Ο Γιώργος Λούκος είναι ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η εδραίωση του Φεστιβάλ Αθηνών στη συνείδηση του θεατρόφιλου κοινού ως μια αγαπημένη καλοκαιρινή συνήθεια. Ο επί δεκαετίες διευθυντής της Όπερας της Λυών και μόνιμος κάτοικος Γαλλίας, εδώ και δέκα χρόνια παραδίδει στο αθηναϊκό κοινό ένα άψογο Φεστιβάλ, που περιλαμβάνει τον ανθό της παγκόσμιας δημιουργίας καθώς και εξαιρετικές ελληνικές παραγωγές. Η δεκαετία του κ. Λούκου στο τιμόνι δεν ήταν πάντα στρωμένη με ροδοπέταλα, αφού είχε να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, διαφορετικές κυβερνήσεις αλλά και έντονη κριτική για συγκεκριμένες επιλογές, εμπόδια που κατάφερε να ξεπεράσει και να είναι ένας από τους μακροβιότερους καλλιτεχνικούς διευθυντές του συγκεκριμένου φεστιβάλ. Να μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που μας έχει πει στις πολλές συνεντεύξεις που μας έχει δώσει:
•Το θέατρο που είναι ζωντανό προκαλεί αντιδράσεις. Η θεατρική τέχνη δεν είναι για να μας δείξει κάποιος το κοστούμι του αλλά για να θέσει κάποια ερωτήματα, να προκαλέσει σκέψη, ακόμη και να εκνευρίσει τους θεατές. Συνειδητά επιλέγω παραστάσεις καινούργιες, διαφορετικές, στην αιχμή της σκηνικής πρακτικής, που δεν προσλαμβάνονται πάντα εύκολα. (2008)
•Το Φεστιβάλ αφήνει όλες τις πολιτικές να έχουν τη θέση τους. Δηλαδή, αν ο άλφα καλλιτέχνης κάνει κάτι γιατί πιστεύει πως πρέπει να υποστηρίξουμε την Κούβα του Φιντέλ Κάστρο, δεν θα του πω «φύγε». Από την άποψη αυτή, ναι, εκφράζει μια πολιτική. Αλλά, από την άλλη, είναι ένα αντίδοτο σε μια μορφή τέχνης που ήταν για καιρό στην Ελλάδα το Νο 1, είναι μια αντιγκλαμουριά. Στην Πειραιώς έρχονται παιδάκια με τις σαγιονάρες μετά το φροντιστήριο και μετά το μπάνιο. Αυτό είναι πολιτική για μένα, διότι παλιά ήταν το «τι θα βάλω να κατέβω τα μαρμάρινα σκαλιά». Δεν έχω πρόβλημα με καμία κατηγορία. Απλώς προτιμώ τα νέα παιδιά με τις σαγιονάρες παρά τους γκλάμουρ. (2012)
•Πιστεύω ότι το θέατρο στην Ελλάδα έχει μια δημιουργικότητα μεγαλύτερη ίσως από αυτή που μπορεί να αντέξει η χώρα, όσον αφορά τον αριθμό των ηθοποιών και των παραστάσεων. Έχουμε περισσότερους ηθοποιούς από τη Γαλλία, μια χώρα με 65.000.000 κατοίκους. Ας το δούμε από την άλλη πλευρά και χωρίς γκρίνια: αν αυτά τα παιδιά θέλουν να γίνουν ηθοποιοί και όχι οδοντίατροι ή δικηγόροι, δεν μπορεί να τα υποχρεώσει κανείς να ακολουθήσουν έναν συγκεκριμένο δρόμο. (2014)
•Δεν είναι ότι διαθέτω περισσότερες αρετές από άλλους, απλώς δεν ήμουν ο άνθρωπος που θα επιθυμούσε πάση θυσία μια καλή θεσούλα και θα έκανε τα πάντα για να γαντζωθεί σε αυτήν, κάτι που ορισμένοι φοβάμαι πως παραβλέπουν. (2013)
•(σ.σ. Οι ελληνικές παραστάσεις του Φεστιβάλ επιλέγονται) και με προσωπικά κριτήρια και σε σχέση με μια πολιτική που θέλω να είναι σωστή. Δηλαδή, έναν που ήταν πέρσι και πρόπερσι δεν θα τον ξαναβάλω φέτος. Είναι καλό να βοηθήσουμε και κάποιον άλλο. Μερικές φορές μπορεί αυτός ο άλλος να είναι κάπως λιγότερο καλός, αλλά δεν με πειράζει. Ορισμένοι καλλιτέχνες είναι δυσαρεστημένοι, φτάνουν μέχρι και να βρίσουν, να απειλήσουν, θεωρούν αυτονόητο ότι επειδή έκαναν κάτι και πέρσι και πρόπερσι, πρέπει να είναι κάθε φορά μέσα. Αυτό το «δεν ξέρεις ποιος είμαι» δεν το καταλαβαίνω. Είναι η ελληνική μαγκιά. (Έχουμε πει) ότι κάθε χρόνο το ήμισυ τουλάχιστον αυτών που παρουσιάζουμε θα είναι παιδιά που δεν παίρνουν χορηγίες, που δεν τους βοηθάει κανείς. Έτσι έχει και ουσία το Φεστιβάλ, αλλιώς τι να το κάνεις; Τι ωφελεί να ξαναδείξουμε αυτό που είδαμε τον χειμώνα, τους ίδιους που ο κόσμος βλέπει εδώ και 20-30 χρόνια; (2010)
•Υπάρχουν τομείς με τεράστιο πλούτο, που ελάχιστα έχουμε αξιοποιήσει, όπως είναι η ελληνική μουσική. Έχουμε να επιδείξουμε μεγάλη παραγωγή με αληθινό ενδιαφέρον κι ενθουσιασμό σε μια διεθνή γλώσσα – ας το εκμεταλλευτούμε. Μα, είναι δυνατόν η τελευταία γνωστή στο εξωτερικό Ελληνίδα τραγουδίστρια να είναι η Νάνα Μούσχουρη; Ή μήπως τα fado είναι καλύτερα από τα ρεμπέτικα; (2013)
•Η ασχετοσύνη και η διαφθορά είναι υπεράνω κομμάτων. Είναι οι μεγάλες «κυρίες» του πολιτισμού μας. Τα κόμματα μοιάζουν με μικρά παιδάκια που τρέχουν από πίσω, σαν αλητάκια. (2012)
•Αυτό που θα ήθελα είναι να έχουμε ένα τμήμα που να ασχολείται περισσότερο με το κοινωνικό πρόσωπο του Φεστιβάλ. Να υπάρχουμε στα σχολεία, στις ευαίσθητες ομάδες πολιτών, στις φυλακές, σε υποβαθμισμένες περιοχές. (2014)
•Το ελληνικό κοινό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Και είναι διαφορετικό σε κάθε μέρος, γιατί στην Πειραιώς δεν είναι ίδιο με του Ηρωδείου. Το κοινό της Πειραιώς έχει μια περιέργεια κι έναν ενθουσιασμό που εντυπωσιάζουν τους ξένους καλλιτέχνες, επειδή βλέπουν πώς αντιδρά, με μια αγάπη, με μια περιέργεια. Δεν είναι ίδιο με το κοινό της Επιδαύρου που έχει κάποιες αντιδράσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις, εθνικιστικές. Το κοινό στην Πειραιώς αγαπάει την τέχνη. (2010)
•Δεν είναι δυνατόν η πολιτική των ξένων παραστάσεων του Φεστιβάλ να προκύπτει από τις προτάσεις των ατζέντηδων, γιατί τότε δεν θα υπάρχουν σωστές επιλογές αλλά διάφορες «γκλαμουριές». Είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι το στυλ μου αυτό. Είναι σημαντικό να μη μένεις στον μικρόκοσμο των ελληνικών παραγωγών, να ξέρεις τι γίνεται στην Ευρώπη. Και νομίζω πως αν δει κανείς τα δημοσιεύματα για το Φεστιβάλ στον ξένο Τύπο, θα καταλάβει ότι αυτό έχει αποτέλεσμα. (2009)
•Έχω σταματήσει να παίρνω χρήματα από το Φεστιβάλ. Όταν έρχομαι εδώ, πληρώνω το ξενοδοχείο μου, τα ταξίδια μου, όλα τα έξοδά μου. (2014)
•Σε μερικές χώρες πιστεύω ότι το υπουργείο Πολιτισμού είναι σημαντικότερο απ' ό,τι σε κάποιες άλλες. Ο τουρισμός και ο πολιτισμός θα έπρεπε να έχουν πολύ σημαντικότερα υπουργεία στην Ελλάδα. Δηλαδή, αν δεις τα αρχαία θέατρα της χώρας, όλον αυτό τον τόπο, τους χώρους που υπάρχουν, τα χάνεις. Δεν έχουμε στρατηγική να τα αναδείξουμε όλα αυτά. Θα μπορούσαμε να έχουμε διπλάσιους τουρίστες και εκτός από τις μοναδικές, για παράδειγμα, παραλίες, να αξιοποιούμε και τους αρχαιολογικούς χώρους και τον πολύ καλό σύγχρονο πολιτισμό που έχουμε και να τα συνδυάζουμε όλα μαζί. Υπάρχουν παραστάσεις μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και προσφέρονται για τους ξένους. Ο πολιτισμός, βέβαια, δεν έχει ποτέ και δεν είχε προϋπολογισμό, σοβαρά χρήματα. Νομίζω ότι η επιλογή των υπουργών συνήθως δεν έχει σχέση με τη συνάφεια που έχουν τα ίδια τα πρόσωπα με τον πολιτισμό. Στη Γαλλία, όπου ζω 44 χρόνια, αυτούς που ονομάζουν υπουργούς Πολιτισμού έχουν αποδείξει ότι έχουν ήδη μια σχέση με τον πολιτισμό. Δεν τους περνάει από το μυαλό να πάρουν έναν οδοντίατρο και να τον κάνουν υπουργό Πολιτισμού. Εδώ δεν φαίνεται να έχουν άμεση σχέση με αυτό τον προβληματισμό. (2014)
Σημείωση: Όλα τα παραπάνω αποσπάσματα προέρχονται από συνεντεύξεις που έδωσε ο Γιώργος Λούκος στους Ματίνα Καλτάκη (2008), Κατερίνα Ι. Ανέστη (2009), M. Hulot (2010), Σταύρο Διοσκουρίδη (2012), Θοδωρή Αντωνόπουλο (2013) και Αργυρώ Μποζώνη (2014) για λογαρισμό της LIFO και του LIFO.gr.
σχόλια