Είναι (ξανά) ο λαϊκισμός το πρόβλημα;

Είναι (ξανά) ο λαϊκισμός το πρόβλημα; Facebook Twitter
Οι πρόχειρες υποσχέσεις, η απατηλή διαφήμιση, οι ευκολίες που σκεπάζονται με προγραμματική αοριστία, είναι συμπτώματα με πολλούς αποδέκτες. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ συναντάμε άρθρα και αναρτήσεις που μιλούν για έναν κίνδυνο λαϊκισμού στην Ελλάδα του 2024 και της πορείας προς τις ευρωεκλογές. Στέκονται κυρίως στο παράδειγμα των μεταλλάξεων στον ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη και στη δυναμική που ανιχνεύεται δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας, κυρίως στο κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου και στις επιρροές του.

Είναι όμως ο λαϊκισμός το πρόβλημα της χώρας; Προφανώς, η δημοσιογραφική και πολιτική χρήση του όρου δεν είναι υποχρεωμένη να ξέρει πως στην πολιτική θεωρία και στις διεθνείς συζητήσεις για τη δημοκρατία ο λαϊκισμός είναι σύνθετο και απαιτητικό πεδίο. Και ας υπάρχουν στη χώρα μας ερευνητές στο πανεπιστήμιο που μελετούν τους λαϊκισμούς εδώ και χρόνια. Κυκλοφορούν εξάλλου πολλές έρευνες και κείμενα που δεν είναι όλα τους «δυσνόητα» ή «θεωρητικούρες», όπως τα βαφτίζουν διάφοροι στην πολιτική και δημοσιογραφική αγορά όταν δεν κάνουν τον κόπο να ενημερωθούν στα στοιχειώδη.

Οι πρόχειρες υποσχέσεις, η απατηλή διαφήμιση, οι ευκολίες που σκεπάζονται με προγραμματική αοριστία, είναι συμπτώματα με πολλούς αποδέκτες. Αφορούν και «λαϊκιστές» και «αντι-λαϊκιστές», τμήματα της αριστεράς και της κεντροδεξιάς

Δεν ανήκω σε αυτούς που χρησιμοποιούν κάποια συγκεκριμένη θεωρία λαϊκισμού για την αποκρυπτογράφηση των δημόσιων προβλημάτων ή των πολιτικών ιδεών. Έχω όμως την αίσθηση πως η αυτόματη καταφυγή σε μια κουβέντα περί λαϊκισμού, κάθε φορά που έχουμε ανορθόδοξους παίκτες στην πολιτική σκηνή ή άνοδο της πόλωσης, δεν προσφέρει πολλά. Τι ονομάζουν, ας πούμε, λαϊκισμό πολλοί από τους σχολιαστές; Απαντούν, αν κρίνει κανείς από τα άρθρα τους: την πολιτική επένδυση στο συναίσθημα, ιδίως με αφορμή το δυστύχημα στα Τέμπη. Η αλήθεια είναι, όμως, πως δεν υπάρχει καμία στιγμή πολιτικής έντασης που να μη συντονίζεται με επώδυνα κοινωνικά συναισθήματα. Αν ανατρέξουμε στη δημόσια κριτική για τους χειρισμούς των Αρχών στην πυρκαγιά στο Μάτι, θα δούμε ότι συνοδευόταν από μεγάλο κύμα θυμού και συχνά ακραίων δημόσιων κατηγοριών. Σε εκείνο το κύμα μετείχαμε διαφορετικοί σχολιαστές με κριτική στάση για την τότε διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Το ότι στις δημοκρατίες –περισσότερο απ’ όσο σε αυταρχικά καθεστώτα– μετρούν τα δημόσια συναισθήματα και οι διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις προσπαθούν να συντονιστούν ή έστω να επικοινωνήσουν με αυτά δεν είναι κάτι παράξενο ούτε μεμπτό.

Ούτε συνιστά υποχρεωτικά δείγμα λαϊκισμού η ευαισθησία για τις τιμές βασικών αγαθών, ο θυμός για κάποιες μορφές ατιμωρησίας ισχυρών παικτών ή η απαίτηση για διαφάνεια σε αυθαίρετα συστήματα μεταξύ μυστικών υπηρεσιών και κυβερνητικών κέντρων. Αν, βέβαια, κάποιος ισχυριστεί ότι όλες οι τιμές μπορεί να υποχωρήσουν αυτόματα μετά από συνοπτικές πολιτικές εντολές, τότε δεν θα πούμε ότι είναι λαϊκιστής αλλά ότι δεν έχει ιδέα από τους μηχανισμούς λειτουργίας μιας καπιταλιστικής οικονομίας και των νομικών της εργαλείων. Αυτό όμως είναι μια άλλη υπόθεση.

Θα ήταν καλύτερα, τελικά, στη θέση του λαϊκισμού να δούμε τις πολλές και διαφορετικές εστίες πολιτικών και κοινωνικών δεινών. Θέματα που τα συσχετίζουν πολλοί με τον λαϊκισμό, όπως η συστηματική χρήση μιας μαύρης πολιτικής επικοινωνίας, η συναισθηματική «πορνογραφία» ή μια γενική και δραματοποιημένη ρητορική κατά των ελίτ, έχουν μεγαλύτερη σχέση με το στυλ δημοσιότητας σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες – με λογικές που ακμάζουν στα social media και στις πλατφόρμες. Ψάχνοντας να βρούμε αυθεντική δημαγωγία, θα ήταν προτιμότερο να πάμε στις καμπάνιες των μεγάλων εταιρειών (που καταφεύγουν πάντα σε πλήθος παραπλανητικών υποσχέσεων) ή στο γνωστό μοτίβο για «πιο αυστηρές ποινές» που σπεύδει να κολακεύσει το «δημόσιο αίσθημα». Με άλλα λόγια, σε όλο το μήκος και πλάτος των αγορών και της πολιτικής εξουσίας βλέπεις πρόχειρες υποσχέσεις, απατηλή διαφήμιση και ευκολίες που συσκοτίζουν την αναπόφευκτη μεροληψία των πολιτικών αποφάσεων (ότι δεν ωφελούν ούτε ενδυναμώνουν τους πάντες).

Οι πρόχειρες υποσχέσεις, η απατηλή διαφήμιση, οι ευκολίες που σκεπάζονται με προγραμματική αοριστία, είναι συμπτώματα με πολλούς αποδέκτες. Αφορούν και «λαϊκιστές» και «αντι-λαϊκιστές», τμήματα της αριστεράς και της κεντροδεξιάς, πρόσωπα που εντάσσονται σε διαφορετικά κόμματα. Μπορούμε, όμως, να πούμε ότι σε αυτήν τη συγκυρία τα περισσότερα δεινά προέρχονται απ’ όσους ονομάζουν σταθερότητα τις προοπτικές των κερδών και των προνομίων τους. Και το να έχει κανείς βάσιμες αντιρρήσεις γι’ αυτό είναι μάλλον δείγμα σύνεσης παρά απόδειξη ανορθολογισμού. Το κοινωνικό συναίσθημα που κατανοεί με τον τρόπο του ότι τα πράγματα είναι χειρότερα από τις επίσημες διαβεβαιώσεις για την κατάσταση μπορεί να είναι ένα ρεαλιστικά καίριο συναίσθημα. Επειδή, όπως ξέρουμε, η ανησυχία και τα ερωτήματα είναι ο φυσικός σύμμαχος των δημοκρατικών πνευμάτων. Και ίσως μόνο μέσα από την κριτική ανησυχία μπορεί κανείς να παραμερίσει και να απογυμνώσει τους λαοπλάνους και τους πονηρούς πολιτευτές κι αυτής της εποχής.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού

Οπτική Γωνία / Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού

Από τη στιγμή που άνθρωποι της ποπ δημοσιότητας αγορεύουν περί αξιών, οικογένειας, φυσιολογικής ζωής ή κοινωνικών προτύπων, δεν θα καταδικάζονται για την τυχόν ευλάβειά τους αλλά για τις δημόσιες αντιλήψεις τους και το δηλητηριώδες κοινωνικό τους μήνυμα.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευρωεκλογές 2024: Τι «αντισώματα» έχει ο ευρωπαϊκός Νότος στην Ακροδεξιά;

Guest Editors / Ευρωεκλογές 2024: Τι «αντισώματα» έχει ο ευρωπαϊκός Νότος στην Ακροδεξιά;

Δύο μήνες πριν ανοίξουν οι κάλπες των Ευρωεκλογών, στο σημερινό έβδομο σημείωμα του Παρατηρητηρίου για την Ακροδεξιά, το Σημείο διερευνά γιατί οι χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν αποτελούν πια εξαίρεση στην πανευρωπαϊκή τάση ενίσχυσης του δεξιού άκρου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ-ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

μαρκο ρούμπιο

Daily / Σταυροί στο μέτωπο 

Ο σταυρός στο μέτωπο του Αμερικανού ΥΠΕΞ, μεταξύ άλλων δυσοίωνων σκέψεων, έφερε στο μυαλό τον βανδαλισμό από Χριστιανούς των αρχαίων αγαλμάτων, συχνά με την χάραξη ενός σταυρού στη μορφή τους, όπως η κεφαλή της Αφροδίτης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οπτική Γωνία / Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οι καταιγιστικές εξελίξεις μετά την εκλογή Τραμπ και το αδιέξοδο στην Ουκρανία, οδηγούν πλέον σε έναν ιδιόμορφο ευρωπαϊσμό της θωράκισης, της στρατιωτικοποίησης και των αντίστοιχων τεράστιων επενδύσεων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Κοκέτα / Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Η ψυχολόγος στην παιδοψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου παίδων «Αγία Σοφία» και συνιδρύτρια της πρώτης σχολής σκύλων οδηγών στη χώρα μας μιλά στην Κοκέτα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Αμαλία Κωβαίου: «Κανείς δεν είναι άσxημος. Πάντα όμορφες είμαστε, και στα 80. Την αγάπη μου από τη Δονούσα, ώρα σας καλή»

Κοκέτα / Αμαλία Κωβαίου: «Κανείς δεν είναι άσxημος. Πάντα όμορφες είμαστε, και στα 80. Την αγάπη μου από τη Δονούσα, ώρα σας καλή»

Ακούγοντας τους πολύ μεγάλους: Ένα τηλεφώνημα στη γιαγιά της φίλης μου, στην Αμαλία Κωβαίου που μας στέλνει την αγάπη της από τη Δονούσα.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ
Βασιλίσσης Όλγας: Ένα σίριαλ που δεν λέει να τελειώσει

Ρεπορτάζ / Βασιλίσσης Όλγας: Ένα σίριαλ που δεν λέει να τελειώσει

Το επόμενο δίμηνο θα κλείσει ο κύκλος ενός έργου που ξεκίνησε να μελετάται πριν από 28 χρόνια. Πρόκειται για την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας που έχει γίνει σίριαλ με παλιά και νέα επεισόδια. Άραγε, ετοιμάζεται να παιχτεί το τελευταίο; Ή μήπως όχι; 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
STREAMING

Οπτική Γωνία / Πόσο εύκολο είναι να εντοπιστούν οι χρήστες παράνομου streaming στην Ελλάδα;

Ο χημικός μηχανικός και συγγραφέας του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη: Άνθρωπος - Φύση - Μηχανές» Αντώνης Μαυρόπουλος μιλά στη LiFO για τις δυσκολίες εφαρμογής του νέου νομοσχεδίου σε όσους παρακολουθούν παράνομα ταινίες και αγώνες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τέμπη: «Μία ιστορική συγκέντρωση χωρίς προηγούμενο»

Οπτική Γωνία / Τέμπη: «Μία ιστορική συγκέντρωση χωρίς προηγούμενο». Πόσες χιλιάδες διαδήλωσαν τελικά;

Μία ιστορική συγκέντρωση χωρίς προηγούμενο. Από ένα μεγαλειώδες κοινωνικό σώμα  χωρίς ταξικά, ηλικιακά, κομματικά χαρακτηριστικά, που απαιτεί Δικαιοσύνη και ασφαλείς μεταφορές.  
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τεμπη

Οπτική Γωνία / Γιατί κατεβαίνω σήμερα στη διαδήλωση

«Τη θέση μας τη διατυπώνουμε όχι για την υπερτιμημένη δημοφιλία αλλά για την υποτιμημένη εντελώς φωνή των ανθρώπων σαν εμένα που δεν ανήκουν κάποιο κόμμα και μπορούν να αναγνωρίζουν λάθη και σωστά, δεξιά, αριστερά και στο κέντρο του δημόσιου βίου και να συναισθάνονται όσα συμβαίνουν γύρω τους»
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ