Διαβάζοντας για να κερδίσεις τη ζωή σου

Διαβάζοντας για να κερδίσεις τη ζωή σου Facebook Twitter
Η Tara το ξέρει: η ζωή, οι εαυτοί, τα μυαλά, οι τόποι, αλλάζουν. Συχνά, αλλάζουν διαβάζοντας.
0

Όλα αυτά για τα οποία δούλεψα, όλα τα χρόνια των σπουδών μου, ήταν για να κερδίσω αυτό μόνον το προνόμιο: να δω και να καταλάβω περισσότερες αλήθειες απ' αυτές που μου 'δωσε ο μπαμπάς μου» (δική μου, πρόχειρη μετάφραση). Διαβάζω το βιβλίο Educated (Μορφωμένη, εκδόσεις Ίκαρος) της Tara Westover στη γραμμή U1. Μια φίλη που έκανε Erasmus στη Βιέννη με «πρόσταξε» να επισκεφτώ ένα συγκεκριμένο καφέ. Περιπλανιέμαι και κάνω λάθη και τελικά το βρίσκω. Φοιτητικό καφέ. Είσοδος στο πλάι. Αφίσες με συγγραφείς στους τοίχους. Σόμπα. Λίγα στενά τραπεζάκια. Κόσμος, κυρίως φοιτητές. Λάπτοπ, βιβλία, σημειώσεις. Μπαίνω.


Πιάνω ένα τραπέζι μεταξύ ενός χιπστερο-μποέμ που γράφει στο σημειωματάριό του και καπνίζει και μιας επιμελούς φοιτήτριας που τσεκάρει σημειώσεις και το e-mail της. Στο μπαρ κάτι τύποι πίνουν τσάι, χαζεύοντας μπουκάλια ουίσκι πίσω απ' την πλάτη της μπαργούμαν, και πλάι στην πόρτα ένα αγόρι διαβάζει ένα πολύ χοντρό βιβλίο, φορώντας το κασκόλ και το σκουφί του. Αφίσες με τον Ιησού, τον Κάφκα και την παλιά Βιέννη οδηγούν στην τουαλέτα και μια παρέα στέκεται μπροστά απ' την είσοδο, πίνοντας μπίρες με μανία. Βγάζω και ακουμπάω τη Μορφωμένη στο τραπεζάκι μου σαν όπλο. Ξέκλεψα ματιές στο αεροπλάνο και στο μετρό, τώρα θα τη διαβάσω σοβαρά.

Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που με πήγε στη δημοτική βιβλιοθήκη όταν ήμουν παιδάκι. Θυμάμαι πώς άλλαξε η ζωή μου τότε. Πώς ένιωσα. Έτσι πρέπει να νιώθουν οι εξερευνητές όταν το κύμα τούς ξεβράζει σε ένα άγνωστο νησί, αυτή την αίσθηση πρέπει να είχε ο Κολόμβος. Αυτή την αίσθηση μεταδίδει τέλεια η Westwood.


Η Μορφωμένη είναι μαρτυρία. Η Tara γράφει πώς μεγάλωσε σε μια οικογένεια σκληροπυρηνικών μορμόνων. Έλαβε εκπαίδευση στο σπίτι. Ή, τουλάχιστον, αυτή είναι η επίσημη δήλωση προς τις Αρχές. Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα πρωινά δούλευε για τον μπαμπά της. Όταν κάποιος καιγόταν, διαμελιζόταν, ακρωτηριαζόταν ή ξεφλούδιζε το δέρμα του στη σκληρή δουλειά, ήταν «θέλημα Θεού». Τα επιστημονικά βιβλία του σπιτιού ήταν παιδικά βιβλία. Γιατί να πάρουν άλλα; Δεν θα τους πει η κυβέρνηση τι να κάνουν! Η κυβέρνηση και το κράτος είναι μια θηριώδης σοσιαλιστική κουταμάρα και η οικογένεια της Tara είναι αποφασισμένη να μείνει καθαρή απ' την απροκάλυπτη παρεμβατικότητά τους. Σοσιαλιστική προπαγάνδα, αυτό είναι η δημόσια παιδεία. Τρόπος να ελέγχει η κυβέρνηση το κεφάλι σου, αυτό είναι το πανεπιστήμιο.


Η Τάρα τρώει ξύλο απ' τον αδερφό της. Ακούει τα τραμπουκίστικα αστειάκια του. Όταν προσπαθεί να μιλήσει γι' αυτό, η μαμά σιωπά, ο μπαμπάς κηρύττει τον λόγο του Θεού. Μια κόρη που ανοίγει το στόμα της είναι μια κακή κόρη – όλοι το ξέρουν αυτό. Η Tara προβλέπει τη ζωή της. Παράρτημα του μπαμπά. Θα κάνει παιδιά. Θα μείνει στην κοινότητα των μορμόνων. Θα τρώει, θα γελάει και θα συνομιλεί με τον αδερφό της σαν να μην της έχει βυθίσει το κεφάλι στο νερό της λεκάνης της τουαλέτας. Θα βοηθάει τη μαμά με τα «θεραπευτικά» της βότανα. Αποφασίζει να πάει να σπουδάσει. Παλεύει να βρει λεφτά. Κάνει παλιοδουλειές. Για καιρό δεν κυνηγάει χρηματοδοτήσεις – αυτά είναι για τους κομμουνιστές.

Κοιτάζω έξω απ' το παράθυρο του καφέ. Φοιτητές με μακριά παλτά μπαίνουν και ξαπλώνουν στους καναπέδες, τα γυαλιά τους θαμπώνουν. Μιλάνε κυρίως αγγλικά ή γερμανικά με προφορά, κάποιοι ίσως είναι στο Εrasmus, στο μεταπτυχιακό τους ή σε ερευνητικό πρόγραμμα. Γυρίζω στο βιβλίο μου. Σκέφτομαι την ιδέα μιας εκπαίδευσης με μειωμένο ρόλο των κυβερνήσεων, που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Προφανώς δεν προβάλλονται επιχειρήματα όπως αυτά του μπαμπά της Westover που ετοιμάζει ένα οπλοστάσιο για την περίπτωση που η κυβέρνηση επιχειρήσει να παρέμβει στο σπιτικό του.

Η μαρτυρία της Westover, όμως, ίσως έχει κάτι κρίσιμο να προσφέρει στη συζήτηση, χωρίς να θέλω να αποδώσω στη συγγραφέα κανέναν άλλο σκοπό πέραν του να γράψει μια εξαιρετική μαρτυρία. Στη μέση του έργου τη βρίσκουμε να διαβάζει πυρετωδώς για να μη γυρίσει στην αξημέρωτη σκληρή χειρωνακτική δουλειά που οι γονείς της ονοματίζουν «homeschooling», εκπαίδευση στο σπίτι, και που ενδιάμεσα διακόπτεται από κηρύγματα του μπαμπά για το τέλος του κόσμου και παραλογισμούς της μαμάς-θεραπεύτριας («Χτύπημα στο κρανίο; Λίγη ενέργεια στα σωστά τσάκρα αρκεί»).


Ως γυναίκα η Tara πρέπει να κερδίσει την ελευθερία της, να εξηγήσει γιατί δεν θα ζήσει ως ένα καλαθάκι που εκτοξεύει μωρά. Με πολλές υποτροφίες φτάνει στο Κέμπριτζ, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στην Ευρώπη, σ' αυτό που ο μπαμπάς θεωρεί «σοσιαλιστική κόλαση». Εκεί, κλείνεται σε βιβλιοθήκες και ανοίγει το κεφάλι της. Λίγα βιβλία αποδίδουν τόσο όμορφα το μεγάλωμα του νου, το ενδεχόμενο πίσω από ένα πρόγραμμα σπουδών να ελλοχεύουν άλλοι εαυτοί, πιο ελεύθεροι, λιγότερο φοβισμένοι.


Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που με πήγε στη δημοτική βιβλιοθήκη όταν ήμουν παιδάκι. Θυμάμαι πώς άλλαξε η ζωή μου τότε. Πώς ένιωσα. Έτσι πρέπει να νιώθουν οι εξερευνητές όταν το κύμα τούς ξεβράζει σε ένα άγνωστο νησί, αυτή την αίσθηση πρέπει να είχε ο Κολόμβος. Αυτή την αίσθηση μεταδίδει τέλεια η Westwood. Η Tara το ξέρει: η ζωή, οι εαυτοί, τα μυαλά, οι τόποι, αλλάζουν. Συχνά, αλλάζουν διαβάζοντας. Γυρίζω το βλέμμα μου στο φοιτητικό καφέ. Σκοτείνιασε. Στον δρόμο είναι ορατή μόνον η ταμπέλα ενός κινέζικου απέναντι. Οι θαμώνες αρχίζουν να πίνουν. Παραγγέλνουν κόκκινο κρασί στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα γαλλικά, με τα χέρια τους. Εξερευνητές άλλων κόσμων κι αυτοί, μικροί Κολόμβοι.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LifO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ