Ευρωπαϊκή street art, graffiti, τέχνη του δρόμου, ζωγραφική στους τοίχους με σπρέι, όπως και να το πεις ένα είναι σίγουρο, η τέχνη των graffiti εξαπλώνεται, εξελίσσεται και διαμορφώνει πόλεις, εγκαταλελειμμένα κτήρια, μιλάει, εκφράζει τη γνώμη της, διηγείται τη μοντέρνα ιστορία της πόλης αλλά και της χώρας της.
Κάποτε η τέχνη του δρόμου ήταν μια μορφή τέχνης του περιθωρίου, μια μυστική μορφή αστικής παραμόρφωσης, όπου μια ομάδα φίλων με συγκεκριμένο στυλ και συγκεκριμένα μουσικά ακούσματα συγκεντρωνόταν κυρίως βράδια και ζωγράφιζε τοίχους στην πόλη, παράνομα.
Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ.
Τα graffiti είναι ένα πραγματικά αναγνωρισμένο και συνεχώς εξελισσόμενο καλλιτεχνικό κίνημα, μια τέχνη που πολλές φορές όχι μόνο ομορφαίνει μια γειτονιά, έναν γκρίζο τοίχο, ένα παραμελημένο κτίριο αλλά σχεδόν πάντα έχει κάτι να πει και να διηγηθεί.
Τα graffiti είναι ένα πραγματικά αναγνωρισμένο και συνεχώς εξελισσόμενο καλλιτεχνικό κίνημα, μια τέχνη που πολλές φορές όχι μόνο ομορφαίνει μια γειτονιά, έναν γκρίζο τοίχο, ένα παραμελημένο κτίριο αλλά σχεδόν πάντα έχει κάτι να πει και να διηγηθεί.
Και είναι τέτοια η εξέλιξη που πλέον πολλοί street artists εκθέτουν τα έργα τους στα μεγαλύτερα μουσεία Σύγχρονης Τέχνης, ενώ όλο και περισσότεροι τουρίστες επιλέγουν να ταξιδέψουν σε πόλεις όχι μόνο για να δουν τα ιστορικά αξιοθέατα δεκαετιών αλλά και για να αναζητήσουν τα graffiti γνωστών και αναγνωρισμένων street artists όπως ο Αμερικανός Keith Haring, ο Γάλλος Blek le Rat, ο Ιταλός Blu και ο Βρετανός Banksy.
Όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, αναγνωρίζοντας πλέον την αξία και τη σημασία της street art, αποφασίζουν να την υιοθετήσουν και να τη χρηματοδοτήσουν με ειδικά urban projects, προσφέροντας την ευκαιρία σε νέους street artists να δημιουργήσουν.
Στόχος είναι μέσα από τα έργα τους να αναβαθμιστούν υποβαθμισμένοι αστικοί χώροι που θα χρωματίσουν την καθημερινότητα των κατοίκων αλλά και μακροπρόθεσμα θα τραβήξουν την προσοχή του τουρίστα και θα τον φέρουν ή, ακόμα καλύτερα, θα τον ξαναφέρουν στην πόλη.
Λονδίνο, Αγγλία
Αντικειμενικά το Λονδίνο είναι όμορφο, έχει μια γοητεία που ανεξάρτητα από τον μουντό καιρό που συναντά κανείς σχεδόν όλο τον χρόνο, σου τραβάει πάντα την προσοχή.
Και όμως, η πόλη αυτή έχει πολύ περισσότερο χρώμα από όσο πιστεύει κανείς.
Σε αυτό βοηθούν τα φοβερά graffiti που βρίσκονται σε διάφορα σημεία της. Τα περισσότερα και ίσως πιο ενδιαφέροντα graffiti βρίσκονται στην Brick Lane.
Εκεί, ανάμεσα στα μαγαζάκια και στους πάγκους με διάφορα vintage καλούδια, θα βρει κανείς τα stencils του Banksy ενώ λίγο πιο πέρα, στην Princeret Street στο Shoreditch, βρίσκονται τα graffiti του Χιλιανού Otto Schade με το χαρακτηριστικό πορτοκαλί χρώμα.
Αν είσαι από αυτούς που δεν χορταίνει εύκολα το μάτι τους, τότε συνέχισε και στη Hanbury Street.
Κάπου κοντά στο νούμερο 45, αν κοιτάξεις ψηλά, θα δεις ένα χαρακτηριστικό γκράφιτι του Βέλγου ROA, το πουλί γερανό, και δίπλα του, στο 43, έναν τοίχο που κάθε χρόνο αλλάζει θέμα και καλλιτέχνη.
Βερολίνο, Γερμανία
Τα Βερολίνο είναι με διαφορά η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των graffiti.
Και δεν αναφερόμαστε μόνο στο γνωστό τείχος 1.300 μέτρων στη Mühlenstrasse που φιλοξενεί πάνω του μερικά από τα πιο πολυφωτογραφημένα graffiti της East Side Gallery, αλλά και σε δρόμους και στενάκια σε ολόκληρη την πόλη.
Κάνε μια βόλτα στη φοιτητική συνοικία Kreuzberg με τα πολλά bar, στην οδό Mariannenstrasse θα βρεις τον αστροναύτη του Ash, ενώ στην Oppelner Strasse θα βρεις την τεράστια κίτρινη φιγούρα των δίδυμων αδερφών Os Gemeos από τη Βραζιλία.
Αν περπατήσεις τις Revaler, Dirschauer & Boxhagener Strasse θα βρεις stencils και paste-ups γνωστών Βερολινέζων καλλιτεχνών όπως οι Alias, Xooox, Mein Lieber Prost αλλά και του Βραζιλιάνου Francisco Silva, γνωστού και ως Nunca.
Κοπεγχάγη, Δανία
Η πρωτεύουσα της Δανίας είναι γνωστή για τη μικρή γοργόνα, τα χαρακτηριστικά κανάλια της, την όμορφη αρχιτεκτονική της και το καλό φαγητό.
Πέρα από αυτά, αν και με δειλά βήματα, έχει καταφέρει να έχει μια θέση ανάμεσα στις πόλεις με τα πιο ιδιαίτερα graffiti.
Και μπορεί να μην είναι σαν το Βερολίνο ή το Λονδίνο έχει όμως τη hipster γειτονιά Vesterbro με τα πολλά hostels, τα ωραία μικρά καφέ και τη Sønder boulevard κατά μήκος της οποίας θα βρεις μερικά από τα πιο ωραία graffiti της πόλης αλλά και τη μεγαλύτερη ποικιλία από μπίρες.
Ο καλά κρυμμένος graffiti-θησαυρός όμως βρίσκεται κάπου αλλού: στη freetown Christiania.
Η Christiania είναι μια αυτόνομη γειτονιά την οποία δημιούργησαν τη δεκαετία του '70 χίπις, καλλιτέχνες και τύποι που θεωρούσαν ότι δε μπορούν να ζουν με τους νόμους του κράτους.
Εκεί υπάρχουν μερικά από τα πιο τρελά graffiti που έχεις δει ποτέ, με δράκους, μαγικά δέντρα, ξωτικά και νεράιδες.
Το πιο εντυπωσιακό βέβαια θα το βρεις στην Prinsessegade 37 και να θυμάσαι πως πρέπει να είσαι πολύ διακριτικός με τις φωτογραφίες μέσα στην Christiania γιατί θεωρητικά απαγορεύονται.
Λισαβόνα, Πορτογαλία
Στη Λισαβόνα τα γκράφιτι είναι διάσπαρτα μεταξύ των προαστίων και του κέντρου ενώ κατά μήκος των απότομων δρόμων της ζωντανής συνοικίας Bairro Alto υπάρχει ένα υπαίθριο μουσείο αφιερωμένο στη street art.
Είναι το «Εφήμερο Μουσείο», όπου τα έργα εξελίσσονται και αλλάζουν συνεχώς καθώς οι καλλιτέχνες τα τροποποιούν κάθε λίγο και λιγάκι και τα αντικαθιστούν με άλλα.
Επίσης, στην ίδια περιοχή, στον δρόμο Rua do Machadinho 20 & Rua do Quelhas 13 υπάρχει ένα πειραματικό εργαστήριο αφιερωμένο στην τέχνη του δρόμου. Αποκαλείται «Gau – Galeria de Arte Urbana» (αστική γκαλερί τέχνης) και φιλοξενεί τα έργα πολλών τοπικών και διεθνών street artists που επισκέπτονται τη Λισαβόνα.
Ιστορικές τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του '90 θα βρει κανείς στην περιοχή Amoreiras, ενώ στην περιοχή Μουριαριά, τα τείχη και τα κτίρια καλύπτονται με παλιές εκτυπωμένες φωτογραφίες.
Αξίζει επίσης να επισκεφθείς το εγκαταλελειμμένο αρχοντικό της Avesida Fontes Pereira de Melo για να δεις μερικές από τις πιο γνωστές αστικές τοιχογραφίες της πόλης.
Σόφια, Βουλγαρία
Μπορεί να μην το περίμενες αλλά, ναι, η Σόφια στη Βουλγαρία κρύβει μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα graffiti στην Ευρώπη.
Η περιοχή γύρω από το Πανεπιστήμιο είναι η πιο καλλιτεχνική γειτονιά της πόλης, κάτι περίπου σαν τη δική μας γειτονιά του Ψυρρή αλλά όχι τόσο τουριστική.
Εκεί βρίσκονται συγκεντρωμένα τα πιο ψαγμένα μαγαζάκια καλλιτεχνών, pubs και bars, τα περισσότερα θέατρα της πόλης και φυσικά τα καλύτερα graffiti της περιοχής.
Ψάξε για την εκκλησία Sveti Sedmochislenitsi και τον δρόμο Tsar Shisman, δεν θα ξέρεις τι να πρωτοφωτογραφίσεις ενώ στην οδό Ivan Vazoz 11-13 θα δεις το χαρακτηριστικό graffiti που στολίζει ένα σπίτι-κατάστημα του συγκεκριμένου δρόμου.
Από το 2011 μέχρι σήμερα μια ΜΚΟ με το όνομα Transformers οργανώνει κάθε χρόνο ένα graffiti festival όπου νέοι street artists καλούνται να ζωγραφίσουν τα παλιά άσχημα κουτιά ηλεκτρικού ρεύματος που βρίσκονται στα πεζοδρόμια με έργα που κάθε χρόνο έχουν διαφορετική θεματική.
Την τελευταία χρονιά το φεστιβάλ έγινε στον δρόμο Rakovski, γνωστό και ως το Broadway της Σόφιας, επειδή εκεί βρίσκονται τα περισσότερα θέατρα.
Για τον λόγο αυτό, το έργο πήρε το όνομα «Theatre on the Street» και για 10 ημέρες μεταμόρφωσε 51 κουτιά σε τέχνη graffiti.
Ψάξ' τα και φωτογράφισέ τα, είναι καταπληκτικά.
Λιουμπλιάνα, Σλοβενία
Μπορεί η Λιουμπλιάνα να είναι η πιο μικρή ευρωπαϊκή πρωτεύουσα αλλά είναι πλούσια σε πολύχρωμα γκράφιτι και street artists.
Μερικά graffiti είναι απλώς συνηθισμένα αστεία γραπτά στον τοίχο ενώ άλλα είναι αληθινά έργα τέχνης που μάλλον πρέπει να κρεμαστούν στο σαλόνι μας.
Το ιδανικό μέρος για να βρεις και να εκτιμήσεις την σλοβένικη street art είναι η γειτονιά Metelkova mesto, έκτασης 12.500 τ.μ.
Εκεί που κάποτε ήταν μια εγκαταλελειμμένη στρατιωτική βάση, τώρα βρίσκεται μια αυτόνομη πόλη που λειτουργεί ως υπαίθρια έκθεση τέχνης με graffiti, φοβερά γλυπτά και installations, με κλαμπ και μπαρ που τα καλοκαίρια λειτουργούν και ως δημιουργικοί χώροι έκφρασης, με stencils & graffiti workshops.
Αν πάλι θέλεις να κινηθείς πιο κοντά στο κέντρο της πόλης, τότε ο δρόμος Trubarjeva cesta, αν τον περπατήσεις μέχρι το τέλος του, είναι μια καλή εναλλακτική για να βρεις μερικά ακόμη ενδιαφέροντα graffiti -κοντά στο νούμερο 66- ενώ στο νούμερο 72 θα βρεις μέσα στο πρώην εργοστάσιο ποδηλάτων ROG, πέρα από graffiti, urban events και φεστιβάλ.
