— Πώς εξηγούνται φαινόμενα όπως αυτό του φονικού καύσωνα στον Καναδά, που φαίνεται να αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή;
Οι ακραίες θερμοκρασίες στον Καναδά είναι όντως ένα ανησυχητικό σημάδι της κλιματικής αλλαγής. Βέβαια, δεν χρειάζεται να πάμε τόσο μακριά για να εντοπίσουμε τέτοια σημάδια. Υπενθυμίζουμε τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες που είχαμε στη χώρα μας τον Μάιο του 2020 (ο πιο πρώιμος καύσωνας των τελευταίων εκατό ετών), καθώς και τον παρατεταμένο καύσωνα που είχαμε τέλη Ιουνίου της φετινής χρονιάς. Πέρα, όμως, από αυτά τα μεμονωμένα επεισόδια στην Ελλάδα και αλλού, αυτό που καταδεικνύει την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής είναι η συστηματική απόκλιση της θερμοκρασίας, με τιμές υψηλότερες από τις κανονικές τιμές σχεδόν όλους τους μήνες του χρόνου.
— Διαβάσαμε ότι αυτός ο Ιούνιος ήταν ο τέταρτος πιο θερμός παγκοσμίως. Διαπιστώνετε παρόμοιες καταστάσεις και στην Ελλάδα;
Δυστυχώς, τέτοιες ειδήσεις θα τις διαβάζουμε όλο και συχνότερα τα επόμενα χρόνια. Σε παγκόσμιο επίπεδο διαπιστώνουμε ότι σχεδόν όλοι οι μήνες των τελευταίων ετών είναι πιο θερμοί από τις κλιματικές μέσες τιμές. Στη χώρα μας η κατάσταση ακολουθεί το ίδιο πρότυπο: για παράδειγμα, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2021 είχαμε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, με σημαντικές αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές των μηνών αυτών, αντιθέτως ο Μάρτιος και ο Απρίλιος θερμοκρασιακά ήταν πιο κοντά στα κανονικά επίπεδα.
Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών έχουμε ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια τη συστηματική καταγραφή των μετρήσεων από το σύνολο των σταθμών μας στην επικράτεια και την παρουσίαση των αποκλίσεων ανά μήνα, ώστε να έχουμε και για τη χώρα μας μια εικόνα για το πώς κυμαίνεται θερμοκρασιακά κάθε μήνα. Πιστεύουμε ότι η καταγραφή αυτή είναι ένα χρήσιμο εργαλείο παρακολούθησης του κλίματος της χώρας μας, τόσο για την πολιτεία όσο και για τους πολίτες.
— Πρόσφατα η «Guardian» έγραφε ότι ο κόσμος το 2021 πρέπει να «προετοιμαστεί για ακόμη πιο ακραία φαινόμενα». Όλα τα ακραία φαινόμενα που βλέπουμε οφείλονται στην κλιματική αλλαγή;
Είναι αλήθεια ότι βλέπουμε όλο και περισσότερα έντονα και ακραία φαινόμενα. Δεν είναι απαραίτητο, βέβαια, όλα αυτά συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Υπενθυμίζουμε ότι έντονα φαινόμενα με μεγάλες καταστροφές και σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες είχαμε πολλές φορές στο παρελθόν και θα έχουμε προφανώς και στο μέλλον.
Είναι αλήθεια ότι βλέπουμε όλο και περισσότερα έντονα και ακραία φαινόμενα. Δεν είναι απαραίτητο, βέβαια, όλα αυτά συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Υπενθυμίζουμε ότι έντονα φαινόμενα με μεγάλες καταστροφές και σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες είχαμε πολλές φορές στο παρελθόν και θα έχουμε προφανώς και στο μέλλον.
Η επιστημονική άποψη ότι μέρος αυτής της αύξησης συνδέεται και με την κλιματική αλλαγή είναι ορθή, αλλά, από την άλλη πλευρά, είναι σίγουρα λάθος να αποδίδουμε όλα τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην κλιματική αλλαγή. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να τα παρακολουθούμε και να καταγράφουμε τα χαρακτηριστικά τους, να διερευνούμε αν η συχνότητα εμφάνισής τους αυξάνει με το πέρασμα του χρόνου και, φυσικά, να βελτιώνουμε συνεχώς τόσο τις τεχνικές πρόγνωσης των έντονων-ακραίων καιρικών φαινομένων όσο και την παρακολούθησή τους, όταν βρίσκονται σε εξέλιξη.
— Είμαστε ανοχύρωτοι απέναντι στα καιρικά φαινόμενα;
Η επιστημονική γνώση στον τομέα της Μετεωρολογίας, η ανάπτυξη εργαλείων παρατήρησης και πρόγνωσης βελτιώνονται καθημερινά, αλλά δυστυχώς μόνο μέρος αυτής της εξέλιξης βρίσκει ανταπόκριση στην καλύτερη προετοιμασία των Αρχών πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ενός δυνητικά επικίνδυνου καιρικού φαινομένου.
Επομένως, τονίζεται για μία ακόμα φορά η ανάγκη λειτουργίας πυκνών μετρητικών δικτύων και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για την εκδήλωση έντονων καιρικών φαινομένων. Τα συστήματα αυτά πρέπει α) να είναι αξιόπιστα μεν, αλλά σχετικά χαμηλού κόστους, ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους και β) να σχεδιαστούν με τέτοιο τρόπο, ώστε, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, η πληροφόρηση να φθάνει εύκολα όχι μόνο στις Αρχές αλλά και στους πολίτες.
Οι πρόσφατες καταστροφές στη χώρα μας από κακοκαιρίες όπως η Θάλεια, ο Ιανός και η Μήδεια υπενθυμίζουν ότι οφείλουμε στην κοινωνία και στους πολίτες καλύτερη προετοιμασία και ενημέρωση για τα έντονα καιρικά φαινόμενα.
— Το καλοκαίρι έχει μπει και ο φόβος για τις πυρκαγιές παραμένει. Πείτε μας λίγα λόγια για το μοντέλο πρόβλεψης του μετώπου πυρκαγιών που έχετε αναπτύξει. Με ποιους τρόπος μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις πυρκαγιές;
Ο κίνδυνος από τις δασικές πυρκαγιές είναι υπαρκτός κάθε καλοκαίρι στη Μεσόγειο και στη χώρα μας. Βρισκόμαστε στα μέσα της αντιπυρικής περιόδου του 2021 και ήδη έχουμε μια αύξηση 300% στις καμένες εκτάσεις στη χώρα μας συγκριτικά με τον μέσο όρο των τελευταίων δεκαπέντε ετών, αύξηση η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη μεγάλη πυρκαγιά στον Σχίνο Κορινθίας τον Μάιο του 2021.
Η επιχειρησιακή μονάδα ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου έχει αναπτύξει εδώ και τρία χρόνια μια σειρά προηγμένων εργαλείων και ολοκληρωμένων υπηρεσιών για την προειδοποίηση κινδύνου και την πρόγνωση εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών σε ένα σύστημα έγκαιρης και έγκυρης προειδοποίησης. Το σύστημα περιλαμβάνει: πρόγνωση επικινδυνότητας δασικών πυρκαγιών, πλατφόρμα δορυφορικού εντοπισμού και παρακολούθησης εστιών πυρκαγιάς, καθώς και εξειδικευμένο σύστημα πρόγνωσης της εξάπλωσης του μετώπου πυρκαγιάς, το ΙΡΙΣ.
Το ΙΡΙΣ είναι ένα προγνωστικό σύστημα το οποίο λαμβάνει υπόψη του τις λεπτομερείς μετεωρολογικές συνθήκες της περιοχής της πυρκαγιάς καθώς και την τοπογραφία και τη διαθέσιμη καύσιμη ύλη. Είναι από τα ελάχιστα ανάλογα συστήματα που λειτουργούν επιχειρησιακά όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε συνεργασία με το Πυροσβεστικό Σώμα, τα τρία τελευταία χρόνια το σύστημα αυτό έχει ενεργοποιηθεί σε μεγάλες δασικές πυρκαγιές και έχει καταδείξει την επιχειρησιακή του χρησιμότητα. Η συμβολή του Πυροσβεστικού Σώματος είναι απαραίτητη για την ενεργοποίηση του συστήματος με τη γνωστοποίηση της χρονικής στιγμής και του σημείου έναρξης της πυρκαγιάς.
Επομένως, πιστεύουμε ότι η μετάβαση στη συστηματική ενεργοποίηση του ΙΡΙΣ και η ενσωμάτωσή του στις πάγιες διαδικασίες από το Πυροσβεστικό Σώμα θα συμβάλει στη βελτίωση του έργου του και κατ’ επέκταση στη βελτίωση των υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας της χώρας μας.
