Έχει ιστορία που ξεπερνάει τα 5.000 χρόνια, ασιατική καταγωγή και άπειρους μύθους που συνοδεύουν την ανακάλυψη αλλά και την πορεία του στον χρόνο. Το τσάι με τις άπειρες ποικιλίες και τα αρώματά του είναι ένας κόσμος που είναι αδύνατον να γνωρίσει κανείς απόλυτα, ακόμη και αν αφιερωθεί σε αυτό όλη του τη ζωή. Όμως κάθε βήμα που κάνεις προς αυτό είναι μια μοναδική εμπειρία και αξίζει τον κόπο.
Στην Ελλάδα αργήσαμε να ανακαλύψουμε τον θαυμαστό κόσμο του τσαγιού. Δεν είχαμε, βλέπεις, αποικίες στη μακρινή Ασία, οπότε ούτε και την ευκαιρία να το φέρουμε στη χώρα μας και να το εντάξουμε στην καθημερινότητά μας. Είχαμε πάντα τα βότανα της ελληνικής γης που αναλάμβαναν να μας ζεστάνουν και να μας θεραπεύσουν. Το τσάι του βουνού, ο σιδερίτης μας, για άλλους είναι τσάι και για άλλους αφέψημα. Εξάλλου, μία από τις βασικές διαφορές του είναι πως δεν περιέχει καφεΐνη.
Το πραγματικό τσάι οι περισσότεροι Έλληνες το ανακάλυψαν μεταπολεμικά και αφού ξεκίνησαν να ταξιδεύουν. Τη δεκαετία του '90 έκαναν την εμφάνισή τους κάποιες τσαγερί, φτιαγμένες με μεράκι και μεγάλες δόσεις floral πορσελάνης, αλλά και πάλι ήταν πολύ λίγες για να πούμε ότι δημιουργήθηκε ένα κίνημα λατρείας του τσαγιού. Τότε οι συνήθειες των Ελλήνων ήταν πολύ διαφορετικές και η απόλαυση είχε τελείως διαφορετική κουλτούρα.
Είναι αλήθεια πως αυτό το εκλεπτυσμένο φυτό έχει τη δύναμη να δημιουργεί μεγάλο δέσιμο και ακόμη μεγαλύτερες συγκινήσεις σε όποιον μπει στη διαδικασία να το γνωρίσει πιο στενά.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, όμως, το τσάι έχει αρχίσει να μπαίνει στη ζωή μας και να αγαπιέται από όλο και περισσότερους. Αυτό έχει άμεση σχέση με όλη τη διαδικασία αυτοβελτίωσης που πολλοί υιοθέτησαν, καθώς και με τη στροφή σε έναν πιο φυσικό και πράσινο τρόπο ζωής. Μαζί με τη γιόγκα, το πιλάτες, τον βιγκανισμό και την οικολογία, δημιουργήθηκε η ανάγκη για απόλαυση ροφημάτων ευεργετικών για τον οργανισμό και το τσάι μπορούσε να προσφέρει και γεύση και υγεία.
Συνάντησα την Άννα Δέτση που υπηρετεί το τσάι, όπως συνηθίζει να λέει, εδώ και τρεις δεκαετίες στο «Τσάι», με το οποίο διατηρεί στενή συνεργασία. Το «Τσάι» βρίσκεται στο Κολωνάκι και είναι αποκλειστικός αντιπρόσωπος της Meslna, που δραστηριοποιείται στην παραγωγή τσαγιού από τη δεκαετία του '80 και έχει έδρα τη Σρι Λάνκα. Το επισκέφτηκα για να προμηθευτώ μερικές νέες ποικιλίες τσαγιού, να βρεθώ σε ένα περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά για να αναδεικνύει τη φιλοσοφία του και να βρω μερικά από τα περίφημα εκείνα μπουμπουκάκια που φτιάχνονται από φύλλα τσαγιού, τα οποία, όταν έρχονται σε επαφή με το νερό, ανοίγουν, ξεδιπλώνοντας άρωμα και απαλή γεύση.
Η μικρή κουβέντα που είχα με την Άννα αποδείχτηκε θησαυρός, καθώς εκείνη είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει τα βήματά του στην Ελλάδα αλλά και να ασχοληθεί βαθιά μαζί του.
«Τα τελευταία χρόνια το τσάι έχει αποκτήσει φανατικούς λάτρεις. Και είναι πολύ σημαντικό το ότι το τσάι προτιμάται πια πολύ από τους νέους που θέλουν να ανακαλύπτουν τις ποικιλίες του και να δοκιμάζουν τις δυνατότητές του. Πλέον το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε περιλαμβάνει από πολύ μικρά παιδιά μέχρι μεγάλες ηλικίες, που το ανακάλυψαν πιο αργά ή αναγκάστηκαν να κόψουν τον καφέ και αναζητούσαν ένα ρόφημα που θα τους τόνωνε και θα τους έδινε ενέργεια» μου λέει, ενώ στη συνέχεια μου αφηγείται την ιστορία ενός αγοριού, του Κυριάκου, που από το δημοτικό επιλέγει μόνο του τις ποικιλίες που θα δοκιμάσει, έχει γράψει ήδη ένα μικρό διήγημα για το τσάι και μυεί τους φίλους του σε αυτό.
Είναι αλήθεια πως αυτό το εκλεπτυσμένο φυτό έχει τη δύναμη να δημιουργεί μεγάλο δέσιμο και ακόμη μεγαλύτερες συγκινήσεις σε όποιον μπει στη διαδικασία να το γνωρίσει πιο στενά. Αναρωτιέμαι αν είναι ένα δαπανηρό γούστο και αν απευθύνεται μόνο σε λίγους, αλλά η Άννα μου εξηγεί: «Μπορεί κάποιος να βρει καλό τσάι σε πολύ οικονομικές τιμές. Στο "Τσάι", όπου εισάγουμε αποκλειστικά κάποιες πολύ καλές ποικιλίες, έχουμε καταφέρει να έχουμε χαμηλές τιμές. Το "Τσάι" είναι πολύ πιο ακριβό στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αν, τώρα, κάποιος θέλει να μυηθεί στον κόσμο του και να δοκιμάσει, για παράδειγμα, κάποια σπάνια ποικιλία που καλλιεργείται με ειδικό τρόπο στην Ιαπωνία, θα χρειαστεί να δώσει σημαντικό χρηματικό ποσό».
Σκέφτομαι πως η μελέτη του τσαγιού, η εξερεύνησή του και η περιήγηση στον κόσμο του έχει πάρα πολλά κοινά με το κρασί. Απαιτείται μεγάλη αφοσίωση για να τα γνωρίσεις, κι επίσης και στα δύο υπάρχουν άπειρες επιλογές για να πειραματιστείς και να εξερευνήσεις.
«Οι γευσιγνώστες του τσαγιού είναι από τους πιο καλοπληρωμένους ανθρώπους του κόσμου. Και είναι λογικό. Η μελέτη του τσαγιού δεν τελειώνει ποτέ. Ασχολούμαι τριάντα χρόνια μαζί του και νιώθω ότι γνωρίζω ελάχιστα γι' αυτό. Με το τσάι δεν πλήττω ποτέ» μου λέει η Άννα, ενώ παράλληλα με ξεναγεί σε διάφορες ποικιλίες, καθεμία με το δικό της, ξεχωριστό άρωμα και τη δική της ιστορία. Μαύρο, δυνατό τσάι από την Κεϋλάνη, γιαπωνέζικο Matcha, που έχει καταφέρει να γίνει trend της εποχής, πράσινο από την Κίνα και την Taiwan, Oolong με λουλούδια, φλούδες πορτοκάλι ή μπαχάρια στην ινδική, ιδιαίτερη εκδοχή του.
Δεν ήταν εύκολο να επιλέξω τις ποικιλίες που θα δοκίμαζα και δύσκολα τιθάσευσα τη διάθεσή μου να μυρίσω όλα τα μαγικά μεταλλικά κουτιά που βρίσκονταν μπροστά μου, αλλά ήξερα πως η όσφρηση δεν αντέχει απανωτές αρωματικές επιθέσεις και έπρεπε να περιοριστώ σε πέντε-έξι δοκιμές. Γύρω μου μαντεμένιες και γυάλινες τσαγιέρες, αξεσουάρ προετοιμασίας, κούπες, σουρωτηράκια και σκεύη φύλαξης του τσαγιού μού προκαλούσαν τη διάθεση να γυρίσω σπίτι, να φορέσω το κιμονό μου και να γίνω η πρώτη γκέισα της Κυψέλης.
«Το τσάι έχει μια όμορφη ιεροτελεστία και η όλη διαδικασία παρασκευής του έχει νόημα να γίνεται στον χρόνο που της πρέπει. Είναι όμορφο να ετοιμάζεις το νερό, να παρακολουθείς τα μικρά φύλλα να ανοίγουν στην επαφή μαζί του, να αφήνεσαι στο άρωμα, να παρακολουθείς τα χρώματα να ξεδιπλώνονται. Εκτός από τη γεύση του και την ευεργετική του δράση ως ενός απόλυτα φυσικού προϊόντος που καλλιεργείται με αγνό τρόπο στις φυτείες, η διαδικασία προετοιμασίας του είναι ένα ακόμη ένα δώρο που σου προσφέρει, η δυνατότητα να κάνεις κάθε μέρα κάτι όμορφο για τον εαυτό σου, που σου χαρίζει ευεξία, απόλαυση, τόνωση και ομορφιά. Το τσάι είναι ένα εσωτερικό ντους για τον οργανισμό. Μια κάθαρση» μου λέει η Άννα καθώς φεύγω από το κατάστημα, ανυπομονώντας να γυρίσω σπίτι, να ανάψω τζάκι και να φτιάξω την πρώτη κούπα.
Έτσι έγινε. Γύρισα σπίτι, έβγαλα τις τσαγιέρες και τα φλιτζάνια και υποδέχτηκα τον Γιώργο Αδάμο για να κάνουμε μια φωτογράφιση γεμάτη γεύση και άρωμα. Προσπάθησα με τσάι μήλο και μαύρο τσάι να θυμηθώ τη γεύση που έχει το τσάι στην Iστανμπούλ, όπου το απολαμβάνουν κάθε ώρα της μέρας, ακόμη και με το φαγητό τους. Ζεστό, δυνατό τσάι ακόμη και το καλοκαίρι, κάτι σαν εσωτερική ανάγκη και απαραίτητο συστατικό της καθημερινότητάς τους. Βουτήξαμε μπουμπούκια από φύλλα ινδικού τσαγιού και τα είδαμε να ζωντανεύουν στο νερό, δοκιμάσαμε Oolong με άνθη καλέντουλας και καλαμποκιού, θυμηθήκαμε την απαλή επίγευση του πράσινου τσαγιού.
Θα μπορούσε όλο αυτό να εξελιχθεί σε ένα απρογραμμάτιστο afternoon tea αν είχαμε φροντίσει να έχουμε κάποια συνοδευτικά εδέσματα. Εκεί, ξαφνικά θυμήθηκα την pastry-chef Καλλιόπη Αναγνωστή, aka Madame Gâteaux, η οποία έχει δημιουργήσει σε μια μονοκατοικία στο Χαλάνδρι ένα εργαστήριο ζαχαροπλαστικής που λειτουργεί παράλληλα και ως tearoom που φιλοξενεί tea party λίγων ατόμων.
Η Καλλιόπη, που σπούδασε Ζαχαροπλαστική στο Λονδίνο και δούλεψε στον τομέα του απογευματινού τσαγιού σε μεγάλα ξενοδοχεία, όπως το θρυλικό 5 Savoy, σκέφτηκε να επαναφέρει τον θεσμό των tea parties της παλιάς εποχής στη σύγχρονη πραγματικότητα. Μίλησα μαζί της και ζήτησα να μάθω παραπάνω.
«Το κάλεσμα για απογευματινό τσάι είναι μια συνήθεια που υπήρχε στα αστικά σπίτια τις περασμένες δεκαετίες και ήθελα να την επανασυστήσω, κατά κάποιον τρόπο, στις νεότερες γενιές. Γιατί αυτό όλο το concept είναι εξ ολοκλήρου vintage. Το Tearoom μας είναι σαν μια χρονοκάψουλα που με τη διακόσμηση, τα σερβίτσια και τη μουσική του σε μεταφέρει σε εκείνες τις εποχές» μου λέει και καταλαβαίνω το μεράκι για τη δουλειά της.
Στη συνέχεια μου εξηγεί πως κάθε αντικείμενο που βρίσκεται στο Tearoom, από τον καναπέ μέχρι τα πορσελάνινα φλιτζάνια και τα κεντητά τραπεζομάντιλα, είναι αυθεντικά vintage αντικείμενα των δεκαετιών του '40, του '50 και του '60, που έχει συλλέξει με κόπο και αγάπη. Αν και πιστεύω ότι το τσάι μπορεί κανείς να το απολαύσει υπέροχα χωρίς να το συνοδεύσει με κάποιο έδεσμα, τρελαίνομαι με την ιδέα ενός μεγάλου τραπεζιού γεμάτου νόστιμα πιάτα και τσαγιέρες ξέχειλες με το πολύτιμο ρόφημα, γι' αυτό και ζητάω να μάθω τι ακριβώς σερβίρει στο απογευματινό τσάι της και ποιες γεύσεις πιστεύει ότι ταιριάζουν μαζί του.
«Το afternoon tea στην Αγγλία είναι ένα πλήρες γεύμα, με συγκεκριμένα πιάτα. Ξεκινά από τα αλμυρά, που συνήθως είναι μικρά σάντουιτς αλλά και αλμυρές τάρτες, κις και μάφιν. Συνεχίζει με scones, τα σκωτσέζικα ψωμάκια που σερβίρονται με clotted cream και μαρμελάδες, και στο τέλος σερβίρονται τα γλυκά, που μπορεί να είναι petit-fours, τάρτες, εκλέρ, μακαρόν και ένα σωρό άλλα.
Τα τσάγια που σερβίρονται στο afternoon tea είναι επίσης αρκετά συγκεκριμένα. Συνήθως, προτιμάται το μαύρο τσάι. Στο pairing του τσαγιού με το φαγητό δεν υπάρχει τυφλοσούρτης και είναι ένα αρκετά υποκειμενικό θέμα. Προσωπικά, μου αρέσει πολύ να κάνω pairing και πάντοτε προτείνω στους καλεσμένους αυτό που θεωρώ πως ταιριάζει περισσότερο με το μενού που επέλεξαν.
Συνδυασμοί που λατρεύω είναι το Earl Grey, που έχει νότες περγαμόντου, με γλυκά που περιέχουν εσπεριδοειδή ή και με μαύρη σοκολάτα. Ένα ντελικάτο, ανθικό τσάι, όπως ένα πράσινο jasmine tea, θα το συνδύαζα με μια αντίστοιχα ντελικάτη και ήπια γεύση, π.χ. ένα βιεννέζικο μπισκότο βανίλιας ή finger sandwiches με αγγούρι και τυρί κρέμα. Εάν ήθελα να σερβίρω μια quiche lorraine ή ένα πατέ συκωτιού, θα επέλεγα ένα τσάι με πιο έντονο προφίλ, όπως το Lapsang Souchong, που έχει καπνιστή γεύση».
Συνεχίζοντας την κουβέντα μου με την Καλλιόπη, μου επιβεβαιώνει κι εκείνη πως τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό εκείνων που προτιμούν το τσάι από τον καφέ και αναζητούν πληροφορίες γι' αυτό και μου τονίζει τη σημαντικότητα της ιεροτελεστίας, είτε το απολαμβάνουμε μόνοι είτε με παρέα. Στο τέλος, μου μιλάει για το savoir vivre του tea party και τη γοητεία του.
Madame Gâteaux, Ζαν Μωρεάς 72, Χαλάνδρι, 6974 182192 & 211 1848109, www.madamegateaux.gr
ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΝΑ ΓΡΑΦΩ ασταμάτητα γι' αυτό στην προσπάθεια να μεταδώσω τον ενθουσιασμό μου, αλλά θα περιοριστώ να πω ότι για να ξεκινήσει κάποιος το ταξίδι στον κόσμο του δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο από μια κούπα και μια ποικιλία που θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον. Στη συνέχεια, μπορεί κάποιος να μπει στη διαδικασία να αποκτήσει τσαγιέρες ή και κάποια άλλα ειδικά αξεσουάρ, όπως ένα θερμόμετρο ή ένα χρονόμετρο, που θα τον βοηθήσουν για την ακόμα πιο ακριβή προετοιμασία.
Για να αποκτήσετε μια καλύτερη άποψη αλλά και να προμηθευτείτε τσάγια πολύ καλής ποιότητας, όπως και κομψά αξεσουάρ, μπορείτε να επισκεφτείτε:
• Το Τσάι, στο οποίο υπάρχουν ιδιαίτερες ποικιλίες τσαγιού καθώς και διάφορα αξεσουάρ για την ιεροτελεστία τους. Άνευ πανδημίας και περιορισμών, στον ίδιο χώρο μπορείτε να απολαύσετε το τσάι σας μαζί με εδέσματα που φτιάχνονται στην κουζίνα του μαγαζιού.
Αλ. Σούτσου 19, 210 3388941, www.tea.gr
• Το κατάστημα Ο δρόμος του τσαγιού, που δημιουργήθηκε για να προσφέρει μια μεγάλη γκάμα τσαγιών, συνδυασμένη με μια πλούσια συλλογή μεσογειακών βοτάνων και μπαχαρικών. Στον ίδιο χώρο θα βρείτε μοναδικά αξεσουάρ για την προετοιμασία και την απόλαυση του τσαγιού σας.
Καψάλη 5, Αθήνα, 210 7221460, www.tearoute.gr
• To Les Connaisseurs, στο οποίο βρίσκονται τα διάσημα τσάγια από τη Γαλλία, Marriage Frères, σε διάφορες εκδοχές και σε μαγικές συσκευασίες που ολοκληρώνουν ιδανικά την απόλαυσή τους.
Golden Hall-Ισόγειο, 210 6814366, www.lesconnaisseurs.gr
• Το Παιώνια, στο Κουκάκι, στο οποίο θα βρείτε τσάι, αλλά και βότανα με θεραπευτικές ιδιότητες που θα σας βοηθήσουν να ξεκινήσετε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.
Φαλήρου 32, Αθήνα, 210 3410260, www.peonia.gr
• Τον Οίκο Τσαγιού Madras, που είναι εξαιρετικά ενημερωμένος και αφοσιωμένος στο τσάι και εκεί θα βρείτε εξαιρετικές ποικιλίες αλλά και κατάλληλα αξεσουάρ για να ξεκινήσετε την πιο σοβαρή ενασχόληση μαζί του.
Βουλής 7, Σύνταγμα, 210 3242777 // Νοταρά 21, Πειραιάς, 210 4118067, www.madras.gr
σχόλια