Για πολλούς η FKA Twigs είναι απλά «η πρώην γκόμενα του Robert Pattison», και την έχουν ακουστά μόνο μέσα από τα στόρι των ταμπλόιντ. Για ακόμα πιο πολλούς, είναι «αυτή η ανυπόφορη τραγουδίστρια με τα περίεργα χείλια» (η λέξη «ανυπόφορη» πάει κι έρχεται τις τελευταίες μέρες στο timeline μου στην προσπάθεια να την χαρακτηρίσουν) και την παράξενη μουσική, που την βρίσκουν καταθλιπτική και υπερεκτιμημένη (άλλη μία λέξη που της «κοτσάρουν», μαζί με το «υπερβολική» και το «παράταιρη»). Σιγά τ' αυγά, όλα αυτά τα ακούει η FKA Twigs από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε -με μία μικρή έκρηξη- στη μουσική, πριν από μερικά χρόνια, -κι από πιτσιρίκα έχει ακούσει πολύ χειρότερα από τον λευκό περίγυρό της στην επαρχιακή πόλη που μεγάλωσε, στην κεντρική Αγγλία. Η αφήγησή της στο long story που της έκανε πρόσφατα η Guardian είναι από τις ελάχιστες πραγματικά συγκλονιστικές που έχω διαβάσει φέτος, από μόνη της ένας λόγος να ασχοληθείς μαζί της. Ένα υποδειγματικό στόρι-μάθημα δημοσιογραφίας και μια συνέντευξη ειλικρινής και αποκαλυπτική, που φανερώνει πολλά για την καλλιτεχνική της υπόσταση και το πώς έφτασε να θεωρείται το μεγαλύτερο icon μιας μετα-χιπστερικής σκηνής που κινείται μεταξύ mainstream και πρωτοπορίας:
Η Twigs μεγάλωσε στο Τσέλτενχαμ ως Tahlia Debrett Barnett, η μοναχοκόρη μιας αγγλο-ισπανόφωνης ανύπαντρης μητέρας από το Μπέρμινχαμ που αποφάσισε να μετακομίσει με την κόρη της στην εξοχή για να της προσφέρει μια καλύτερη ζωή. «Και ήταν καλύτερη η ζωή στην εξοχή» λέει η Twigs, «μου άρεσε να είμαι έξω και απολαμβάνω την φύση». Το ταβάνι και οι τοίχοι στο δωμάτιό της ήταν βαμμένοι σκούρο μπλε, στολισμένοι με αστέρια και φεγγάρια.
Σίγουρα δεν είναι ένας δίσκος για πολλούς, δεν είναι δίσκος που βάζεις να ακούσεις για να περάσεις καλά, δεν είναι καν τόσο πρωτοποριακός όσο φάνηκε από τα πρώτα single. Δεν ξέρω αν είναι για άριστα, είναι όμως ο δίσκος μιας αληθινής καλλιτέχνιδας με τη στόφα του μεγάλου.
Ως παιδί είχε μεγάλη φαντασία -τόσο μεγάλη, ώστε συχνά η ονειροπόληση την οδηγούσε σε μια ψευδή αντίληψη της πραγματικότητας: μέχρι τα 12 της πίστευε ότι μπορούσε να πετάξει και να αιωρείται στον αέρα, απλά πηδώντας από την σκάλα. Ήταν ένα πανέξυπνο και εργατικό παιδί που κατάφερε να πάρει υποτροφία για ένα Καθολικό γυμνάσιο θηλέων. Ιδιωτικό σχολείο, με κορίτσια της ανώτερης τάξης. Και της άρεσε πολύ, παρόλο που ήταν εντελώς διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη εκεί μέσα. Ήταν η μόνη μαθήτρια που δεν ήταν λευκή. Ο πατριός της, ο οποίος μπήκε στην οικογένεια όταν ήταν μικρή, ήταν από τους λίγους μαύρους ανθρώπους στη ζωή της. Όταν μετέφερε αυτή και τις φίλες της με το αυτοκίνητό του, η Twigs ντρεπόταν για τη μουσική που έπαιζε: acid jazz, πραγματική τζαζ, Φέλα Κούτι, Νίνα Σιμόν. Του ζητούσε να την αλλάξει και να βάλει ραδιόφωνο, αλλά δεν το έκανε ποτέ.
Η μητέρα της έκανε ό,τι μπορούσε για να την κάνει να αισθάνεται όμορφη, της έλεγε συνεχώς πως τα μαλλιά της είναι ωραία και το χρώμα του προσώπου της υπέροχο, αλλά η ίδια δεν αισθανόταν καθόλου ωραία. «Με ενθάρρυνε στο σπίτι να λέω "ναι, είμαι χαριτωμένη", να βάζω τα καλά μου και να σκέφτομαι "ναι, αισθάνομαι ωραία" αλλά μετά πήγαινα στην σχολική ντίσκο και μόλις έφτανα εκεί ήθελα να ανοίξει το πάτωμα και να με καταπιεί γιατί όλες οι φίλες μου είχαν τέλεια, ίσια, ξανθά μαλλιά με λαμπερές ανταύγειες». Όταν στα 15 της ζήτησε στην κολλητή της να τη συνοδέψει στο ρέγγε πάρτι σε ένα μέρος που το έλεγαν Jamaican Club στο Gloucester, εκείνη πήγε μαζί της μόνο μια φορά, επειδή είπε στην Twigs ότι αισθανόταν άβολα ως το μόνο λευκό πρόσωπο εκεί μέσα. «Ήταν αυτό ακριβώς που αισθανόμουν κι εγώ κάθε μέρα στο σχολείο!», λέει η Twigs με οργή. «Θύμωσα. "Έτσι αισθανόμουν κι εγώ όταν πήγαινα στο πάρτι του αδερφού σου και το σπίτι ήταν γεμάτο με κολλεγιοκόριτσα του Τσέλτενχαμ, όταν πέρναγα από τα σπίτια σας και είχαν πισίνες και πόνι στην πίσω αυλή!"».
Υπάρχει κάτι στην Twigs που την κάνει να αισθάνεται διαφορετική, ακόμα και τώρα. Δεν ταίριαξε εύκολα κάπου, γιατί δεν της επιτρεπόταν. Πάντα συνέβαινε αυτό. Όταν μετακόμισε στο Λονδίνο και έκανε αίτηση για τη σχολή χορού, έχασε τις δυο πρώτες εβδομάδες επειδή η μάνα της έψαχνε ένα νέο μέρος για να ζήσουν. Λίγο πριν φτάσει στη σχολή, ο δάσκαλος ανακοίνωσε στην τάξη της και στην μεγαλύτερη τάξη ότι μια λαμπρή χορεύτρια επρόκειτο να έρθει –η Twigs- και ότι θα χόρευε μαζί τους. «Έτσι, εμφανίστηκα την πρώτη μου μέρα με το ροζ κορμάκι και τα μαλλιά μου κότσο, με την επαρχιώτικη προφορά μου και είπα "γεια σας παιδιά" και όλοι απάντησαν "Θα χορεύουμε με αυτή; Με τίποτα!". Τα παπούτσια μου εξαφανίστηκαν, και μετά το κορμάκι μου... νομίζω ότι όλο αυτό κράτησε ένα μήνα».
Πήγε στο Κολέγιο του Κρόιντον να κάνει 6 (!) A-levels: κοινωνιολογία, ψυχολογία, καλές τέχνες, αγγλική λογοτεχνία, φιλοσοφία και γαλλικά, αλλά η μετακίνησή της σε μία τάξη με 30 παιδιά ήταν κάτι πολύ δύσκολο γι' αυτή. Στο προηγούμενο σχολείο της ήταν μόνο 12. «Όλα ήταν μπερδεμένα και περίπλοκα, σε μία εξέταση είδα μια ερώτηση για ένα θέμα που δεν είχαμε καν διδαχτεί!» λέει. Μετά το κολέγιο ήθελε να μπει στην βιομηχανία της μουσικής, αλλά δεν ήξερε τον τρόπο. Ήταν οργανώτρια δραστηριοτήτων για τη νεολαία στο Borough και στην Tower Bridge, και το κορίτσι για τα σφηνάκια στο Tiger Tiger. Και συνέχισε με τον χορό. Έπειτα, όταν ήταν 24, ένας φωτογράφος την πρόσεξε και την έκανε εξώφυλλο στο «i-D». Προσέλαβε κάποιον μάνατζερ ο οποίος την έφερε σε επαφή με παραγωγούς, κι έμαθε πώς να γίνεται η σύνθεση τραγουδιών από τον Mike Chapman, τον βετεράνο παραγωγό και συνθέτη των Sweet. Τελικά, κυκλοφόρησε το πρώτο της EP (με το λιτό όνομα «EP1»), με τέσσερα κομμάτια, τα οποία κυκλοφόρησαν όλα σε βίντεο που σκηνοθέτησε η ίδια.
«Ήμουν μια νέα γυναίκα που ανακάλυπτα την σεξουαλικότητά μου και την παραδεχόμουν» λέει. «Ήμουν ξεδιάντροπη! Ήμουν αντισυμβατική και εναλλακτική και μου άρεσε. Δεν ήμουν μαύρη βασίλισσα, δεν ήμουν δυναμική θεά, ήμουν κάτι ισχυρό αλλά διαλυμένο, σπασμένο σε κομμάτια. Όπως στην Ιαπωνία, όπου σπάνε ένα σκεύος και μετά ενώνουν τα κομμάτια με χρυσό!
Οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι έχω αλλόκοτη εμφάνιση, μέχρι που ένας λευκός άντρας εκτίμησε την ομορφιά μου (σημ. εννοεί τον Pattison). Είναι εξοργιστικό και ακόμα δεν μπορώ να το δεχτώ. Δεν μπορείς να αμφισβητήσεις, όμως, ότι τραγουδάω καλά, δεν μπορείς να αμφισβητήσεις ότι χορεύω καλά, δεν μπορείς να αμφισβητήσεις την ειλικρίνειά μου, το ότι κάνω εξαιρετικό pole dancing ή εξαιρετικό κινέζικο κουνγκ φου. Αισθάνομαι πιο όμορφη από ποτέ, επειδή πλέον έχω πολλές ικανότητες. Όλα τα άλλα είναι εφήμερα. Η δουλειά μου είναι τόσο όμορφη. Κι είναι πολύ πιο δυνατή από την ερωτική μου ζωή, ασύγκριτα πιο δυνατή».
Ο νέος δίσκος της –που έχει ονομάσει συμβολικά «Μαγδαληνή»- είναι ένα μεγάλο καλλιτεχνικό βήμα προς τα μπρος, παρόλο που είναι ό,τι πιο δύσκολο και πιο προσωπικό έχει κάνει μέχρι σήμερα. Δεν είναι για τον καθέναν και σίγουρα δεν είναι για ανθρώπους που δεν έχουν εξοικειωθεί με τη μουσική της. Είναι ένας δίσκος για μουσείο, όπως είναι και οι τελευταίοι δίσκοι της Bjork ή οι δίσκοι του Arca, και όχι μουσική για τσαρτ. Δεν έχει ούτε μία συμβατική ή πιθανή επιτυχία, και, αν και περιέχει πολλά από τα στοιχεία της σύγχρονης ποπ, δεν είναι καθόλου ποπ με την έννοια της δημοφιλούς μουσικής. «Η Μαρία Μαγδαληνή, ενώ ήταν θεραπεύτρια και μυστικίστρια, έχει μείνει στην ιστορία ως μια πόρνη που έπλυνε τα πόδια του Χριστού με σπάνιο και ακριβό λάδι» λέει, εξηγώντας τον τίτλο που επέλεξε για το δεύτερο άλμπουμ της. «Ήταν μια απίστευτη γυναίκα που ήταν πάντα στην σκιά ενός άντρα, γι' αυτό μπορώ να σχετιστώ μαζί της».
Home with you
Τα 9 κομμάτια που αποτελούν το άλμπουμ έχουν περισσότερη σχέση με την ερεβώδη ευαισθησία της Kate Bush και τον σκοτεινό, βραχνό κόσμο του Tricky, παρά με την μουσική που ακούς σήμερα στα charts. Το Magdalene είναι γεμάτο από οπερατικά φωνητικά που θρηνούν το τέλος μιας σχέσης, την απειλή που φέρνουν οι αλλαγές, την ταλαιπωρία και το άγχος της αρρώστιας, κι είναι γεμάτο από στιγμές αγάπης αλλά και σπαραγμού, -σε σημείο υπερβολικό, μέχρι που γίνεται κουραστικό, ακόμα και ανυπόφορο για όποιον δεν έχει το κουράγιο και την υπομονή να το αντέξει. Στο «Thousand Eyes» που ανοίγει το δίσκο τραγουδάει «If I walk out the door, it starts our last goodbye / if you don't pull me back it wakes a thousand eyes» με φωνή «σοπράνο», κι ακούγεται σαν εισαγωγή σε ένα θανατερό μιούζικαλ, τόσο όμοιο με τα κομμάτια της Kate Bush που είναι αδύνατο να αποφύγεις την σύγκριση. Η μεταμόρφωση είναι εντυπωσιακή, ειδικά στο αργόσυρτο «Home with you» που στην αρχή του ακούγεται σαν τη Diamanda Galas και στη συνέχεια αποκαλύπτει μερικές από τις πιο τρυφερές στιγμές του δίσκου: «Δεν ήξερα ότι ήσουν μόνος, αν μου το είχες πει θα ήμουν στο σπίτι μαζί σου, αν μου το είχες πει θα είχα κατέβει τρέχοντας τους λόφους να είμαι μαζί σου, και θα σου είπα πει ότι είμαι κι εγώ το ίδιο μόνη...». Στο σπαρακτικό «Sad Day» με μουσικό υπόβαθρο τους ρυθμικούς ήχους που έχουν φτιάξει ο Nicolas Jaar, ο Skriller και ο benny blanco, ζητάει μια ακόμα ευκαιρία σε μία σχέση που αργοπεθαίνει: Every time you look outside your window / everything is just the same as before / you are turning 'round and 'round / you see, it's a sad day for sure / Taste the fruit of me / make love to all you see / Ah, would you make a, make a, make a wish on my love?».
Η καλύτερη στιγμή του δίσκου –και ένα από τα πιο όμορφα κομμάτια που βγήκαν φέτος- είναι η συνεργασία της με τον Future, το «Holy Tarrain», ένα πρωτότυπο έθνικ hip hop που παντρεύει το τραπ με τις λιγωτικές μελωδίες, με πραγματικά νέο και ενδιαφέρων ήχο, και με ένα βίντεο με απίθανα χορευτικά. Είναι το μόνο «χορευτικό» κομμάτι στον δίσκο, αλλά στην ίδια ακριβώς θεματική με τα υπόλοιπα: «Θα είσαι ακόμη εκεί για μένα όταν θα είμαι δικιά σου και θα με έχεις αποκτήσει; Όταν σου έχω διαθέσει τα φρούτα μου και κυλάς μέσα στις φλέβες μου; Πιστεύεις ακόμα ότι είμαι όμορφη, όταν τα δάκρυά μου πέφτουν σαν βροχή; Η αγάπη μου είναι πολύ γενναιόδωρη για τον άντρα που είναι μαζί μου αληθινός».
Holy Terrain feat. Future
Στο «Μαγδαληνή» τραγουδάει μια τολμηρή εκδοχή της ιστορίας της γυναίκας που ακολούθησε μέχρι τέλος τον Ιησού, ταυτίζοντας τον εαυτό της με το πιο παρεξηγημένο πρόσωπο της Βίβλου: «Είμαι πυρετός για τη φωτιά, αληθινή όπως τη Μαρία Μαγδαληνή, πλάσμα επιθυμίας, έλα λίγο πιο κοντά μου, κάνε ένα βήμα λίγο πιο κοντά μου, μπορώ να σε σηκώσω πιο ψηλά, το κάνω όπως η Μαρία Μαγδαληνή, είμαι αυτό που επιθυμείς, έλα λίγο πιο κοντά μέχρι να συγκρουστούμε».
Σε όλα σχεδόν κομμάτια το πιάνο κυριαρχεί και ορίζει τη μελωδία και τα ξέφρενα synth δημιουργούν εφιαλτικό περιβάλλον, όπως στο «Fallen alien» που δηλώνει ότι είναι από άλλο πλανήτη: «Είμαι μια εξωγήινη που έχει πέσει στη γη, ποτέ δεν σκέφτηκα ότι θα ήσουν αυτός που θα με έδενε εδώ κάτω, αλλά το έκανες, σε αυτή την εποχή του σατανά, ψάχνω για ένα φως να με πάει στο σπίτι μου και να μου δείξει το δρόμο». Στο «Mirrored Heart»ακούγεται σαν τον Prince, τραγουδάει μια μπαλάντα απελπισίας με το ίδιο φαλτσέτο και παρόμοιο ξέσπασμα στο ρεφρέν που είχε κι εκείνος στις συγκλονιστικές μπαλάντες του και γίνεται ανατριχιαστική.
Η (σοβαρή) περιπέτεια που πέρασε με την υγεία της την έχει σημαδέψει -τουλάχιστον συναισθηματικά, γιατί αν την δεις να χορεύει στα βίντεο τίποτα δεν θυμίζει ότι πέρασε πρόσφατα από το χειρουργείο.
«Ήταν μια εποχή που είχα πιάσει πάτο» λέει, «είχα χωρίσει, όλα ήταν χάλια και το μόνο που μου είχε απομείνει ήταν δυο καλοί φίλοι. Ήμουν στο Λος Άντζελες και τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα μέσα σε μία εβδομάδα. Έψαχνα για συνεργάτη για να δουλέψω τα κομμάτια μου και κανόνισα να γράψω κάποια με τον Nicolas Jaar. Γράψαμε το «Cellophane» μαζί σε 20 λεπτά και ήμουν ενθουσιασμένη. Ταυτόχρονα ήμουν και σε κακή κατάσταση σωματικά. Είχα έναν όγκο στο στομάχι που είχα αγνοήσει για μήνες και ξυπνώντας ένα πρωί ανακάλυψα ότι δεν μπορούσα να σταθώ όρθια». Τηλεφώνησε στον πατριό της και του είπε «Ok, έχω ξοφλήσει, έχω ένα τρομερό πράγμα μέσα στο στομάχι μου που είναι πραγματικά μεγάλο και πρέπει να έχω καρκίνο του στομάχου. Δεν το έχω πει σε κανέναν και μάλλον είναι κάτι που δεν διορθώνεται». Ο πατριός της τής είπε «Πήγαινε στο γιατρό!».
Cellophane
Ο υπέρηχος έδειξε ότι δεν ήταν καρκίνος αλλά ινομυώματα τεραστίων διαστάσεων μέσα στη μήτρα της. Ήταν «Δύο μήλα, τρία ακτινίδια και μερικές φράουλες, ένα ολόκληρο μπολ με φρούτα του πόνου», -σύμφωνα με όσα είχε γράψει στο Instagram-, έτσι γύρισε στην Αγγλία να κάνει την επέμβαση. «Άνοιξαν τέσσερις τρύπες στην κοιλιά μου και λαπαροσκοπικά έβγαλαν τα ινομυώματα από τον αφαλό μου. Πονούσα για μεγάλη χρονική περίοδο, ήταν μία κατάσταση που ζούσα χωρίς να λέω πολλά σε κανέναν, ακόμα κι όταν έπρεπε να δουλέψω για ένα βίντεο, κάνοντας μια χορογραφία με voguing. Οι δύο γυναίκες που συνεργαζόμουν δεν ήταν καθόλου καλές, μου έλεγαν "είσαι τεμπέλα και πας συνέχεια στην τουαλέτα", ενώ οι όγκοι πίεζαν την κύστη μου και έκαναν τον πόνο αφόρητο. Σε όλη μου τη ζωή δεν με είχαν αποκαλέσει ποτέ τεμπέλα και αυτό που άκουγα με διέλυε». Λίγες εβδομάδες μετά την επέμβαση, για να αποδείξει ότι δεν είναι τεμπέλα, δέχτηκε την πρόταση του Spike Jonze να χορέψει σε μια διαφήμιση για το HomePod της Apple, έτσι χόρεψε από άκρη σε άκρη μέσα σε ένα δωμάτιο, μπροστά από το λάπτοπ της, με κίνδυνο να σπάσουν τα ράμματά της, χωρίς να αναφέρει σε κανέναν τι είχε περάσει. Μόλις τελείωσε της είπαν «ήταν τέλειο, αλλά μπορείς να ξαναχορέψεις, αγγίζοντας αυτή τη φορά τα αντικείμενα στο δωμάτιο;». Φυσικά και το έκανε, «ως επαγγελματίας δεν έχεις περιθώρια να αρνηθείς», λέει, «έχω κάνει πολλές δύσκολες οντισιόν στη ζωή μου...».
Στο «Daybed», σε μία «συμφωνική» παραγωγή του Oneohtrix Point Never, τραγουδάει για την εμπειρία της με την κατάθλιψη, για όλες αυτές τις λεπτομέρειες που γίνονται ενδείξεις ότι κάτι μέσα σου έχει αλλάξει. «Ξαφνικά τα μυγάκια των φρούτων μου φαίνονταν φιλικά, τα πάντα μέσα στο δωμάτιο ξαφνικά είχαν άλλο νόημα, άρχισα να έχω διαφορετική σχέση με την μυρωδιά που έχει το μαξιλαράκι του καναπέ» λέει. Οι στίχοι του κομματιού είναι αποκαλυπτικοί:
«Silent are my heart strings / Icy is my body heat, yeah / Lonely is my hoping / Empty is my sweet thing / Aching is my laughter / Busy is my pastime / Telling is my silence / Blurring my horizon / Tired of my resistance / Smothered is my distance, yeah / Careful are my footsteps/ Vacant are my nightmares / Rest becomes my nowhere, yeah / Twenty is my vision / Only when I listen / Lower is my ceiling / Pressing are my feelings / Active are my fingers / Faux my cunnilingus / Dirty are my dishes / Many are my wishes...».
Το τραγούδι που κλείνει το δίσκο είναι το πρώτο single που έβγαλε για να τον προωθήσει, το «Cellophane», ένα ακραία συναισθηματικό κομμάτι, με ένα από τα πιο όμορφα βίντεο της χρονιάς. Είναι το κομμάτι της κατάρρευσης αλλά και το κομμάτι μιας θριαμβευτικής επιστροφής. Το pole dancing που κάνει στο βίντεο είναι τόσο εντυπωσιακό, που είναι αδύνατο να πιστέψεις ότι αυτή η γυναίκα έχει μόλις συνέλθει από μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση –ψυχική και σωματική.
Ο συντάκτης του Pitchfork σε κρίση ενθουσιασμού έδωσε στο δίσκο την απόλυτη βαθμολογία για φέτος, «9,4», οι κριτικές είναι παντού εξαιρετικές, το Magdalene θα είναι σε όλες τις λίστες της χρονιάς με τα καλύτερα, είναι όντως ένας από τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς. Σίγουρα δεν είναι ένας δίσκος για πολλούς, δεν είναι δίσκος που βάζεις να ακούσεις για να περάσεις καλά, δεν είναι καν τόσο πρωτοποριακός όσο φάνηκε από τα πρώτα single. Δεν ξέρω αν είναι για άριστα, είναι όμως ο δίσκος μιας αληθινής καλλιτέχνιδας με τη στόφα του μεγάλου. Αν είχε βγει πριν από 20 ή 30 χρόνια αυτός ο δίσκος θα ήταν καρφωμένος στην κορυφή για μήνες. Σήμερα είναι σπουδαίος μόνος για όσους έχουν τα εφόδια να τον εκτιμήσουν.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 19.11.2019
