Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα

Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα Facebook Twitter
Η ικανότητα σύνθεσης γίνεται σπάνιος πόρος. Ρητορικά παραμένει περιζήτητος, όταν όμως πάει κανείς να τον δοκιμάσει στη ζωντανή και ρευστή κοινωνία, κινδυνεύει να πνιγεί. Γιατί, εν τέλει, μπορεί το κρουαζιερόπλοιο να μην πρέπει να δέσει και να προσπεράσει.
0



ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ των ημερών: η άφιξη μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στη Βενετία συνοδεύτηκε από διαμαρτυρίες εναντίον της προσέγγισης των γιγάντιων πλοίων στην ιστορική πόλη. Την ίδια στιγμή, άλλα πανό –προφανώς, από διαφορετική μερίδα κατοίκων– καλωσόριζαν τα πλοία με ανακούφιση, μετά τους σκληρούς μήνες των πανδημικών απαγορεύσεων και της οικονομικής επιβράδυνσης.

Έχουμε εδώ μια εικόνα από το παρόν που γνέφει προς το μέλλον. Μέσα στην πανδημία μιλήσαμε πολύ για τις αντικρουόμενες προτεραιότητες, το πώς η μία αξία υπονόμευε την άλλη, για τη διαρκή ένταση μεταξύ υγειονομικών και οικονομικών στόχων. Κυρίως για το πώς μια βίωση της ελευθερίας (ως ατομικής επιλογής) συγκρούστηκε έντονα με τον συλλογικό αυτοπεριορισμό.

Φαίνεται, όμως, ότι αυτές οι τριβές θα γίνουν ο κανόνας όχι μόνο σε εμβληματικά και εντυπωσιακά παραδείγματα, όπως αυτό που ανοίγει το άρθρο, αλλά και σε χαμηλότερες κλίμακες. Δύσκολα συμβιβάσιμοι στόχοι θα εμφανίζονται με αξιώσεις, απαιτώντας από την εξουσία να πάρει θέση και ζητώντας τη συμπαράσταση της υπόλοιπης κοινωνίας.

Μέσα στην αριστερά πιστεύουν, φυσικά, πως μπορεί να βρουν έρεισμα στους υπέρμαχους του παραδοσιακού τοπίου ή στους εχθρούς των κρουαζιερόπλοιων και άλλων υπερκαπιταλιστικών εκδοχών αναψυχής. Από την άλλη, όμως, χάνουν κάθε επαφή με εκείνον τον κόσμο που το εισόδημα αλλά και οι τρόποι ζωής του δεν θέλουν το ήπιο, το απόκεντρο και το εναλλακτικό.

Στις σύγχρονες κοινωνίες, βέβαια, πάντα μιλούσαμε για συγκρούσεις γύρω από συμφέροντα, εικόνες ζωής και ιδιοτέλειες. Όμως για ένα μεγάλο διάστημα μεσολάβησαν σημαντικές δυνάμεις που υποχρέωναν ετερόκλητες ομάδες σε κοινούς τόπους. Στη δημόσια ρητορική αυτόν τον ρόλο έπαιξε η τελετουργική αναφορά στους «εργαζόμενους», κατηγορία αρκούντως θολή που μέσα της χωρούν πλήθος επαγγελματικών κατηγοριών και ειδικά καθεστώτα. Ή, μια και γίνεται λόγος αυτόν τον καιρό και με αφορμή τη μελέτη του Παναγή Παναγιωτόπουλου, στη γεφύρωση και την εξημέρωση των διαφορών βοήθησαν το ιδεώδες της μεσαίας τάξης και η επιθυμία πολλών να ανήκουν σε αυτήν.

Για δεκαετίες, μαζί με τον κατακερματισμό και τις διαιρέσεις (που ποτέ δεν σταματούν φυσικά) επιδρούσαν ισχυρές αντίρροπες τάσεις «ενοποίησης» της κοινωνίας, είτε ήταν η αναφορά στις επιτυχίες κάποιου εθνικισμού είτε ένα υποσχόμενο κοινωνικό και μορφωτικό ιδεώδες. Κυρίως, όμως, ήταν η ακαταγώνιστη δημόσια αίσθηση ότι το επίπεδο γενικά ανέβαινε, ότι κάθε γενιά βελτίωνε τους όρους ζωής της και ότι οι νέες επιθυμίες μπορούσαν να βρουν άμεση ικανοποίηση ή, έστω, να εκπληρωθούν σε σύντομο χρόνο.  

Αυτά, ωστόσο, αποτελούν ένα υλικό του παρελθόντος. Οι ομπρέλες όπου βρήκαν θαλπωρή περισσότερες ομάδες, αιτήματα και διεκδικήσεις έχουν δώσει τη θέση τους σε πιο γυμνές και σκληρές ταυτότητες. Και οι πολιτικές ελίτ πιστεύουν ακόμα πως, προσθέτοντας τη μία αξία πλάι στην άλλη, τοποθετώντας τα αιτήματα της μιας ομάδας πλάι στις απαιτήσεις της άλλης, ρυθμίζουν το πρόβλημα.

Στο παράδειγμα της Βενετίας λέγεται, ας πούμε, ότι υπάρχει τρόπος να συνυπάρξουν η ήπια διάσταση και ο υπερτουρισμός, η ησυχία και το εμπόριο, η πόλη-σύμβολο παγκόσμιο και το συμφέρον των κατοίκων της. Όμως μια τέτοια εξαγγελία, που τη γνωρίζουμε και από δικές μας εμπειρίες, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα χωρίς την οπισθοχώρηση του ενός μέρους. Κάποιος θα πρέπει να κάνει πίσω περισσότερο από τον άλλον, αυτό είναι το κοινό μυστικό όλων των αντιπαραθέσεων και των διαφωνιών στις σύνθετες κοινωνίες.

Από την άλλη, οι λεγόμενοι θετικοί στόχοι γίνονται μια σειρά από καλογραμμένες προτάσεις και bullet points σε κομματικές παρουσιάσεις. Υποτιμούν τα ρήγματα, ιδίως όταν αυτά είναι μικρά, τοπικά και δεν μπορούν να παρασύρουν τη συνολική ζωή μιας χώρας. Στην Ιταλία, πριν από δεκαετίες, γίνονταν φόνοι στο όνομα της πολιτικής αντίθεσης και του κοινωνικού ανταγωνισμού. Τώρα (και εδώ και καιρό άλλωστε) διαπιστώνεται απλώς ότι δεν μπορούν να συνεννοηθούν αυτοί που θέλουν να βοηθήσουν τους μετανάστες με εκείνους που δεν θέλουν άλλους μετανάστες, αυτοί που ζητούν την εγκατάλειψη του υπερτουρισμού κι εκείνοι που συντηρούνται προσκολλημένοι στο συγκεκριμένο μοντέλο. Όπως δεν μπορούν στα δικά μας μέτωπα να συνεννοηθούν οι εχθροί των ανεμογεννητριών με όσους τις αποδέχονται.

689
To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Σε αυτόν τον τύπο διαφωνίας οι μεν φτάνουν να απεχθάνονται τρόπους ζωής και μορφές δραστηριότητας συμπολιτών τους. Η δυσφορία έτσι παίρνει μια μορφή που δεν μπορεί να την επεξεργαστεί κανείς πολιτικά και να την κάνει κάτι προωθητικό για το σύνολο: αντιθέσεις «κουφές» και συγχρόνως άνθρωποι που δεν ακούνε ή που δεν θέλουν να αναγνωρίσουν καν τι μπορεί να λέει ο άλλος.

Αυτή η ασυνεννόητη διαίρεση είναι κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν οι βαριές μηχανές της πολιτικής. Μέσα στην αριστερά πιστεύουν, φυσικά, πως μπορεί να βρουν έρεισμα στους υπέρμαχους του παραδοσιακού τοπίου ή στους εχθρούς των κρουαζιερόπλοιων και άλλων υπερκαπιταλιστικών εκδοχών αναψυχής (για να έλθω στο αρχικό, ιταλικό μου παράδειγμα). Από την άλλη, όμως, χάνουν κάθε επαφή με εκείνον τον κόσμο που το εισόδημα αλλά και οι τρόποι ζωής του δεν θέλουν το ήπιο, το απόκεντρο και το εναλλακτικό. Η πολιτική τάξη γενικά επιχειρεί παντού να ισορροπήσει με λεκτικές κατασκευές ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον, στις παλαιότερες μορφές ζωής και στις καινούργιες ευαισθησίες.

Αυτό σημαίνει πως η ικανότητα σύνθεσης γίνεται σπάνιος πόρος. Ρητορικά παραμένει περιζήτητος, όταν όμως πάει κανείς να τον δοκιμάσει στη ζωντανή και ρευστή κοινωνία, κινδυνεύει να πνιγεί. Γιατί, εν τέλει, μπορεί το κρουαζιερόπλοιο να μην πρέπει να δέσει και να προσπεράσει. Ή, αντιθέτως, οι πόλεις και οι τόποι να συμφιλιωθούν πια με τον εαυτό τους ως αξιοθέατα για τις μάζες, αποχαιρετώντας διά παντός την ηρεμία τους. Σε ορισμένα από τα σύγχρονα ρήγματα ενδέχεται να μην έχουμε στη διάθεσή μας τον αγαπημένο μας τρίτο δρόμο ή μια εναλλακτική αμοιβαίας ικανοποίησης.

Όπως όμως και αν συμβεί στην πανδημική φάση, έχουν σημασία οι παραδοχές και μια ορισμένη διάθεση ειλικρίνειας. Φυσικά, όση ειλικρίνεια μπορεί να περάσει από τα πολλά φίλτρα και τις έντεχνες αποσιωπήσεις της πολιτικής γλώσσας. Ως γνωστόν, σε αυτήν τη ζωή κανένας δεν θέλει να απογοητεύει τον άλλον, λέγοντας πως αυτό «δεν γίνεται». Και πιο πολύ ακόμα στην πολιτική, όπου όλοι είμαστε παιδιά της ιδέας πως αρκεί η πολιτική βούληση. Αρκεί;  

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τα «μυστήρια» της Μήλου και το κρυφτούλι της τουριστικής υπερδόμησης στις Κυκλάδες

Ρεπορτάζ / Τα «μυστήρια» της Μήλου και το κρυφτούλι της τουριστικής υπερδόμησης στις Κυκλάδες

Μετά την κραυγαλέα υπόθεση ανέγερσης ξενοδοχείου στο Σαρακήνικο της Μήλου, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στην αναστολή έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών στις περιοχές του νησιού για τις οποίες προτείνονται ειδικά μέτρα προστασίας μέσα από τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
trump hitler

Οπτική Γωνία / Είναι ο Τραμπ ο Χίτλερ των ημερών μας;

Εκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνται αν όσα συμβαίνουν μετά την εκλογή του είναι πραγματικά ή πρόκειται για έναν κακό εφιάλτη. Όλα δείχνουν ότι έχουν πολλούς και βάσιμους λόγους γι’ αυτό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα από το νέο δόγμα Τραμπ;

Οπτική Γωνία / Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα από το νέο δόγμα Τραμπ;

Το μπρα ντε φερ ΗΠΑ – Ουκρανίας, η Ε.Ε. και οι ευρύτερες συνέπειες. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
μαρκο ρούμπιο

Daily / Σταυροί στο μέτωπο 

Ο σταυρός στο μέτωπο του Αμερικανού ΥΠΕΞ, μεταξύ άλλων δυσοίωνων σκέψεων, έφερε στο μυαλό τον βανδαλισμό από Χριστιανούς των αρχαίων αγαλμάτων, συχνά με την χάραξη ενός σταυρού στη μορφή τους, όπως η κεφαλή της Αφροδίτης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οπτική Γωνία / Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οι καταιγιστικές εξελίξεις μετά την εκλογή Τραμπ και το αδιέξοδο στην Ουκρανία, οδηγούν πλέον σε έναν ιδιόμορφο ευρωπαϊσμό της θωράκισης, της στρατιωτικοποίησης και των αντίστοιχων τεράστιων επενδύσεων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Κοκέτα / Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Η ψυχολόγος στην παιδοψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου παίδων «Αγία Σοφία» και συνιδρύτρια της πρώτης σχολής σκύλων οδηγών στη χώρα μας μιλά στην Κοκέτα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Αμαλία Κωβαίου: «Κανείς δεν είναι άσxημος. Πάντα όμορφες είμαστε, και στα 80. Την αγάπη μου από τη Δονούσα, ώρα σας καλή»

Κοκέτα / Αμαλία Κωβαίου: «Κανείς δεν είναι άσxημος. Πάντα όμορφες είμαστε, και στα 80. Την αγάπη μου από τη Δονούσα, ώρα σας καλή»

Ακούγοντας τους πολύ μεγάλους: Ένα τηλεφώνημα στη γιαγιά της φίλης μου, στην Αμαλία Κωβαίου που μας στέλνει την αγάπη της από τη Δονούσα.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ
Βασιλίσσης Όλγας: Ένα σίριαλ που δεν λέει να τελειώσει

Ρεπορτάζ / Βασιλίσσης Όλγας: Ένα σίριαλ που δεν λέει να τελειώσει

Το επόμενο δίμηνο θα κλείσει ο κύκλος ενός έργου που ξεκίνησε να μελετάται πριν από 28 χρόνια. Πρόκειται για την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας που έχει γίνει σίριαλ με παλιά και νέα επεισόδια. Άραγε, ετοιμάζεται να παιχτεί το τελευταίο; Ή μήπως όχι; 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ