Διαβάζοντας πως στο νέο ελληνικό ανέβασμα του εμβληματικού για τα '80s βρετανικού έργου Top Girls της Κάριλ Τσέρτσιλ από τον Θωμά Μοσχόπουλο παίζει η Μαρία Καβογιάννη, έκανα τον εξής συνειρμό: η ηθοποιός που στα '90s υποδύθηκε στην τηλεόραση με τεράστια επιτυχία δύο απόλυτα στερεοτυπικούς γυναικείους χαρακτήρες, αυτούς του «δουλικού» (στην «Ντόλτσε Βίτα») και της πόρνης (στα «Εγκλήματα»), με εντελώς απενοχοποιημένο και ανεξάντλητα κωμικό τρόπο, συνδέοντας το όνομά της ανεξίτηλα με αυτούς, τώρα περνά στην αντίπερα όχθη, συμμετέχοντας στο απόλυτο φεμινιστικό θεατρικό. Επιλογή αρκετά έξω από τα νερά της, θα μπορούσε να πει κανείς, και η ίδια δηλώνει ενθουσιασμένη που βγαίνει από το comfort zone της, όταν την επισκέπτομαι στο σπίτι της στον Βύρωνα, μετά το τέλος των προβών μιας καθημερινής.
«Είναι άλλη γραφή, άλλος τρόπος, με τράβηξε κυρίως ο Θωμάς Μοσχόπουλος, γιατί ήθελα επί χρόνια να δουλέψω μαζί του, και η ομάδα των γυναικών, που τις θαυμάζω όλες. Έχουμε κάνει διαφορετικά πράγματα, είμαστε από διαφορετικές "σχολές", αλλά επικοινωνούμε. Βρίσκουμε διαφορετικούς δρόμους για να διαβάσουμε το κείμενο, αυτοσχεδιάζουμε, βάζουμε τη δική μας γλώσσα. Είναι για μένα σαν ένα είδος σεμιναρίου. Θέλω να μάθω, να διδαχτώ, να δω και αυτόν τον τρόπο».
Στο Top Girls, ο κεντρικός χαρακτήρας της Μαρλίν, τον οποίο υποδύεται η Αλεξία Καλτσίκη, είναι μια φράου των επιχειρήσεων που έχει πατήσει επί πτωμάτων για να αναδειχτεί, θυσιάζοντας σε μεγάλο βαθμό την οικογενειακή γαλήνη και την ανθρωπιά της. Επί σκηνής παρελαύνουν ένα κάρο ιστορικοί γυναικείοι χαρακτήρες σε μια παράδοξη, σουρεαλιστική σύνδεση φαντασίας και πραγματικότητας, ενώ το ίδιο το έργο, παρότι γράφτηκε πρωτίστως για να κριτικάρει τον θατσερισμό, φαντάζει πιο επίκαιρο παρά ποτέ την εποχή του #metoo και του παγκόσμιου αγώνα για την κατάκτηση μιας ουσιώδους, πολυεπίπεδης ισότητας.
«Σέβομαι πολύ τις γυναίκες που μένουν στο σπίτι και στην ουσία εργάζονται ολημερίς, με όλο τους τον εαυτό, χωρίς οικονομικές απολαβές. Εμένα με βοήθησαν οι γυναίκες της ζωής μου. Η γιαγιά μου και η μητέρα μου ήταν εργαζόμενες, δυναμικές γυναίκες».
«Το γυναικείο ζήτημα είναι πάντα επίκαιρο. Η γυναίκα μέχρι σήμερα έχει αυτή την, αν το θέλεις, δυσκολία μεταξύ καριέρας και οικογένειας. Αυτό που λέμε "φύση", τουλάχιστον στα πιο παλιά χρόνια, την τραβούσε προς την οικογένεια. Όμως οι ρυθμοί, οι χρόνοι, οι εποχές, αλλάζουν και οι γυναίκες έχουν πάρει στα χέρια τους τη ζωή τους και την καριέρα τους, λαμβάνοντας ικανοποίηση και από άλλα πράγματα. Ωστόσο, αυτές οι αποκλίσεις υπάρχουν ακόμα. Εγώ, λοιπόν, υποδύομαι την αδερφή της Μαρλίν, μια γυναίκα που έχει μείνει στο σπίτι, αλλά θεωρώ πως είναι εξίσου δυναμική μέσα στις συνθήκες που έζησε, χωρίς να έχει επιλέξει μια καριέρα».
Η Μαρία Καβογιάννη τα κατάφερε και τα δύο: να χτίσει μια όμορφη καριέρα και να μεγαλώσει με καμάρι την κόρη της. Έχοντας σπουδάσει στην ΑΣΟΕΕ, θεωρεί σήμερα την τόλμη της να δοκιμαστεί στην υποκριτική το πιο χειραφετημένο πράγμα που έκανε στη ζωή της. «Σέβομαι πολύ τις γυναίκες που μένουν στο σπίτι και στην ουσία εργάζονται ολημερίς, με όλο τους τον εαυτό, χωρίς οικονομικές απολαβές.
»Εμένα με βοήθησαν οι γυναίκες της ζωής μου. Η γιαγιά μου και η μητέρα μου ήταν εργαζόμενες, δυναμικές γυναίκες. Η γιαγιά μου, έχοντας γεννηθεί τον προ-περασμένο αιώνα, κατάφερε να γίνει δασκάλα εκείνη την εποχή και να κάνει και οικογένεια. Τελείωσε 16 χρονών την Παιδαγωγική Ακαδημία. Για μένα, ήταν πολύ σημαντική προσωπικότητα και σίγουρα το πρότυπό μου, γιατί τα ενδιαφέροντά της ήταν πολλά. Της άρεσε το θέατρο, ασχολούνταν με τη συγγραφή – τότε οι δάσκαλοι τα έκαναν όλα. Και η μαμά δασκάλα και ζωγράφος. Έχει πάει σόι το βασίλειο! Είχα ποτιστεί από νωρίς με το ότι πρέπει να είμαι ανεξάρτητη και να τα καταφέρνω μόνη μου, χωρίς το αποκούμπι ενός άντρα. Αυτό το έχω εμφυσήσει και στην κόρη μου. Αν είχα κι άλλα χρόνια, θα ήθελα να έχω δοκιμαστεί και σε άλλα πράγματα. Ως όνειρα τα έχω μέσα μου, όχι ως απωθημένα. Θα ήθελα να έκανα σεμινάρια σε μια καταπληκτική σχολή στο εξωτερικό, υποκριτική, σκηνοθεσία, σινεμά. Θα ήθελα να έχω γνωρίσει την τέχνη της ζωγραφικής...».
Πώς αντιλαμβάνεται όμως τον φεμινισμό σήμερα; «Πολλές φορές οι γυναίκες διεκδικούν μια πατριαρχική θέση, πράγμα που μπορεί να αποβεί επίσης αρνητικό. Ο φεμινισμός για μένα λειτουργεί όταν μια γυναίκα διεκδικεί τα δικαιώματά της, που παλιότερα ήταν θαμμένα, όσον αφορά τη σχέση της με την κοινωνία, την ανεξαρτησία της, τις πολιτικές της θέσεις, την εργασία και την εργασιακή ισότητα. Δεν είναι δεύτερο είδος ανθρώπου η γυναίκα. Χρειάζεται καλλιέργεια ο άνθρωπος για να τα κατακτήσει όλα αυτά, να αλλάξουν τα συστήματα εκπαίδευσης και να γίνουν προσιτά στα παιδιά. Η γνώση θέλει εμπειρία, δεν πρέπει να προέρχεται από καταπίεση».
Καθώς συζητάμε για τα μικρά πράγματα της καθημερινότητας που μπορούν να κάνουν την αλλαγή, η Μαρία, που βλέπει πλέον πάρα πολλές ξένες σειρές, κάνει μια σημαντική διαπίστωση, ακόμα σημαντικότερη αν αναλογιστεί κανείς ότι είναι μια καλλιτέχνις προερχόμενη από τη «χρυσή» τηλεοπτική εποχή: «Με το Netflix νιώθω πλέον σαν να είμαστε εγκαταλελειμμένοι στην ελληνική τηλεόραση. Οι σειρές έχουν φτάσει στο φεγγάρι, είναι εξαιρετικής ουσίας, όχι μόνο αισθητικής. Η πρόσβαση, όμως, σε όλη αυτήν τη γνώση ίσως βοηθήσει περισσότερο στην καθολική παιδεία των παιδιών. Αφού η τηλεόραση είναι μέσα στο σπίτι μας, ας έχει προγράμματα τέτοιου επιπέδου, τόσα ντοκιμαντέρ, τόση μυθοπλασία...».
Ακροβατώντας δεξιοτεχνικά μεταξύ της κωμωδίας, που την έκανε διάσημη, και του δράματος, που την καταξίωσε, η Μαρία Καβογιάννη νιώθει καθ' όλα τυχερή. Θυμάμαι πόσο σοκαριστική ήταν η μεταμόρφωσή της στις πρώτες της συμμετοχές στις σειρές του Πάνου Κοκκινόπουλου κι έπειτα στην ταινία Οξυγόνο των Ρέππα-Παπαθανασίου και το μοιράζομαι μαζί της. «Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με το θέατρο, ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα γινόμουν κωμική περσόνα. Και στη σχολή (σ.σ. του Καρόλου Κουν) δεν είχα τέτοιες ευκαιρίες και τέτοια κατεύθυνση. Όλο αυτό στα δύο σίριαλ που παίζονται μέχρι σήμερα προέκυψε κάπως κατά τύχη. Μέσα μου, βέβαια, έχω τον αυτοσαρκασμό. Ακόμα και σε τραγικές ιστορίες, υπάρχουν μικρά πραγματάκια που μπορείς να πεις κωμικά. Είναι μια ανακούφιση αυτό.
»Ήμουν τυχερή που συμμετείχα σε αμιγείς κωμωδίες, αλλά και σε δραματικές δουλειές. Στους πρώτους δραματικούς ρόλους είχα μεγάλη συστολή, ακόμα και λόγω της χαρακτηριστικής χροιάς της φωνής μου, είχα φόβο μήπως γελάσουν ενώ λέω κάτι που δεν είναι κωμικό. Μπαίνουν εύκολα οι ταμπέλες του κωμικού ή του δραματικού ηθοποιού. Εμείς υπηρετούμε. Φυσικά, πάντα μπορούσα να επιλέξω τι θα κάνω, αλλά όχι να επιβάλω αυτό που θέλω».
Σήμερα η Μαρία αγαπά να περπατά στην πόλη και να παρατηρεί, να φαντάζεται πώς μπορεί να είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται μέσα στα σπίτια, πώς ζουν, αν έχουν οικογένειες, να κάνει εικόνες. «Μ' αρέσει που συναντιέμαι με τους φίλους μου σε σπίτια, μαγειρεύουμε, παίζουμε. Η παιδική μου ηλικία δεν έχει περάσει. Έτσι ζούσα από μικρή, με άλλους τρόπους. Γι' αυτό μένω ακόμα στην ίδια γειτονιά, εδώ που μεγάλωσα».
Τελικά, το δουλικό και η πόρνη είχαν κάτι κοινό, που μάλλον τους το μετέφερε η ίδια η Μαρία Καβογιάννη, καθαρή ψυχή.
Info
Top Girls της Caryl Churchill
Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος
Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ
Σκηνικά: Ευαγγελία Θεριανού
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Ρωμανός Μαρούδης
Γραφιστική επιμέλεια: Μάριος Γαμπιεράκης - Χρυσούλα Κοροβέση [mavra gidia]
Διεύθυνση παραγωγής: Αναστασία Καβαλλάρη
Παίζουν: Μαρία Καβογιάννη, Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Βίκυ Βολιώτη, Αλεξία Καλτσίκη, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Ειρήνη Μακρή, Άλκηστις Πολυχρόνη
Θέατρο Πόρτα
Μεσογείων 59, 210 7711333
Από 2/11
Τετ. 20:00, Πέμ.-Σάβ. 21:00, Κυρ. 19:00
Εισ.: 12-20 €
