Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ είναι μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα. Είναι αλήθεια ότι η πανδημία του κορωνοϊού είχε ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια ο καρκίνος να μη βρίσκεται στο προσκήνιο, αφού ο προσυμπτωματικός έλεγχος έχει μειωθεί σε μεγάλο ποσοστό. Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία παγκοσμίως κάθε χρόνο καταγράφονται 3,7 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις που αφορούν τον καρκίνο και περίπου 1,4 εκατομμύριο θάνατοι.
Το Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF) αποτελεί μια κορυφαία αρχή όσον αφορά την έρευνα και την πρόληψη του καρκίνου. Από το 1982 που δημιουργήθηκε παραμένει πρωτοπόρο στους τομείς της υγείας που σχετίζονται με τη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα και την πρόληψη του καρκίνου.
Η κυρία Γιώτα Μήτρου είναι η επικεφαλής Έρευνας και Καινοτομίας στο Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας του Καρκίνου (WCRF). Έχει γράψει πολυάριθμες εργασίες στον τομέα της διατροφής και του καρκίνου, ενώ έχει θητεύσει σε σημαντικές ερευνητικές θέσεις στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου στις ΗΠΑ και στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.
Πρόσφατα, ως WCRF, δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μιας πολύ σημαντικής μελέτης που εστιάζει στο πώς μπορεί η κατανάλωση αλκοόλ να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης περισσότερων μορφών καρκίνων.
Τη συναντώ διαδικτυακά, εγώ από το κέντρο της Αθήνας και η ίδια από το σπίτι της στο Λονδίνο, όπου ζει και εργάζεται. Πλέον, στην Ελλάδα έρχεται για διακοπές αλλά και για να επισκέπτεται τους γονείς της στην πόλη της Καλαμάτας. Μια περιπέτεια υγείας με καρκίνο όταν ήταν παιδί την οδήγησε στα επιστημονικά μονοπάτια και ειδικότερα στο να στραφεί στον τομέα της αντιμετώπισης της συγκεκριμένης ασθένειας. Όσο θυμάται τον εαυτό της πάντα την ενδιέφερε το πώς λειτουργεί ένας οργανισμός, ενώ σήμερα εξακολουθεί να πιστεύει ότι μερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών τύπων καρκίνου.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τα δεδομένα της έρευνας, τα εμβόλια, την πανδημία, το αλκοόλ, τον καρκίνο, την υγιεινή διατροφή, τους νέους αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για διάφορες μορφές καρκίνων. Ειδικότερα, η κατανάλωση οινοπνεύματος συνδέεται με τον καρκίνο στο κεφάλι και τον λαιμό, στο στόμα, τον λάρυγγα και τον φάρυγγα, τον οισοφάγο και τo έντερο, όπως εξάλλου και με τον καρκίνο των μαστών και του ήπατος.
— Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας;
Με βάση την τρέχουσα κατάσταση, η κορυφαία πρόκληση είναι να βρούμε τον τρόπο με τον οποίο θα εξέλθουμε από τις συνέπειες της πανδημίας, τι είναι αυτό που θα ακολουθήσει στη μετά τον κορωνοϊό εποχή, αλλά και πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές πανδημίες που πιθανόν θα συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Προς το παρόν, η σημαντικότερη πρόκληση για την παγκόσμια κατάσταση, όσον αφορά τον καρκίνο, θα προέλθει από τη διαταραχή που προκαλεί η πανδημία, η οποία, όπως έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε, έχει τεράστιο αντίκτυπο στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης καθώς και στις υπηρεσίες του καρκίνου, παγκοσμίως.
Επιπλέον, το αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής στην υγεία αναμένεται να συνεχίσει να γιγαντώνεται, χωρίς ταυτόχρονα να διακρίνουμε κάποια μορφή ταχύτατης αντίδρασης. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η κακή ποιότητα του αέρα και οι πυρκαγιές προκαλούν υψηλότερα ποσοστά αναπνευστικών και καρδιαγγειακών παθήσεων και θα αυξήσουν το βάρος των παγκόσμιων ασθενειών.
— Πώς αξιολογείτε το γεγονός ότι ένας ιός έβαλε σε παύση όλη την ανθρωπότητα; Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το αποτύπωμα της πανδημίας; Η επιστήμη κέρδισε το στοίχημα;
Αρχικά, ο ιός μάς έδειξε πόσο ευάλωτες είναι οι κοινωνίες σε κρίσεις που σχετίζονται με την υγεία. Επιπρόσθετα, έστρεψε περισσότερο την προσοχή μας στον τομέα της υγείας αλλά και στην επιστημονική κοινότητα. Και ευτυχώς, αυτό ήταν προς το καλύτερο. Είναι προφανές ότι η ανάπτυξη των εμβολίων για τον COVID-19 αποτελεί ένα τεράστιο επιστημονικό επίτευγμα. Τα εμβόλια έχουν δείξει ότι παρέχουν προστασία από την ασθένεια και, το πιο σημαντικό, από τη νοσηλεία καθώς και από άλλες σοβαρές επιπλοκές του COVID-19. Ωστόσο, θα χρειαστεί πολύς χρόνος προκειμένου τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε παγκόσμιο επίπεδο να ανακάμψουν από την πανδημία και να καλύψουν τις καθυστερήσεις στην υγειονομική περίθαλψη που προκάλεσε.
— Τι λέτε σε όσους διστάζουν να κάνουν το εμβόλιο; Και τι σας ανησυχεί περισσότερο;
Το εμβόλιο είναι η καλύτερη μορφή προστασίας που διαθέτουμε απέναντι στον ιό. Χωρίς το εμβόλιο είναι βέβαιο ότι θα δούμε περισσότερους ανθρώπους να αρρωσταίνουν σοβαρά, να διασωληνώνονται ή να καταλήγουν να ζουν με συμπτώματα μακράς διάρκειας, κάτι που θα έχει ευρύτερες συνέπειες στα άτομα που χρειάζονται επείγουσα ιατρική φροντίδα, όπως για παράδειγμα όσοι πάσχουν από καρκίνο. Συγχρόνως, η λήψη του εμβολίου θα σώσει ζωές – όχι μόνο από τον COVID-19 αλλά και από πολλές άλλες ασθένειες. Επομένως, είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να κάνουν το εμβόλιο καθώς και να τηρούν όλα τα άλλα μέτρα δημόσιας υγείας κατά του COVID-19.
— Πείτε μας λίγα λόγια για τα ευρήματα της έρευνάς σας.
Η μελέτη εξέτασε δεδομένα που προέκυψαν από την ανάλυση 860 επιμέρους ερευνών για τη σχέση τροφίμων και πρόσληψης θρεπτικών υλών με τον κίνδυνο εμφάνισης 11 μορφών καρκίνου. Τα ευρήματα δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για διάφορες μορφές καρκίνων. Ειδικότερα, η κατανάλωση οινοπνεύματος συνδέεται με τον καρκίνο στο κεφάλι και τον λαιμό, στο στόμα, τον λάρυγγα και τον φάρυγγα, τον οισοφάγο και τo έντερο, όπως εξάλλου και με τον καρκίνο των μαστών και του ήπατος. Σε γενικές γραμμές, όσο περισσότερα αλκοολούχα ποτά καταναλώνει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης ενός από τους σχετικούς καρκίνους.
— Αντιθέτως, η μελέτη επιβεβαίωσε ότι η κατανάλωση κάθε μέρα ενός φλιτζανιού καφέ μπορεί να δράσει προστατευτικά, περιορίζοντας τον κίνδυνο καρκίνου του ήπατος και του δερματικού βασικοκυτταρικού καρκινώματος.
Είναι σημαντικό ότι από τη μελέτη διαπιστώσαμε πως τα στοιχεία αυτά για το αλκοόλ είναι εξαιρετικά απίθανο να αλλάξουν στο μέλλον∙ ουσιαστικά στο μέλλον δεν θα χρειαστεί να διεξαχθούν παρόμοιες έρευνες. Επίσης, παρόλο που η μη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, για μέγιστο όφελος των αναγνωστών σας τους συνιστούμε να τηρούν όσο περισσότερο γίνεται τις συμβουλές που έχουμε στην ιστοσελίδα του WCRF, όπου και μπορούν να ενημερωθούν σχετικά.
— Όπως μας είπατε, το αλκοόλ αυξάνει τις πιθανότητες καρκινογένεσης. Γιατί συμβαίνει αυτό και τι θα λέγατε σε όσους δυσκολεύονται να μειώσουν την κατανάλωσή του;
Το αλκοόλ αυξάνει τις πιθανότητες καρκινογένεσης επειδή η αιθανόλη στο αλκοόλ μεταβολίζεται σε οξική αλδεΰδη, η οποία είναι καρκινογενής αιτία για τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα, αυξάνει τις συγκεντρώσεις ορμονών που συνδέονται με τον καρκίνο των μαστών.
Οπότε, όσον αφορά την πρόληψη του καρκίνου, είναι καλύτερο να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ. Στην πραγματικότητα, αυτό αποτελεί μία από τις συστάσεις μας για την πρόληψη του καρκίνου, η οποία περιλαμβάνει παράλληλα το να διατηρούμε ένα υγιές βάρος, να είμαστε σωματικά δραστήριοι και να απολαμβάνουμε μια διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά, φρούτα και όσπρια. Είναι λογικό πως δεν είναι πάντα εύκολο για τους ανθρώπους να μειώσουν δραστικά την κατανάλωση του αλκοόλ, γι’ αυτό προτρέπουμε να προσπαθήσουν, τουλάχιστον, να την ελαττώσουν όσον το δυνατόν περισσότερο. Επ’ αυτού παρέχουμε μερικές συμβουλές για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να το κάνουν, όπως:
Για παράδειγμα, αντικαταστήστε κάθε άλλο αλκοολούχο ποτό με ένα μη αλκοολούχο ποτό, όπως νερό ή ένα αναψυκτικό χαμηλών θερμίδων, ή επιλέξτε μικρότερο μέγεθος μερίδας. Επίσης, μην αποθηκεύετε αλκοόλ διότι όσο περισσότερο αγοράζετε και έχετε στο σπίτι τόσο πιο πιθανό είναι να πιείτε.
Επιπλέον, μπορείτε να αραιώστε τα αλκοολούχα ποτά με εναλλακτικά χαμηλών θερμίδων για να διαρκέσουν περισσότερο. Αντί λοιπόν για ένα μεγάλο ποτήρι κρασί, ρίξτε το μισό και γεμίστε το υπόλοιπο ποτήρι με σόδα ή λεμονάδα χωρίς ζάχαρη. Στο ίδιο πλαίσιο, μπορείτε να μην κρατάτε το ποτήρι σας ενώ πίνετε. Αντ’ αυτού, πιείτε μια γουλιά και αφήστε το ποτήρι μετά από κάθε γουλιά. Αυτό θα επιβραδύνει το ποτό σας και μπορεί να σημαίνει ότι πίνετε λιγότερο κατά το ίδιο χρονικό διάστημα από όσο συνήθως.
Τέλος, αναζητήστε εναλλακτικές λύσεις με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ ή χωρίς αλκοόλ. Υπάρχει ευρεία γκάμα διαθέσιμων επιλογών στις μέρες μας. Για παράδειγμα, ελαφριές και χωρίς αλκοόλ μπίρες, ακόμη και αφρώδη κρασιά που δεν εμπεριέχουν αλκοόλ. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε ακόμα να αισθάνεστε ότι πίνετε, αλλά θα είναι πιο υγιεινό για εσάς. Και μην ξεχνάμε ότι η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο τουλάχιστον έξι διαφορετικών τύπων καρκίνου.
— Επίσης, ποιες ενέργειες πρέπει να λάβουν οι αρμόδιοι φορείς;
Όπως είδατε, έχουμε παρουσιάσει ακλόνητα στοιχεία που συνδέουν την κατανάλωση αλκοόλ με τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Όπως σας είπα, αυτή η μελέτη επιβεβαιώνει ότι τυχόν άλλες παρόμοιες μελλοντικές έρευνες είναι εξαιρετικά απίθανο να αλλάξουν τα δεδομένα. Γνωρίζοντας λοιπόν όλα αυτά, πρέπει να δούμε τις κυβερνήσεις να δεσμεύονται για περισσότερες δράσεις όσον αφορά τη μείωση της έκθεσης και της πρόσληψης αλκοόλ.
Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο σήμερα ζουν σε ένα περιβάλλον όπου το αλκοόλ είναι άμεσα διαθέσιμο και προσιτό, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολη τη μείωση την πρόσληψής τους. Επομένως, αυτός είναι ο λόγος που απαιτείται κυβερνητική παρέμβαση για να διευκολύνουμε τα άτομα να το πράξουν. Η πρόληψη του καρκίνου, η υγιεινή διατροφή και οι σωματικά δραστήριοι πληθυσμοί πρέπει να αποτελούν βασική προτεραιότητα για όλες τις κυβερνήσεις.
— Στη μελέτη σας υποστηρίζετε ότι η κατανάλωση καφέ προστατεύει από τον καρκίνο του ήπατος. Θα θέλατε να μας το εξηγήσετε αυτό;
Από την έρευνά μας διαπιστώσαμε ότι η αυξημένη κατανάλωση καφέ σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ήπατος και βασικοκυτταρικού καρκινώματος του δέρματος. Ειδικότερα, είδαμε ότι ο κίνδυνος μειώνεται για κάθε φλιτζάνι καφέ που καταναλώθηκε.
Ο καφές είναι ένα από τα πιο συχνά καταναλώσιμα ποτά σε παγκόσμιο επίπεδο και θεωρείται ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα της κατανάλωσης καφέ μπορεί να οφείλονται στις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που προστατεύουν από ασθένειες όπως ο καρκίνος. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τους συγκεκριμένους μηχανισμούς που εμπλέκονται όπως η δόση, το είδος και η συχνότητα κατανάλωσης καφέ για τον κίνδυνο καρκίνου.
— Τι σας έχει διδάξει η έρευνά σας για τον καρκίνο; Είναι δυνατόν να θεραπευτεί στο εγγύς μέλλον;
Σίγουρα γνωρίζουμε πολλά περισσότερα σήμερα από ό,τι πριν δέκα χρόνια στον τομέα της έρευνας για τον καρκίνο. Μαθαίνουμε επίσης όλο και περισσότερο για τη σημασία της πρόληψης του καρκίνου, αλλά και για την έγκαιρη διάγνωση μέσω προγραμμάτων ελέγχου και ευαισθητοποίησης. Όταν ξεκίνησα το διδακτορικό μου το 1999, πολλοί αμφισβήτησαν τη σχέση μεταξύ διατροφής και καρκίνου και τα προγράμματα συνεδρίων δεν είχαν συνεδρίες για την παχυσαρκία και τον καρκίνο, ενώ τώρα έχουμε ισχυρές αποδείξεις ότι το σωματικό λίπος αυξάνει τον κίνδυνο τουλάχιστον 12 τύπων καρκίνου.
Είναι δύσκολο να πούμε αν θα μπορέσουμε να θεραπεύσουμε τον καρκίνο στο εγγύς μέλλον. Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό θέμα. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι καρκίνου με διαφορετική αιτιολογία και διαφορετική ανταπόκριση στη θεραπεία σε ατομικό επίπεδο. Νομίζω ότι το μέλλον της θεραπείας του καρκίνου βρίσκεται σε πιο προσαρμοσμένα θεραπευτικά σχήματα και εξατομικευμένη ιατρική για τα άτομα, σύμφωνα με τον υποτύπο του καρκίνου, το γενετικό υπόβαθρο και, επίσης, τη διατροφική και φυσική τους κατάσταση.
Από την άποψη της δημόσιας υγείας, ας μην ξεχνάμε ότι η θεραπεία του καρκίνου είναι πολύ δαπανηρή και μπορεί να μην είναι προσιτή, ειδικά σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Έτσι όταν γνωρίζουμε ότι το 40% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί, φαίνεται σκόπιμο να τεθεί η πρόληψη στην κορυφή της ατζέντας της έρευνας για τον καρκίνο στο μέλλον.
— Σε μια εποχή έντονου στρες, πώς μπορούμε να ξεκινήσουμε μια υγιεινή διατροφή;
Παραδοσιακά, η μεσογειακή διατροφή, η οποία έχει κάνει διάσημη την Ελλάδα, θεωρείται μία από τις πιο υγιεινές σε όλο τον κόσμο. Πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια, ψάρια και ακόρεστα λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο, με χαμηλή κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, έχει αποδειχθεί ότι προσφέρει πολλαπλά οφέλη για τη διατήρηση της υγείας ενός οργανισμού. Δυστυχώς, παρατηρούμε πολλούς ανθρώπους είτε στην Ελλάδα είτε σε άλλες χώρες της Μεσογείου να απομακρύνονται από την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή και να στρέφονται σε ανθυγιεινές δίαιτες, πλούσιες σε αλάτι, ζάχαρη, λιπαρά και τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας.
Θα ήθελα να ενθαρρύνω τους ανθρώπους να προσπαθούν να μαγειρεύουν σπιτικά, όποτε αυτό είναι δυνατόν, και να τρώνε πολλά φρέσκα φρούτα και λαχανικά που είναι διαθέσιμα στη χώρα μας. Γνωρίζουμε, όμως, ότι η έναρξη μιας υγιεινής διατροφής μπορεί να φαίνεται ως μια αποθαρρυντική εργασία, οπότε η WCRF έχει συγκεντρώσει μερικές συμβουλές για να ξεκινήσει ο καθένας μια αλλαγή στον τρόπο ζωής και στις διατροφικές συνήθειες. Κάνοντας μερικά απλά βήματα μπορεί να κάνεις τη διαφορά. Εάν είστε υπέρβαροι, η απώλεια έστω και μερικών κιλών θα επιφέρει θετική εξέλιξη στην υγεία σας.
Μια λύση είναι να αναδιαμορφώστε το πιάτο σας: νιώστε πιο χορτασμένοι με λιγότερες θερμίδες αντικαθιστώντας επεξεργασμένα τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας, όπως μπισκότα, κέικ, πατατάκια και φαστ φουντ, πίτσα, τσιπς και burger με δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά, όσπρια και φρούτα. Δώστε μεγαλύτερη προσοχή στα μεγέθη των μερίδων: Η υπερβολική ποσότητα σχεδόν κάθε τροφής μπορεί να σας προκαλέσει αύξηση βάρους. Έτσι τρώτε μόνο όταν πεινάτε και επιλέξτε μικρότερα μεγέθη μερίδας για να διευκολύνετε τον έλεγχο του πόσο τρώτε.
Κάτι ακόμη που μπορείτε να κάνετε είναι να διαβάζετε τις ετικέτες τροφίμων διότι περιλαμβάνουν πολλές χρήσιμες πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν να κάνετε πιο υγιεινές επιλογές. Με μια ματιά μπορείτε να δείτε εάν ένα τρόφιμο είναι υψηλό, μεσαίο ή χαμηλό σε λιπαρά κι αν έχει ζάχαρη ή αλάτι. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε τις ετικέτες τροφίμων για να συγκρίνετε το περιεχόμενο σε θερμίδες και να δείτε πόσες μερίδες είναι σε ένα πακέτο.
Φυσικά, να φροντίζετε ώστε να είστε σωματικά δραστήριοι: ο περιορισμός του χρόνου οθόνης (ο χρόνος που αφιερώνετε σε καθιστικές δραστηριότητες, όπως η τηλεόραση ή ο υπολογιστής) και η διατήρηση της δραστηριότητας μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος. Ουσιαστικά, πρέπει να είστε σωματικά δραστήριοι για τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα και να κάθεστε λιγότερο. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, διότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από τον καρκίνο, να βελτιώσει τη μακροπρόθεσμη υγεία σας και να σας κάνει να νιώσετε υπέροχα. Άλλωστε, η σωματική δραστηριότητα, όταν συνδυάζεται με μια υγιεινή διατροφή, μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το βάρος σας.
— Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε; Και τι ήταν αυτό που σας ώθησε στην ιατρική επιστήμη;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Καλαμάτα, αλλά έφυγα για την Αγγλία πριν ακόμη ενηλικιωθώ. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην το γνωρίζουν, αλλά όταν ήμουν παιδί είχα αντιμετωπίσει μια προσωπική εμπειρία καρκίνου, η οποία αποτέλεσε την αιτία που μου κίνησε το ενδιαφέρον να εργαστώ σε αυτόν τον τομέα. Πάντα με ενδιέφερε η επιστήμη και τα μαθηματικά, αλλά δεν σας κρύβω ότι η δυσάρεστη προσωπική μου εμπειρία ήταν που με ενέπνευσε πραγματικά να εργαστώ και να βοηθήσω στην καταπολέμηση του καρκίνου.
Έκτοτε, πήγα στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσω βιοχημεία και γενετική και ακολούθησα διδακτορικό στην επιδημιολογία στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ με την αείμνηστη καθηγήτρια Σίλα Μπίνγκαμ, κατανοώντας τον ρόλο της διατροφής και του καρκίνου. Μέσω του διδακτορικού μου είχα επίσης την ευκαιρία να εργαστώ στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου (NCI) στις ΗΠΑ με τον αξέχαστο Άρθουρ Σάτσκιν. Στο NCI μπόρεσα να εξετάσω διαφορετικές διατροφικές εκθέσεις σε σχέση με τον καρκίνο, χρησιμοποιώντας μεγάλες μελέτες πληθυσμού, και εξέτασα συγκεκριμένα τον ρόλο των διατροφικών προτύπων, συμπεριλαμβανομένης της μεσογειακής διατροφής, σε έναν πληθυσμό των ΗΠΑ σε σχέση με τη θνησιμότητα.
Και από τους δύο αυτούς μέντορες συνάντησα το WCRF. Για μένα, η εργασία στο WCRF ήταν το φυσικό επόμενο βήμα όπου θα μπορούσα να συνδυάσω τις ερευνητικές μου ικανότητες και να τις εφαρμόσω στις επιστημονικές επικοινωνίες και στη διαχείριση και διεύθυνση των ερευνητικών δραστηριοτήτων του οργανισμού. Έχω περάσει από διάφορες θέσεις τα τελευταία 13 χρόνια, γεγονός που με οδήγησε στον σημερινό μου ρόλο, ως διευθύντριας Έρευνας και Καινοτομίας.
— Είναι η Ελλάδα μια χώρα που προσφέρει ευκαιρίες; Πιστεύετε ότι αν είχατε μείνει εδώ η πορεία σας θα ήταν διαφορετική;
Αν είχα μείνει στην Ελλάδα, πιστεύω ότι θα είχα μια πιο γραμμική εξέλιξη στην καριέρα μου, αλλά ο συγκεκριμένος δρόμος που ακολούθησα με οδήγησε στον ακαδημαϊκό χώρο, στη διαχείριση έρευνας και την ενασχόληση με θέματα στρατηγικής μελετών.
Στην Ελλάδα ευτύχησα να γνωρίσω αξιόλογους επιστήμονες και καθηγητές. Ακόμη και η προσωπική μου περιπέτεια με τον καρκίνο είχε αίσιο τέλος εξαιτίας των εξαιρετικών γιατρών που με περιέθαλψαν. Από την άλλη πλευρά, η περιορισμένη χρηματοδότηση σε ερευνητικά πεδία αποτελεί ένα δύσκολο εμπόδιο που καλούνται να διαχειριστούν κι εύχομαι αυτή η κατάσταση στο μέλλον να αλλάξει.
— Έχετε ήδη διανύσει μια επιτυχημένη διαδρομή. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα συστατικά της επιτυχίας σήμερα και ποια συμβουλή θα δίνατε σε έναν νέο άνθρωπο;
Η διαρκής συμβουλή μου στους νέους ανθρώπους είναι να εργάζονται σκληρά και να παραμένουν φιλόδοξοι. Προσπαθήστε να δημιουργήσετε αλλά και να χρησιμοποιήσετε τις διασυνδέσεις που έχετε. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να οικοδομήσουν ένα ικανό δίκτυο ισότιμων συνομηλίκων και συναδέλφων από τους οποίους μπορούν να μάθουν πολλά, τόσο από τους ανώτερους όσο και από τους νεότερούς τους.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Πιστεύω ότι η καριέρα είναι πολύ σημαντική για τους ανθρώπους και ήταν καθοριστική και για μένα. Ωστόσο, είναι επίσης καθοριστικό να προσπαθούμε να επιτυγχάνουμε μια σωστή ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Ξέρετε, αυτό που μου έμαθε η πανδημία είναι η αξία του να έχεις ένα δίκτυο υποστήριξης καλών φίλων, αλλά και πόσο κεφαλαιώδες είναι να αφιερώνεις χρόνο στην οικογένειά σου. Και, τέλος, να μην ανησυχούμε για τα μικρά και ανούσια πράγματα.
