— Πώς προέκυψε ο τίτλος της έκθεσης;
Είναι δάνειο από το ομώνυμο τραγούδι των Sonic Youth. Θεώρησα ότι έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς μπορούν να λειτουργήσουν η μεταφορά και η σύνδεση του τίτλου αυτού με ένα τελείως διαφορετικό εννοιολογικό πλαίσιο. Μπορεί να χαρακτηριστεί, αν θέλεις, και ως μια δημιουργική κλοπή που βοηθά να δούμε πώς λειτουργεί το θραύσμα πληροφορίας σε σχέση με την αφήγηση που δημιουργείται σε δεύτερο χρόνο. Το τραγούδι είναι απόν από την έκθεση, αλλά την ίδια στιγμή, με κάποιον τρόπο, τη διαπερνά και δημιουργεί ρυθμικά τις συνδέσεις της. Επίσης, η επιλογή ενέχει και το στοιχείο του τυχαίου, διότι κατά τη διάρκεια γραφής του κειμένου της έκθεσης έτυχε να παίζει σαν μουσικό χαλί, σε μια εντελώς τυχαία playlist. Οι στίχοι («Here's wishing we could massage / History, history»), λοιπόν, ήρθαν και κάπως αυθαίρετα ταίριαξαν με τον κεντρικό θεωρητικό άξονα του κειμένου, τη σχέση Ιστορίας (ως επιστήμης) και της (προσωπικής) ιστορίας. Στόχος ήταν η σύγχυση των ορίων και η κατανόηση της διαμεσολάβησης, της σχετικότητας της δεδομένης επιστημονικής πληροφορίας και ο συνεχόμενος αναστοχασμός.
— Πώς σχετίζεται η Ιστορία με την τέχνη και τις προσωπικές αφηγήσεις των καλλιτεχνών στο «Massage the History»;
Η τέχνη χρησιμοποιείται συχνά ως ιστορικό τεκμήριο. Επιπλέον, οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν τα ίδια τα τεκμήρια και την ιστορική έρευνα ως υλικό για εικαστική παραγωγή. Το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης συγκροτεί ένα πολύ δυναμικό αρχείο καλλιτεχνών που περιλαμβάνει υλικό από το 1940 έως σήμερα. Ακριβώς σε αυτόν το χώρο οι καλλιτέχνες της έκθεσης κλήθηκαν να παρουσιάσουν έργα τα οποία σχολιάζουν την ιστορική καταγραφή και αφήγηση. Τι είναι αυτό που καταγράφουμε; Πώς κατασκευάζουμε τις αφηγήσεις μας; Πώς συγκροτείται η αφήγηση ανάλογα με τη θέση θέασης; Αυτές είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που θέτει η έκθεση.
Εκτιμώ ιδιαίτερα τη δουλειά όλων των συμμετεχόντων και νομίζω ότι ο διάλογος που δημιουργείται μεταξύ τους είναι πολύ παραγωγικός.
— Ποιο είναι το στοιχείο που θεωρείς ότι κάνει την έκθεση να ξεχωρίζει;
Το έργο των καλλιτεχνών που προβάλλονται. Εκτιμώ ιδιαίτερα τη δουλειά όλων των συμμετεχόντων και νομίζω ότι ο διάλογος που δημιουργείται μεταξύ τους είναι πολύ παραγωγικός.
— Πες μας λίγα λόγια για τα έργα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν.
Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες Ράνια Μπέλλου, Παύλος Νικολακόπουλος, Αντώνης Πίττας και Allyson Vieira. Στη σειρά με τίτλο «A short History or the short Story» (4 λευκώματα και βίντεο προβολές), η Μπέλλου επεξεργάζεται, κατακερματίζει και αναταξινομεί ανθρώπινες φιγούρες, λέξεις και τοπία που προέρχονται από φωτογραφίες, επιστολές και καρτ ποστάλ. Μεταφέρει, σχεδιάζοντας με μεγάλη ευαισθησία, τα στοιχεία αυτά σε χειροποίητα χαρτιά που γίνονται έπειτα λευκώματα. Η κατακερματισμένη οπτική πληροφορία που προέρχεται από διαφορετικά αρχεία μετατρέπεται, μέσα στα λευκώματά της, σε μια αλληλουχία φανταστικών γεγονότων. Η Μπέλλου παρουσιάζει τα έργα σε προθήκες και τελικά τα αναπαράγει ψηφιακά, τονίζοντας τις υλικές ποιότητες του λευκώματος και την αναπόφευκτη φθορά του και σχολιάζοντας το ανέφικτο της απτικής σχέσης με την Ιστορία.
Ο Νικολακόπουλος, στην ενότητα έργων «Το άπιαστο ορίζει» (2015-2016) που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην έκθεση «Massage the History», διερευνά τα όρια της αφήγησης και τις διαλεκτικές της προσεγγίσεις. Ο καλλιτέχνης αρνείται κάθε μονοσήμαντη θεώρηση εικόνας-γεγονότος. Η αφήγηση και το «νόημά» της δεν εμφανίζονται σε μία επιφάνεια αλλά και οι τρεις διαστάσεις ενεργοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Τα «άπιαστα στοιχεία» είναι αυτά που ορίζουν το περιεχόμενο. Οι χειρονομίες, τα σχήματα και τα χρώματα, αυστηρά κωδικοποιημένα και με συμβολικό βάρος σε όλη τη δουλειά του, ανανοηματοδοτούνται από το βλέμμα και το σημείο εστίασης του θεατή.
Ο Πίττας παρουσιάζει την ενότητα έργων «Clip (scars)». Αναπαράγει παλιομοδίτικες πινακίδες με clip σε μάρμαρο που παραπέμπει σε θεσμικά κτίρια και σε γλυπτά. Ο καλλιτέχνης ενεργοποιεί θραύσματα από το συλλογικό υποσυνείδητο και δημιουργεί αναπάντεχες συνδέσεις. Στις πινακίδες παρουσιάζονται λεπτομέρειες graffiti, ο τρόπος φωτογράφισης των οποίων δημιουργεί άμεσες αναφορές στην αφαίρεση, στον μοντερνισμό, στο Bauhaus. Ο Πίττας με το έργο του προσπαθεί να δημιουργήσει συνθήκες που ερεθίζουν την κριτική σκέψη, παρατηρεί τις αντιφάσεις του δημόσιου χώρου και οδηγείται σε ένα περίπλοκο σύστημα παραπομπών. Ανιχνεύει τρόπους αποτύπωσης της δημόσιας ή συλλογικής μνήμης, ενώ δίνει έμφαση στην ίδια τη διαδικασία της διαμεσολάβησης και καταγραφής, αποδίδοντάς τη μνημειακά.
Η Vieira παρουσιάζει τα γλυπτά «Clad». Σε αυτή την ενότητα η εικαστικός αναζητά τη σχέση ανάμεσα στη μορφή και στην ύλη στη διαδοχή των εποχών. Τα «Clad» προσομοιάζουν σε αναθηματικές στήλες, διακοσμητικά ανάγλυφα ή και γεωλογικά ιζήματα με εμφανείς αναφορές στον μινιμαλισμό και τις μονολιθικές πλάκες του John McCracken. Τα έργα είναι φτιαγμένα από σκαλισμένο αμάλγαμα γύψου και υλικών που περισσεύουν από τη δημιουργία άλλων υπό κατασκευή έργων και έτσι λειτουργούν ως ένα χαώδες ευρετήριο της κατασκευαστικής διαδικασίας. Η Vieira, δουλεύοντας με επιμονή τα «άχρηστα υλικά» της καθημερινότητάς της, εγκλωβίζει τις στιγμές της καθημερινότητάς της και θέτει ερωτήματα σε σχέση με τον ορισμό του σημαντικού και του ασήμαντου αλλά και των ίδιων των μέσων που συγκροτούν τις προσωπικές και τις συλλογικές μας αφηγήσεις.
21/1-16/3, Τρ.-Παρ. 10:00-17:00, Σάβ. 10:00-15:00, iset, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Βαλαωρίτου 9Α, Αθήνα
