Η Ελευθερία είναι μια από τις πολλές νέες που βρέθηκαν χωρίς δουλειά τους τελευταίους μήνες, γιατί η κρίση διέλυσε την εταιρεία που δούλευε. Τη γνώρισα από τη δράση της σε εθελοντική οργάνωση που βοηθά κατοίκους της πόλης σε ανάγκη, μια από τις οργανώσεις που βάζει σε έναν ψηφιακό χάρτη της Αθήνας η νέα πρωτοβουλία του TEDxAthens, που λέγεται Human Grid (μπορείτε να δείτε εδώ).
Η Ελευθερία, με σπουδές στο εξωτερικό, με νιάτα όλο δροσιά, τα δύο τρίτα της μέρας αλωνίζει την πόλη για να βρει δουλειά. Άλλοτε κάνει ραντεβού με υποψήφιους εργοδότες, κάτι σπάνιο αφού υπάρχουν ελάχιστες νέες θέσεις εργασίας, άλλοτε κάνει σεμινάρια για να ενισχύσει τα προσόντα της και συχνά επισκέπτεται γνωστούς που μπορεί να τη βοηθήσουν στο επόμενο επαγγελματικό της βήμα. Το υπόλοιπο τρίτο της μέρας το διαθέτει για να εκτελέσει την αποστολή που έχει αναλάβει στην εθελοντική οργάνωση που άρχισε να υποστηρίζει αμέσως μόλις έχασε τη δουλειά της.
Η Ελευθερία δεν είναι σπάνιο είδος... Αν δεν το έχετε αντιληφθεί, ανήκει σε μια φυλή νέων της πόλης που μεγαλώνει. Παιδιά από καλές οικογένειες αλλά και νιάτα από τις πάλαι ποτέ μεσαίες κοινωνικές τάξεις πυκνώνουν τις τάξεις μικρών ή μεγάλων εθελοντικών πρωτοβουλιών. Είναι εφήμερη μόδα; Πρόσκαιρη καταφυγή σε καιρό κρίση;
Αυτή η τάση της κοινωνικής προσφοράς είναι κάτι που ενισχύεται σταθερά στην πόλη μας – δεν υπάρχουν στοιχεία για το πόσο ισχυρή είναι. Είναι ένα σκίρτημα που ανεβαίνει στη σπονδυλική στήλη της Αθήνας και δεν ενισχύεται μόνο από νεαρά άτομα που πάντοτε είχαν μια αλτρουιστική διάθεση και δεν μπορούν πλέον να την αναδείξουν μέσα από την πολιτική δράση. Μου έκανε εντύπωση π.χ. πόσο επίμονες ήταν δυο κυρίες κάπου στα 35 τους, που μεγαλώνει μόνη η καθεμιά το παιδί της, στο να βρεθεί μια εθελοντική δουλειά που να ταιριάζει στον περιορισμένο χρόνο που διαθέτουν.
Μια τάση που ήρθε για να μείνει
Τα καλά νέα οφείλονται (και) στην κακή αφετηρία. Όποια έρευνα και αν δείτε, η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ χαμηλή θέση σε ο,τιδήποτε έχει σχέση με τη δράση της Κοινωνίας των Πολιτών. Η περσινή ομιλία του καθηγητή Ηλία Παπαϊωάννου στο TEDxAcademy (εδώ) έχει αρκετά στοιχεία για το πόσο χαμηλά σκοράρει η χώρα μας σε αυτούς τους τομείς, κάτω από το Πακιστάν και το Βιετνάμ σε κάποιες περιπτώσεις.
Η Ελλάδα εμφανίζει το πιο αρνητικό ρεκόρ στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά το ποσοστό πολιτών που συμμετέχουν σε εθελοντικές οργανώσεις, αναφέρει μαζί με άλλα στοιχεία άρθρο της Πρωτοβουλίας «Μπορούμε» (εδώ). Μας ενοχλεί ίσως, αλλά είμαστε κάτω από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Εσθονία...
Οι μελέτες, αλλά και η κοινή λογική, λένε ότι οι περίοδοι βαθειάς κρίσης είναι πρόσφορες για τη δημιουργία Κοινωνικού Κεφαλαίου. Με απλά λόγια, σε αυτές τις φάσεις αρκετοί πολίτες γίνονται πιο ευαίσθητοι ή –ας το πούμε και πιο πεζά– γίνεται πιο ελκυστική η δράση αλληλεγγύης, κοινωνικής προσφοράς. Ενίσχυση του κοινωνικού ιστού δεν προσφέρουν μόνο οι πρωτοβουλίες που βοηθούν αναξιοπαθούντες αλλά και εκείνες που συμβάλλουν στην αναβάθμιση των δημόσιων χώρων (π.χ. πάρκων) ή ακόμα και στην «ανακάλυψη» των μνημείων της πόλης.
Τα σημεία δείχνουν ότι η εθελοντική δράση αποκτά μεγαλύτερη αξία όχι μόνο για τους «τακτοποιημένους» που έχουν περίσσευμα να δώσουν αλλά και για δύο κατηγορίες αναγκεμένων της πόλης:
- Όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη δουλειά ή στο εισόδημα, αλλά έχουν απόθεμα για να συμμετάσχουν σε κάποια συλλογική δράση, που τους στηρίζει και τους δικτυώνει.
- Εκείνους που νιώθουν ψυχολογική πίεση, από τη μοναξιά έως την υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, και βλέπουν τη συμμετοχή σε μια ομάδα ως διέξοδο για παρέα και δημιουργικότητα.
Κινήματα πόλης κόντρα σε κυκλώματα της νύχτας
Είχαν γραφεί τα παραπάνω όταν διάβασα στη σελίδα Facebook του Rethink Athens μια τοποθέτηση, που είναι η καλύτερη κατάληξη αυτών των σκέψεων:
«Με το ξέσπασμα της κρίσης ο αθηναϊκός δημόσιος χώρος κατακερματίζεται, καθώς αποτελεί αντικείμενο διεκδίκησης από διαφορετικές ομάδες, όπως η βιομηχανία της διασκέδασης, τα κυκλώματα της νύχτας, οι άστεγοι, οι εξαθλιωμένοι μετανάστες, οι ακροδεξιές οργανώσεις, και, βέβαια, οι απλοί κάτοικοι, που συμμετέχουν στα νέα πολυάριθμα κινήματα πόλης, και οι ομάδες πρωτοβουλίας για τη διάσωση των ελεύθερων χώρων». Πάνος Δραγώνας, συνεπιμελητής της ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία, με υποστηρικτή το Ίδρυμα Ωνάση. Από τη συζήτηση για την «Παγκόσμια Πόλη Σήμερα» στη Στέγη Γραμμάτων.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η βιομηχανία της διασκέδασης και τα κυκλώματα της νύχτας αποκτούν μεγαλύτερο ζωτικό χώρο μέσα στην αναμπουμπούλα της κρίσης και στην ανομία μιας χώρας που έχει δεκάδες τρόπους για να μην τηρηθούν οι νόμοι. Η Κοινωνία των Πολιτών φαίνεται ότι αντιδρά. Η δική της κινητοποίηση, η δράση των απλών πολιτών, δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα της χώρας αλλά είναι δυνατόν να ελαφρύνει τον πόνο και να πιέσει προς την αναζήτηση λύσεων.
σχόλια