Μικελάντζελο Αντονιόνι δεν υπήρξε αβανγκάρντ ή πειραματικός καλλιτέχνης, ούτε τσακώθηκε με το σινεμά για να περιοριστεί σε λέσχες πριν από την ώρα του. Απλώς δεν βολευόταν με την κλασική αφήγηση (το έκαναν άλλοι πολύ καλύτερα από εκείνον) και μετά τις αναγκαστικές πρώτες του απόπειρες να συμβιβαστεί με την ακαδημαϊκή γραφή, όπως αντίστοιχα ο Πικάσο με την παραστατική ζωγραφική, προσγειώθηκε στο μοντέρνο ιδίωμα, υπογράφοντας τις πιο επιδραστικές, αντι-ρεαλιστικές ταινίες στη σύγχρονη ιστορία του σινεμά, όπου η «αφηρημένη» ψυχολογία και η ευρύτερη έννοια του τοπίου και της ανθρώπινης γεωγραφίας προκάλεσαν αρχικά έντονες αντιδράσεις, όπως η Περιπέτεια στις Κάννες των αρχών του '60, και στη συνέχεια τον σεβασμό και την παγκόσμια αναγνώριση. Ο Αντονιόνι είναι σίγουρα η χαρά του κριτικού (ήταν, άλλωστε, θεωρητικός και ο ίδιος στα νιάτα του) γιατί παρέμεινε εγκεφαλικός αρχιτέκτονας ιστοριών χωρίς σαφή ίντριγκα και ευδιάκριτες ανατροπές – καλές αφορμές για γόνιμες αμφιβολίες, πολλαπλές αναγνώσεις και ανοιχτά φινάλε. Επειδή μεγάλωσε βλέποντας το προπολεμικό σινεμά, ως καλός και προοδευτικός αστός τήρησε μέχρι κάποιου σημείου τους κανόνες του κομψού κάδρου και των αναγνωρίσιμων ηθοποιών, παρατηρώντας τους ανθρώπους που έβλεπε γύρω του, διερωτώμενος ποιοι είναι στην πραγματικότητα, τι σκέφτονται κατά βάθος, γιατί βυθίζονται σε μια ανείπωτη θλίψη. Ώσπου έγινε, αναπάντεχα αλλά δίκαια, σημαία της αντικουλτούρας και των νέων με τις αλληγορίες του στα '60s, κυρίως με το Blow Up – ένας ελεύθερος καλλιτέχνης, hip και hippie, ιδιότυπος προφήτης των ηθών, δημιουργός εικόνων που στοιχειώνουν και ταινιών που αφήνουν τη σκέψη να λειτουργήσει χωρίς να μπαμπαλίζουν ακατάπαυστα. Θα ήμουν πολύ περίεργος να δω αν θα αισθανόταν δικαιωμένος ή θλιμμένος αυτός ο μαέστρος της αποσύνδεσης στον αιώνα της ηλεκτρονικής (υποτιθέμενης) διασύνδεσης. Πάντως, οι απόψεις του για τις ταινίες του καταγράφονται με ευκρίνεια στις μεγάλες συνεντεύξεις που έδωσε στον Λίνο Μιτσικέ, σε ένα από τα πολλά ντοκιμαντέρ που προηγούνται των 6 ταινιών του αφιερώματος που προσφέρει στο κοινό το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη σε συνεργασία με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο, με τίτλο «Ένα ταξίδι μέσα από τον φακό του Αντονιόνι».
Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών- Megaron Plus, Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης. 5-13/2, www.iicatene.esteri.it/IIC_Atene
σχόλια