Από μικρός είχα «κόλλημα» με την επιστημονική φαντασία και ο 77χρονος σήμερα Νεοϋορκέζος συγγραφέας –κάτοικος πλέον Γαλλίας– που μεσουράνησε τις δεκαετίες '60-'70, ενώ διετέλεσε αργότερα πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Συγγραφέων του Φανταστικού (SFWA), ήταν αγαπημένη αναφορά. Όχι μόνο για την πλούσια θεματολογία, την επινοητικότητα, την οξυδέρκεια, τη νευρώδη, «δρομίσια» γραφή και το σαρδόνιο χιούμορ που τον διέκρινε, αλλά και για τους εντελώς επίκαιρους, παρ' ότι αφορούσαν ένα φανταστικό μέλλον, φιλοσοφικούς, ηθικούς και πολιτικοκοινωνικούς προβληματισμούς που έθετε. Βιβλία όπως ο «Τζακ Μπάρον και η Αιωνιότητα» (που έφτασε να συζητηθεί στη βρετανική Βουλή των Λόρδων, ενώ είχε σκεφτεί να το κάνει ταινία ο Κώστας Γαβράς), οι «Πράκτορες του Χάους», η «Μηχανή του Ροκ εν Ρολ», οι «Ειδήσεις των 11», τα «Χρόνια της Αρρώστιας» (εξαντλημένα, δυστυχώς, σήμερα τα περισσότερα στην ελληνική τους μετάφραση) είχαν περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη μου. Όταν εξελέγη Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ συνειδητοποίησα, όπως βέβαια κι άλλοι φανατικοί αναγνώστες του, πόσο ταίριαζε με τον Αμερικανό Πρόεδρο που ο συνομιλητής μου περιέγραφε τριάντα χρόνια πριν στη νουβέλα «Ο Τελευταίος Παγκόσμιος Πόλεμος»!
Με αφορμή αυτό αλλά και άλλες συγγραφικές του «προβλέψεις» –στις οποίες σημειωτέον ο ίδιος δεν πιστεύει, θεωρεί καθαρά συμπτωματική τυχόν εκπλήρωσή τους– συν την επιθυμία να συναντηθώ, έστω από απόσταση, με ένα νεανικό μου ίνδαλμα, επικοινώνησα μαζί του μέσω της προσωπικής του ιστοσελίδας στο Διαδίκτυο, όπου δραστηριοποιείται ιδιαίτερα. Διαθέτει μάλιστα ενεργά προφίλ σε fb και Τwitter, παρά την κριτική που ασκεί στα κοινωνικά δίκτυα. «Πνίγομαι αυτό τον καιρό, μόλις εξέδωσα βιβλίο, γράφω και μια στήλη... δεν προλαβαίνω για γραπτές απαντήσεις, Skype δεν μπαίνω, τηλεφώνησέ μου και βλέπουμε», μου απάντησε. Είχε εντούτοις όρεξη μεγάλη για κουβέντα – η μιάμιση σχεδόν ώρα της συνομιλίας μας αποδείχτηκε λίγη τελικά, αν βέβαια συνεχιζόταν δεν θα ήταν συνέντευξη, αλλά σωστό δοκίμιο! Μιλήσαμε για πολιτική, επιστημονική φαντασία, αστρονομία –οι τρεις αγαπημένες του θεματικές–, λογοτεχνία, ουσίες, για τη δύναμη της εξουσίας (πολιτικής, οικονομικής ή μιντιακής), αλλά και των απλών ανθρώπων να αντιστέκονται στον αυταρχισμό και τη μοιρολατρία, παίρνοντας τη ζωή στα χέρια τους, όπως συχνά πράττουν οι ήρωες των βιβλίων του. Κάτι που και ο ίδιος ακολουθεί, μην αφήνοντας μια σειρά δοκιμασίες να τον λυγίσουν, από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν κάποιες εκδόσεις του –το «The Iron Dream» (1972) είχε απαγορευτεί ένα διάστημα στη Γερμανία, θεωρούμενο εσφαλμένα φιλοναζιστικό, ενώ την τελευταία δεκαετία δεν είχε κυκλοφόρησε τίποτα στις ΗΠΑ, εξαιτίας διαφόρων προβλημάτων με τους εκεί εκδότες– μέχρι ένα πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει με περίσσιο σθένος και θέληση για ζωή. Θεωρεί την πραγματικότητα πιο απρόβλεπτη, σοκαριστική, αλλά και συνάμα συναρπαστική και από την πιο αχαλίνωτη φαντασία, επισημαίνει τους κινδύνους μιας ειδησεογραφίας, στην οποία η διάκριση αλήθειας και ψεύδους γίνεται ολοένα δυσκολότερη, δηλώνει ακμαίος, παρά την ηλικία του, «μάχιμος» και πάντα ανοικτός στην περιπέτεια και στην πρόκληση, ευχόμενος μόνο να είναι σε θέση να γράφει όσο ζει.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο Τραμπ αλλά ο βαθύς διχασμός που υπάρχει χρόνια τώρα στην αμερικανική κοινωνία, ωθώντας τους ανθρώπους σε ακραίες αντιδράσεις.
— Ο χαρακτήρας του σεξομανούς, «ψυχάκια» Αμερικανού Προέδρου στη νουβέλα σας «Ο Τελευταίος Παγκόσμιος Πόλεμος» (1985) θυμίζει πολύ αυτόν του Ντόναλντ Τραμπ. Σύμπτωση ή «προφητεία»;
Ω, εκείνο το βιβλίο το έγραψα πριν από πολλά χρόνια, με σατιρική, κωμική διάθεση. Αυτό όμως που ζούμε τώρα δεν είναι καθόλου κωμωδία. Τότε δεν πίστευα στα σοβαρά ότι θα αναλάμβανε ποτέ ένας τέτοιος Πρόεδρος, εντούτοις η κατάσταση που περιγράφω εκεί μοιάζει πράγματι με τη σημερινή, η οποία δυστυχώς δεν είναι φαντασία αλλά πραγματικότητα – και είναι μια πραγματικότητα πολύ σοβαρή. Είχα όμως πέσει όντως αρκετά μέσα ακόμα και στην «ανίερη» συμμαχία που, όπως ο ήρωας εκείνου του βιβλίου μου, έτσι κι ο Τραμπ επιχειρεί να αναπτύξει με μια απολυταρχική Ρωσία!
— Πώς βλέπετε το μέλλον της Αμερικής υπό την προεδρία του;
Αν δεν τον σταματήσουν, καταστροφικό, τι άλλο; Ο άνθρωπος είναι κλινική περίπτωση, θέλει να χτίσει τείχη παντού, να διώξει τους μετανάστες, τους αλλόθρησκους, να καταργήσει το σύστημα Υγείας, να κάνει την Αμερική περίκλειστο φρούριο, να καταργήσει θεμελιώδεις ελευθερίες και δικαιώματα. Ακόμα χειρότερα, είναι εντελώς απρόβλεπτος ακόμα και για τους «δικούς» του.
— Πολλοί λένε ότι ο Τραμπ είναι παρανοϊκός, ότι «χάκαρε την Ιστορία» κ.λπ. Αλλά μήπως η εκλογή του είναι σημείο των καιρών και όχι απλώς ένα ιστορικό «ατύχημα»;
Το σώμα των Εκλεκτόρων που του έδωσε τη νίκη έχει θεσπιστεί στο αμερικανικό Σύνταγμα εδώ και διακόσια χρόνια. Πριν υπάρξουν εύκολες μετακινήσεις, πριν υπάρξει τηλεόραση ή ραδιόφωνο, πριν ακόμη και από τις πολιτικές παρατάξεις, και πολύ δύσκολα αλλάζει. Όταν ο Τζορτζ Μπους ο Νεότερος υπέκλεψε την προεδρία από τον Αλ Γκορ, οι Δημοκρατικοί σκέφτηκαν να τον ρίξουν, αλλά δεν γινόταν, γιατί απαιτούνταν πλειοψηφία των 2/3 του Κογκρέσου. Είναι, βέβαια, εφικτό και παραλίγο να γίνει κάποτε (με τον Νίξον το '74, που τελικά παραιτήθηκε μόνος του), αλλά μια σειρά πολιτικοί λόγοι το καθιστούν τώρα σχεδόν ανέφικτο. Μόνη νόμιμη εναλλακτική λύση είναι η καρατόμηση του Προέδρου μετά από πρόταση μομφής. Το είχαν προσπαθήσει αυτό οι Ρεπουμπλικάνοι με τον Μπιλ Κλίντον μετά το σκάνδαλο με τη Μόνικα Λεβίνσκι, αλλά δεν είχε προχωρήσει τότε. Σε κάθε περίπτωση, η ψήφος του Κογκρέσου είναι που μετράει και το Κογκρέσο είναι του Τραμπ, πλειοψηφούν οι Ρεπουμπλικάνοι, που φυσικά τον αγαπάνε. Έπειτα, ναι, είναι οι καιροί δυσοίωνοι – ακόμα κι αν καταφέρουμε να τον ξεφορτωθούμε, θα ξεφυτρώσουν, φοβάμαι, άλλοι σαν κι αυτόν και όχι μόνο στην Αμερική, έχουμε και στην Ευρώπη τέτοια παραδείγματα. Στο Παρίσι, όπου ζω πλέον, όλοι φοβούνται ότι τον Απρίλιο Πρόεδρος θα εκλεγεί η Μαρίν Λεπέν. Πρόκειται γενικά για μια πολύ άσχημη κατάσταση που υπερβαίνει την απλή πολιτική διαμάχη...
— Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι γενικότερο φαινόμενο και ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ εύλογα επηρεάζει όλο τον πλανήτη. Θα μπορούσαμε, άραγε, να πούμε ότι αυτό που ήρθε ή που μάλλον επέστρεψε στο προσκήνιο είναι η «σκοτεινή» πλευρά της Αμερικής;
Ισχύει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο Τραμπ, αλλά ο βαθύς διχασμός που υπάρχει χρόνια τώρα στην αμερικανική κοινωνία, ωθώντας τους ανθρώπους σε ακραίες αντιδράσεις. Από τη μια πλευρά οι συντηρητικές, θρησκόληπτες κεντρικές και νότιες Πολιτείες, από την άλλη η Ανατολική και η Δυτική Ακτή, που ήταν πάντα πιο καινοτόμες και φιλελεύθερες. Πρόκειται για αρκετά διαφορετικές κουλτούρες που δεν εφάπτονται, δεν καταλαβαίνουν ούτε εμπιστεύονται η μία την άλλη, που θεωρούν ότι η απέναντι πλευρά είναι η «σκοτεινή»! Συμβαίνουν έπειτα τέρατα στην κεντρική πολιτική σκηνή – τις προάλλες απομάκρυναν από την αίθουσα συνεδριάσεων του Κογκρέσου μια γερουσιαστή, όταν άρχισε να διαβάζει ένα γράμμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο αρχηγός της κοινοβουλευτικής ομάδας των Ρεπουμπλικανών τής απαγόρευσε να συνεχίσει και την ανάγκασε να βγει από την αίθουσα! Κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα...
— Θα αφυπνιστεί, πιστεύετε, ο προοδευτικός κόσμος προτού δούμε τα χειρότερα;
Ήδη το κάνει. Οι κινητοποιήσεις κατά του Τραμπ γίνονται περισσότερες και μαζικότερες. Νομικοί και δικηγόροι σχηματίζουν «μέτωπο» εναντίον του, οι μαύροι και οι λατίνοι είναι επίσης απέναντί του, όπως και η πλειοψηφία των ΜΜΕ. Δεν έχει δα καμια τρομερή δημοφιλία, αλλά, όπως συνέβη και με τον Μπους Τζούνιορ, κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές, παρ' ότι υπολειπόταν σε ψήφους, επειδή έτσι είναι το πολιτικό σύστημα. Θα πρέπει, βέβαια, και οι Δημοκρατικοί να κάνουν την αυτοκριτική τους. Ναι, μόνο αν ξεσηκωθεί μαζικά ο κόσμος μπορεί να του βάλει ένα φρένο. Ζεις στην Ελλάδα, όποτε γνωρίζεις καλύτερα τι συνέβη όταν η χώρα σας χρεοκόπησε και ξεκίνησε η κρίση με την Ε.Ε. Η αμερικανική κοινωνία αντιμετωπίζει σήμερα μια αντίστοιχη κατάσταση. Όταν οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι υφίστανται γενική επίθεση στις ζωές τους, ότι ούτε οι νόμοι ούτε το Σύνταγμα μπορούν πια να τους προστατέψουν, φτάνουν σε ένα σημείο που δεν ελέγχονται πια – κάτι που ειδικά στις ΗΠΑ είναι πολύ επικίνδυνο, γιατί έχουμε, βλέπεις, ένα σωρό όπλα, περισσότερα από ό,τι ανθρώπους!
— Πολλά έργα σας, με χαρακτηριστικότερο το μυθιστόρημα το «Ο Τζακ Μπάρον και η Αιωνιότητα» (1969) εστιάζουν στη δύναμη των ΜΜΕ, ειδικά της τηλεόρασης. Είναι ακόμη το πιο ισχυρό μέσο ή έχει υποσκελιστεί από το Internet και τα κοινωνικά δίκτυα;
Όχι, νομίζω ότι η τηλεόραση παραμένει κυρίαρχο μέσο, ειδικά στις λαϊκές μάζες. Τα κοινωνικά δίκτυα είναι μια άλλη ιστορία και πάντως δεν είναι τόσο ανεξάρτητα και διαδραστικά όσο διαφημίζονται. Υπάρχει κι εδώ κυρίαρχος λόγος που σχετικοποιεί τις έννοιες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της αλήθειας καθαυτής. Ο Τραμπ π.χ. λέει στους Δημοκρατικούς «ποια φίμωση, φυσικά και μπορείτε να γράφετε στο Τwitter όσο και ό,τι θέλετε», είναι άλλωστε και ο ίδιος πολύ δραστήριος χρήστης – κι αυτό το παρουσιάζει ως αδιάψευστο τεκμήριο ελευθερίας. Το χρησιμοποίησε κιόλας κατά κόρον στην προεκλογική του εκστρατεία. Ο μέσος Αμερικανός, τώρα, όπως και ο μέσος πολίτης σε πολλές άλλες χώρες, ποσώς προβληματίζεται αν αυτά που διαβάζει στο Διαδίκτυο είναι πραγματικές ειδήσεις ή ψεύτικες. Τις εκλαμβάνει ως αξιόπιστες απλώς και μόνο επειδή είναι αναρτημένες εκεί, κάτι που ο Τραμπ, ο κάθε Τραμπ, γνωρίζει άριστα και φυσικά το εκμεταλλεύεται. Έτσι, όχι μόνο αποκτούν μέσω Τwitter πρόσβαση στα ψέματά του εκατομμύρια άνθρωποι αλλά και κανείς δεν μπορεί να τον κάνει να «σκάσει». Και στην τηλεόραση, φυσικά, μπορείς να πεις ό,τι ανοησία θες, απλώς εκεί υπάρχει η δυνατότητα να σε «κόψουν» στον αέρα ή να σταματήσουν να σε παίζουν εντελώς κάποια στιγμή.
— Η γνώμη σας για τα κοινωνικά δίκτυα καθαυτά;
Το Τwitter είναι καλό για κουτσομπολιά και το Facebook, μια έξυπνη μπίζνα. Εντάξει, στο fb πληροφορείσαι πράγματα, τα μοιράζεσαι, μπορείς επίσης να κάνεις ενδιαφέρουσες συζητήσεις –είμαι άλλωστε κι εγώ χρήστης του–, ωστόσο δεν μπορείς να το εμπιστευτείς ούτε να το θεωρήσεις έγκυρο μέσο. Πολλές εταιρείες π.χ. βάζουν τις διαφημίσεις τους ως αναρτήσεις στο newsfeed – κρυμμένες διαφημίσεις που προσποιούνται τις ειδήσεις. Άλλοι πάλι αγοράζουν likes με το κιλό. Λογάριθμοι σου «φτιάχνουν» προφίλ βάσει των αναρτήσεων και των ενδιαφερόντων σου ώστε να σου πουλήσουν στοχευμένα προϊόντα και υπηρεσίες. Κάποιοι τύποι βγάζουν πολλά λεφτά από τα κοινωνικά δίκτυα και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι πώς θα βγάλουν περισσότερα, κάτι καθόλου καλό για τη δημοκρατία. Ύστερα, οι άνθρωποι σήμερα, κυρίως οι νέοι, δυσκολεύονται να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ του τι είναι είδηση και τι άποψη, ποιο γεγονός είναι πραγματικό και ποιο κατασκευασμένο.
— Τι πραγματεύεται το τελευταίο σας βιβλίο «The People's Police»;
Είναι κατά κάποιον τρόπο επαναστατικό, περιγράφει ένα πραξικόπημα που γίνεται από την αστυνομία - έναν μαύρο αστυνομικό συγκεκριμένα, που ξεκινά μια απεργία όταν λαμβάνει και αυτός ειδοποιητήριο έξωσης - αλλά υποστηρίζει τον λαό, έναν λαό εξαθλιωμένο από την ανέχεια και τις φυσικές καταστροφές. Υπάρχουν έπειτα αναφορές στην τηλεοπτική κουλτούρα, με μια σταρ της TV να είναι ταυτόχρονα ιέρεια βουντού, στις φυλετικές διακρίσεις, στη διαφθορά, σε εγκληματικές πολυεθνικές και τράπεζες... Η άθλια οικονομική πολιτική των τραπεζών που προηγήθηκε του καταστροφικού τυφώνα «Κατρίνα», οδηγώντας στην κρίση στέγης, είναι ένα γεγονός που μπορεί να ξανασυμβεί. Επιπλέον, τα ακραία καιρικά φαινόμενα πυκνώνουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Παρ' όλα αυτά, η Νέα Ορλεάνη είναι Νέα Ορλεάνη, η Λουιζιάνα είναι Λουιζιάνα, είναι σαν να μην πρόκειται για Πολιτείες των ΗΠΑ – αν διαβάσεις το βιβλίο, θα με καταλάβεις, πρόκειται για μια ιδιαίτερη κουλτούρα. Η δημοκρατία μπορεί να φαίνεται ότι έχει ουσιαστικά καταργηθεί, αλλά δεν είναι έτσι: την τελευταία στιγμή σώζεται, έστω και από δικηγόρους! Στη Νέα Ορλεάνη και στη Λουιζιάνα, ξέρεις, οι άνθρωποι θα δουλέψουν όλοι μαζί για να πετύχουν κάτι, όχι όμως στην Ουάσινγκτον και στην υπόλοιπη χώρα, όπου δεν υπάρχει συνεργατική κουλτούρα. Μου αρέσει η Λουιζιάνα, είναι πολύ παράξενος τόπος. Λέγανε ότι μετά τον τυφώνα «Κατρίνα» δεν θα συνερχόταν ποτέ. Όταν πήγα εκεί να ερευνήσω την κατάσταση, υπήρχαν ακόμα πολλά προβλήματα, όμως οι άνθρωποι εκεί μάθανε να επιβιώνουν και προχωράνε.
— Ποιον μυθιστορηματικό σας ήρωα εκτιμάτε περισσότερο και γιατί;
Α, είναι σαν να ρωτάς κάποιον που έχει πολλά παιδιά ποιο είναι το αγαπημένο του! Δύσκολο να απαντήσω... Θα ξεχώριζα όμως τον Τζακ Μπάρον από το ομώνυμο μυθιστόρημα και τη Γουέντι από το «Child of Fortune» (1985). Διαβάζοντας τις ιστορίες τους αντιλαμβάνεσαι ότι είναι άνθρωποι θετικοί – δεν είναι ιδεαλιστές, ούτε όμως μοχθηροί ή βίαιοι. Γενικά, οι αγαπημένοι μου ήρωες δεν είναι βίαιοι. Κάποια από τα βιντεοπαιχνίδια, ναι, είναι πραγματικά βίαια. Υπάρχει π.χ. ένα τέτοιο που το παίζουν και μικρά παιδιά και σκοπός του είναι να πυροβολείς και να σκοτώνεις ιερόδουλες. Προσωπικά, είμαι κατά της βίας και την αποφεύγω στα βιβλία μου. Το «Μen in the jungle» που εκτυλίσσεται σε έναν πλανήτη όπου κυριαρχεί μια σαδιστική, μισάνθρωπη αδελφότητα είναι αρκετά βίαιο, εντάξει. Όμως στα άλλα με απασχολούν καταρχάς οι προσδοκίες, οι αγωνίες και τα πιστεύω των ανθρώπων. Εκεί είναι η ουσία, όχι να αραδιάζεις αβέρτα σκοτωμούς κι εγκλήματα. Ακόμα και στο «People's Police», η βία προέρχεται από τα πρόσωπα που της εναντιώνονται. Α, υπάρχει κι εδώ ένας χαρακτήρας που πολύ μου αρέσει, ο επιχειρηματίας και ιδιοκτήτης πορνείων Τζ.Μπ. Λαφίτ!
— Θα λέγατε ότι η επιστημονική φαντασία έχει προβλέψει σχεδόν τα πάντα ή μήπως η πραγματικότητα αποδεικνύεται αρκετές φορές ακόμα πιο σοκαριστική και «φευγάτη»;
Κοίτα, βρίσκω ανόητη την ιδέα ότι η επιστημονική φαντασία μπορεί να αποτυπώσει την πραγματικότητα. Ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας γράφεται μια δεδομένη στιγμή κι αυτό είναι το παρόν. Αν γράφεις για το μέλλον, έχεις ήδη φύγει από το παρόν. Δεν προσπαθείς απαραίτητα να προβλέψεις κάτι, υπάρχουν άλλωστε πιθανότητες να συμβεί το οτιδήποτε, πάντα ο κόσμος μας ήταν χαοτικός. Περισσότερο και από την επιστημονική φαντασία ή την πολιτική με ενδιαφέρει η αστρονομία. Όταν ήμουν μικρός ανακοίνωσαν, θυμάμαι, ότι το ηλιακό μας σύστημα δημιουργήθηκε από μια τυχαία συνάντηση αστέρων, ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο. Μετά ανακάλυψαν κι άλλα ηλιακά συστήματα, τώρα πια μιλάνε για δισεκατομμύρια γαλαξίες με τρισεκατομμύρια τέτοια συστήματα, ακόμα και για πολλαπλά σύμπαντα. Κανείς δεν μπορούσε να το προβλέψει αυτό! Μόνο συμπτωματικά μπορεί να αποδειχτείς «προφήτης». Αν εκατό συγγραφείς κάνουν εκατό διαφορετικές προβλέψεις, ε, στατιστικά κάποιος θα πέσει μέσα. Εγώ π.χ. στο «Τζακ Μπάρον» προέβλεψα το smartphone, το είχα ονομάσει vidphone (βιντεόφωνο) και σήμερα όλοι διαθέτουμε τέτοιες συσκευές – μάλιστα οι κάτοχοι βιντεόφωνου επικοινωνούσαν με έναν τρόπο ανάλογο των σημερινών κοινωνικών δικτύων! Όμως, αυτό έγινε όχι γιατί προσπάθησα να μαντέψω το αύριο αλλά επειδή χρειαζόμουν μια τέτοια «εφεύρεση» για τη συνέχιση της ιστορίας μου, ήταν δηλαδή πρακτικοί οι λόγοι. Όταν γράφεις επιστημονική φαντασία είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι γράφεις μια φανταστική ιστορία.
— Πώς, όμως, συνέβη και καταπιαστήκατε με αυτό το λογοτεχνικό είδος;
Όταν ήμουν μικρός, γύρω στα 11, είχα αρρωστήσει κι αναγκάστηκα να περάσω ένα τετραήμερο στο κρεβάτι. Κάποιος είχε δώσει τότε στη μητέρα μου μια στοίβα βιβλία επιστημονικής φαντασίας και τα πήρα να απασχολούμαι με κάτι, μέχρι να αναρρώσω. Δεν είχα ξαναδιαβάσει τίποτα παρόμοιο κι ενθουσιάστηκα! Όταν, βέβαια, ξεκίνησα να γράφω ο ίδιος επιστημονική φαντασία κατάλαβα ότι δεν ήταν τόσο απλό, δεν αρκούν ο ενθουσιασμός, οι ιδέες και οι γνώσεις, χρειάζεται επίσης μέθοδος. Συνειδητοποιείς ότι πρέπει να επινοήσεις έναν ολόκληρο κόσμο εξαρχής και ότι είσαι εντελώς ελεύθερος να το κάνεις, με όλες τις δυνατότητες αλλά και τις ευθύνες που συνεπάγεται αυτό. Όταν μπαίνεις, λοιπόν, σε αυτήν τη διαδικασία οφείλεις να είσαι πολύ συγκεντρωμένος και ακριβής.
— Κάτι που σας έλκει πέρα από τη συγγραφή;
Αυτά που μου αρέσουν δεν αρέσουν στους περισσότερους συγγραφείς. Λατρεύω πραγματικά το γράψιμο, δηλαδή τη διαδικασία του. Δεν κατανοώ όσους λένε ότι η γραφή είναι βάσανο. Εμένα, απεναντίας, με μαγνητίζει αυτό το «βάσανο», ειδικά όταν ξεκινάς ένα μυθιστόρημα, οπότε έχεις να κάνεις πολύ κοπιαστικότερη εργασία. Λένε ακόμα ότι οι άνθρωποι της ηλικίας μου συνηθίζουν να περνούν τις μέρες τους αραχτοί σε κάποια ήσυχη λουτρόπολη. Εμένα πάλι δεν έπαψε να με τραβάει η περιπέτεια, νιώθω ακόμα άλλωστε να σφύζω από ενέργεια! Όχι, δεν είναι ότι έχω μια εύκολη ζωή στην οποία όλα πάνε ρολόι, απλώς απεχθάνομαι τη ρουτίνα, οπότε αρνούμαι να ασχοληθώ με οτιδήποτε δεν γουστάρω πραγματικά.
— Σε ένα παλιότερο διήγημά σας, τη «Χαμένη Ήπειρο», περιγράφετε την Αθήνα σαν μια δυστοπική πόλη, πνιγμένη στο καυσαέριο.
Ναι, είχα βρεθεί στην Αθήνα πριν από πολλά χρόνια. Ανέβηκα στην Ακρόπολη μια μέρα με πολλή ζέστη και άπνοια και υπήρχε τόσο νέφος στην ατμόσφαιρα, ώστε νόμιζα ότι όλη η πόλη ήταν μια μεγάλη βιομηχανική ζώνη! Δεν ξέρω αν άλλαξε αυτό καθόλου, είχε πάντως τόση κάπνα, όση έβλεπες στο Λος Άντζελες και στη Σάντα Μόνικα. Μου άρεσε η Ελλάδα, έχω αρκετούς αναγνώστες εκεί κι ευχαρίστως θα ξαναερχόμουν αν δινόταν η ευκαιρία, θα είχε ενδιαφέρον η σύγκριση με το τότε.
— Έχετε αναφέρει ότι το «χόρτο» και οι ψυχεδελικές ουσίες σημάδεψαν την πορεία της αμερικανικής λογοτεχνίας μεταπολεμικά. Η σχέση σας με αυτές;
Δεν μπορεί να γενικεύει κανείς μιλώντας για τέτοιες ουσίες, είναι σαν να σε ρωτούν αν σου αρέσει ή όχι το φαγητό. Ναρκωτικά, φυσικά ή τεχνητά, νόμιμα ή παράνομα υπάρχουν παντού κι επηρεάζουν την κουλτούρα όχι μόνο των χρηστών τους, αλλά ολόκληρων λαών – εξαρτάται, βέβαια, από το τι πίνεις! Είδες τι συνέβη τα τελευταία χρόνια στην Αμερική με τη νομιμοποίηση της φαρμακευτικής μαριχουάνας σε πολλές Πολιτείες – ήταν κάτι που έπρεπε να γίνει. Τα ναρκωτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολλούς διαφορετικούς λόγους, π.χ. για να πέσεις ξερός να κοιμηθείς, να ανακουφίσεις κάποιον σωματικό πόνο, να διασκεδάσεις, ακόμα και για να επιδιώξεις να διευρύνεις τη συνείδησή σου. Εάν νομίζεις ότι κάποια ουσία σε κάνει δημιουργικότερο, ας είσαι ελεύθερος να τη λαμβάνεις, γιατί όχι! Το θέμα με τα ναρκωτικά είναι ότι όταν τα παίρνεις αποκτάς μια συγκεκριμένη αντίληψη της πραγματικότητας, αλλιώτικη από εκείνη που έχεις όντας ξενέρωτος, οπότε χρειάζεται να ξέρεις καλή «ισορροπία». Αυτό δεν ισχύει μόνο για το «χόρτο» ή τα ψυχεδελικά αλλά και για την κοκαΐνη, την οποία έχω δοκιμάσει, δίχως όμως να εθιστώ ποτέ – αντίθετα, το διασκέδασα! Ένα μόνο συμβουλεύω: καλύτερα να μην παίρνεις καμιά ουσία, αν αισθάνεσαι άσχημα, γιατί αποκλείεται να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα, κι αν συμβεί, θα είναι ψευδαίσθηση, που, σαν χαθεί, μπορεί να σε «ρίξει» ακόμα χαμηλότερα.
— Στην έβδομη πια δεκαετία της ζωής σας, τι σας ανησυχεί και τι εύχεσθε περισσότερο;
Να μην μπορέσω να εκδώσω τα βιβλία που θέλω, αυτό με ανησυχεί. Είναι κάτι που με τυραννά κάθε που τελειώνω τη συγγραφή κάποιου μυθιστορήματος – σκέφτομαι ήδη το επόμενο με την αγωνία αν θα καταφέρω να το τελειώσω. Πριν από μερικά χρόνια αντιμετώπισα κάποια προβλήματα με τα περιουσιακά μου. Δεν μπορούσα να εκδώσω τίποτε και πέρασε μια διετία χωρίς να γράψω ούτε σελίδα. Κοιτάζοντας πίσω, ωστόσο, συνειδητοποιώ ότι αυτό είναι κάτι φυσιολογικό για έναν γραφιά. Υπάρχουν περίοδοι που απλώς δεν μπορείς να γράψεις, δεν σε θέλει, που λένε. Αδύνατο να καθυποτάξεις τη δημιουργικότητα στη λογική. Μπορείς να κάνεις πολλά πειράματα, όπως το να πιέσεις τον εαυτό σου να βαρεθεί τόσο τη ζωή του ώστε να βάλεις αναγκαστικά τον κώλο σου κάτω να δουλέψεις, τίποτε όμως δεν θα λειτουργήσει αποτελεσματικά. Προσωπικά, αν δεν έχω ήδη την ιστορία ολόκληρη «χτισμένη» στο μυαλό μου, δεν γίνεται να ξεκινήσω τίποτα. Να κάτι που επίσης φοβάμαι, ότι μεγαλώνοντας κι άλλο δεν θα μπορώ πια να σκεφτώ την ιστορία. Έχω και το θέμα με την υγεία μου – πριν από έξι χρόνια διαγνώστηκα με καρκίνο του στομάχου και οι γιατροί με προειδοποίησαν ότι θα υπέφερα από φριχτούς πόνους. Όμως δεν το έβαλα κάτω, είπα θα το παλέψω στα ίσα και κάπως κατάφερα να το κοντρολάρω. Πλέον προσέχω τον εαυτό μου, κάνω υγιεινή ζωή, αθλούμαι συστηματικά... Νιώθω πως βρίσκομαι στην καλύτερη φυσική κατάσταση από τότε που με θυμάμαι.
Info: Το τελευταίο βιβλίο του Νόρμαν Σπίνραντ "The People's Police" μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Tom Doherty Associates
