«Η επιμονή σε βαθμό εμμονής φέρνει την τελειότητα», λένε όσοι πιστεύουν στη σκληρή δουλειά που οδηγεί σε καλά αποτελέσματα. Σε πείσμα των σύγχρονων τάσεων στα εστιατόρια που ζητούν ποικιλία και συνεχή εναλλαγή για μην κουράζεται ο πελάτης, κάποιες ταβέρνες και κουτούκια που μετράνε δεκαετίες επιμένουν στη λογική του «λίγα και καλά, απαράλλαχτα στο πέρασμα του χρόνου». Και η μακροβιότητά τους επιβεβαιώνει την ορθότητα της συνταγής.
Πριν από αρκετές δεκαετίες, τότε που για να βρεις μια καλή ταβέρνα δεν αρκούσε μια αναζήτηση στο Διαδίκτυο αλλά ήσουν υποχρεωμένος να γράψεις χιλιόμετρα στις γειτονιές της Αθήνας και στα πέριξ, υπήρχαν κάποια μαγαζιά που κρατούσαν τα σκήπτρα στην «επισκεψιμότητα» της εποχής. Αν έψαχνες για καλό μεζέ και καλό κρασί, υπήρχαν ασφαλείς προορισμοί που οι καλοφαγάδες είχαν ανακαλύψει μετά από επιμονές δοκιμές και τις κρατούσαν ψηλά στις προτιμήσεις τους.
Θελήσαμε να περιηγηθούμε σε κάποιες από αυτές τις ταβέρνες και τα κουτούκια που επιβιώνουν εδώ και μισό αιώνα τουλάχιστον, χωρίς να αλλάξουν θεαματικά το αυθεντικό τους περιβάλλον και την άποψή τους για το φαγητό που προσφέρουν. Σε αυτήν τη διαδρομή δεν σταματήσαμε σε ορισμένες προφανείς επιλογές όχι γιατί δεν ικανοποιούν ποιοτικά ή δεν έχουν πολλές δεκαετίες στην πλάτη τους.
Αντιθέτως, μόνο θαυμασμό μπορείς να εκφράσεις για το Ειδικόν στον Πειραιά, που αμέσως μόλις περάσεις την πόρτα του σε μεταφέρει στο 1920, οπότε ιδρύθηκε, τον Βυρίνη στο Παγκράτι, που σερβίρει με επιτυχία κάτω από τα βαρέλια του από το 1940, τον Οικονόμου στα Πετράλωνα, που κρατά τον κατάλογό του ζωντανό από το 1930, τον Λελούδα στον Βοτανικό, που γεμίζει τα βαρέλια του με δικό του κρασί από το 1928, τον Καραβίτη στο Παγκράτι, που σερβίρει τα περίφημα κεφτεδάκια του από το 1926, ή το «Δίπορτο» στο κέντρο, που οι Αθηναίοι ανεβοκατεβαίνουν τις δυο σκάλες του μάλλον από τότε που... φτιάχτηκε η Αθήνα.
Πριν από αρκετές δεκαετίες, τότε που για να βρεις μια καλή ταβέρνα δεν αρκούσε μια αναζήτηση στο Διαδίκτυο αλλά ήσουν υποχρεωμένος να γράψεις χιλιόμετρα στις γειτονιές της Αθήνας και στα πέριξ, υπήρχαν κάποια μαγαζιά που κρατούσαν τα σκήπτρα στην «επισκεψιμότητα» της εποχής.
Ξεπεράσαμε αυτές τις «ιστορικές στάσεις φαγητού και διασκέδασης», κατευθύνοντας το ενδιαφέρον μας σε μέρη που δεν έχουν βρεθεί επανειλημμένα στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας. Έτσι, καταγράψαμε 13 στέκια που όλα μαζί έχουν ιστορία σχεδόν 1.000 ετών, χωρίς να μπορούμε να πούμε ότι εξαντλήσαμε τον κατάλογο με τις αιωνόβιες ταβέρνες.
Το υπόγειο του Μαραθωνίτη
Τη δεκαετία του '70, στο υπόγειο της οικογένειας Μαραθωνίτη, στην περιοχή του Μετς, ο μερακλής παππούς Φώτης είχε συγκεντρωμένα τα βαρέλια του όπου ζυμωνόταν το κρασί. Ήταν γνωστός για το κρασί του και αυτή η φήμη οδηγούσε στο υπόγειο τις παρέες που έφερναν τους δικούς τους μεζέδες για να συνοδεύσουν το καρτούτσο που γέμιζε από το βαρέλι. Ο παππούς έκλεινε νωρίς το υπόγειο, επειδή ξυπνούσε αξημέρωτα για να δουλέψει το κομπρεσέρ.
Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα και το υπόγειο κουτούκι με τα βαρέλια, το μωσαϊκό στο δάπεδο, τις καρέκλες καφενείου και τις παλιές ζυγαριές επιμένει να διατηρεί την αυθεντικότητά του. Η δεύτερη γενιά έχει ενισχύσει την κουζίνα με μεζέδες, από γίγαντες και λουκάνικο μέχρι αρνίσια παϊδάκια και πληθωρικές μπριζόλες. Η ζωντανή μουσική με ρεμπέτικα και λαϊκά απογειώνει το κέφι. Υμηττού 253 & Βίνκελμαν 3, Μετς, 210 7017404
Το κουτούκι του Αντώνη
Αυθεντικό κουτούκι από το 1958 που διατηρεί αναλλοίωτη την ατμόσφαιρά του. Εντυπωσιακή είναι η σκεπαστή αυλή με την τεράστια συκιά με τον ασβεστωμένο κορμό, τα παλιά πλακάκια στο δάπεδο, πλήθος μικροαντικείμενα και τραπέζια ντυμένα με «ανθισμένους» μουσαμάδες. Τα παλιά βαρέλια με το κρασί σε περίοπτη θέση και δίπλα η σάλα με ρετρό μωσαϊκό, τραπεζαρίες ξύλινες με λιονταρίσια πόδια και υφαντά φτιαγμένα στο χέρι «ντύνουν» τους πέτρινους τοίχους, ενώ μια συλλογή από κομπολόγια κρέμεται από τις ξύλινες βάσεις των βαρελιών.
Το βλέμμα, αχόρταγο, ταξιδεύει στον χώρο του μερακλή ιδιοκτήτη κυρ-Αντώνη που σερβίρει σοβαρός τις παρέες. Τα πιάτα είναι απλά, κλασικά και κάποια ημέρας: φάβα με μπόλικο χοντροκομμένο ξερό κρεμμύδι, άγρια χόρτα, φρέσκο ψιλό ψαράκι, καλαμάρι και μπακαλιάρος βγαίνουν από το τηγάνι και από τη σχάρα λουκάνικο χωριάτικο και μπιφτέκι. Μεζέδες που θα συνοδεύσουν το κρασί που σερβίρεται σε κατρούτσα. Αργυροκάστρου 26, Παλιά Κοκκινιά, 210 4924338
Κατσαρίνα
Η ταβέρνα Κατσαρίνα στην Κηφισιά διατηρεί τον μύθο της αλώβητο στο πέρασμα των χρόνων. Το 1893 η γυναίκα του πρώτου ιδιοκτήτη, η κατσαρομάλλα Ρίνα, χάρισε το όνομα στην κηφισιώτικη ταβέρνα. Η άδεια του 1893 γράφει «οινοπωλείον εις χωρίον Κηφισιάς». Η φημισμένη σταβλίσια μπριζόλα, πληθωρική, από ντόπιο κρέας, παραμένει σταθερή αξία, καθώς και η μπριζόλα γάλακτος. Τα τελευταία 50 χρόνια και βάλε ο κατάλογος παραμένει ίδιος, με προτάσεις από κρεατικά και κάποια μαγειρευτά. Η σάλα είναι απλή και θυμίζει παλιές εποχές, ενώ η μικρή καταπράσινη αυλή είναι σαν να μην πέρασε από πάνω της ο χρόνος. Λεωφ. Κηφισίας 311, Κηφισιά, 210 6254072
Ρούμελη
Η ταβέρνα Ρούμελη βρίσκεται στην ίδια θέση από τη δεκαετία του 1930. Στο πέρασμα του χρόνου άλλαξε μορφές ‒κάποτε είχε κληματαριά‒, το περιβάλλον άλλαξε επίσης ‒τα περιβόλια και ο χωματόδρομος έγιναν άσφαλτος και πολυκατοικίες και στη συνέχεια ήρθε ο πεζόδρομος‒, αλλά ο Νίκος Κυριανάκης, απόγονος της οικογένειας που άνοιξε την ταβέρνα, συνεχίζει να θέλει να προσφέρει καλό φαγητό με τον ίδιο τρόπο που το κάνει τα τελευταία σαράντα και πλέον χρόνια που «τρέχει» την ταβέρνα, από μικρό παιδί.
Η σάλα είναι λιτή και η πατίνα του χρόνου μαρτυρά την εποχή της, ενώ ο χώρος έξω στον πεζόδρομο έχει άρωμα γειτονιάς. Το καλοδιαλεγμένο κρέας μπαίνει στη σωστή φωτιά και το αποτέλεσμα σε κάνει να μην μπορείς να σταματήσεις εύκολα. Γλυκοφάγωτα παϊδάκια, σταβλίσια μπριζόλα, συκώτι, ζουμερά μπιφτέκια και τηγανητές φρεσκοκομμένες πατάτες. Τα μαγειρευτά ακολουθούν τις εποχές του χρόνου, από χειμωνιάτικη κρεατόσουπα μέχρι τας κεμπάπ με μακαρόνια. Κωνσταντινουπόλεως 34 & Προύσσης, Βύρωνας, 210 7658347
Ταβέρνα Σινάνης
Η προπολεμική ταβέρνα Σινάνης στα Νέα Λιόσια έχει μακρά ιστορία που κρατά από το 1936. Ξεκίνησε ως κουρείο και οινομαγειρείο τα δύσκολα εκείνα χρόνια και η γιαγιά Κατίνα σέρβιρε κάποια πιάτα συνοδευτικά του κρασιού από τα βαρέλια. Τα χρόνια κύλησαν και η δεύτερη γενιά, το ζευγάρι Σπύρος και Βάγια, ανέλαβαν την ταβέρνα, προσφέροντας ποιοτικό ψητό κρέας αλλά και οικεία μαγειρευτά. Στην ταβέρνα σύχναζαν, μεταξύ άλλων επωνύμων, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης αλλά και ο αγωνιστής της ειρήνης Γρηγόρης Λαμπράκης.
Μια ταβέρνα βουτηγμένη στην Ιστορία. Στη νοικοκυρεμένη σάλα, στην ίδια θέση παραμένουν τα παλιά ξύλινα βαρέλια με το γιοματάρι, ο μεγάλος καθρέφτης, ακόμα και τα τραπεζοκαθίσματα. Το κατρούτσο με το κρασί παίρνει θέση στο τραπέζι και συνοδεύει κεφτεδάκια, ψητή πικάντικη φέτα, ρεβίθια, σουτζουκάκια, παϊδάκια, χειροποίητες τηγανητές πατάτες αλλά και κοκκινιστό κατσαρόλας. Πριάμου 97, Νέα Λιόσια, 210 2629765
Τ' απόβραδο
Υπάρχουν κάποιοι χώροι που έχουν την ικανότητα να σε πηγαίνουν ταξίδι στον χρόνο. Αυτό συμβαίνει μόλις περάσεις την πόρτα του Απόβραδου. Ο διάκοσμος δεν έχει φτιαχτεί για να δείχνει παλιός, είναι πράγματι στην ίδια θέση από τη δεκαετία του '70, όταν ο ιδιοκτήτης, γνωστός με το παρατσούκλι «Νιάου», έστησε την ταβέρνα. Η πατίνα του χρόνου έχει αφήσει το γοητευτικό της αποτύπωμα στον ζεστό χώρο. Το μαγαζί του «Νιάου» ήταν γνωστό ως το στέκι του νεο-ρεμπέτη Μπάμπη Γκολέ, όπου σύχναζε με την παρέα του, και οι θαμώνες θα σου διηγηθούν πως όταν ο Μπάμπης έπιανε το μπουζούκι και το τραγούδι, «γέμιζε φωνή» ο μικρός χώρος.
Τη σκυτάλη στην κουζίνα έχει αναλάβει η νέα γενιά, που σερβίρει φάβα με κρεμμύδι και ελαιόλαδο και σαλιγκάρια μαγειρεμένα σε σάλτσα ντομάτας, ενώ από τη σχάρα βγαίνουν κοντοσούβλι, χοιρινά πανσετάκια και αρνίσια παϊδάκια που συνοδεύουν τηγανητές πατάτες. Αν σταθείς τυχερός, θα διαπιστώσεις ότι η παράδοση με τις αυθόρμητες μουσικές συναντήσεις συνεχίζεται και σήμερα. Κριτσέλη 3, Καλλίπολη, Πειραιάς, 210 4184071
Βαρδής
Η ταβέρνα του Βαρδή στον Υμηττό είναι αυθεντική, παραδοσιακή, με τον χρόνο να έχει σταματήσει στο 1922. Το βλέμμα σου θα ταξιδέψει στις γοητευτικές λεπτομέρειες, από τη σιδερένια ζυγαριά, την ξύλινη πιατοθήκη, το σίδερο με τα κάρβουνα και τις πήλινες λεκάνες μέχρι τη λάμπα θυέλλης. Το γυάλινο δάπεδο στην κλειστή αυλή επιτρέπει να χαζεύεις τα βαρέλια στο υπόγειο, φερμένα από το Τατόι από τον μερακλή παππού Βαρδή, ο οποίος ήρθε από την Κρήτη το 1919 και δούλευε τραβαγιέρης στα τραμ. Ξεκίνησε την ταβέρνα δίπλα στο καμαράκι όπου έμενε.
Τα χρόνια κύλησαν και οι τρεις εγγονές του, η Νατάσα, η Άρτεμις και η Έφη, μαζί με τη μητέρα τους Μαρία, συνεχίζουν να πατούν στα χνάρια της παράδοσης που κληρονόμησαν. Φτιάχνουν το δικό τους κρασί και μαγειρεύουν με κέφι μεζέδες που ξεχειλίζουν νοστιμιά: φάβα, κεφτεδάκια, λαχανοντολμάδες, τυροκουλούρα, τσιγαριαστό κατσικάκι και μπακαλιάρο τηγανητό. Κάποιες μέρες μέσα στην εβδομάδα η ζωντανή μουσική κρατάει ευχάριστη συντροφιά στις παρέες. Καισαρείας 9, πλατεία Υμηττού, 210 7629972
Η ταβέρνα του Κουνούπη
Σε ένα δρομάκι στη Μεταμόρφωση βρίσκεται η ταβέρνα του Κουνούπη και τη λειτουργεί η οικογένεια του Σωτήρη Σταυριανού, ο οποίος τη δημιούργησε το 1953. Ο Σωτήρης ήταν υπερκινητικός στην προσπάθειά του να εξυπηρετήσει τους πελάτες του κι έτσι προέκυψε το παρατσούκλι «Κουνούπης» που έδωσε το όνομα στην ταβέρνα. Την εποχή που η Μεταμόρφωση λεγόταν Κουκουβάουνες και ήταν εξοχή, η περιοχή είχε πολλές ταβέρνες που συγκέντρωναν θαμώνες απ' όλη την Αθήνα.
Ο Κουνούπης ήταν ένα από τα στέκια του Στέλιου Καζαντζίδη που συνήθιζε να πίνει το κρασί του συνοδεία καυτερής πιπεριάς κατευθείαν από τη γλάστρα. Ο Κουνούπης φημίζεται για τον τηγανητό μπακαλιάρο του αλλά και για τους λαχανοντολμάδες, τους κεφτέδες, το αρνάκι στη στάμνα και πολλά άλλα μαγειρευτά, φτιαγμένα πάντα από την οικογένεια του μαγαζιού. Λευκωσίας 14, Μεταμόρφωση, 210 2812873
Ταβέρνα Μίστερ Λουκιδέλης
Ο Μίστερ Λουκιδέλης είναι ο πιο γνωστός... κύριος του φαγητού στη Νέα Φιλαδέλφεια, αφού το οινομαγειρείο με το όνομα αυτό υπάρχει στην περιοχή από το 1932, όπως περήφανα διαλαλεί και η ταμπέλα του μαγαζιού. Η οικογένεια Λουκιδέλη –η τρίτη γενιά‒ έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της με μεγαλύτερους χώρους εστίασης, όμως το αρχικό υπόγειο που φτιάχτηκε το 1932 και λειτούργησε στην αρχή ως παντοπωλείο διατηρείται στην ίδια θέση με μικρές παρεμβάσεις στην εμφάνιση, οι οποίες δεν πείραξαν τα κρασοβάρελα. Κάποιος από την οικογένεια πέρασε από την Αμερική, απ' όπου προέκυψε και το «Μίστερ».
Μέχρι σήμερα πολλά έχουν παραμείνει αναλλοίωτα, μεταξύ αυτών τα «Αμελέτητα του Λουκιδέλη», ο περίφημος διαχρονικός μεζές που υπάρχει στον κατάλογο και ζητείται επιμόνως από παλιούς και νέους καλοφαγάδες πελάτες. Μαζί με αυτά η φάβα, η χειροποίητη τυρόπιτα, ο τηγανητός μπακαλιάρος και τα σαλιγκάρια είναι κάποια από τα πιάτα που θα αναζητήσεις όταν το επισκεφτείς. Γεωργίου Παπανδρέου 79, Νέα Φιλαδέλφεια, 210 2510659
Το κουτούκι του Γρίλλη
Οι παλιοί κάτοικοι του Ταύρου, της Καλλιθέας και του Μοσχάτου είναι βέβαιο ότι έχουν περάσει πολλές ωραίες στιγμές στο Κουτούκι του Γρίλλη που κάποτε το έβρισκες ανάμεσα σε χαμηλά σπιτάκια και χωράφια και τώρα είναι λίγο χαμένο ανάμεσα σε ψηλές πολυκατοικίες, δίπλα στον πολυσύχναστο σταθμό του ηλεκτρικού στον Ταύρο. Όμως παραμένει εκεί όπου το έφτιαξε ο παππούς Γρίλλης με καταγωγή από τη Νάξο και τη Μικρά Ασία.
Σήμερα το ιστορικό κουτούκι έχει κάπως εκσυγχρονιστεί, αλλά όχι τόσο ώστε να έχει χάσει την αυθεντικότητα ή το χρώμα του ‒ άλλωστε παραμένει στα χέρια της οικογένειας που το δημιούργησε τη δεκαετία του '70. Φημιζόταν πάντοτε για το καλό βαρελίσιο κρασί, τα κεφτεδάκια και τα παϊδάκια του και την παράδοση αυτή φαίνεται να κρατά έως σήμερα. Στις δεκαετίες του '70 και του '80 έβρισκες παρέες μουσικών να παίζουν αυτοσχεδιαστικά και αυθόρμητα, τώρα τα πράγματα είναι πιο οργανωμένα, με ζωντανή μουσική τα Σαββατοκύριακα. Αναξαγόρα 7, Ταύρος, 210 3468017
Η ταβέρνα του Κατσόγιαννου
Η ταβέρνα του Κατσόγιαννου στη Δραπετσώνα έχει ιστορία που πηγαίνει πίσω στο 1930 και το περιβάλλον της προσπαθεί να τονίσει το αιωνόβιο του χαρακτήρα της, με το μωσαϊκό στο πάτωμα, τις κλασικές ψάθινες καρέκλες, το παλιό μεγάλο επαγγελματικό ξύλινο ψυγείο και τις vintage διαφημιστικές αφίσες. Έτσι, το περιβάλλον είναι όμορφο και δίνει την αίσθηση της παράδοσης, αν και υπάρχουν μεταγενέστερες παρεμβάσεις. Ζωντανή μουσική παίζει τα Σαββατοκύριακα, αλλά το καλό, απλό φαγητό θα το βρεις καθημερινά. Τα παϊδάκια παίζουν δυνατά, το ίδιο και το χειροποίητο κεμπάπ, αλλά το γευστικό ρεπερτόριο περιλαμβάνει επίσης αρκετά μαγειρευτά και κρέατα στα κάρβουνα. Αγ. Παντελεήμονος 15, Δραπετσώνα, 210 4613209
Η ταβέρνα του Αξώτη
Την Ταβέρνα του Αξώτη θα τη συναντήσεις στο Πολύγωνο, στην ίδια θέση που βρίσκεται για περισσότερο από 60 χρόνια, από τότε που τη δημιούργησε ο Απειρανθιώτης Νίκος Βάσιλας, αφού τα εγγόνια του Χρήστος και Νίκος κρατούν ζωντανή την κληρονομιά που τους παραδόθηκε. Ο διάκοσμος, απλός, αλλά αυθεντικός και ανέγγιχτος από τον χρόνο, η δε αίσθηση οικογενειακή, αφού ιδιοκτήτες και πελάτες δείχνουν σαν μια οικογένεια. Έτσι, θα τους βρεις να παίζουν και να τραγουδάνε απρογραμμάτιστα, ανάλογα με το κέφι της στιγμής.
Ο Αξώτης φημίζεται πρώτα απ' όλα για το καλό βαρελίσιο κρασί που επιμελώς φτιάχνουν και αποθηκεύουν στα βαρέλια τους οι ιδιοκτήτες από τότε που δημιουργήθηκε η ταβέρνα, η οποία μάλιστα ξεκίνησε ως οινοπωλείο. Και το φαγητό όμως δεν πάει πίσω: παϊδάκι ψιλοκομμένο και σωστά ψημένο, μπακαλιάρος σκορδαλιά, αφράτο μπιφτέκι και φρεσκοκομμένη πατάτα θα τα ευχαριστηθείς με το παραπάνω. Παπαρσένη 15, Πολύγωνο, 210 6459130
Το κουτούκι της Χαρίκλειας
Μπαίνοντας για πρώτη φορά στο Κουτούκι της Χαρίκλειας σε ένα παλιό προσφυγικό στη Μεταμόρφωση, νομίζεις ότι ανοίγεις την πόρτα ενός παλαιοπωλείου φορτωμένου με μπόλικη πραμάτεια. Στους τοίχους αλλά και σε κάθε γωνιά θα βρεις ό,τι μπορείς να φανταστείς και όχι μόνο. Από ραδιόφωνα, ραπτομηχανές και μαγειρικά σκεύη μέχρι φωτογραφίες, ένα παλιό ηλεκτρόφωνο, όλα τα σήματα της ΑΕΚ και, βεβαίως, τα βαρέλια που κάθε χρόνο, την κατάλληλη εποχή, γεμίζουν με ρετσίνα.
Το σταμάτημα του χρόνου και οι άπειρες αναμνήσεις είναι διάχυτα στον χώρο που δημιούργησαν ο Τάσος και η Χαρίκλεια και μετρά πάνω από 50 χρόνια. Την αγάπη για το λαϊκό τραγούδι θα τη συναντήσεις στις φωτογραφίες του Στέλιου αλλά και στις παρέες που παίζουν κατά καιρούς για το κέφι τους. Θα δοκιμάσεις σαγανάκια, σαλάτες, τηγανιές, παϊδάκια και άλλα στη σχάρα. Άρτης 29, Μεταμόρφωση, 210 2833833
σχόλια