Είναι ένας από τους ελάχιστους Έλληνας που επισκέφθηκε ποτέ την Παγωμένη Ήπειρο και ο πρώτος που συμμετείχε σε αποστολή της NASA προς αναζήτηση μετεωριτών, μια «ειδικότητα» επίσης πολύ σπάνια στη χώρα μας. Τον περασμένο χειμώνα (καλοκαίρι στο Νότιο Ημισφαίριο) έφερε επιτυχώς σε πέρας τη δοκιμασία των δυόμιση μηνών διαβίωσης (24/11/17-10/2/18) στο πιο αφιλόξενο αλλά και πλέον μαγευτικό, καθώς λέει, μέρος του πλανήτη - υπόσχεται δε να επιστρέψει με την πρώτη ευκαιρία.
Δεν γινόταν βέβαια να φέρει μαζί του τον πρώτο μετεωρίτη που ο ίδιος ανακάλυψε στην Ανταρκτική, πέτυχε όμως να εκτεθεί τον Νοέμβριο στο Μουσείο Ηρακλειδών στο Θησείο ο μετεωρίτης Seres, ο μοναδικός που εντοπίστηκε ως τώρα στον ελλαδικό χώρο (1818) και που βρίσκεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης.
Άνθρωπος μεθοδικός, επίμονος, δυναμικός, μεταδοτικός και ταυτόχρονα ενθουσιώδης, παθιασμένος με τη γεωλογία αλλά και το διάστημα, οραματίζεται την ανάπτυξη της οργανωμένης μελέτης και της συστηματικής έρευνας για μετεωρίτες και στην Ελλάδα, καθώς τα ουράνια αυτά σώματα μεταφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία και τη σύσταση του Σύμπαντος αλλά και για τη δημιουργία της ζωής.
Πιστεύει πολύ στη διαστημική έρευνα εφόσον «το διάστημα είναι το αναπόφευκτο μέλλον μας», στην αξία της θέλησης και του ονείρου, μόλις δε κυκλοφόρησε τις ταξιδιωτικές και ερευνητικές εμπειρίες του σε βιβλίο (Ένας Έλληνας στην Ανταρκτική, εκδ. iWrite).
Επισκεφθήκαμε επίσης με ελικόπτερο δύο εντυπωσιακούς γειτονικούς παγετώνες (Upper Amundsen και Devil's Glacier), στους οποίους και περπατήσαμε – μοναδική εμπειρία, όπως άλλωστε η θέα των βουνών που τα έβλεπες πελώρια και σχεδόν δίπλα παρότι απείχαν 8χλμ., καθώς ήταν το μόνο σημείο αναφοράς στο απέραντο λευκό.
Εξιστόρησε πρόθυμα τις εντυπώσεις και τις περιπέτειές του στην έκτη ήπειρο, το πώς κατάφερε να γίνει δεκτός στην αποστολή (άλλη μεγάλη περιπέτεια), τις ερευνητικές μεθόδους, τις εκπλήξεις καθώς επίσης τους κινδύνους που παραμονεύουν σε τέτοια ακραία περιβάλλοντα, τη σκληρή αλλά συναρπαστική καθημερινότητα του ίδιου και των συντρόφων του στη λευκή απεραντοσύνη της Ανταρκτικής, όπου μια δύση δεν είδαν, την ορατή ακόμα κι εκεί κλιματική αλλαγή...
Θα μπορούσα να τον ακούω με τις ώρες να μιλάει για όλα αυτά –δεν είναι τυχαίο που οι διαλέξεις του στη Γεωπονική έχουν γίνει τόσο δημοφιλείς–, επιφυλάσσομαι όμως για την επόμενη φορά εφόσον το'χει δέσει «κόμπο» να επιστρέψει!
— Παντού στον κόσμο θα πετύχεις κάποιον Έλληνα, λέει το γνωμικό, δεν νομίζω ωστόσο να φτάσανε πολλοί μέχρι την Ανταρκτική... είσαι ο πρώτος;
Όχι ακριβώς, είμαι πάντως σίγουρα ο μόνος που συμμετείχε σε αποστολή της NASA μέσω του προγράμματος ANSMENT. Πρώτος προορισμός μας στην Ανταρκτική ήταν η αμερικανική βάση Μακ Μέρντο στο νότιο άκρο της νήσου Ρος.
Φτάσαμε στις 24/11/17 και παραμείναμε ένα δεκαήμερο για «προπόνηση» – είχε εννοείται προηγηθεί εκπαίδευση και στις ΗΠΑ. Μεταφερθήκαμε έπειτα τέσσερα άτομα με δικινητήριο αεροπλάνο στο ύπαιθρο ανατολικά των Υπερανταρκτικών Ορέων (υψηλότερη κορφή 3.640 μ.), 200 χλμ. από τον Νότιο Πόλο.
Αρχικά κατασκηνώσαμε στα όρη Γουίστινγκ, ύστερα στην περιοχή Νόντβιντ και τέλος στην ορεινή περιοχή Άμουνδσεν. Σταθμεύσαμε εκεί στα 2.200 μ. υψόμετρο ερευνώντας για «επισκέπτες» από το διάστημα κάπου έξι εβδομάδες σε πλήρη σχεδόν απομόνωση, μόνο με ένα δορυφορικό τηλέφωνο για ώρα ανάγκης κι ένα πεταχτό «γεια» στους δικούς μας.
Επισκεφθήκαμε επίσης με ελικόπτερο δύο εντυπωσιακούς γειτονικούς παγετώνες (Upper Amundsen και Devil's Glacier), στους οποίους και περπατήσαμε – μοναδική εμπειρία, όπως άλλωστε η θέα των βουνών που τα έβλεπες πελώρια και σχεδόν δίπλα παρότι απείχαν 8 χλμ., όντας το μόνο σημείο αναφοράς στο απέραντο λευκό.
— Δεν χρησιμοποιήσατε βέβαια σκι και έλκηθρα με σκυλιά σαν τους πρώτους εξερευνητές που έφτασαν στον Νότιο Πόλο το 1911...
Έλκηθρα χρησιμοποιήσαμε κάποια στιγμή αλλά αυτοκινούμενα! Περισσότερο μετακινούμασταν με σκούτερ χιονιού που είναι και παντός εδάφους. Ήμασταν, ωστόσο, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το σημείο που είχαν κατασκηνώσει οι πρωτοπόρες εξερευνητικές αποστολές των Σκοτ και Αμούνδσεν.
Μέναμε δύο σε κάθε σκηνή. Εγώ συγκατοικούσα με τον υπεύθυνο της αποστολής μας, τον Αμερικανό γεωλόγο Τζον Σκατ, έμπειρο ορειβάτη που πηγαίνει στην Ανταρκτική από το 1980. Τα απογεύματα, όταν πια μαζευόμασταν, ο Τζον μάς διάβαζε αποσπάσματα από την Ιστορία του Νότιου Πόλου του Ρόλαντ Χάρτφορντ που αναφερόταν ακριβώς σε εκείνες τις δύο πρώτες αποστολές. Η συγκίνηση που μας καταλάμβανε εκείνες τις ώρες ήταν απερίγραπτη.
— Πώς όμως επελέγης ανάμεσα σε εκατοντάδες υποψήφιους διεθνώς από τους οποίους ελάχιστοι γίνονται δεκτοί κάθε χρόνο;
Μεγάλη ιστορία καθώς εκτός από την αίτηση, το βιογραφικό, τις συστατικές επιστολές και τις απαιτούμενες γνώσεις χρειάζεται πολλή υπομονή κι επιμονή (γιατί παίρνει χρόνια η ανταπόκριση κι απαιτούν να επικοινωνείς στο μεταξύ μόνο χειρόγραφα, μέσω ταχυδρομείου ώστε να τεστάρουν πειθαρχία και αντοχές!), να κρατάς διαρκώς επαφή με τους κατάλληλους ανθρώπους καθώς και με το αντικείμενο –ο Σκοτ π.χ. έχει κατασκευάσει ένα από τα όργανα του Curiosity–, να αλληλογραφείς τακτικά, να πηγαίνεις σε συνέδρια της NASA, ημερίδες κ.λπ. συν, βέβαια, αρκετή τύχη. Έχοντας στείλει επί πέντε χρόνια αρκετά αναπάντητα γράμματα, έγινα εντέλει μόλις ο τρίτος Ευρωπαίος που «εγκρίθηκε» την τελευταία επταετία. Φαντάζεσαι βέβαια τον ενθουσιασμό μου!
— Τι σου εντυπώθηκε περισσότερο στην Ανταρκτική;
Καταρχήν το ανάγλυφο του εδάφους και τα εκπληκτικά τοπία. Έχω ταξιδέψει αρκετά στον κόσμο, πουθενά δεν μαγεύτηκα τόσο. Έπειτα είναι ο φοβερός παγωμένος άνεμος που κατεβαίνει από τα Υπερανταρκτικά Όρη με ταχύτητα μέχρι και 200 χλμ. Σαν ξεκινήσει, δύσκολα σταματά – στο Νόντβιντ καθηλωθήκαμε ένα πενταήμερο με μηδενική ορατότητα παρά την ξαστεριά, λόγω του χιονιού που ο αέρας σήκωνε στο πέρασμά του, σε εξωτερική θερμοκρασία -30 °C που όμως λόγω συνθηκών την ένιωθες -50 °C!
Όμως το συναρπαστικότερο συναίσθημα όταν επικρατεί νηνεμία είναι ο «ήχος» μιας απόλυτης, απόκοσμης σιωπής. Δεν υπάρχουν καν ζώα ή πουλιά στην ενδοχώρα, οι φώκιες, οι πιγκουίνοι και μερικά άλλα θαλασσοπούλια ζουν παραθαλάσσια. Κάποτε ωστόσο η Ανταρκτική ήταν θερμότερη, υπήρχαν δάση και κυκλοφορούσαν μέχρι δεινόσαυροι, έχουν ανευρεθεί πολλά απολιθώματα.
— Η έρευνα για τους μετεωρίτες πώς γίνεται;
Ακολουθούμε συγκεκριμένο πρωτόκολλο. Πρώτα-πρώτα για λόγους ασφαλείας, δεν ξεκινάς ποτέ μόνος. Η αναζήτηση γίνεται με τα σκούτερ, σχεδόν σημειωτόν ώστε να παρατηρούμε προσεκτικά το περιβάλλον. Κάποιες κοντινές αποστάσεις, τις κάνουμε και πεζή, πάντα με προσοχή μήπως πέσουμε σε κάποια ρωγμή...
— Ποιοι άλλοι κίνδυνοι παραμονεύουν σε μια τέτοια αποστολή;
Η υποθερμία αν βρεθείς εκτεθειμένος στο ύπαιθρο για πολλή ώρα, οι ρωγμές στον πάγο που μπορεί να σε καταπιούν, όπως δυστυχώς συνέβη πρόσφατα σε ερευνητή άλλης αποστολής. Ο μεγαλύτερος εντούτοις κίνδυνος είναι το κουζινάκι προπανίου που έχουμε μέσα σε κάθε σκηνή για θέρμανση, πόσιμο νερό από λιωμένο πάγο καθώς και για μαγείρεμα. Αν από κάποια αμέλεια ή απροσεξία το μονοξείδιο του άνθρακα που παράγει η καύση διαρρεύσει σε κλειστή σκηνή δεν καταλαβαίνεις τίποτα, απλώς αποκοιμιέσαι – για πάντα, όμως!
— Μαγειρεύατε καθημερινά υπό αυτές τις συνθήκες;
Φυσικά, όχι μόνο γιατί είναι υγιεινότερο από το να καταναλώνεις κονσέρβες αλλά και επειδή το μαγείρεμα αφενός προωθεί την κοινωνικοποίηση, αφετέρου βοηθά να «σκοτώσεις» ωφέλιμα την ώρα σου. Παρά βλέπεις τις ολοήμερες δραστηριότητές μας πάντα περίσσευε αρκετός χρόνος, ειδικά αν είχε κακοκαιρία. Επιπλέον, σε τέτοιες ακραίες συνθήκες η απραξία είναι κακός σύμβουλος, πρέπει να μένεις διαρκώς ενεργός.
— Εάν όλα πάνε κατ' ευχή, πώς αλήθεια καταλαβαίνεις ότι η τάδε πέτρα είναι μετεωρίτης;
Αρχικά να πω ότι οι μετεωρίτες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, αυτούς που τους βλέπεις να πέφτουν και τους «μαζεύεις» κι εκείνους που ήδη έχουν πέσει στη Γη ακόμα κι εκατομμύρια χρόνια πριν. Η διαλογή είναι φυσικά θέμα γνώσεων, παρατηρητικότητας αλλά και «ρέντας».
Ένα σύνηθες χαρακτηριστικό αυτών των πετρωμάτων είναι ο τετηγμένος τους φλοιός, ο οποίος οφείλεται στην καύση καθώς διασχίζουν τη γήινη ατμόσφαιρα με ταχύτητα 20 χλμ. το δευτερόλεπτο – σε 3''- 4'' δηλαδή προσκρούουν στην επιφάνεια, αν βέβαια είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να μην έχουν εξαερωθεί στο μεταξύ. Υπόψη ότι οι μετεωρίτες που φθάνουν στο έδαφος έχουν χάσει το 95% της μάζας τους κατά την πτώση.
Όταν λοιπόν εντοπιστεί μια σκούρα πέτρα με τετηγμένο φλοιό, καμπυλωτή και λεία επιφάνεια, γίνεται αμέσως μια πρώτη «αυτοψία» ώστε να μελετηθεί η σύσταση και η προέλευσή της και αν υπάρχουν αμφιβολίες στέλνεται για εξέταση στα εργαστήρια της NASA στο Χιούστον.
— Ένα ηφαιστειακό πέτρωμα μπορεί να σε «ξεγελάσει»;
Καμιά φορά ναι, αν και τα περισσότερα από αυτά είναι πορώδη, κάτι που πολύ σπάνια συναντάς σε μετεωρίτη. Έπειτα η επιφάνεια των ηφαιστειακών πετρωμάτων συνήθως γυαλίζει, των μετεωριτών είναι πιο «ματ». Στην περίπτωσή μας είχαμε να κάνουμε με μια «θάλασσα» πετρωμάτων κατ' εξοχήν ηφαιστειακών, ανάμεσα στα οποία αναζητούσες εξωγήινης προέλευσης «νησίδες». Μετά τις δύο πρώτες μέρες, όταν έχεις πια αποτυπώσει τη λιθολογία του τόπου, διακρίνεις ευκολότερα το διαφορετικό.
— Και τι κάνεις σαν βεβαιωθείς;
Συλλέγεις το δείγμα με ειδική λαβίδα –ποτέ με γυμνά χέρια ώστε να μην «μεταδώσεις» μικρόβια– ή, αν είναι μεγαλύτερο, το τυλίγεις σε ειδική σακούλα. Η φωτογράφηση, η αποθήκευση, η καταγραφή της θέσης μέσω GPS, όλα αυτά πρέπει να γίνουν σε 45'' γιατί το κρύο είναι αφόρητο και τέτοιες λεπτοδουλειές δεν γίνονται με γάντια.
— Εσύ εντόπισες κάποιον μετεωρίτη;
Θα σου πω... «ζηλεύοντας» τον συγκάτοικό μου που σε μια μοναχική του – εκτός πρωτοκόλλου – πεζή εξόρμηση σε παλιότερη αποστολή είχε ανακαλύψει έναν, θέλησα την προτελευταία μέρα στο Άμουνδσεν να δοκιμάσω και τη δική μου τύχη. Αφού ενημέρωσα, βγήκα στο ύπαιθρο και ύστερα από αρκετό περπάτημα στον παγετώνα - προσέχοντας πάντα να διατηρώ την κατασκήνωση εντός οπτικού πεδίου -, παρατήρησα ένα περίεργο μαύρο πέτρωμα. Δεν είχαμε βρει άλλον μετεωρίτη στην περιοχή, αφήνω λοιπόν εκεί «σημάδι» και ειδοποιώ τους συντρόφους μου.
Επειδή δυσπιστούσαν, στείλαμε το δείγμα για ταυτοποίηση και μόλις προχθές η NASA επιβεβαίωσε ότι ναι, είναι πράγματι ένας αρχαίος μετεωρίτης, ένας ανθρακούχος χονδρίτης με χημική σύσταση παρόμοια με του ήλιου! Πρόκειται για μια σημαντική κατηγορία μετεωριτών γιατί σε ορισμένους έχουν βρεθεί βιολογικά ίχνη όπως αμινοξέα.
— Η ομάδα σας διάβασα περισυνέλεξε 263 μετεωρίτες, δεν τους λες και λίγους. Πώς όμως και γιατί βρίσκονται τόσοι στην Παγωμένη Ήπειρο;
Οι περισσότεροι συλλέχθηκαν από την άλλη τετράδα της αποστολής που έψαχνε σε περιοχές γνωστές για τα πλούσια τους «κοιτάσματα» - εμείς εξερευνούσαμε «παρθένα» εδάφη. Το AMSMENT από το '76 έχει βρει συνολικά κάπου 23.000, διαμέτρου από λίγα εκατοστά μέχρι όσο μια μπάλα μπάσκετ.
Υπάρχει έπειτα ένας φυσικός μηχανισμός συγκέντρωσης μετεωριτών στην Ανταρκτική: Η Ανατολική έχει μεγαλύτερο υψόμετρο από τη Δυτική κι ο πάγος ακολουθεί αυτή την κατεύθυνση. Αν ένας μετεωρίτης πέσει στο κομμάτι αυτό του πάγου που ολισθαίνει, τον συμπαρασύρει. Κάποια στιγμή ο πάγος προσκρούει στα Υπερανταρκτικά Όρη, σταματά κι αρχίζει να διαβρώνεται οπότε ό,τι έχει εγκλωβιστεί εντός του, αποκαλύπτεται σε κοιλότητες.
Απουσιάζουν ταυτόχρονα οι ανθρώπινες ή άλλες παρεμβάσεις , είναι λοιπόν ιδανικό μέρος για «σαφάρι» μετεωριτών, που άλλωστε διακρίνονται ευκολότερα σε μια λευκή ή μπλε επιφάνεια. Κατά τα άλλα, οι πιθανότητες πτώσης ενός μετεωρίτη κάπου στην Ανταρκτική είναι στατιστικά όσες και στην πλατεία Συντάγματος!
— Ένα ηλιοβασίλεμα δεν είδες πάντως.
Πράγματι, η πρώτη Δύση της χρονιάς στην Ανταρκτική, αρχή μια εξάμηνης νύχτας, ήταν στις 20 Φεβρουαρίου κι εγώ στις 11 είχα ήδη φύγει. Επί δυόμιση μήνες ήταν μόνο μέρα. Αυτό βέβαια αναστατώνει στην αρχή τον οργανισμό, χρειάζεται προσαρμογή. Την πρώτη περίοδο ειδικά στην περιοχή Γουίστινγκ, στα 2.800 μ. υψόμετρο που λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας η αίσθηση ήταν 4.000 μ., στη διάρκεια του ύπνου ένιωθα συχνά ότι πεθαίνω, ότι μου κόβεται η αναπνοή. Σκοτάδι είδα ξανά πάλι στη Νέα Ζηλανδία, πρώτο σταθμό της επιστροφής. Μεγαλύτερη δε εντύπωση μου έκανε, φτάνοντας, ξέρεις τι; Το άρωμα των λουλουδιών που τόσον καιρό είχα ξεχάσει.
— Την ανάγκη σου εκεί πού την κάνεις με τόση παγωνιά;
Το «ψιλό» σου έξω, σε οριοθετημένο σημείο, η αφόδευση όμως γίνεται σε ειδική σκηνή-τουαλέτα, επιβάλλεται δε να κάνεις χωριστά την κάθε ανάγκη επειδή αντίθετα με τα ούρα, τα κόπρανα μπορεί να μολύνουν με ξένους μικροοργανισμούς το ανταρκτικό περιβάλλον. Τα στερεά περιττώματα περισυλλέγονται και μεταφέρονται πίσω στη βάση Μακ Μέρντο αρχικά, στο Χιούστον στη συνέχεια προς καταστροφή, όπως όλα μας τα απόβλητα.
— Κυκλοφορεί πάντως πλέον αρκετός κόσμος στην Ανταρκτική, πάνω από χίλιοι επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων από πολλές χώρες, μέχρι Antarctica Pride κάνανε φέτος στην αμερικανική βάση!
Ναι, το άκουσα κι αυτό! Είναι πια καλά οργανωμένοι οι επιστημονικοί καταυλισμοί και προσφέρουν πολλές ανέσεις. Στη βάση Μακ Μέρντο υπάρχουν χώροι ανάπαυσης, εστιατόρια, τρία μπαρ, μπορείς να παίξεις μπιλιάρδο, να κάνεις πατινάζ, τρέξιμο, ποδήλατο, εκδρομές σε αξιοθέατα, να δεις μέσα από μια παλιά γεώτρηση τον γεμάτο ζωή βυθό του ωκεανού κ.λπ. Συμμετείχα σε αγώνα δρόμου 5 χλμ., καλά τα πήγα σχετικά, αθλούμουν κιόλας αρκετά μικρός, εννοείται δε ότι ένα τέτοιο ταξίδι προϋποθέτει και άριστη φυσική κατάσταση.
Το αστείο είναι ότι ενώ τα μπαρ της αμερικανικής βάσης είναι ανοικτά για όλους καθημερινά, το μπαρ της κοντινής νεοζηλανδικής βάσης Σκοτ δέχεται Αμερικανούς μόνο τις Παρασκευές! Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, οι δραστηριότητες, οι διαδρομές και οι αποστάσεις που μπορείς να κάνεις παραμένουν ελεγχόμενες για λόγους ασφαλείας.
Η μείωση της συνολικής ποσότητας πάγου στην ήπειρο είναι εμφανής συγκρίνοντας χάρτες της δεκαετίας του '60 με τωρινούς, κάτι κακό και για μας αφού στον πάγο ψάχνουμε. Έπειτα οι χιονοπτώσεις στην ενδοχώρα έχουν πυκνώσει αισθητά την τελευταία δεκαετία, ενώ συναντάς πια τρεχούμενο νερό ακόμα και σε μεγάλα υψόμετρα, δείγμα ότι και η θερμοκρασία έχει ανέβει.
— Πόσο ορατή είναι εκεί η κλιματική αλλαγή;
Όταν έκανα την ίδια ερώτηση στον Τζον που έχει τόσα χρόνια στην Ανταρκτική, απάντησε με ένα ξερό «πολύ». Καταρχήν, η μείωση της συνολικής ποσότητας πάγου στην ήπειρο είναι εμφανής συγκρίνοντας χάρτες της δεκαετίας του '60 με τωρινούς, κάτι κακό και για μας αφού στον πάγο ψάχνουμε. Έπειτα οι χιονοπτώσεις στην ενδοχώρα έχουν πυκνώσει αισθητά την τελευταία δεκαετία, ενώ συναντάς πια τρεχούμενο νερό ακόμα και σε μεγάλα υψόμετρα, δείγμα ότι και η θερμοκρασία έχει ανέβει.
— Διαβάζω ότι ένας μόνο μετεωρίτης έχει βρεθεί στον ελλαδικό χώρο, θα εκτεθεί μάλιστα τον Νοέμβριο στο Μουσείο Ηρακλειδών (7-11/11) με δική σου πρωτοβουλία.
Πράγματι, είναι κάτι που «παλεύω» δυο χρόνια τώρα και χαίρομαι που η προσπάθεια ευοδώθηκε! Πρόκειται για μετεωρίτη που είδαν δύο Γερμανοί να πέφτει στις Σέρρες τον Ιούνιο τού 1818. Τον περισυνέλεξαν και τον πήγαν σε επιστήμονες στην Αυστρία όπου πιστοποιήθηκε.
Κατέληξε στο παλάτι ώσπου το 1854 ο αυτοκράτορας Φερνινάνδος τον δώρισε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης όπου εκτίθεται σήμερα – πρώτη φορά παρουσιάζεται στη χώρα μας 200 χρόνια αφότου βρέθηκε, ενδιαφέρον είναι δε πως η αρχική λεζάντα αναγράφει ως τόπο προέλευσης "Mazedonien, Griechenland" (Μακεδονία, Ελλάδα), αν και η περιοχή ήταν ακόμα οθωμανική. Την έκθεση στο Ηρακλειδών θα πλαισιώσουν φωτογραφίες κι από το δικό μου ερευνητικό ταξίδι στην Ανταρκτική, να σημειώσω δε ότι στους χορηγούς είναι και ο δήμος Φυλής όπου μεγάλωσα και κατοικώ ακόμα.
— Θα ξαναπάς Ανταρκτική;
Εννοείται πως θα ξαναδοκιμάσω. Κάτι που επισημαίνω τόσο στο βιβλίο όσο και στους φοιτητές μου στη Γεωπονική είναι ακριβώς η επιμονή, η υπομονή και η δύναμη της θέλησης. Οφείλεις να κυνηγάς το όνειρό σου μέχρι τέλους, να προσπαθείς να κάνεις το μεράκι σου επάγγελμα. Ευελπιστώ δε την επόμενη φορά να εντοπίσω έναν μετεωρίτη από τον Άρη καθότι και ο πλανήτης αυτός με γοητεύει και Αρειανός είμαι στο ποδόσφαιρο!
σχόλια