Ενώ η μετάλλαξη Δέλτα εξαπλώνεται στον πλανήτη και τέσσερα διαφορετικά εμβόλια έχουν εγκριθεί και είναι διαθέσιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πολλοί φοβούνται περισσότερο τα εμβόλια από την πιθανότητα να νοσήσουν από κορωνοϊό.
Πέρα από τους συνωμοσιολόγους που πιστεύουν ότι οι σύριγγες εμφυτεύουν τσιπάκια 5G και επιχειρούν να κολλήσουν κουταλοπίρουνα στους ώμους τους, υπάρχουν και οι αναποφάσιστοι που, άλλοι λίγο και άλλοι περισσότερο, ανησυχούν για «γνωστούς και άγνωστους» κινδύνους και αναβάλλουν τον εμβολιασμό τους.
Μιλώντας στο LiFO.gr, η Δρ. Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Βάνα Παπαευαγγέλου απαντά στις πιο συχνές φοβίες που ακούγονται για την ταχύτητα ανάπτυξης του εμβολίου και την πιθανότητα μακροπρόθεσμων παρενεργειών.
Έχει ήδη συμπληρωθεί σχεδόν ένας χρόνος από τις πρώτες δοκιμές των εμβολίων κατά του Sars-Cov-2 σε εθελοντές στις ΗΠΑ. Είναι ποτέ δυνατόν να εμφανίσει κανείς καρκίνο από το εμβόλιο για τον κορωνοϊό - ή από οποιοδήποτε άλλο ασφαλές εγκεκριμένο εμβόλιο που κυκλοφορεί «εκεί έξω»;
«Καρκίνος σαν αποτέλεσμα εμβολίου δεν έχει αναφερθεί ποτέ. Αναφορικά με τα εμβόλια έναντι COVID-19, δεν υπάρχει βιολογική υπόθεση που να μπορεί να υποστηρίξει πως τα εμβόλια αυτά θα μπορούσαν να εμπλακούν σε καρκινογένεση.»
Υπάρχει λόγος να φοβάται κανείς για τις συνέπειες «μετά από χρόνια»; Γιατί πολλοί δεν εμβολιάζονται λέγοντας «δεν ξέρεις τι μπορεί να πάθουμε σε πέντε ή έξι χρόνια από τώρα».
«Προφανώς, για οτιδήποτε καινούργιο έχουμε, πρέπει να υπάρχει επαγρύπνηση για να δούμε τις μετέπειτα επιπτώσεις. Αυτό είναι φυσιολογικό. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι ξέρουμε με απόλυτη βεβαιότητα αν αυτό το εμβόλιο θα έχει κάποιες παρενέργειες σε 20 χρόνια. Θα ήταν άδικο. Όμως αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι δύο πράγματα: Πρώτον, ότι υπάρχει ενεργής διαχρονική παρακολούθηση οποιωνδήποτε σπάνιων παρενεργειών και διερεύνηση πιθανής συσχέτισης με το εμβόλιο. Δεν πρόκειται δηλαδή να σταματήσουμε να το παρακολουθούμε σε δύο ή δέκα χρόνια. Και δεύτερον, ο ιός είναι εδώ και σκοτώνει σήμερα, μεγάλους ανθρώπους, αλλά και νέους, και συνεπώς στη ζυγαριά το ένα είναι ένας θεωρητικός κίνδυνος που δεν βασίζεται σε υπόθεση μέσω της βιολογίας, τελείως θεωρητικός κίνδυνος ενώ ο ιός και η πιθανότητα να νοσήσεις σοβαρά και να πεθάνεις είναι σήμερα εδώ μπροστά μας.»»
Το εμβόλιο αναπτύχθηκε βιαστικά ή τηρήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες;
«Το εμβόλιο δεν αναπτύχθηκε βιαστικά. Το κλινικό κομμάτι της έρευνας έγινε κατά γράμμα. Αυτό που έγινε και βγήκαν πιο γρήγορα τα εμβόλια είναι ότι δεν τηρήθηκε η γραφειοκρατία - εκεί που θα ήθελε έξι μήνες για να δουν τον φάκελο, τον είδαν σε μία εβδομάδα γιατί ήταν επείγον. Επίσης πρέπει να έχει ο κόσμος εμπιστοσύνη στην Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, γιατί όταν - σε σχέση με τις παιδιατρικές μελέτες εμβολίων - τα παιδιατρικά εμβόλια αναπτύχθηκαν και εγκρίθηκαν με βάση 2.500 παιδιά, εμείς οι ίδιοι είπαμε στους Έλληνες «δεν είμαστε έτοιμοι να πούμε τίποτα για τα παιδιά.» Και μόνο τώρα, μετά από έξι εκατομμύρια δόσεις σε παιδιά και σε εφήβους ήρθαμε να πούμε ότι είναι ασφαλές. Άρα πρέπει να μας έχουν εμπιστοσύνη γιατί μελετάμε καλά τα νούμερα και τις λεπτομέρειες πίσω από τα νούμερα και ποτέ δεν θα γνωμοδοτήσουμε για κάτι βιαστικά.»
Αλλά και εκεί που έγινε μία «έκπτωση», όπως είναι στο εμβόλιο των παιδιών που βγήκε με 2.500 παιδιά, από τα οποία τα μισά είχαν πάρει το εμβόλιο και τα άλλα μισά είχαν πάρει εικονικό φάρμακο, εμείς δεν βιαστήκαμε να δώσουμε έγκριση παρόλο που έδωσε και ο FDA και ο EMA. Είπαμε «περιμένουμε να δούμε στοιχεία από τις χώρες που έχουν κάνει πάρα πολλά εμβόλια. Τώρα που έχουμε τα δεδομένα από την Αμερική με τα 6 εκατομμύρια δόσεις, τώρα ερχόμαστε να μιλήσουμε».
Μπορεί οποιαδήποτε φαρμακοβιομηχανία να «κρύψει» δήθεν ένοχα μυστικά στοιχεία από την στιγμή που τα εμβόλια χορηγούνται κατά εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο και τα δεδομένα ελέγχονται ταυτόχρονα από ανεξάρτητους διακρατικούς φορείς αλλά και από ανταγωνιστικές φαρμακοβιομηχανίες;
«Δεν μπορεί γιατί υπάρχει διεθνώς παθητική και ενεργητική παρακολούθηση. Δηλαδή οτιδήποτε περίεργο εμφανιστεί, ένα αυτοάνοσο ή οτιδήποτε άλλο, τους επόμενους μήνες ή και χρόνια, πάντα θα υπάρχει αναζήτηση αν υπάρχει συσχέτιση με κάποιο εμβόλιο.»
Άλλωστε και τα σπανιότατα περιστατικά θρόμβωσης μετά από AstraZeneca ένα τέτοιο «μυστικό» δεν θα αποτελούσαν αν δεχόταν κανείς τις θεωρίες συνωμοσίας; (Ή τα ήπια περιστατικά μυοκαρδίτιδας της Pfizer; Αφού ήδη γνωστοποιούνται τα όποια σπάνια προβλήματα, έχει νόημα να φοβάται κανείς για δήθεν άλλα που δεν έχουν ανακοινωθεί;)
Προφανώς, ακριβώς. Και αυτό ακριβώς δείχνει και η όλη εμπειρία μας. Τόσο στις μελέτες της AstraZeneca όσο και στις μελέτες της Pfizer, δεν είχαν αναδειχτεί ούτε περιστατικά θρόμβωσης ούτε περιστατικά μυοκαρδίτιδας γιατί ήταν λίγα τα περιστατικά αυτών που εμβολιάστηκαν. Όταν ο όγκος των εμβολιασμένων ξεπέρασε κάποια εκατομμύρια, αναδείχτηκαν αυτές οι σπάνιες, ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες αμέσως γνωστοποιήθηκαν.
Κάθε Τρίτη η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ενημερώνεται από την επιτροπή φαρμακοεπαγρύπνησης του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, σε πραγματικό χρόνο, για όλα τα περιστατικά που έχουν δηλωθεί με κίτρινη κάρτα, σαν ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων. Και από τις χιλιάδες κάρτες που παίρνει ο ΕΟΦ κάθε εβδομάδα, αξιολογεί ποιες μπορεί να είναι σημαντικές και μας τις παρουσιάζει.»
Έχει ποτέ «μεταβληθεί DNA» από εμβόλιο;
«Όχι βέβαια. Δεν υπάρχει καμία παθοφυσιολογική υπόθεση που να υποστηρίζει κάτι τέτοιο».
Υπήρξε ποτέ στο παρελθόν οποιοδήποτε εγκεκριμένο εμβόλιο που να αποδείχθηκε εκ των υστέρων «προβληματικό»;
«Έχουμε παραδείγματα αλλά αυτά έγιναν αμέσως μετά την κυκλοφορία των εμβολίων. Παραδείγματος χάριν όταν έγινε το πανδημικό εμβόλιο της γρίπης, το 2009, ένα από τα εμβόλια που παρήχθησαν συνδέθηκε με την εμφάνιση ναρκοληψίας, που είναι ένα γενετικό νόσημα. Φάνηκε λοιπόν ότι με κάποιον μηχανισμό, λόγω ύπαρξης ανοσοενισχυτικού μέσα στο εμβόλιο - που δεν έχουν τώρα αυτά τα εμβόλια τέτοια ανοσοενισχυτικά - διέγειραν ένα γενετικό νόσημα για το οποίο υπήρχε έτσι κι αλλιώς γενετική προδιάθεση να το πάθει κάποιος, και απλώς το έφερναν στην επιφάνεια.
Από την άλλη έχουμε και παραδείγματα υπερευαισθησίας των θεσμικών φορέων να αποσύρουν εμβόλιο λόγω κάποιου σήματος ανεπιθύμητης ενέργειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι την δεκαετία του 1990 που είχε φτιαχτεί ένα εμβόλιο για τον ροταϊό για τα μωρά, και αποσύρθηκε λόγω εγκολεασμού. Ήρθε ένα καινούργιο εμβόλιο μετά από πολλά χρόνια. Πέθαναν πολλά παιδιά εν τω μεταξύ από ροταΐο στις αναπτυσσόμενες χώρες - Αφρική, Νότια Αμερική κ.λπ. - και τώρα βγήκε ένα καινούργιο εμβόλιο το οποίο και πάλι κάνει εγκολεασμό, αλλά το αφήσαμε γιατί είδαμε ότι έπρεπε να έχουμε αφήσει και το προηγούμενο.»
Γιατί ήταν τόσο διαφορετική η πολιτική που ακολουθήθηκε για το AstraZeneca από διαφορετικά κράτη; Η απότομη αλλαγή του ηλικιακού ορίου στην Ελλάδα οφείλεται σε κάποια «δυσάρεστη ανακάλυψη» ή απλώς στο γεγονός πως υπήρχε πλέον πληθώρα άλλων επιλογών, και αποφασίστηκε η προώθηση των εμβολίων που δεν είχαν ούτε την δεδηλωμένη μία στις 100.000 πιθανότητα για κάποια σπάνια θρόμβωση μετά την πρώτη δόση;
«Αυτό το εμβόλιο πυροβόλησε τα πόδια του από την αρχή. Δεν υπήρχε καλή επικοινωνία και από τους ίδιους τους Άγγλους. Η πολιτική που ακολούθησε η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ήταν πάντα προσαρμοσμένη στα νεότερα δεδομένα έτσι όπως έρχονταν αφενός, και αφετέρου στην επιδημιολογία της Covid-19 στην Ελλάδα.
Στην αρχή είχαμε πει «όχι» για τους άνω των 65 ετών, γιατί οι κλινικές μελέτες δεν είχαν αρκετά δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας - κυρίως αποτελεσματικότητας - για τα άτομα αυτά. Άρα είπαμε οι άνω των 65 ετών να μην το κάνουν, γιατί θέλαμε πρώτα να δούμε ότι είναι αποτελεσματικό. Μετά ήρθαν τα δεδομένα και αποφασίσαμε να το κάνουν όλοι οι μεγάλοι.
Στη συνέχεια ανοίξαμε για τις πληθυσμιακές ομάδες νεότερης ηλικίας. Επειδή εκείνη την εποχή δεν υπήρχε διαθεσιμότητα εμβολίων, αυτομάτως υπήρχε το δίλημμα στον καθένα πολίτη: «Είμαι υψηλού κινδύνου; Λόγω της εργασίας μου, έχω σημαντική έκθεση; Λόγω του οικογενειακού μου περιβάλλοντος δεν θέλω με τίποτα να αρρωστήσω γιατί θα πεθάνει η μητέρα μου; Τότε τρέχω και κάνω το AstraZeneca. Εάν δεν έχω τίποτα τέτοιο, είμαι ένας άνθρωπος μονήρης, δουλεύω από το σπίτι μου, δεν έχω πολλές κοινωνικές συναναστροφές, φοβάμαι και δεν πάω πουθενά, τότε ας κάτσω να περιμένω το Pfizer». Άρα ο κάθε πολίτης μπορούσε να αποφασίσει ανάλογα με την έκθεσή του και την αγωνία του τι θα κάνει.
Από εκεί και πέρα, όταν ήρθε η ώρα που είχαμε πολλά διαθέσιμα εμβόλια μπορέσαμε να ανοίξουμε όλα τα εμβόλια, και το Pfizer και της Moderna, και της Johnson & Johnson σε μικρότερες ηλικίες. Όταν πλέον, με τα νέα δεδομένα, φάνηκε ότι στις μικρότερες ηλικίες υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος θρομβώσεων της AstraZeneca σε σύγκριση με σοβαρή νόσο από τον ιό το κόψαμε. Άρα είχαμε τις εξής συνιστώσες. Διαθεσιμότητα εμβολίων, δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, δεδομένα επιδημιολογικού φορτίου και δεδομένα κινδύνου σοβαρής νόσησης από COVID ανά ηλικιακή ομάδα».
Κάποιοι φοβούνται να κάνουν την δεύτερη δόση των εμβολίων τους, παρότι έκαναν την πρώτη χωρίς να παρουσιάσουν καμία σοβαρή παρενέργεια. Τι τους συμβουλεύετε;
«Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό μήνυμα. Το πρόβλημα της θρόμβωσης από το εμβόλιο της AstraZeneca είναι πιο συχνό μετά τη πρώτη δόση ενώ είναι εξαιρετικά σπάνιο στη δεύτερη. Ξέρουμε ότι το mix & match (σ.σ διαφορετικό εμβόλιο στη δεύτερη δόση από την πρώτη) έχει λίγο περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες - τώρα αρχίζουν να βγαίνουν τα αποτελέσματα των αντισωμάτων που παράγει αυτό το σύστημα mix & match. Δεδομένα για κλινική αποτελεσματικότητα δεν έχουμε ακόμα. Συνεπώς αυτό που προτείνουμε είναι να κάνουν τώρα την δεύτερη δόση κι αν χρειαστεί θα τους πούμε να κάνουν μία τρίτη το φθινόπωρο - ή όποτε - με ένα mRNA εμβόλιο. Το σωστό αυτή την στιγμή είναι να ολοκληρώσουν με το AstraZeneca.»
