία ιστορία για τους τουρίστες.

Κατ' ιδίαν, ο Χέμινγουεϊ μιλούσε με τις χειρότερες βρισιές για τον δυνάστη της Κούβας, Φουλγκένσιο Μπατίστα, τον οποίο σε μια επιστολή του είχε αποκαλέσει «πουτάνας γιο». Η μόνη όμως δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στο καθεστώς που ανέτρεψε τελικά ο Φιντέλ Κάστρο, ήταν όταν δήλωσε ότι δωρίζει το Νόμπελ λογοτεχνίας που είχε κερδίσει, στον Κουβανικό λαό. Αντί να επιτρέψει σε κάποιο κυβερνητικό ίδρυμα να το κρατήσει ως έκθεμα όμως, το παρέδωσε για φύλαξη στον Καθεδρικό της Παναγίας στην Αβάνα. Ακόμα εκεί βρίσκεται, σε μια γυάλινη θήκη στον τοίχο.

Με στοιχεία από το The Paris Review

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ