Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια. Aπό τον Κωστή Παπαγιώργη

Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια. Aπό τον Κωστή Παπαγιώργη Facebook Twitter
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος.
0

ΑΚΡΙΒΟΥΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΕΛΑΒΕ η πνευματική κοινότητα της πόλης με το έμπα του χρόνου, και χρειάζεται καλή στάθμη για να τους εκτιμήσει. Μια νέα φωνή μολογάει την ιστορία της ψυχής της, κι αφού είναι «νέα», σαν τα σκυλιά κι εμείς –που γαβγίζουν όποιον δεν ξέρουν–, είμαστε έτοιμοι να την πάρουμε στο κοντό. Το Σύσσημον του Νίκου Παναγιωτόπουλου, λαθροδιάσημο και κομμάτι εκτός λογοτεχνικού νόμου εδώ και είκοσι χρόνια, επιτέλους πήρε την τελική μορφή του και πάτησε πόδι.


Όποιος δεν αντέχει τον κόσμο ένα γύρω, με τα χρόνια νιώθει τη γλώσσα του κομμένη και το νου του σε κατάσταση θυέλλης. Η ντόπια ανθρωπότητα, όσο μικρή κι αν είναι, στήνει γιορτές, δοξάζει τον εαυτό της καθώς κοιτάζεται στον καθρέφτη της στιγμής, θεωρεί νόμο το φρόνημά της και ενασμενίζεται για τα κατορθώματά της. Ο απότακτος δεν υπάρχει· ο υπεράριθμος μετράει τα βήματα μέσα στο κελί της ανωνυμίας του, και ένα μόνο δεν ανέχεται: να ζητήσει χάρη.


Λένε από παλιά ότι αν κάποιος τα βάλει με όλους πρέπει να είναι θύμα ή ποιητής. Η πλειοψηφία έχει εύκολο το συλλαλητήριο· έχει δίκιο μόνο και μόνο επειδή επιτυγχάνει απαρτίες, μετράει κεφάλια, κρατάει το νόμισμα έστω και αν δεν έχει ικανά δόντια για να το δαγκώσει. Σαράφηδες και σκάρτα σαραφιάτικα κλείνουν τον ορίζοντα, προσφέρουν μαλακό προσκέφαλο, κουβαλούν μεγάλη αρμάθα με κλειδιά για να φυλάξουν τα κολονάτα τους.

Όποια κι αν είναι η εκλεπτυσμένη μας ηλιθιότητα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικά μυστικά, με απόκρυφες αμαρτίες· το βάθος είναι πάντα η κοινότητα, οι μεταστάσεις της βασανισμένης ψυχής που φέρνει και παίρνει τις γενιές, που ανακλαδίζεται μέσα στην Ιστορία χωρίς φανερό μέτρο και ρυθμό.


Άρα όποιος κόψει νέο νόμισμα θα χάσει τον ύπνο του. Ο Παναγιωτόπουλος μάλλον δεν κοιμήθηκε ποτέ. Κι αν πήρε κανέναν υπνάκο μέσα στο εικοσάχρονο, ασφαλώς θα είχε το ένα μάτι ανοιχτό. Πως αλλιώς να εξηγήσουμε αυτή την αφηγηματική αγρυπνία ενός εγώ που δεν το χωράει ο τόπος, που δαγκώνει τη φλόγα του χρόνου σαν τον λύκο και δίνει την εντύπωση ότι σε κάθε σελίδα τού έρχεται ο ουρανός σφοντύλι; Το μπαϊράκι του βιβλίου κυματίζει αναπεπταμένο πάνω από τη δόλια πραγματικότητα:

Ομολογιέται κι έχω ακούσει
πως όποιος θέλει να πει
στο βασανιστή του την αλήθεια
πρέπει να ’χει τ’ άλογό του σελωμένο.

Να πω στο βασανιστή μου την αλήθεια
Με τέτοιο σελωμένο άλογο που έχω.
Να πάω σφαχτός.



Καλό το στοίχημα. Ούτε λόγος. Ένας κονδυλοφόρος καλής γενιάς που θέλει να είναι και καρδιογνώστης, το πρώτο που πρέπει να παραδεχτεί είναι ότι έχει διαπράξει έγκλημα. Πράγματι, «κάθε ζωή έχει ανάγκη το σκοτάδι».


Αυτό το εκτυφλωτικό σκότος 484 σελίδων, ήτοι η αδίδακτη τέχνη ενός ανθρώπου που έμαθε να αναμοχλεύει τα σωθικά του, μετουσιώνεται μαστορικά σε κοινό μάθημα και διαβάζεται νεράκι από το Α ώς το Ω. Όποια κι αν είναι η εκλεπτυσμένη μας ηλιθιότητα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικά μυστικά, με απόκρυφες αμαρτίες· το βάθος είναι πάντα η κοινότητα, οι μεταστάσεις της βασανισμένης ψυχής που φέρνει και παίρνει τις γενιές, που ανακλαδίζεται μέσα στην Ιστορία χωρίς φανερό μέτρο και ρυθμό.

Σύσσημον
Νίκος Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια, εκδ. Το Ροδακιό

Στα σκληρά τερτίπια της περιπλάνησης το Σύσσημον αριστεύει. Προφήτης και μάλλον υποφήτης, ο αφηγητής επιδεικνύει μια λελογισμένη σπατάλη δημιουργικής αυτοκαταστροφής. Θυμίζει πλάσμα που θέλει να απαλλαγεί από το δέρμα του – το πιο βαθύ πράγμα στον άνθρωπο. Ο χιτώνας του Νέσσου εν προκειμένω είναι όλα αυτά που θεωρούμε ζωή μας, προκοπή μας και ατομικό καθεστώς. Συναιρώντας το ελάχιστο με το μεγαλειώδες, την κλονισμένη σκέψη με την ακλόνητη, η αφήγηση κατηγορεί τους πραγματικούς ανθρώπους για αγέννητους, τους σεργιανάει στα «παιχνίδια» –έτσι έλεγαν παλιά τα βασανιστήρια– για να αναλάβει την ευθύνη της γενικής φθοράς. Τι σημαίνει η «γενεά της φθαρμένης σκάλας»; Ό,τι κι αν θέλει να δηλώσει, ανακουφιστικά σχεδόν ο καθένας αναγνωρίζει τον εαυτό του.


Μέσα σε αυτό το έπος της παρακμής που δεν ανέχεται χαριστική βολή και σέρνει κλωνάρια ριζιμιά, σοβεί και λάμπει ο μύθος του εγώ, ενός εγώ πάνοπλου και γι’ αυτό συναρπαστικά πτοημένου, που τελεί εν εξορία και θεωρεί τιμή του να το διακηρύσσει. Είτε τρέχει είτε πάει θεοσκούντουφλα, φέρει στο κούτελο τη σφραγίδα του ταμένου, έχει δικό του Θεό. Αν ήθελε να κολακεύσει το σημερινό φρόνημα, ο αφηγητής θα μπορούσε κάλλιστα να βουτήξει στο μηδέν και να παίξει πειστικά –όπως τόσοι και τόσοι– το δράμα του μικρού ήρωα με το μέγα τραύμα.



Αλλά το βιβλίο έχει άλλο εξάντα. Παίζοντας –πιθανώς εν ου παικτοίς, θα έλεγε η γαλαρία– η μέσα φωνή των κεφαλαίων γυρίζει ανάποδα το «προσωπείο της μανίας» της και αναμετράται με το άπειρο. Αυτή η μεταμόρφωση είναι βέβαιο ότι θα στρατολογήσει πολλούς «εχθρούς», καθότι «ο ψίθυρος της ολιγαρχίας της ερήμου» αποτάσσει όλα τα σημερινά δεδομένα. Η φθορά, όπως ξέρουμε από προσωπική πείρα, αρέσκεται στην αποτυχία· όποιος κόβει το κεφάλι του, αυτόματα φρονεί ότι έχει αποκεφαλίσει και τον κόσμο. Αλλά το Σύσσημον δεν αποφασίζει να κατοικήσει στην «εποχή των λυπημένων ανθρώπων». Κάθε μαράζι στήνει έναν κόσμο – πώς να τον θυσιάσει στο τίποτα; Απαιτώντας από τον αφηγητή να μας δώσει αυτό πού δεν έχει, ουσιαστικά δοξάζουμε ένα βιβλίο που, μέσα στην ανέχεια, έκανε το γύρο της ζωής – και μάλιστα με δεμένα μάτια.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Βιβλίο / «Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Μια επίκαιρη συζήτηση με την εγκληματολόγο Αναστασία Τσουκαλά για ένα πρόβλημα που θεωρεί «πρωτίστως αξιακό», με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου της το οποίο αφιερώνει «στα θύματα, που μάταια αναζήτησαν δικαιοσύνη».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Η διαμάχη ανάμεσα στην Τζόαν Ντίντιον και την Ιβ Μπάμπιτζ συνεχίζεται και μετά θάνατον σε μια «διπλή» βιογραφία

Βιβλίο / Τζόαν Ντίντιον vs. Iβ Μπάμπιτζ: Μια διαμάχη που συνεχίζεται και μετά θάνατον

Η Ντίντιον και η Μπάμπιτζ πέθαναν με διαφορά έξι ημερών τον Δεκέμβριο του 2021: «Θέλω να πιστεύω ότι η Τζόαν Ντίντιον έζησε μια επιπλέον εβδομάδα από κακία», είχε γράψει τότε μια δημοσιογράφος σε ένα tweet που έγινε viral.
THE LIFO TEAM
Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Βιβλίο / Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων από τον θάνατο του καλλιτέχνη κυκλοφορεί το βιβλίο «Γράφοντας τη ζωγραφική - Ημερολόγια 1960-1990» που αφηγείται τη δημιουργική αγωνία και τον σύντομο, πλην πλούσιο και ταραχώδη βίο του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Βιβλίο / «Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Το πολυβραβευμένο βιβλίο του Patrick Radden Keefe που έγινε μίνι σειρά στο Disney+, εκτός από τη συγκλονιστική ιστορία της Jean McConville που απήχθη και δολοφονήθηκε από τον IRA, φέρνει και ένα παράδειγμα έντασης γραφής και έρευνας που δεν το συναντούμε συχνά.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ
 Δημήτρης Χατζής  (Νίκος Γουλανδρής «491 δελτία για τον Δημήτρη Χατζή»)

Το πίσω ράφι / «Αν δεν γυρίσω, σα συγγραφέας είμαι χαμένος»: Ο Δημήτρης Χατζής μέσα από 491 δελτία

Στο βιβλίο του Νίκου Γουλανδρή, μέσα από έγγραφα, φωτογραφίες και επιστολές καταγράφεται ο κόσμος που θέλησε ν’ αλλάξει ο Χατζής, ως πολίτης, ως πεζογράφος, ως ιδεολόγος.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Βιβλίο / Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Μόλις μία εβδομάδα μετά τις αμερικανικές εκλογές, βιβλία δυστοπικού περιεχομένου και πολιτικής θεωρίας εκτοξεύτηκαν στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων πωλήσεων, αποδεικνύοντας ότι η ανάγνωση παραμένει το ένα και μοναδικό όπλο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ