Πριν από αρκετό καιρό, όταν φίλος που μετανάστευσε για επαγγελματικούς λόγους στην Ολλανδία και συγκεκριμένα στο Χόρινχεμ, μου εξομολογήθηκε ότι νιώθει μια κάποια ανακούφιση που τόσο ο ίδιος όσο και ο γιος του ήταν ξανθοί με γαλανά μάτια, αναρωτήθηκα γιατί. «Οι ντόπιοι εδώ δεν φαίνεται να συμπαθούν τους σκουρόχρωμους, γενικώς. Τούρκους, Αιγύπτιους, Μαροκινούς. Ακόμη κι αν δουλεύουν χρόνια στη χώρα, ακόμη κι αν έχουν δικές τους επιχειρήσεις, το βλέπεις, υπάρχει μια δυσαρέσκεια», μου είχε πει.
Μόλις την Παρασκευή, η ολλανδική δικαιοσύνη, μεταξύ αστείου και σοβαρού, αποφάσισε να ασχοληθεί με την καθόλου αστεία περίπτωση του Γκεερτ Βίλντερς, ακροδεξιού δημαγωγού, ο οποίος είχε συλληφθεί για υποκίνηση διακρίσεων εναντίον των μειονοτήτων και για ρητορική μίσους. Προχθές, το δικαστήριο που ασχολήθηκε με την περίπτωση του τον έκρινε ένοχο για την πρώτη κατηγορία και αθώο για τη δεύτερη, χωρίς να του επιβάλλει καμία ποινή, ούτε καν πρόστιμο.
Φαινομενικά και μέχρι πρότινος, ο Βίλντερς ήταν για την Ολλανδία ό,τι ο Τζόνσον για τη Βρετανία, ο Τραμπ για την Αμερική και η Πέτρι για τη Γερμανία. Αρχηγός ενός ακροδεξιού σχηματισμού –του «Κόμματος της Ελευθερίας»- που στις ολλανδικές εκλογές του ’10 τα πήγε ανέλπιστα καλά, ο Βίλντερς εδώ και χρόνια βάλλει εναντίον των μεταναστών και εμφανίζεται υπέρμαχος της γενικότερης… «καθαριότητας» που πρέπει να γίνει στην Ολλανδία.
«Θέλετε περισσότερους ή λιγότερους Μαροκινούς σ’ αυτή την πόλη και γενικά στην Ολλανδία;», ρωτούσε με πάθος το πλήθος που είχε μαζευτεί στη Χάγη για να τον ακούσει το 2014 και μάλιστα εν χορώ απαντούσε: «Λιγότερους! Λιγότερους!», ενθαρρύνοντας τον ακροδεξιό δημαγωγό να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο, απαντώντας ότι αυτή την εκκαθάριση θα την αναλάβει εκείνος…
Τι κι αν σχόλια σαν κι αυτό οδήγησαν στη σύλληψη του και στην αστεία δίκη, από την οποία αθωώθηκε, τελικά; Το Κόμμα για την Ελευθερία, του οποίου ηγείται, στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται ενισχυμένο, ενώ –τι μηδενική έκπληξη!- όλη αυτή η δημοσιότητα με τη δίκη του έκανε καλό, αντί να τον φθείρει.
Δεν υπάρχει ούτε πολιτική ούτε καν ψυχολογική εξήγηση που να αιτιολογεί επαρκώς το γιατί τόσες εικόνες δυστυχίας δεν πραγματοποίησαν επίκληση στην ανθρωπιά των Ευρωπαίων, αλλά τελικώς στα σκοτεινότερα ένστικτα τους.
Δεν ωφελεί το να αρχίζει να σκαλίζει κανείς ομοιότητες και διαφορές με τα όσα συμβαίνουν σε Αμερική και Ευρώπη, με τα όσα σημειώθηκαν κατά τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις και στον ελληνικό πολιτικό μικρόκοσμο: για πολύ συγκεκριμένους λόγους η ρητορική μίσους πουλάει. Όσο πιο απροκάλυπτη, όσο πιο τρομακτική, τόσο πιο πειστικά ηχεί στα αυτιά των ψηφοφόρων, από χώρες δε από τις οποίες πέρασε η λαίλαπα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ακόμη πιο πειστικά.
Το άλλο παράδοξο εντοπίζεται στην ανοχή που εσχάτως εμφανίζουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες σε ό,τι αφορά τη ρητορική μίσους που εκτοξεύεται από πολιτικά μορφώματα, κόμματα και απίθανους, φαινομενικά απλώς γλοιώδεις τύπους, σαν τον Βίλντερς. Ενώ οι Αμερικανοί τους θεωρούν απλώς αναγκαίο κακό της δημοκρατικής ελευθερίας του λόγου, μέχρι πρότινος, οι Ευρωπαίοι τους αντιμετώπιζαν σαν αυτό που πραγματικά είναι: έναν σοβαρό κίνδυνο για τις μειονότητες, που στη διαχρονία του μπορεί να καταπιεί και τις μάζες. Αυτό, φαίνεται να έχει αλλάξει.
Οι Ευρωπαίοι, όπως παρατηρεί το τελευταίο διάστημα ο ξένος Τύπος- τείνουν να ακούν με ανησυχητική προσοχή και προσήλωση οποιαδήποτε ξενοφοβική φωνή, ειδικά αν τα μηνύματα της εκπέμπουν ρητορεία εναντίον των Μουσουλμάνων, και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει απ’ άκρη σ’ άκρη της ευρωπαϊκής ηπείρου: από τη Γαλλία και τη Βρετανία, μέχρι τη Γερμανία και τώρα την καρδιά του Βασιλείου των Κάτω Χωρών…
Ίσως δεν αρκεί να αποδίδεται αυτή η στροφή των πολιτών στον οδυνηρό αντίκτυπο της κρίσης του προσφυγικού που βίωσε η ήπειρος μέσα στο 2016. Δεν υπάρχει ούτε πολιτική ούτε καν ψυχολογική εξήγηση που να αιτιολογεί επαρκώς το γιατί τόσες εικόνες δυστυχίας δεν πραγματοποίησαν επίκληση στην ανθρωπιά των Ευρωπαίων, αλλά τελικώς στα σκοτεινότερα ένστικτα τους. Ο φόβος και η ανασφάλεια δεν αρκούν για να εξηγήσουν γιατί –εντός και εκτός Ευρώπης, τελικά- οι πολίτες στρέφονται για βοήθεια στις πιο χαμερπείς πολιτικές δυνάμεις.
Κανείς δεν τολμά να ισχυριστεί ότι στις βουλευτικές εκλογές του προσεχούς Μαρτίου, ο Βίλντερς θα είναι πρωθυπουργός, προς Θεού. Υπάρχουν, άλλωστε, αρκετοί λαϊκιστικοί σχηματισμοί σαν τον δικό του στην Ολλανδία. Όμως, το δικό του κόμμα σε πιθανό συνασπισμό με όλους τους υπόλοιπους ομοίους του είναι που φοβίζει για το «μετά».
Η απόπειρα ερμηνείας των αυξημένων ποσοστών που εμφανίζει στις δημοσκοπήσεις το μισάνθρωπο κόμμα του Βίλντερς, έτσι όπως επιχειρείται από τον Peter Kanne, Ολλανδό δημοσκόπο και πολιτικό αναλυτή της ολλανδικής εταιρείας δημοσκοπήσεων “I&O” δεν φωτίζει περισσότερο τα πράγματα. «Η αύξηση των ποσοστών του κόμματος του στην παρούσα φάση οφείλεται κυρίως στην έκβαση της δικαστικής του υπόθεσης. Δεν ξέρω αν θα συνεχίσει με τα ίδια υψηλά ποσοστά, αυτό θα φανεί σε 2-3 μήνες. Το βασικό πρόβλημα εδώ είναι ότι πολλοί ολλανδοί συμφωνούν με τις πεποιθήσεις του Βίλντερς», εξηγεί ο αναλυτής.
Και η αλήθεια είναι, σύμφωνα και με τα όσα γράφονται στον ολλανδικό Τύπο, ότι στην Ολλανδία ένα μεγάλος μέρος του πληθυσμού συμφωνεί ότι οι Μουσουλμάνο αποτελούν όχι μόνο απειλή για την εθνική ταυτότητα και την ομοιογένεια της χώρας, αλλά απειλή για τον φεμινισμό και τα δικαιώματα της LGBTQ κοινότητας. «Ποιος είναι, λοιπόν, ο ρατσιστής μπροστά στον τρόμο που κουβαλάει μαζί του το Ισλάμ;», ήταν το επιχείρημα που tweet-αραν πολλοί από τους υποστηρικτές του Βίλντερς αμέσως μετά την αθώωση του.
Κανείς δεν τολμά να ισχυριστεί ότι στις βουλευτικές εκλογές του προσεχούς Μαρτίου, ο Βίλντερς θα είναι πρωθυπουργός, προς Θεού. Υπάρχουν, άλλωστε, αρκετοί λαϊκιστικοί σχηματισμοί σαν τον δικό του στην Ολλανδία. Όμως, το δικό του κόμμα σε πιθανό συνασπισμό με όλους τους υπόλοιπους ομοίους του είναι που φοβίζει για το «μετά».
«Αν τον δεις από κοντά σε πιάνει γέλιο. Μοιάζει λίγο με καρτούν. Είναι κάπως σαν κωμικός, έχει αυτό το ύφος. Μόλις ανοίξει το στόμα του, όμως, καταλαβαίνεις ότι δεν αστειεύεται. Και κυρίως καταλαβαίνεις τον τρόπο με τον οποίο μιλά στην καρδιά ανθρώπων της ολλανδικής επαρχίας, σε αγρότες, σε κτηνοτρόφους. Εκεί, μιλάμε για πραγματικό τρόμο», εξακολουθεί ο φίλος από την Ολλανδία. Εδώ, απλώς ας υπενθυμιστεί ότι ο Τραμπ έκανε θραύση ακριβώς σε τέτοιες περιοχές και ότι το Brexit «μίλησε» κυρίως στις εκλογές περιφέρειες της Βρετανίας, όπου κυριαρχούσε ο αγροτικός πληθυσμός. Μετά οι αναγωγές, τα συμπεράσματα και το αποτέλεσμα της κάλπης είναι το εύκολο κομμάτι της ευρωπαϊκής εξίσωσης.
