Έργο χωρίς δημιουργό: η περίπτωση του Γερμανού σκηνοθέτη Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ

Έργο χωρίς δημιουργό: η περίπτωση του Γερμανού σκηνοθέτη Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ Facebook Twitter
Ο δίμετρος και βάλε Γερμανός, ο ψηλότερος ίσως εργαζόμενος σκηνοθέτης στον κόσμο, ήταν ένας ευγενικός γίγαντας, μορφωμένος και τρυφερός, caring και εξαιρετικά γλυκομίλητος, ένας άνθρωπος που ξέρει να ακούει και να απαντάει.
0

Λίγο πριν συναντήσω τον Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ στο Φεστιβάλ Βενετίας, το πρώτο πράγμα που ήθελα να τον ρωτήσω ήταν γιατί γύρισε τον «Τουρίστα». Να του το θέσω πονηρά, για να καταλάβει πως η ταινία δεν βλεπόταν, χωρίς να του το πω στα ίσια. Και να υπονοήσω, διατηρώντας ένα φιλικά στραβό χαμόγελο, πώς είναι δυνατόν ο δημιουργός του «Οι ζωές των άλλων» να δραπετεύσει τόσο μακριά από την εμπορική τέχνη, σε ένα εμπορικό, όπως αποδείχτηκε, προβληματίζοντάς μας όλους, αλαλούμ. Το γεγονός πως ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας στα γερμανικά μεταφράζεται ως «Έργο χωρίς δημιουργό» ειρωνικά και συμβολικά ταίριαζε γάντι στον «Τουρίστα»: μια ταινία που θα μπορούσε να την υπογράψει ανυπόγραφα ο οποιοσδήποτε, ένα φιλμ του σωρού με λάμψη και σταρ, που αν δεν τους είχε, θα είχε απορριφθεί αβλεπεί. Ένα άψυχο πράμα.


Ο δίμετρος και βάλε Γερμανός, ο ψηλότερος ίσως εργαζόμενος σκηνοθέτης στον κόσμο, ήταν ένας ευγενικός γίγαντας, μορφωμένος και τρυφερός, caring και εξαιρετικά γλυκομίλητος, ένας άνθρωπος που ξέρει να ακούει και να απαντάει. Ξεκινήσαμε με τη σαφή έμπνευση του «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα», τον άλλο γίγαντα της ζωγραφικής, τον Γκέρχαρντ Ρίχτερ, και τον ρώτησα για ποιον λόγο άλλαξε τα ονόματα, αν δηλαδή ήταν επιλογή ή επιβεβλημένη απόφαση. «Ήθελα να αποφύγω τα ανούσια κομμάτια της ζωής του Ρίχτερ. Ο άνθρωπος μου αφιέρωσε 4 εβδομάδες από τη ζωή του, γνωρίζοντας πως εγώ θα έκανα το δικό μου στόρι, ανεξάρτητα από συγκεκριμένες πράξεις του. Επίσης, δεν είναι ο τύπος που θα με σταματούσε ή θα έβαζε εμπόδια. Δεν κάνει τέτοια, πιστεύει στην αυτονομία του συναδέλφου του, ακόμα κι αν εκείνος προέρχεται από διαφορετικό μέσο. Κυρίως πιστεύω πως ο ρεαλισμός μιας προσωπικής ιστορίας επιτυγχάνεται από την ερμηνεία των γεγονότων και από τον διαφορετικό τους χειρισμό, όχι από την κυριολεκτική τους έκθεση».

Δεν πα' να έχεις κάνει τις «Ζωές των Άλλων», σκέφτηκα. Να είσαι δαφνοστεφανωμένος, να ακούς τα καλύτερα, να σε θεωρούν το μεγάλο ταλέντο, τον ένα και μοναδικό. Ακόμα κι ένα τέτοιο στραβοπάτημα έχει καταγωγή και αιτία ‒προσωπική ή λύση ανάγκης‒, για να γίνει η επόμενη δουλειά σωστή και άρτια.

Μάλιστα! Πέρα από την τρομερή διαδρομή του Ρίχτερ, την πολλαπλή ενηλικίωση και τα δεινά που τράβηξε από τον ναζί πατέρα της αγαπημένης του, που αποδεικνύεται πως ήταν υπεύθυνος για τον βασανισμό και τον θάνατο της λατρεμένης του θείας, η ταινία πραγματεύεται τη γερμανική ψυχή, την έννοιά της μέσα στον χρόνο, την ψηλάφηση στο ερώτημα «τι σημαίνει να είσαι Γερμανός». Και για να βάλω κι «εμάς» στην κουβέντα, του θύμισα πως οι υπόλοιπες χώρες έχουν πλέον μια άλλη αντίληψη του όρου και του λαού του, μάλλον αρνητική. «Για παράδειγμα, η Ελλάδα εξακολουθεί να διεκδικεί αποζημιώσεις πολέμου και να βλέπει μια θεωρητική σύμμαχο συλλήβδην ως εχθρό». Μετά από παύση, απέφυγε να πάρει θέση, λέγοντας πως δεν γνωρίζει ακριβώς τις παραμέτρους. Ηθικά, ωστόσο, επέμεινε πως η Γερμανία οφείλει να προσπαθεί πάντα για να διορθώνει, να συνεισφέρει, να αναδεικνύει. «Η Ελλάδα, η Γαλλία και η Γερμανία είναι οι πυλώνες της ιστορικής Ευρώπης. Αν δεν είναι ευχαριστημένες και συνεννοημένες, υπάρχει πρόβλημα».


Όσο για τη γερμανική ψυχή, έδωσε μια μακροσκελή απάντηση, το κεντρικό νόημα της οποίας ήταν πως το σημαντικό σημείο της ταινίας γι' αυτόν ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στον ναζί και στον καλλιτέχνη, στην εξουσία που αλλάζει μορφή, απειλεί να ευνουχίσει και να εκτροχιάσει, καθώς και τη δύναμη που χρειάζεται ένας οραματιστής για να επιβιώσει ή, έστω, να βρει τη φωνή και την ταυτότητά του. Δεν πα' να έχεις κάνει τις «Ζωές των Άλλων», σκέφτηκα. Να είσαι δαφνοστεφανωμένος, να ακούς τα καλύτερα, να σε θεωρούν το μεγάλο ταλέντο, τον ένα και μοναδικό. Ακόμα κι ένα τέτοιο στραβοπάτημα έχει καταγωγή και αιτία ‒προσωπική ή λύση ανάγκης‒, για να γίνει η επόμενη δουλειά σωστή και άρτια. Μετά από αυτό, δεν ρώτησα τίποτα για τον «Τουρίστα». Σίγουρα θα μου απαντούσε ο Ντόνερσμαρκ με ίσιο χαμόγελο. Αλλά το θεώρησα αγενές.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία - «Marriage Story»: Το πικρό φινάλε μιας ιστορίας γάμου

Οθόνες / Ανταπόκριση από τη Βενετία - «Marriage Story»: Το πικρό φινάλε μιας ιστορίας γάμου

Στην εξαιρετική νέα του ταινία, με πρωταγωνιστές τον Άνταμ Ντράιβερ και τη Σκάρλετ Τζοχάνσον, ο Νόα Μπάουμπακ ακτινογραφεί ένα μακρύ διαζύγιο ενσωματώνοντας προσωπικά βιώματα
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ: «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Pulp Fiction / «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Ο Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ επιστρέφει με το «Ο Κύριος των Νεκρών» και μιλά στη LiFO για τις σκέψεις του πάνω στο πένθος, την τεχνητή νοημοσύνη που του έλυσε τα χέρια, και εξηγεί γιατί ασχολείται διαρκώς με τρομακτικές καταστάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βαλ Κίλμερ: Ο άνθρωπος που θα (μπορούσε να) γινόταν σταρ

Απώλειες / Βαλ Κίλμερ (1959-2025): Ο άνθρωπος που θα μπορούσε να είχε γίνει σούπερσταρ

Έφυγε από τη ζωή ο Κρις του «Heat», ο Iceman του «Top Gun», ο «ξανθός» Μπάτμαν του Τζόελ Σουμάχερ, ο Τζιμ Μόρισον του Όλιβερ Στόουν, ο γκέι ντέτεκτιβ του «Kiss Kiss Bang Bang», ένας ηθοποιός που κατέγραψε μερικές αξέχαστες εμφανίσεις στο ενεργητικό του, μα δεν έκανε την αναμενόμενη καριέρα μεγάλου σταρ λόγω ατυχών συγκυριών αλλά και προσωπικών επιλογών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Η Λάιζα Μινέλι σήμερα δηλώνει ευτυχισμένη. ή Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης.

Οθόνες / Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης

Gay icon, μια χαρισματικά αφοσιωμένη performer, αλλά και αντικείμενο χλεύης. Το ντοκιμαντέρ του Μπρους Ντέιβιντ Κλάιν «Liza: A Truly Terrific, Absolutely True Story» σίγουρα δεν αφηγείται την ιστορία ενός τυπικού nepo baby.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
τομ χάρντι

Οθόνες / 10 τηλεοπτικές σειρές που θα δούμε την άνοιξη

Από τη μεγάλη επιστροφή του «The Last of Us» σε εκείνη του «Αστερίξ» και από τη σεξουαλική αναζήτηση της Μισέλ Ουίλιαμς σε μια απολαυστική ματιά στον κόσμο του σύγχρονου μπαλέτου, αυτές είναι οι σειρές που θα μας κρατήσουν καθηλωμένους στη μικρή οθόνη το επόμενο διάστημα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες της Μαρίνας Σάττι

Μυθολογίες / «Οι εικόνες του Ζβιάγκιντσεφ είναι υπνωτιστικές»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες της Μαρίνας Σάττι

Στην κινηματογραφική λίστα της τραγουδοποιού, η σιωπή λέει περισσότερα από τα λόγια, οι εικόνες αποκαλύπτουν κρυμμένα συναισθήματα, οι κόσμοι είναι γεμάτοι αβεβαιότητες και συγκρούσεις, και η μουσική έχει μια ιερή διάσταση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
21 ντοκιμαντέρ του 21ου αιώνα που αξίζει να δείτε

Οθόνες / 21 ντοκιμαντέρ του 21ου αιώνα που αξίζει να δείτε

Από μια σπουδαία στιγμή του σκορσεζικού σινεμά ως την ψηφιακή επανάσταση της Ανιές Βαρντά κι από το συγκλονιστικό δίπτυχο του Τζόσουα Οπενχάιμερ ως τη μεγάλη φιλμική «σκανταλιά» του Banksy, αυτοί είναι 21 σταθμοί του σύγχρονου σινεμά τεκμηρίωσης που πρέπει να έχει δει κάθε σινεφίλ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Μπορεί να γίνει μια παραγωγή σαν το “Flow” στην Ελλάδα, αρκεί να το θέλουμε»

Οθόνες / «Μπορεί να γίνει μια παραγωγή σαν το “Flow” στην Ελλάδα, αρκεί να το θέλουμε»

Με αφορμή τη δεύτερη απονομή των βραβείων Stratos, που τιμούν το ελληνικό animation, o πρόεδρος της ASIFA HELLAS Κωνσταντίνος Κακαρούντας μιλά για την άνθηση της σκηνής, τις προκλήσεις και για το πώς η Ελλάδα μπορεί να πετύχει μια παραγωγή οσκαρικού επιπέδου.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
 «Εσύ, θείο, δεν θα φύγεις, θα μείνεις εδώ μαζί μου!» ή Γιάννα Δεληγιάννη: «Βρίσκω την ουσία μόνο στο να στηρίζει ο ένας τον άλλον». ή Η Γιάννα Δεληγιάννη προβάλλει ταινίες στους μαθητές της άγονης γραμμής.

Οθόνες / Η Γιάννα Δεληγιάννη προβάλλει ταινίες στους μαθητές της άγονης γραμμής

Η κινηματογραφίστρια και πρόεδρος της Cinemathesis μιλά για την πρωτοβουλία της να υλοποιεί κινηματογραφικά εργαστήρια για παιδιά σε απομακρυσμένα δημοτικά σχολεία της άγονης γραμμής, το όραμα και το αποτύπωμα της δράσης της, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και για το τι λείπει από την τυπική εκπαίδευση.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το «Adolescence» έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο;

Pulp Fiction / Γιατί το «Adolescence» έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο;

Είναι η τεχνική αρτιότητα μιας αστυνομικής σειράς με επίκαιρο κοινωνικό θέμα που της χαρίζει τόσο μεγάλο αντίκτυπο στο κοινό; Ή μήπως η πραγματική δύναμη πηγάζει από τον φόβο των γονιών για τις εγκληματικές παραλείψεις και, κυρίως, για την άγνοιά τους απέναντι στα κρυφά σημάδια του ψηφιακού κόσμου;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η μαμά μου, ο Μπαρτ Ρέινολντς κι ένας θάνατος που παραμένει μυστηριώδης εδώ και μισό αιώνα

Οθόνες / Η μαμά μου, ο Μπαρτ Ρέινολντς κι ένας θάνατος που παραμένει μυστηριώδης εδώ και μισό αιώνα

Ο γιος της ηθοποιού Σάρα Μάιλς ήταν τεσσάρων ετών όταν βρέθηκε νεκρός ο μάνατζερ και πρώην εραστής της μητέρας του. Οι υποψίες είχαν πέσει τότε πάνω στον συμπρωταγωνιστή της Μπαρτ Ρέινολντς. 51 χρόνια αργότερα, ο Μπολτ προσπαθεί να θυμηθεί τι συνέβη.
LIFO NEWSROOM
Το Παιδί Τραύμα επιλέγει τις 10 αγαπημένες του ταινίες

Μυθολογίες / «Το Festen έχει επηρεάσει τους στίχους μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Παιδιού Τραύματος

Χάνεκε αλλά και Αγγελόπουλος, «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» αλλά και «Aftersun», το Παιδί Τραύμα επιλέγει 10 ταινίες που κυμαίνονται από τον ωμό ρεαλισμό και τη βία μέχρι τον θρίαμβο της ποίησης και της τρυφερότητας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ