Έργο χωρίς δημιουργό: η περίπτωση του Γερμανού σκηνοθέτη Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ

Έργο χωρίς δημιουργό: η περίπτωση του Γερμανού σκηνοθέτη Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ Facebook Twitter
Ο δίμετρος και βάλε Γερμανός, ο ψηλότερος ίσως εργαζόμενος σκηνοθέτης στον κόσμο, ήταν ένας ευγενικός γίγαντας, μορφωμένος και τρυφερός, caring και εξαιρετικά γλυκομίλητος, ένας άνθρωπος που ξέρει να ακούει και να απαντάει.
0

Λίγο πριν συναντήσω τον Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ στο Φεστιβάλ Βενετίας, το πρώτο πράγμα που ήθελα να τον ρωτήσω ήταν γιατί γύρισε τον «Τουρίστα». Να του το θέσω πονηρά, για να καταλάβει πως η ταινία δεν βλεπόταν, χωρίς να του το πω στα ίσια. Και να υπονοήσω, διατηρώντας ένα φιλικά στραβό χαμόγελο, πώς είναι δυνατόν ο δημιουργός του «Οι ζωές των άλλων» να δραπετεύσει τόσο μακριά από την εμπορική τέχνη, σε ένα εμπορικό, όπως αποδείχτηκε, προβληματίζοντάς μας όλους, αλαλούμ. Το γεγονός πως ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας στα γερμανικά μεταφράζεται ως «Έργο χωρίς δημιουργό» ειρωνικά και συμβολικά ταίριαζε γάντι στον «Τουρίστα»: μια ταινία που θα μπορούσε να την υπογράψει ανυπόγραφα ο οποιοσδήποτε, ένα φιλμ του σωρού με λάμψη και σταρ, που αν δεν τους είχε, θα είχε απορριφθεί αβλεπεί. Ένα άψυχο πράμα.


Ο δίμετρος και βάλε Γερμανός, ο ψηλότερος ίσως εργαζόμενος σκηνοθέτης στον κόσμο, ήταν ένας ευγενικός γίγαντας, μορφωμένος και τρυφερός, caring και εξαιρετικά γλυκομίλητος, ένας άνθρωπος που ξέρει να ακούει και να απαντάει. Ξεκινήσαμε με τη σαφή έμπνευση του «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα», τον άλλο γίγαντα της ζωγραφικής, τον Γκέρχαρντ Ρίχτερ, και τον ρώτησα για ποιον λόγο άλλαξε τα ονόματα, αν δηλαδή ήταν επιλογή ή επιβεβλημένη απόφαση. «Ήθελα να αποφύγω τα ανούσια κομμάτια της ζωής του Ρίχτερ. Ο άνθρωπος μου αφιέρωσε 4 εβδομάδες από τη ζωή του, γνωρίζοντας πως εγώ θα έκανα το δικό μου στόρι, ανεξάρτητα από συγκεκριμένες πράξεις του. Επίσης, δεν είναι ο τύπος που θα με σταματούσε ή θα έβαζε εμπόδια. Δεν κάνει τέτοια, πιστεύει στην αυτονομία του συναδέλφου του, ακόμα κι αν εκείνος προέρχεται από διαφορετικό μέσο. Κυρίως πιστεύω πως ο ρεαλισμός μιας προσωπικής ιστορίας επιτυγχάνεται από την ερμηνεία των γεγονότων και από τον διαφορετικό τους χειρισμό, όχι από την κυριολεκτική τους έκθεση».

Δεν πα' να έχεις κάνει τις «Ζωές των Άλλων», σκέφτηκα. Να είσαι δαφνοστεφανωμένος, να ακούς τα καλύτερα, να σε θεωρούν το μεγάλο ταλέντο, τον ένα και μοναδικό. Ακόμα κι ένα τέτοιο στραβοπάτημα έχει καταγωγή και αιτία ‒προσωπική ή λύση ανάγκης‒, για να γίνει η επόμενη δουλειά σωστή και άρτια.

Μάλιστα! Πέρα από την τρομερή διαδρομή του Ρίχτερ, την πολλαπλή ενηλικίωση και τα δεινά που τράβηξε από τον ναζί πατέρα της αγαπημένης του, που αποδεικνύεται πως ήταν υπεύθυνος για τον βασανισμό και τον θάνατο της λατρεμένης του θείας, η ταινία πραγματεύεται τη γερμανική ψυχή, την έννοιά της μέσα στον χρόνο, την ψηλάφηση στο ερώτημα «τι σημαίνει να είσαι Γερμανός». Και για να βάλω κι «εμάς» στην κουβέντα, του θύμισα πως οι υπόλοιπες χώρες έχουν πλέον μια άλλη αντίληψη του όρου και του λαού του, μάλλον αρνητική. «Για παράδειγμα, η Ελλάδα εξακολουθεί να διεκδικεί αποζημιώσεις πολέμου και να βλέπει μια θεωρητική σύμμαχο συλλήβδην ως εχθρό». Μετά από παύση, απέφυγε να πάρει θέση, λέγοντας πως δεν γνωρίζει ακριβώς τις παραμέτρους. Ηθικά, ωστόσο, επέμεινε πως η Γερμανία οφείλει να προσπαθεί πάντα για να διορθώνει, να συνεισφέρει, να αναδεικνύει. «Η Ελλάδα, η Γαλλία και η Γερμανία είναι οι πυλώνες της ιστορικής Ευρώπης. Αν δεν είναι ευχαριστημένες και συνεννοημένες, υπάρχει πρόβλημα».


Όσο για τη γερμανική ψυχή, έδωσε μια μακροσκελή απάντηση, το κεντρικό νόημα της οποίας ήταν πως το σημαντικό σημείο της ταινίας γι' αυτόν ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στον ναζί και στον καλλιτέχνη, στην εξουσία που αλλάζει μορφή, απειλεί να ευνουχίσει και να εκτροχιάσει, καθώς και τη δύναμη που χρειάζεται ένας οραματιστής για να επιβιώσει ή, έστω, να βρει τη φωνή και την ταυτότητά του. Δεν πα' να έχεις κάνει τις «Ζωές των Άλλων», σκέφτηκα. Να είσαι δαφνοστεφανωμένος, να ακούς τα καλύτερα, να σε θεωρούν το μεγάλο ταλέντο, τον ένα και μοναδικό. Ακόμα κι ένα τέτοιο στραβοπάτημα έχει καταγωγή και αιτία ‒προσωπική ή λύση ανάγκης‒, για να γίνει η επόμενη δουλειά σωστή και άρτια. Μετά από αυτό, δεν ρώτησα τίποτα για τον «Τουρίστα». Σίγουρα θα μου απαντούσε ο Ντόνερσμαρκ με ίσιο χαμόγελο. Αλλά το θεώρησα αγενές.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία - «Marriage Story»: Το πικρό φινάλε μιας ιστορίας γάμου

Οθόνες / Ανταπόκριση από τη Βενετία - «Marriage Story»: Το πικρό φινάλε μιας ιστορίας γάμου

Στην εξαιρετική νέα του ταινία, με πρωταγωνιστές τον Άνταμ Ντράιβερ και τη Σκάρλετ Τζοχάνσον, ο Νόα Μπάουμπακ ακτινογραφεί ένα μακρύ διαζύγιο ενσωματώνοντας προσωπικά βιώματα
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Στα εννιά μου προσπαθούσα να καταλάβω τι σχέση είχε το λεωφορείο με την Μπλανς Ντιμπουά» / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Μυθολογίες / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Η κινηματογραφική λίστα του Έλληνα συγγραφέα είναι συγκινησιακά φορτισμένη και γεμάτη παιδικές αναμνήσεις όπως και τα βιβλία του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
«I love Lucy»: Οργή, αλκοόλ, χρήμα, ξύλο και απιστίες πίσω από το πιο διάσημο οικογενειακό σόου του κόσμου

Σαν σήμερα / Λουσίλ Μπολ: Η πιο αξιολάτρευτη νοικοκυρά της Αμερικής ήταν μια απάτη

Σαν σήμερα το 1989 πεθαίνει η Αμερικανίδα ηθοποιός Λουσίλ Μπολ, πρωταγωνίστρια της διάσημης τηλεοπτικής σειράς «I love Lucy». Αν και λατρεύτηκε από εκατομμύρια τηλεθεατές, η πραγματικότητα πίσω από το «Καλύτερο τηλεοπτικό σόου όλων των εποχών» ήταν γεμάτη βία, αλκοόλ και απιστίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Οθόνες / Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Το κλείσιμο μιας τριλογίας «Star Wars» που λοιδορήθηκε, για να επανεκτιμηθεί μερικώς όταν η νεότερη έπεσε θύμα των γενικευμένων culture wars και των ελάχιστων φιλοδοξιών της, επανεμφανίζεται στα σινεμά με αφορμή την επέτειο 20 χρόνων από την κυκλοφορία της.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Daily / Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Ο Τζον Χαμ υποδύεται τον επιτυχημένο επενδυτή που χάνει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του σ΄αυτή την εκλεκτικά διασκεδαστική, κατά τόπους δραματική και συχνά διεισδυτική σάτιρα ηθών της πλουτοκρατικής ελίτ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Μυθολογίες / «Μου αρέσουν οι ιστορίες εκδίκησης στο σινεμά»: Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Από το φιλιππινέζικο σινεμά και τον Ζακ Τατί, μέχρι μια ταινία με μαχητές kung-fu που εξεγείρονται ενάντια στη γραφειοκρατία -και μία που τον ώθησε να ζητήσει από τη Marthe Keller να τον κάνει φίλο στο Facebook- η λίστα του φωτογράφου είναι γεμάτη εκπλήξεις.
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Κωστής Χαραμουντάνης / Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Ο 31χρονος σκηνοθέτης νιώθει πως ενηλικιώθηκε μαζί με την πρώτη του βραβευμένη ταινία, «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού», κινηματογραφεί τις αναμνήσεις του και είναι μία από τις πιο μεγάλες ελπίδες του ελληνικού κινηματογράφου.
M. HULOT
«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ