ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ότι πραγματοποιούνται καθημερινά περίπου 6,4 εκατομμύρια «κάθετες μετακινήσεις» με ασανσέρ. Παρ’ όλα αυτά, από τους 750 χιλιάδες ανελκυστήρες οι οποίοι υπολογίζεται ότι λειτουργούν στη χώρα, περίπου 350 χιλιάδες είναι άγνωστοι στην πολιτεία και μόνο το 15% είναι πλήρως πιστοποιημένοι.
Ο σχετικός νόμος για την πιστοποίηση των ανελκυστήρων παίρνει διαδοχικές παρατάσεις, πάνω από μία δεκαπενταετία τώρα, ενώ ανενεργό παραμένει και το ηλεκτρονικό μητρώο ανελκυστήρων που θεσμοθετήθηκε το 2020, το οποίο θα μπορούσε να δώσει ενιαία και σαφή πληροφόρηση.
Το θέμα της ασφάλειας των ανελκυστήρων επανήλθε στην επικαιρότητα μετά το πρόσφατο ατύχημα στο νοσοκομείο Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Ερυθρός Σταυρός, στο οποίο τραυματίστηκαν τέσσερις άνθρωποι. Εν συνεχεία, υπήρξε και δεύτερο συμβάν, αυτήν τη φορά στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», χωρίς τραυματισμό, το οποίο, σύμφωνα με τον Πάνο Παπανικολάου, νευροχειρουργό και γενικό γραμματέα της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ), η διοίκηση του νοσοκομείου αρχικά «επιχείρησε να συγκαλύψει και να αποσιωπήσει». Για την περίπτωση του Κοργιαλένειου έχει διαταχθεί ΕΔΕ, ενώ αναμένεται πόρισμα από την τετραμελή επιτροπή που προβλέπει ο νόμος, η οποία, όπως μάθαμε, συνεδρίασε και πάλι την περασμένη Τετάρτη, χωρίς όμως να έχει ολοκληρώσει την έκθεση πορίσματος, καθώς ακόμη αξιολογεί τα ευρήματα.
Η ασφάλεια των ανελκυστήρων διέπεται από ένα περίπλοκο νομικό πλαίσιο στο οποίο έχει ενσωματωθεί μια σειρά ευρωπαϊκών οδηγιών και κατά το οποίο η συντήρηση και η πιστοποίηση ενός ανελκυστήρα είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Για το Παίδων «Αγία Σοφία» διαπιστώθηκε «δυσλειτουργία στην πλακέτα ελέγχου ταχύτητας ανοίγματος της θύρας», σύμφωνα με την ανακοίνωση του νοσοκομείου, κατά την οποία ο ανελκυστήρας «έκανε μια πολύ απότομη βουτιά από τον έβδομο όροφο και σταμάτησε μεταξύ δευτέρου και τρίτου», όπως λέει στη LiFO o Π. Παπανικολάου. H ειδικευόμενη γιατρός που επέβαινε σ’ αυτόν «ευτυχώς δεν τραυματίστηκε σοβαρά, καθώς η πόρτα άνοιξε και κατάφερε και βγήκε μόνη της».
νευροχειρούργος και γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ)
Ο Άδωνις Γεωργιάδης, υπουργός Υγείας, ανέφερε για το ατύχημα στον Ερυθρό Σταυρό ότι ο ανελκυστήρας τηρούσε όλους τους κανόνες ασφαλείας και ότι οι τελευταίες δύο συντηρήσεις είχαν πραγματοποιηθεί μέσα στον Δεκέμβριο. Πράγματι, ο νόμος για τους ανελκυστήρες των δημοσίων κτιρίων προβλέπει να γίνονται δύο συντηρήσεις τον μήνα.
Οι αντίστοιχες συντηρήσεις είχαν γίνει από την εταιρεία που είχε αναλάβει τη σχετική εργολαβία και στο Παίδων «Αγία Σοφία», όπως ανακοίνωσε η διοίκηση του νοσοκομείου. Μάλιστα, αναφέρθηκε πως για τον συγκεκριμένο ανελκυστήρα που έκανε τη βουτιά στο Παίδων «έχει εκδοθεί και βρίσκεται εν ισχύ Πιστοποιητικό Περιοδικού Ελέγχου από διαπιστευμένο φορέα, και κατά ακολουθία έγινε η καταχώρηση του ανελκυστήρα στο Μητρώο Καταχώρησης του Δήμου Αθηναίων με αριθμό 10849, έως τις 30.04.2025».
Οι άγνωστοι ανελκυστήρες και οι πιστοποιήσεις που δεν γίνονται
Τι σημαίνει όμως το πιστοποιητικό περιοδικού ελέγχου και η καταχώρηση στον δήμο; Η ασφάλεια των ανελκυστήρων διέπεται από ένα περίπλοκο νομικό πλαίσιο στο οποίο έχει ενσωματωθεί μια σειρά ευρωπαϊκών οδηγιών και κατά το οποίο η συντήρηση και η πιστοποίηση ενός ανελκυστήρα είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Οι δύο αυτές πτυχές της ασφαλούς λειτουργίας που προβλέπει η νομοθεσία αφορούν, βέβαια, τόσο τα ασανσέρ των ιδιωτικών όσον και εκείνα των δημοσίων κτιρίων, με κάποιες διαφοροποιήσεις στην περιοδικότητα των ελέγχων και της συντήρησης.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, ούτως ώστε να γίνει αντιληπτό το τοπίο γύρω από το ζήτημα αλλά και οι «τρύπες» ασφαλείας, όπου αυτές υπάρχουν: «Στην Ελλάδα υπολογίζουμε ότι υπάρχουν περίπου 750 χιλιάδες ανελκυστήρες. Περίπου 300 με 350 χιλιάδες είναι άγνωστοι στην πολιτεία και το κράτος, και δεν ξέρουμε πόσοι συντηρούνται, πόσοι είναι πιστοποιημένοι, πόσοι είναι ακινητοποιημένοι και πόσοι είναι στη διαδικασία της πιστοποίησης. Εφόσον δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή, τα νούμερα αυτά είναι κατά προσέγγιση, βάσει των δικών μας υπολογισμών», λέει στη LiFO o Γιώργος Βλασόπουλος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Βιοτεχνών, Εγκαταστατών, Συντηρητών Ανελκυστήρων.
πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Βιοτεχνών, Εγκαταστατών, Συντηρητών Ανελκυστήρων
«Το μεγάλο ερώτημα», όπως μας λέει εμφατικά, είναι «γιατί, ενώ από το 2020 έχει ψηφιστεί το ηλεκτρονικό μητρώο καταχώρησης ανελκυστήρων, δεν λειτουργεί. Τελευταία πληροφορήθηκα ότι δεν λειτουργεί λόγω έλλειψης χρημάτων. Δεν μπορεί για τα αυτοκίνητα, για παράδειγμα, να γνωρίζουμε πόσα δεν έχουν περάσει ΚΤΕΟ, πόσα είναι ανασφάλιστα, πόσα κυκλοφορούν στο σύνολο, και να μην υπάρχει αντίστοιχο μητρώο για τους ανελκυστήρες, όταν εκτελούνται κάθε μέρα μ’ αυτό το κάθετο μέσο μεταφοράς 6,5 εκατομμύρια μετακινήσεις», λέει.
Όπως μας εξηγεί, βάσει της νομοθεσίας, για όλους τους εγκατεστημένους ανελκυστήρες η συντήρηση είναι υποχρεωτική και περιοδική. Δηλαδή, η συντήρηση των ανελκυστήρων σε δημόσιους χώρους, όπως είναι τα νοσοκομεία, αλλά και στα ξενοδοχεία άνω των 200 κλινών, θα πρέπει να γίνεται δύο φορές τον μήνα, ενώ αντίστοιχα στις πολυκατοικίες, στους επαγγελματικούς χώρους και στα ξενοδοχεία έως 200 κλινών κάθε 45 μέρες.
Η πιστοποίηση όμως των υφιστάμενων ανελκυστήρων, κατά την οποία ελέγχονται εξονυχιστικά τα συστήματα ασφαλείας τους, από το 2008 και μετά παίρνει διαδοχικές ετήσιες παρατάσεις. Κάποτε τη δουλειά αυτή την έκαναν οι νομαρχίες, αλλά εδώ και πολλά χρόνια οι πιστοποιήσεις τόσο της πρώτης εγκατάστασης όσο και των εν λειτουργία ανελκυστήρων (υφιστάμενοι, όπως προσδιορίζονται στη νομοθεσία) διενεργούνται από διαπιστευμένους φορείς πιστοποίησης. Ιδιωτικές εταιρείες δηλαδή, οι οποίες έχουν λάβει τη σχετική άδεια από το υπουργείο Ανάπτυξης και ελέγχονται από τον Εθνικό Οργανισμό Διαπίστευσης της Ελλάδας, ο οποίος αξιολογεί την τεχνική επάρκεια και την ανεξαρτησία τους.
Ο Σπυρίδων Λιάκος είναι μηχανολόγος μηχανικός και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της HellasCert-Ελληνική Ένωση των Διαπιστευμένων Φορέων Επιθεώρησης και Πιστοποίησης, που είναι η θεσμική εκπροσώπηση των εταιρειών αυτών. Μας εξηγεί σε τι ακριβώς συνίσταται η πιστοποίηση ενός ανελκυστήρα: «Η πιστοποίηση και η συντήρηση είναι δύο διαφορετικά και πλήρως διακριτά πράγματα, τα οποία δεν πρέπει και δεν επιτρέπεται να συγχέονται. Οι διαπιστευμένοι φορείς, όπως τα μέλη της HellasCert, που δραστηριοποιούμαστε στον έλεγχο των ανελκυστήρων, παρέχουμε τις υπηρεσίες μας όπως απαιτείται από τη διαπίστευση, τη νομοθεσία και τις τεχνικές προδιαγραφές, με τον καλύτερο τρόπο, υλοποιώντας ένα πολύ βαρύ πρωτόκολλο που περιλαμβάνει έλεγχο έως 150 κριτηρίων».
Διευκρινίζει ότι στην πιστοποίηση ελέγχονται όλα τα στοιχεία και τα συστήματα ασφαλείας που απαιτείται να υπάρχουν και να λειτουργούν σωστά, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει όταν πηγαίνουμε τα αυτοκίνητα στα ΚΤΕΟ: «Στις επιθεωρήσεις ανελκυστήρων ελέγχονται to the point τα πάντα: από την πόρτα στο μηχανοστάσιο μέχρι τον κινητήρα, τα συρματόσχοινα, οι ασφαλιστικές βαλβίδες, ο πίνακας, τα ηλεκτρολογικά κυκλώματα, οι πόρτες θαλάμου, οι κινήσεις εντός ορόφων, μετράμε ταχύτητες ανόδου - καθόδου, τάσεις - γειώσεις ρεύματος, τερματικά διαδρομών, πιέσεις κυκλωμάτων λειτουργίας, αντίβαρα, φρένα, αποσβεστήρες, συγκολλήσεις, κοχλίες και τόσα άλλα. Τα πάντα όλα. Διατυπώνουμε επαγγελματική κρίση για ένα σύνολο κρίσιμων στοιχείων ελέγχου έως 150 σημείων. Ελέγχονται τα πάντα».
μηχανολόγος μηχανικός και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της HellasCert-Ελληνική Ένωση των Διαπιστευμένων Φορέων Επιθεώρησης και Πιστοποίησης
Εξηγεί ακόμη ότι «ο επιτόπιος έλεγχος σε ανελκυστήρα διενεργείται από έμπειρους μηχανικούς, που έχουν εγκριθεί από τον εκάστοτε φορέα πιστοποίησης και που αξιολογούνται περιοδικά μέσω των ετήσιων ελέγχων του φορέα από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) ως ειδικοί επιθεωρητές ανελκυστήρων, οι οποίοι έχουν πλήρη γνώση των κατά περίπτωση εγκεκριμένων διαδικασιών του φορέα από το ΕΣΥΔ και των απαιτήσεων των εμπλεκόμενων ειδικών τεχνικών προτύπων για ανελκυστήρες. Κατά την επιθεώρηση ανελκυστήρων χρησιμοποιούνται διακριβωμένα όργανα αξίας χιλιάδων ευρώ και, όπως προανέφερα, ελέγχονται ένα προς ένα μέσω συγκεκριμένου checklist ακόμη και 150 σημεία σχετικά με την ασφαλή χρήση του ανελκυστήρα».
Εφόσον ένας ανελκυστήρας πιστοποιηθεί, στη συνέχεια θα πρέπει να καταχωρηθεί στο Μητρώο Ανελκυστήρων του δήμου στον οποίο βρίσκεται το κτίριο. Σήμερα, όμως, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν χιλιάδες ανελκυστήρες που λειτουργούν αλλά δεν είναι καταχωρημένοι, καθώς προφανώς δεν έχουν πιστοποιηθεί, γι’ αυτό και θεωρείται κατά τη νομοθεσία ότι η χρήση τους δεν είναι νόμιμη.
Στη συνέχεια, πέρα από τη συντήρηση, η οποία πρέπει να γίνεται στα χρονικά διαστήματα που προαναφέρθηκαν, η ασφάλεια της λειτουργίας τους πρέπει να επανεξετάζεται από τους πιστοποιημένους επιθεωρητές με περιοδικούς ελέγχους και να εκδίδεται πιστοποιητικό περιοδικού ελέγχου. Για όλα τα δημόσια κτίρια, όπως είναι, για παράδειγμα, τα νοσοκομεία, ο περιοδικός έλεγχος στους ανελκυστήρες είναι ετήσιος. Στα κτίρια με επαγγελματική χρήση είναι από 3 έως 4 έτη, ανάλογα με τον αριθμό στάσεων του ανελκυστήρα, και στα κτίρια κατοικίας (πολυκατοικίες) από 5 έως 6 έτη, επίσης ανάλογα με τον αριθμό στάσεων του ανελκυστήρα.
«Συμβάσεις συντήρησης και πιστοποίησης με απευθείας αναθέσεις ή μειοδοτικούς διαγωνισμούς»
Στην ανακοίνωση που εξέδωσε ο Ερυθρός Σταυρός για το ατύχημα που συνέβη στον ανελκυστήρα του νοσοκομείου αναφέρει πως, εκτός από τις δύο προβλεπόμενες συντηρήσεις που έγιναν, «η σύμβαση συντήρησης των ανελκυστήρων είναι σε ισχύ», χωρίς να διευκρινίζει αν υπάρχει και εν ισχύ πιστοποιητικό περιοδικού ελέγχου.
Ωστόσο, οι εκπρόσωποι των αρμόδιων οργάνων που έχουν την ευθύνη της συντήρησης και της πιστοποίησης, ειδικά στα κτίρια του Δημοσίου, εντοπίζουν το πρόβλημα αλλού: «Δεν είναι ότι δεν γίνονται συντηρήσεις. Συνάπτονται όμως συμβάσεις μέσα από μειοδοτικούς διαγωνισμούς», λέει ο Γ. Βλασόπουλος. Στους μειοδοτικούς διαγωνισμούς προκρίνεται αυτός που δίνει την καλύτερη οικονομική προσφορά.
Υποστηρίζει λοιπόν ότι «εφόσον μια εταιρεία την ενδιαφέρει το κέρδος της, δεν θα κάνει μια σύμβαση που είναι ζημιογόνα. Άρα με κάποιον τρόπο πρέπει να εξισορροπήσει και να έχει ένα κέρδος. Υπάρχουν πολλές συμβάσεις συντήρησης στο Δημόσιο με κόστη 25, 20 και 15 ευρώ για δύο φορές τον μήνα συντήρηση. Εάν είναι δυνατόν. Οι εταιρείες λοιπόν, εξισορροπούν τη ζημιά από τις επισκευές κι από εκεί υπάρχει και το κέρδος». Τι κάνουν δηλαδή; «Φουσκώνουν το κονδύλι των επισκευών. Αυτό, όμως, δεν είναι υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Αυτό θεωρούμε ότι είναι ζημιά του Δημοσίου και θα μπορούσε κάλλιστα να γίνουν συμβάσεις με άλλο θεσμικό πλαίσιο, σύμφωνα με τον νόμο 3982/2011, άρθρο 11, που μιλάει για ποιότητα παρεχομένων υπηρεσιών».
Για το ίδιο ζήτημα και ο εκπρόσωπος της HellasCert μάς λέει ότι «συνήθης τακτική για την πιστοποίηση ανελκυστήρων από δημόσιους φορείς είναι η απευθείας ανάθεση ή η δημοσίευση διαγωνιστικής διαδικασίας, όπου οι φορείς καταθέτουν προσφορές και ο δημόσιος φορέας αποφασίζει την ανάθεση με κριτήριο τη χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή. Εσφαλμένα πολλές φορές οι δημόσιοι φορείς βγάζουν διαγωνισμό και ζητάνε μαζί συντήρηση και πιστοποίηση ανελκυστήρων». Ωστόσο, όπως σημειώνει, «θα πρέπει λόγω απαιτήσεων διαπίστευσης και επαγγελματικής ακεραιότητας να είναι πάντοτε ξεχωριστά ο διαγωνισμός για συντήρηση και ξεχωριστά ο διαγωνισμός για πιστοποίηση».
Μηχανικοί που δουλεύουν σε εταιρείες πιστοποιήσεων αναφέρουν στη LiFO ότι «αρκετά συχνά η προσφερόμενη τιμή για πιστοποίηση ανελκυστήρων στο Δημόσιο διαμορφώνεται στα 49 ευρώ ετησίως για τον κάθε ανελκυστήρα». Μ' αυτές τις τιμές, όπως λένε, «όταν η διοίκηση ενός νοσοκομείου ή ενός σχολείου παίρνει μία τέτοια προσφορά και ξέρει σε τι αντιστοιχεί αυτή η προσφορά, όσον αφορά την κρισιμότητα της ασφάλειας και της ποιότητας, δεν θα έπρεπε να αναρωτηθεί αν με 49 ευρώ έχει λάβει άραγε την υπηρεσία πιστοποίησης που θα έπρεπε;».
Για το ατύχημα στον Ερυθρό Σταυρό, χωρίς βέβαια να έχουν λάβει γνώση των στοιχείων, υποστηρίζουν ότι η πληροφορία που διαδόθηκε μέσω δημοσιευμάτων ότι έσπασαν τα συρματόσχοινα «δεν φαίνεται καθόλου πιστευτή. Από τη στιγμή που αποδεδειγμένα, όπως φαίνεται, πηγαίνει συντηρητής δύο φορές τον μήνα, θα το είχε εντοπίσει. Δεν μπορεί ένα συρματόσχοινο να είναι σε μια κατάσταση αποδεκτή και μετά από δέκα μέρες να σπάει. Οι συντελεστές ασφαλείας σε ένα συρματόσχοινο είναι πολύ υψηλοί».
Με αυτή την άποψη συμφωνεί και ο εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας των συντηρητών Γ. Βλασόπουλος, ο οποίος είναι και μέλος της τετραμελούς επιτροπής που διερευνά το ατύχημα: «Κυκλοφόρησε αυτή η φήμη, αλλά δεν είναι αληθής. Εξ αρχής είπα ότι τα τα συρματόσχοινα στον Ερυθρό είναι ακέραια, είναι καινούργια, δεν έχουν καμία καταπόνηση. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν κάποια ευρήματα τα οποία θα ερευνηθούν περαιτέρω για να δούμε τι ακριβώς συνέβη».
Η νέα παράταση για την πιστοποίηση των ανελκυστήρων
Στα τέλη του χρόνου εκδόθηκε μια νέα υπουργική απόφαση για εξάμηνη αυτήν τη φορά παράταση της διαδικασίας πιστοποίησης των ανελκυστήρων. Όπως αναφέρει στη LiFO o Στράτος Παραδιάς, δικηγόρος και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), η παράταση αυτή «ήταν αναγκαία, εξαιτίας της κακής οικονομικής κατάστασης των διαχειρίσεων των πολυκατοικιών». Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι «ουδέποτε υπήρξε οποιοδήποτε πρόγραμμα επιδότησης αυτής της διαδικασίας, δεν έχει επιτρέψει την αύξηση του βαθμού συμμόρφωσης στο μέτρο αυτό».
Υποστηρίζει ότι με την παράταση αυτή θα δοθεί ικανός χρόνος ώστε να ενεργοποιηθεί παράλληλα και το ηλεκτρονικό μητρώο ανελκυστήρων της χώρας, στο οποίο θα εγγράφονται όλοι οι ανελκυστήρες που εκσυγχρονίζονται, αντί να δηλώνονται στους δήμους, «κάτι που συνεπάγεται πρόσθετη γραφειοκρατία και για τους ενδιαφερόμενους αλλά και για τις υπηρεσίες των δήμων».
Το κόστος της πιστοποίησης, το οποίο μπορεί να ανέλθει ακόμη και σε αρκετές χιλιάδες ευρώ, δεν συνίσταται στην επιθεώρηση, την οποία θα διενεργήσει ο πιστοποιημένος επιθεωρητής, αλλά στο τι θα βγάλει ο έλεγχος, όσον αφορά την αναβάθμιση που θα χρειαστεί ο ανελκυστήρας στη συνέχεια. Πάντως, η ΠΟΜΙΔΑ επισημαίνει ότι επειδή «στη λειτουργία των ανελκυστήρων ο παράγοντας “ασφάλεια” έχει κεφαλαιώδη σημασία για τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα όλων όσοι τους χρησιμοποιούν καθημερινά», στο θέμα αυτό οι «εκπτώσεις» μπορεί να έχουν δραματικές συνέπειες.
Γι’ αυτό τον λόγο «η ΠΟΜΙΔΑ συνιστά σε όλους τους ιδιοκτήτες και διαχειριστές κτιρίων που διαθέτουν ανελκυστήρες και έχουν τη σχετική οικονομική δυνατότητα να μην επαναπαυθούν στη νέα προθεσμία, αλλά να δρομολογήσουν εγκαίρως τις διαδικασίες για τον έλεγχο και την εκτέλεση όλων των εργασιών και των διατάξεων ασφαλείας που είναι απαραίτητες για τη νόμιμη και ασφαλή λειτουργία των ανελκυστήρων των κτιρίων τους».
Το ζήτημα της ασφαλούς λειτουργίας των ανελκυστήρων είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Ειδικά στα δημόσια κτίρια. Όσον αφορά το τι ακριβώς συνέβη στον Ερυθρό Σταυρό με την πτώση του ασανσέρ, οι πληροφορίες λένε ότι υπάρχουν ευρήματα, αλλά το πόρισμα ακόμη θα αργήσει. Η τετραμελής επιτροπή θα ξαναπάει τις επόμενες μέρες για αυτοψία. Όσο για τους ιδιοκτήτες, θα φανεί αν είναι αρκετή η εξάμηνη προθεσμία που δόθηκε για να ξεκινήσει η συμμόρφωση, για την οποία, αν αρχίσουν και τρέχουν προθεσμίες που δεν θα τηρηθούν, θα ακολουθήσουν τσουχτερά πρόστιμα ύψους 1.500 ευρώ για τη μη έκδοση ή τη μη ανανέωση του πιστοποιητικού.
