Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας και μια εκδικητική γυναίκα στην Πέλλα του 4ου αι. π.Χ.

Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας και μια εκδικητική γυναίκα στην Πέλλα του 4ου αι. π.Χ. Facebook Twitter
12

 

 

Το εύρημα

Ενεπίγραφο μολύβδινο έλασμα τυλισμένο σε ρολό (κατάδεσμος)
4ος αι. π.Χ.
μέγιστο σωζόμενο ύψος 28,4 εκατ., μέγιστο σωζόμενο πλάτος 5,7 εκατ.
Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας

 




Όταν πέθανε ο Μάκρονας, η Φίλα βρήκε την ευκαιρία που ζητούσε. Είχε ήδη έτοιμο τον μολύβδινο κατάδεσμο, είχε γράψει εκεί αυτό που ειλικρινά επιθυμούσε, τον είχε τυλίξει προσεκτικά και σφιχτά σε ρολό. Ο Μάκρων που έφευγε πιά για τον Κάτω Κόσμο θα μετέφερε στους δαίμονες το μήνυμά της, την ικεσία της. Μόνον εκείνοι μπορούσαν πιά να την βοηθήσουν. Στην Πέλλα ήταν ήδη απομονωμένη, εγκαταλειμμένη από φίλους και γνωστούς. Περιφρονημένη από όλους και κυρίως από τον Διονυσοφώντα που ετοιμαζόταν να παντρευτεί την Θετίμα και σχεδίαζαν ήδη την τελετή του γάμου τους. Θυμήθηκε την τελευταία της συνάντηση μαζί του, μπροστά στη Θετίμα που της φάνηκε ότι χαμογελούσε ειρωνικά. Της είχε πει "ακόμη κι αν δεν υπήρχε η Θετίμα, θα προτιμούσα να παντρευτώ οποιαδήποτε άλλη γυναίκα, μα εσένα ποτέ".

Η Φίλα ακούμπησε προσεκτικά το ρολό δίπλα στο δεξί χέρι του Μάκρονα, να είναι το πρώτο πράγμα που θα δώσει μόλις φτάσει εκεί κάτω, και τον κατευόδωσε. 

 

Ο κατάδεσμος έγραφε:
"της Θετίμας και του Διονυσοφώντα την τελετή και το γάμο δένω με γραπτή κατάρα και όλων των άλλων γυναικών, είτε χήρες είναι, είτε παρθένες, κυρίως όμως της Θετίμας. Και παραδίνω αυτόν τον κατάδεσμο στον Μάκρονα και τους δαίμονες. Και μόνον όταν εγώ ξεθάψω και ξετυλίξω και διαβάσω πάλι αυτά τα λόγια, τότε μονάχα να παντρευτεί ο Διονυσοφώντας. Προηγουμένως να μην πάρει άλλη γυναίκα του εκτός από μένα. Μονάχα εγώ να γεράσω στο πλευρό του Διονυσοφώντα, καμιά άλλη. Σας ικετεύω προσφιλείς δαίμονες δείξτε οίκτο στη Φίλα γιατί με έχουν εγκαταλείψει όλα τα αγαπημένα μου πρόσωπα και είμαι έρημη. Αλλά φυλάξτε τον κατάδεσμο για χάρη μου, ώστε να μη γίνουν αυτά, κι η κακιά Θετίμα κακά να χαθεί.... κι εγώ να βρω ευδαιμονία και μακαριότητα".

  

 Έρωτας σε ερυθρόμορφη πελίκη του Ανατολικού νεκροταφείου της Πέλλας

 

Το 1986 σε έναν τάφο του Ανατολικού νεκροταφείου της Πέλλας δίπλα στο δεξί χέρι του νεκρού βρέθηκε τυλιγμένος o μολύβδινος κατάδεσμος που είχε γραμμένο το παραπάνω μήνυμα. Ίσως τα πράγματα να μην έγιναν ακριβώς όπως τα αφηγήθηκα, μα ασφαλώς τον κατάδεσμο τον έβαλε εκεί μιά γυναίκα σφοδρά ερωτευμένη με τον Διονυσοφώντα που ετοιμαζόταν να παντρευτεί τη Θετίμα. Για το όνομά της οι επιγραφολόγοι διίστανται, θα λεγόταν Φίλα ή Δαγίνα. Προτιμώ το Φίλα. Αγαπημένη. Ήταν άλλωστε κοινό Μακεδονικό όνομα.

 

 

Πήλινο ειδώλιο από το Ανατολικό νεκροταφείο της Πέλλας

 

 

Ο συγκεκριμένος κατάδεσμος αποτελεί ένα σημαντικότατο αρχαιολογικό εύρημα, όχι όμως για το περιεχόμενό του. Σχεδόν κανείς δεν ενδιαφέρεται για τον ανεκπλήρωτο έρωτα της Φίλας. Άλλωστε πολλά τέτοια ξόρκια είναι γνωστά από την αρχαιότητα. Ο κατάδεσμος της Πέλλας είναι ιδιαιτέρως σημαντικός γιατί χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. και είναι γραμμένος σε μια ελληνική διάλεκτο πολύ κοντά στη βορειοδυτική παραλλαγή της δωρικής. Αποτελεί επομένως μια από τις πρωιμότερες γραπτές μαρτυρίες που αποδεικνύουν ότι ήδη τον 4ο αι. π.Χ. ο πληθυσμός της Μακεδονίας ήταν ελληνόφωνος.

 

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
12

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S

σχόλια

8 σχόλια
Ανατριχiλα! Κατ' αρχην για το ποσο ευκολα διαβαζεται και κατανοειται ενα κειμενο που γραφτηκε πριν απο 24 αιωνες (!) δειχνοντας πραγματικα ποσο λιγο εχει μεταβληθει η γλωσσα μας απο τα αρχαια χρονια. Επισης η νεαρη Φιλα του 4ου π.Χ. αιωνα κατειχε αναγνωση και γραφη, αγαθα που ακομη και σημερα, εν ετει 2012 ειναι απαγορευμενα για τις γυναικες σε πολλα "συγχρονα" και πολιτισμενα(;) κρατη της ασιας και της αφρικης...
Μία κοινή μας φίλη μου έστειλε το link και με το blog σου αλλά και τα άρθρα σου στη lifo. Εξαιρετική δουλειά. Αν μου επιτρέπεται να προτείνω το επόμενο βήμα σας να είναι μυθιστορήματα εμπνευσμένα από αρχαιολογικά ευρήματα. Ηδη νομίζω σε αυτό το άρθρο δώσατε τα πρώτα δείγματα μιας τέτοιας εξέλιξης. Καλή συνέχεια σε αυτό που τόσο πολύ αγαπάτε.
Συμπέρασμα: αν δεις γυναίκα πικραμένη για την αγάπη που δεν έλαβε,....κόψε ρόδα μυρωμένα.....Σκιάχτηκα πρωί πρωί!Πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, πάραυτα.
Συμφωνώ απόλυτα με το σκιάξιμο! Μόνο την τελευταία σου λέξη να σου διορθώσω, αν μου επιτρέπεις: Πάραυτα = αμέσως. Παρ' όλα αυτά = αυτό που ήθελες να γράψεις
Μήπως "σε έχουν εγκαταλείψει όλα τα αγαπημένα σου πρόσωπα και είσαι έρημη" γιατί ρίχνεις κατάρες στην τελετή και τον γάμο ενός μελλόνυμφου ζευγαριού και όλων των γυναικών ανεξαιρέτως; Έλεος δηλαδή με τα κοριτσάκια που νομίζουν ότι ο κόσμ...Όπα, μισό λεπτό. Δεν είναι οι "Εξομολογήσεις" ή η "Α, μπα" εδώ, έτσι; :-Ρ