Ο κόσμος ο παλιός, ο κόσμος ο καινούργιος
Όλο κάτι παίρνεις από την τέχνη και ναι, για τα αριστουργήματα μια φορά δεν αρκεί
«Γατόπαρδος». Τον είδα τρίτη φορά. Δεν αρκεί ποτέ μία για κάποια αριστουργήματα. Μεγαλώνουμε μαζί τους, τα βλέπουμε αλλιώς, άλλα ζητήματα μας απασχολούν. Αυτήν τη φορά το θέμα της ταινίας το είχα. Αν είσαι πάνω από 15, έχεις δει παλιούς να φεύγουν, νέους να παίρνουν τη θέση τους, εχεις πειστεί ότι οι παλιοί είναι καλύτεροι από τους νέους, άλλαξες γνώμη ότι τελικά όλοι ίδιοι είναι, το φόρεμα αλλάζει, ο τρόπος. Όλοι τη δύναμη ψάχνουν και το χρήμα, οι ήρωες, οι ακέραιοι, οι «διαφορετικοί από εμάς», οι σπουδαίοι είναι λίγοι και πολλές φορές άγνωστοι. Κάθε αριστούργημα όμως έχει πολλούς λόγους να αποκαλείται «αριστούργημα».
Στον «Γατόπαρδο», ας πούμε, ένας λόγος είναι αυτό που λέμε καλλιτεχνική επιμέλεια. Δεν λέω κάτι που δεν ξέρετε. Είναι γνωστό ότι τα κουστούμια του Πιέρο Τόζι και τα σκηνικά των Laudomia Hercolani και Giorgio Pes έγραψαν εποχή. Ποτέ ξανά δεν έχουμε δει στον κινηματογράφο τέτοια κουστούμια που να είναι άψογα όχι μόνο στη λεπτομέρεια και στην ιστορική τους ακρίβεια αλλά, για να το πω απλά, είναι και «υψηλή ραπτική» επί 1.000. Τα σκηνικά, η Σικελία με τα παλάτια της που στέκονται δίπλα στην ασύλληπτη φτώχεια και όλα καλύπτονται από τη σκόνη (του χρόνου;), σε κάνουν να τα χάνεις.
Όλα, φυσικά, κορυφώνονται στη γιορτή του τέλους, εκεί όπου οριστικοποιείται ο ερχομός του «νέου κόσμου στον παλιό» με την είσοδο της Angelica Sedara (την υποδύεται η Κλαούντια Καρντινάλε που μοιάζει τρομερά με τη Ζεντάγια) και του πατέρα της στο παλάτι. Η σκηνή διαρκεί πολλή ώρα και ο θεατής μένει αποσβολωμένος από αυτό που βλέπει, ένα feast for the eyes, πέρα από το πόσο συνταρακτικά είναι όλα όσα διαδραματίζονται. Όμως δεν είναι μόνο στη γιορτή που η καλλιτεχνική επιμέλεια αλλά και η σπουδαιότητα του Βισκόντι δίνουν ρέστα. Όλες οι πρώτες σκηνές στο παλάτι της οικογένειας, οι γυναίκες στο μπαλκόνι καταμεσήμερο ντυμένες εξωπραγματικά, το πίσω μέρος της κεφαλής της γυναίκας του πρίγκιπα Σαλίνα σε μια σκηνή που διαρκεί αδιανόητα πολύ, τόσο που παρατηρείς τη λεπτομέρεια στην κόμμωσή της (κορδελάκια, πλεξούδες, δαντέλες, ποιος ξέρει τι μελέτη έχει πέσει για να γίνει αυτό), κι αυτή η κουρτίνα που σας βάζω στη φωτογραφία, που ανεμίζει και με μαγεύει κάθε φορά που βλέπω την ταινία· αυτή η ανεπανάληπτη δαντέλα ποιος ξέρει μετά από πόσο ψάξιμο βρέθηκε. Αυτή η σκηνή από μόνη της είναι ένα έργο τέχνης.
Το μόνο σίγουρο είναι πως όλα αυτά δεν γίνονται πια. Να ένας παλιός κόσμος που έφυγε και δεν ξαναγυρίζει πια: η γνώση, η εμμονή στη λεπτομέρεια, η ομορφιά.
