Είναι αδιανόητο να συζητάμε αν χρειάζεται ο φεμινισμός. Χρειάζεται. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου να τον ορίσω. Χωρίς να παραβλέπω την ιστορία της λέξης, λέω ν' αφήσουμε στην άκρη τον ψυχαναγκασμό των ορισμών.
Θα καταλάβουμε πιο πολλά για το πόσο αναγκαίος ήταν ο φεμινισμός, και πόσο αναγκαίος και επίκαιρος είναι εδώ και τώρα, αν δούμε την πραγματικότητα.
Πώς γίνεται στην Ελλάδα να μην είναι όλοι και όλες φεμινιστές και φεμινίστριες; Η Βουλή είναι για μάγκες, για τα παλικάρια. Έχουμε 2019 και η πολιτική δεν έχει γυναίκες.
Ό,τι κι αν πουν, ό,τι κι αν κάνουν, είναι το αδύναμο φύλο, τις βλέπουν ως γλάστρες, κόρες ή δορυφόρους ανδρών και συχνά πράγματι έτσι είναι. Δεν μας λείπουν απ' τα κόμματα κι άλλες γυναίκες-δορυφόροι ανδρών. Μας πνίγει που λείπουν γυναίκες με σοβαρό, δικό τους πολιτικό λόγο και πολιτικό βάρος.
Μια πολιτική συζήτηση έχει συνήθως διπλάσιους απ' τις γυναίκες ή μόνο άνδρες καλεσμένους. Αυτό περνάει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στα κορίτσια: παίξε με τις κούκλες σου και φτιάξε τα μαλλάκια σου, η πολιτική αντιπαράθεση είναι για τους λεβέντες.
Οι «επιφανείς» άνδρες, φυσικά, περιβάλλονται από γυναίκες. Αλλά όταν σκέφτομαι γυναίκες στη δημόσια ζωή, δεν σκέφτομαι αυτές τις ετερόφωτες θαυμάστριες των συζύγων, συντρόφων ή κομματικών αφεντικών που είναι ο μέγας χορηγός της αυταπάτης «έλα, μωρέ, υπάρχουν γυναίκες με δημόσιο λόγο».
Σκέφτομαι γυναίκες που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανδρική υπεροχή με τον πολιτικό τους λόγο, την αξία τους και την επιρροή τους στον πολιτικό χώρο. Είναι εξαιρετικά σπάνιες. Κι όλο αυτό ακούγεται τόσο παλιακό! Το ξέρω. Έτσι είναι, όμως.
Ας σκεφτούμε πόσο συχνά ένα κορίτσι πρέπει να υψώσει ανάστημα, κάθε πότε πρέπει να διαχειριστεί ένα αίσθημα απειλής ή ανασφάλειας, πόσες φορές πρέπει να πει «όχι». Είναι ο φεμινισμός μας περιττός;
Νέες πτυχές παλιών προβλημάτων ξεπηδάνε συνέχεια. Άνδρες κι αγόρια που δεν θέλουν να γίνουν συνεχιστές της ανδροκρατικής παράδοσης ασφυκτιούν. Είναι «μαλακοί» και, κατά βάθος, «κρυφές».
Ακούμε για πολιτικούς ότι είναι «φλώροι» ή βλέπουμε την αγωνία των βουλευτών να «χτυπήσουν το χέρι στο τραπέζι». Ξανάγιναν πρότυπα οι φουσκωμένοι που «τη βαράνε την γκόμενα» και οι παιχταράδες ριάλιτι που είναι πιο στερεοτυπικά άντρες και από την κούκλα Action Μan με την οποία παίζανε μικροί.
Στην αγία, ελληνική, χριστιανική οικογένεια, για παράδειγμα, ο μπαμπάς είναι ακόμα αρχηγός. Οι νέοι άντρες που μαγειρεύουν, πλένουν και καθαρίζουν πρέπει να εξηγήσουν στους μπαμπάδες τους, φεύγοντας, για να κάνουν δικές τους οικογένειες, ότι δεν είναι γκέι.
Εξαιρέσεις υπάρχουν, αλλά η πατριαρχία είναι ο κανόνας. Λυπάμαι που στενοχωρώ όσους εχθρούς της ισότητας διαδίδουν ότι ο φεμινισμός είναι για εκνευρισμένες που ζουν στο '70 και μισούν τ' αγόρια, αλλά ο φεμινισμός ασχολείται στα σοβαρά και με τα καταπιεστικά στερεότυπα για τους άνδρες.
Πολλές γυναίκες είναι ακόμα σκλάβες στο σπίτι. Παρά τα χρόνια αγώνων για το αντίθετο, οι άντρες συχνά εκμεταλλεύονται τη μητρική αγάπη (τι θα φάνε τα παιδιά αν δεν μαγειρέψεις;) για να τις κρατάνε δεμένες.
Οι γυναίκες είναι ακόμα σκλάβες στη δουλειά. Άρχισαν να σπουδάζουν και να δουλεύουν χωρίς να υπάρξει καμία σοβαρή αλλαγή στις προσδοκίες για το τι θα κάνουν στο σπίτι.
Έτσι, δουλεύουν το πρωί και πλένουν το βράδυ. Θηλάζουν τα παιδιά και πάνε και στα meetings. Κι αυτό επειδή η Ελλάδα δεν έχει σοβαρή, καλά θεμελιωμένη πολιτική για τις εργαζόμενες μαμάδες.
Μια μαμά που δουλεύει μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνο αν έχει συγγενείς ή αρκετά χρήματα. Αλλιώς, είναι στο έλεος μιας πανδύσκολης καθημερινότητας. Όσοι νομίζουν ότι οι εργοδότες/εργοδότριες δείχνουν κατανόηση στις μαμάδες που δουλεύουν, μάλλον δεν έχουν δουλέψει ποτέ πουθενά.
Πιεστικά «διλήμματα» του τύπου «καριέρα και εργασία ή προσωπική ζωή και ανεργία» τίθενται συνεχώς και οι εργοδότες, όχι σπάνια, εκμεταλλεύονται το ένστικτο των μαμάδων να φροντίσουν τα παιδιά τους.
Παρόμοια η κατάσταση για τους μόνους μπαμπάδες. Έτσι, γονείς αποδέχονται φριχτούς όρους εργασίας για να μην απολυθούν και στερηθεί πράγματα το παιδί τους. Συχνά, μαμάδες, για να τους κάνουν τη χάρη να φεύγουν «νωρίτερα» και να μη βλέπουν το παιδί μόνο μεσάνυχτα, δέχονται να μην «ανέβουν» στην εταιρεία για μερικά χρόνια.
Δεν μιλάω, λοιπόν, για πράγματα που συμβαίνουν σε μετανάστριες καθαρίστριες μόνο. Έτσι είναι για γυναίκες δικηγόρους ή υπαλλήλους επιχειρήσεων.
Ακόμα, ας θυμηθούμε ότι είναι ανδρικό προνόμιο να πας σε συνέντευξη για δουλειά και να μη σε ρωτήσουν «σκέφτεστε να κάνετε παιδιά;».
Είναι ανδρικό προνόμιο να πας σε επαγγελματικό ραντεβού και να μη σου την πέσουν. Είναι ανδρικό προνόμιο να περπατάς αγέρωχα, γυρίζοντας αργά τη νύχτα απ' τη δουλειά, χωρίς να φοβάσαι ότι θα σ' ακολουθήσουν και θα σου επιτεθούν. Είναι ανδρικό προνόμιο να μείνεις στο γραφείο ως αργά και να συνεργάζεσαι με άντρες χωρίς να σχολιαστεί.
Είναι ανδρικό προνόμιο να μη φοβάσαι, δουλεύοντας αργά τη νύχτα, ότι θα σ' την πέσουν, θα σε βιάσουν, θα σε κάνουν να νιώσεις άβολα. Είναι ανδρικό προνόμιο ν' ασχοληθείς με τα μαθηματικά ή τις επενδύσεις.
Χωρίς να βγούμε απ' τη χώρα, ας σκεφτούμε πώς ζουν οι γυναίκες πρόσφυγες: ξύλο, βιασμοί, βία και δυστυχία. Στα σύνορα της χώρας, έμποροι ανθρώπων διακινούν ακούραστα γυναίκες-πράγματα για σεξουαλική εκμετάλλευση.
Ακόμα, ας πάμε στα χωριά, στα υπόγεια των πολυκατοικιών και στα μέρη με διακριτικούς γείτονες: ξύλο, βρίσιμο, κλοτσιές και μόνιμη απειλή. Ας σκεφτούμε πόσο συχνά ένα κορίτσι πρέπει να υψώσει ανάστημα, κάθε πότε πρέπει να διαχειριστεί ένα αίσθημα απειλής ή ανασφάλειας, πόσες φορές πρέπει να πει «όχι». Είναι ο φεμινισμός μας περιττός;
Όμως, και πάλι, είναι και δεν είναι θέμα φύλου. Αν είσαι γυναίκα πρόθυμη να παίξει με τους όρους της ανδροκρατίας, όλα καλά. Αν θέλεις να είσαι ο σκιερός, σιωπηλός δορυφόρος του σπουδαίου άντρα σου, μπορεί να σου βρει μια θεσούλα στην εταιρεία του, στο πανεπιστήμιο, στο κόμμα του ή σε όποιο άλλο τσιφλίκι διαχειρίζεται αυτός κι άλλα αρσενικά.
Αντιστοίχως, αν είσαι φλώρος, αν δεν είσαι καλός γιος, αν «κουνιέσαι», αν είσαι low profile, θέλει προσοχή, μπορεί να καταδικαστείς να αποδεικνύεις τον ανδρισμό σου κάθε μέρα.
Πολλοί βρίσκουν ότι το θέμα «φεμινισμός» έχει λήξει. Είναι απρόσεκτοι, αδιάφοροι ή υπερβολικά προνομιούχοι; Οι γυναίκες τα καταφέρνουν όλο και περισσότερο και τ' αγόρια ελευθερώνονται κάπως από επιβεβλημένους έμφυλους ρόλους, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε τον φεμινισμό.
Ο κόσμος παραμένει φτιαγμένος για τους άντρες. Πρέπει ν' αμφισβητήσουμε με κάθε τρόπο ό,τι διατηρεί τα πράγματα έτσι όπως είναι τώρα.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 8.3.2019
σχόλια