Μάνος Χατζιδάκις: «H κοινή γνώμη είναι μια κοινή, χωρίς γνώμη!»
Αποσπάσματα από τη μεγάλη συνέντευξη που μου είχε δώσει για το Playboy, το 1986
Όντως είχα πάρει μια αχανή συνέντευξη από το Μάνο Χατζιδάκι για το Playboy του Ανταίου Χρυσοστομίδη. Δεν την έχω στο αρχείο μου, ως «αποκηρυγμένη» (λολ). Είχα τσατιστεί επειδή μου την ζήτησε για «να τη στρώσει λιγάκι» και της άλλαξε τα φώτα. Μέχρι που είχε βάλει στο στόμα μου ερωτήσεις που δεν είχα κάνει (π.χ. την ερώτηση «Είστε ομοφυλόφιλος;» δεν θα την έκανα ποτέ, αλλά την απηύθυνε μόνος του στον εαυτό του προκειμένου να κάνει το πρώτο του ψιλοσαφές outing - μιλάμε για το 1986). Ούτε εκεί που λέει ότι χόρεψε βαλς με τους συνταγματάρχες της χούντας μού το είπε όντως― το πρόσθεσε μετά.
Ήμουν όμως πολύ ευέξαπτος τότε. Παρότι ο Χατζιδάκις μού άλλαξε τη ζωή, για την ακρίβεια μου την έφτιαξε, απομακρύνθηκα θυμωμένος (για ένα διάστημα) και ποτέ δεν ανέφερα εκείνη τη συνέντευξη. Εκείνος γέλαγε με το θυμό μου. Έλεγε ότι είναι η πιο ωραία συνέντευξη που έδωσε ποτέ. Κάγχαζα. Τυχαία είδα προχθές, να αναδημοσιεύουν αποσπάσματα στο σάιτ του Playboy- για την ακρίβεια, τσιμπολογούν δυο-τρεις ερωτοαπαντήσεις από τις εκατοντάδες. Και διέκρινα ότι πιθανότατα ο κ. Μάνος είχε δίκιο ακόμη μια φορά. Αυτά που είπε και αυτά που συμπλήρωσε έχουν την πνευματώδη χάρη που ανέδιδε κάθε του χειρονομία.
Δυστυχώς δεν την έχω ολόκληρη. Αναδημοσιεύω λοιπόν αυτά που έβαλαν στο Playboy.
― Λένε πως πάντα καταστρέφετε όσα εσείς ο ίδιος δημιουργείτε (σ.σ. εννοώ ότι σηκώθηκε και έφυγε αιφνίδια από το περιοδικό Τέταρτο, το οποίο είχε δημιουργήσει)
―Τι ιδέα! Δεν είμαι ούτε άρρωστος ούτε ιδιότυπος. Αλλά φυσικά παύω να ενδιαφέρομαι, έστω κι αν το έχω ο ίδιος δημιουργήσει, για κάτι που αρχίζει να προδίδει τα αίτια που το γεννήσανε, πέρα από τις αφορμές και τις αιτίες που συμβάλλουν σε αυτήν την προδοσία.
― Η στάση σας στη δικτατορία;
― Εδώ είμαστε. Λοιπόν σου απαντώ. Υπήρξα συνεπής με τις πεποιθήσεις μου και με τον εαυτό μου. Δεν αντιστάθηκα. Δεν συνεργάστηκα. Τις δυσκολίες τις πέρασα μέσα μου. Δεν καταδέχομαι να απολογηθώ. Δεν ταλαιπωρήθηκα φανερά. Άλλωστε, όσους ταλαιπωρήθηκαν στη διάρκεια της δικτατορίας, ήρθε το ΠΑΣΟΚ και άσχετα από την αξία τους, τους υπουργοποίησε. Τι γίνεται με κάποιους άλλους που βασανίστηκαν αληθινά και παραμένουν ανώνυμοι ακόμη και τώρα; Κι ίσως εξακολουθούν να βασανίζονται με κάθε έννοια στ' όνομα του σοσιαλισμού σήμερα όπως παλιά στ' όνομα της Πατρίδος και του Έθνους; Μ' αυτούς είμαι μαζί. Μ' αυτούς συνυπάρχω, κι όχι με τους φανερά «ταλαιπωρηθέντες» άρα και αμειφθέντες. Μεγαλύτερη κατάπτωση μπορούσε να φανταστεί κανείς από αυτή που ζούμε σήμερα;
― Ο φασισμός ζει μέσα μας;
― Οι φασίστες είναι μια θλιβερά υποανάπτυκτη κι άρρωστη ανθρώπινη παρουσία επί Γης. Μόνο που σήμερα γνωρίζουμε καλά πως κι ο κομμουνισμός είναι μια νεώτερη και πιο σύγχρονη ενδυμασία τους. Ακόμη, πως ο φασισμός ελλοχεύει μέσα μας και πως, εάν δεν έχει ν' αντιμετωπίσει παιδεία και ψυχική υγεία, μας κυριεύει και μας διαβρώνει, είτε πιστεύουμε στον σοσιαλισμό είτε στις δημοκρατίες.
― Ποιοι άνθρωποι σας αρέσουν; Οι νεαροί ή οι μεγαλύτεροι;
― Μου αρέσουν οι 18χρονοι όταν δεν τραγουδάνε, οι 24χρονοι όταν ακούνε, οι 30χρονοι όταν συνομιλούνε, οι συνομήλικοι όταν φανερώνουν παιδεία και ζωτικότητα και οι εις ηλικίαν γέροντες όταν σιωπούν χαμογελώντας με κατανόηση.
― Ισχύει ότι δεν έχετε καλή ιδέα για την δημοσιογραφία στην Ελλάδα;
― Έχω πολλούς φίλους στους κύκλους της δημοσιογραφίας, τους οποίους εκτιμώ πολύ. Μα η ανόητη και απαίδευτη δημοσιογραφία είναι διαδεδομένη στον καιρό μας και έχει επικινδύνως αναπτυχθεί. Κι έτσι η ανοησία έχει πλημμυρίσει και σκεπάσει την κοινή γνώμη, τόσο που να μη διαθέτει πλέον γνώμη. Είναι μια κοινή, χωρίς γνώμη!
― Ποια είναι η έννοια του πραγματικού άνδρα;
― Η έννοια του ανδρός περιέχει τρυφερότητα και ποίηση. Μην μπερδεύεις την έννοια του ανδρός με την του επιβήτορα. Ο επιβήτορας είναι ζώο πλειοψηφούν στις ανθρώπινες κοινωνίες μας. Ο άνδρας είναι άνθρωπος με πολυδιάστατες ευαισθησίες, που φυσικά ολοένα και σπανίζει στους «αυριανικούς» καιρούς που ζούμε.
― Είστε ομοφυλόφιλος;
― Έχει ενδιαφέρον αυτό; Είμαι ελεύθερος. Άρα και ομοφυλόφιλος
― Για σας, τι είναι η ερωτική πράξη;
― Επικοινωνία. Η βαθύτερη και πιο ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία. Που παρέχει μέγιστη ηδονή. Όμοια με αυτή του δασκάλου με τον μαθητή, του γονιού με το παιδί. Όμως κατέληξε «πράξη ντροπής», από την εκκλησία που καταδυναστεύει την έννοια της οικογένειας κι από το κράτος που ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο για μια πολεμική κρεατομηχανή.
― Φοβάστε τη μοναξιά;
― Η μοναξιά είναι επίσης μία άσκηση ζωής. Πρέπει κανείς ν' ασκείται σ' αυτήν σε όλη του τη ζωή αν είναι δυνατόν. Κι εγώ άρχισα την άσκηση ιδιαίτερα από τον καιρό που έχασα τη μητέρα μου. Μα η μοναξιά μου είναι, θα έλεγα, μεσογειακή που δεν μελαγχολεί ούτε επηρεάζει αποφασιστικά την εξέλιξή μου. Δεν μπορείς να καταλάβεις ότι αρχίζω να εξαφανίζομαι, απέχοντας σιγά-σιγά από όλα αυτά τα θέλγητρα που μου απαριθμείς; Θέλω να απαλλαγώ από όλες τις εφήμερες και κάπως μάταιες απολαύσεις που με έδεσαν τόσο καιρό με το χώμα, τη γη και να πετάξω προς τον Θάνατό μου. Και πού ξέρεις; Ίσως πετώντας προς Αυτόν θυμηθώ τον ξεχασμένο μου προορισμό. Προς τα άστρα. Άδειος και ολόφωτος.
