Κάτι ξεχασμένα Ρωμαϊκά ψηφιδωτά στον Εθνικό Κήπο
Βρίσκονται πίσω από τη Βουλή στο κομμάτι του Εθνικού Κήπου επί της Βασιλίσσης Σοφίας. Δεν ξέρω πόσοι τα έχουν προσέξει, πόσοι έχουν καταφέρει να τα προσέξουν έτσι κρυμμένα που είναι πίσω από τα λευκά κοντέινερ. Με μια πρώτη αφελή ματιά νομίζεις πως είναι μια παλιά πισίνα, μια δεξαμενή με τοίχους στο χρώμα ξεθωριασμένης τερακότα. Αν κοιτάξεις πιο προσεκτικά θα παρατηρήσεις πως στον πάτο αυτής της “δεξαμενής” υπάρχουν μερικά πολύ όμορφα ψηφιδωτά. Δεν έχω τις γνώσεις να σας πω αν πρόκειται περί αριστουργημάτων, εμένα όλες οι αρχαιότητες μου φαίνονται πανέμορφες, δεν μπορώ να ξεχωρίσω το αριστούργημα από τα υπόλοιπα. Όταν είδα για πρώτη φορά τα ψηφιδωτά της Αμφίπολης δάκρυσα από την ομορφιά τους. Μετά, παρακολουθώντας τις συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατάλαβα πως πολλοί άνθρωποι που εκτιμώ δεν τα θεώρησαν και τόσο μεγάλης σημασίας. Μπορεί να κάνω λάθος λοιπόν κι εδώ, γι’ αυτό και θα περιορίσω το σχόλιό μου στο να πω απλώς πως ασχέτως γνώσεων αυτά τα ψηφιδωτά μου φάνηκαν εκείνο το ζεστό απόγευμα πολύ όμορφα έτσι όπως φωλιάζουν κάτω από τα μεγάλα δέντρα του Κήπου.
Μεγάλο προνόμιο να περπατάς στον Εθνικό Κήπο της πόλης σου και να βλέπεις να ξεπηδά από το έδαφος ένα ψηφιδωτό μια άλλης εποχής με κισσούς, όμορφα γεωμετρικά σχήματα, πουλάκια κι άλλους φυτικούς διάκοσμους. Κάθομαι ώρα κοντά στο ψηφιδωτό. Ειναι απόγευμα, για κάποιο λόγο μπόρεσα να φύγω νωρίς από τη δουλειά και ευτυχώς, πήρα την απόφαση να διασχίσω τον όμορφο Εθνικό Κήπο, που μπορεί να θέλει πολλές βελτιώσεις αλλά εξακολουθεί να είναι ένα μαγεμένο μέρος, με τα γιγαντιαία γέρικα δέντρα του, τις άναρχες πρασινάδες, τα ρυάκια που τρέχουν, τα κιόσκια με τις πασχαλιές, τις λίμνες με τα ψάρια και τις χελώνες, κάποιες αρχαιότητες που στέκουν μοναχικές στο γκαζόν δίπλα σε Αθηναίους που ξαπλώνουν στον ήλιο, με αυτά εδώ τα ψηφιδωτά που κάποτε στολιζαν μια Ρωμαϊκή βίλα. Ποιος ξέρει τι υπήρχε εδώ, ποια πόδια πατούσαν τις πέτρινες διακοσμήσεις με τους κισσούς! Να ήτανε άραγε αριστοκρατική περιοχή; Μάλλον. Να έμενε κάποιο εξέχον πρόσωπο της εποχής; Κοίτα να δεις. Ήταν και τότε μια περιοχή μιας κάποιας σημασίας, όπως είναι και σήμερα! Γι’ αυτό αγαπώ την αρχαιολογία. Για το ατελείωτο παιχνίδι του σήμερα με το χθες και φυσικά για την ομορφιά, το μέτρο.
Στα ψηφιδωτά δίπλα δεν υπάρχει κάποια σήμανση, δεν μπορεί ο επισκέπτης του κήπου να διαβάσει δέκα πράγματα γι’ αυτά. Στο διαδύκτιο υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Μια συνέντευξη στο lifo.gr με την Συντήρητρια Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης Δρ. Στεφανία Χλουβεράκη με ενημερώνει πως γίνονται κάποιες εργασίες για τη αποκατάστασή τους. Τα ψηφιδωτά ανήκαν σε μια βίλα της υστερορωμαϊκής περιόδου που ανακαλύφθηκε στα χρόνια του Όθωνα και χρησιμοποιήθηκε από τη βασιλική οικογένεια ως εξωτερικό αίθριο περιβαλλόμενο από αναρριχώμενα φυτά. Η συνολική του επιφάνεια είναι 400 τετραγωνικά μέτρα.
Ένα δημοσίευμα του 2013 στην Ελευθεροτυπία με ενημερώνει για κάποια άλλα ψηφιδωτά που βρέθηκαν κοντά στο Ζάππειο και ανήκαν σε ρωμαϊκή βίλα που είχε ανασκαφεί το 1889 και είχε καταχωθεί. Στο δικό μου άπειρο μάτι τα δύο ψηφιδωτά μοιάζουν, εικάζω πως οι δύο βίλες χτίστηκαν περίπου την ίδια εποχή. Στο ίδιο δημοσίευμα διαβάζω την αναφορά της Αρχαιολογικής Εταιρείας την εποχή της πρώτης ανασκαφής που ξεκίνησε στις 8 Ιουνίου του 1889. Η βίλα χαρακτηρίζεται ως ένα «ιδιόσχημο οικοδόμημα» «μέγιστης κατασκευής» που είχε «ερειπωθεί πρόπαλαι». «Ητο δε και εξ αρχής εκτισμένος μετά πολυτελείας μεν και ευπρεπείας επιδεικτικής, έχον το πάλαι εσωτερικώς τους τοίχους πανταχού σχεδόν μαρμαρίναις πλαξίν ενδεδυμένους». Διαβάζω επίσης πως κάτω από τον Εθνικό Κήπο βρίσκεται ένα κομμάτι της Ρωμαικής Αθήνας. “Είχε γυμνάσια, βαλανεία, κρήνες, μεγαλοπρεπείς επαύλεις και έργα κοινής ωφελείας, μη ορατά, αλλά υπαρκτά, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, τα οποία ήρθαν στο φως με τα έργα του Μετρό της Αθήνας. Είναι ένα κομμάτι της λαμπρής πόλης που έκτισε ο αυτοκράτορας Αδριανός, ο μέγας ευεργέτης αυτής της πόλης που την ξανάχτισε μετά την καταστροφή που επέφερε η επιδρομή του Σύλλα το 86 π.Χ. Η πόλη του Αδριανού είχε μεγαλοπρεπείς ναούς και κτήρια, όπως ο ναός του Ολυμπίου Διός, το Πανελλήνιον, το Πάνθεον, η Βιβλιοθήκη και το Γυμνάσιο. Ας μην λησμονούμε ότι ο Αδριανός ολοκλήρωσε το υδραγωγείο που υδροδοτούσε την Αθήνα έως τον 20ό αιώνα” γράφει η δημοσιογράφος Νίκη Κοντράρου – Ρασσιά.
Πόσες πόλεις είναι η Αθήνα τελικά; Πόσες ζωές έζησαν εδώ βίους όχι πολύ διαφορετικούς από τους δικούς μας; Με τον ίδιο τρόπο κλαίνε οι άνθρωποι, με τον ίδιο γελούν πάντα. Να μπορούσα να έβλεπα έτσι όπως βολτάρω εγώ τώρα στα δρομάκια του Εθνικού Κήπου τους κατοίκους αυτής της βίλας πώς ζούσαν, να έβλεπα τους τεχνήτες να φτιάχνουν τους κισσούς και τα μαύρα πουλάκια του ψηφιδωτού λίγο πριν το παραδώσουν στος ιδιοκτήτες του. Να ήταν η μόδα της εποχής αυτά τα σχήματα; Και πώς τα παράγγελνε κανείς; Τι έκαναν τα αρχαία ελληνικά αγάλματα τότε; Τα κρατούσαν ή μήπως τους φαινόντουσαν παλιομοδίτικα και τα έκρυβαν όπως κρύβουμε εμείς κάτι παλιά αντικείμενα των περασμένων δεκαετιών επειδή μας φαίνονται παλιακά; Να μπορούσα λοιπόν να άκουγα τις φωνές των ανθρώπων εκείνης της εποχής να μιλούν για τα καθημερινά τους θέματα, να γελουν με ένα αστείο. Αυτό ήθελα, αυτό σκεφτόμουν καθώς έβγαινα πίσω στη ζωή της Αθήνας μας που δυσκολεύεται αλλά νομίζω εξακολουθεί να μας γοητεύει. Έτσι όπως μόνον αυτή ξέρει.
