Στο Σύλλογο για την Ψυχική Υγεία- ΣΟΨΥ Πάτρας, εργάστηκα για πρώτη φορά ως κοινωνικός λειτουργός πριν δύο χρόνια στο πλαίσιο της πεντάμηνης κοινωφελούς εργασίας. Από τότε που τέλειωσε η σύμβαση μέχρι και σήμερα, εμψυχώνω σε εθελοντικό επίπεδο ομάδες στοχεύοντας στη ψυχοκοινωνική αποκατάσταση ανθρώπων που βιώσαν ή βιώνουν ψυχιατρική εμπειρία (λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας). Άνθρωποι, που ζουν όλο το 24ωρο με τον ψυχικό πόνο και έχουν φάει με το κουτάλι το στίγμα και τη μοναξιά μιας φοβικής και καθόλου ενημερωμένης κοινωνίας προσπαθούν να μοιραστούν, να μάθουν, να επικοινωνήσουν, να κοινωνικοποιηθούν συμμετέχοντας στο ημερήσιο πρόγραμμά του ΣΟΨΥ Πάτρας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ομάδες χορού, θεάτρου, μουσικής, κατασκευών, περιοδικού, ζωγραφικής, αγγλικών, εκμάθηση υπολογιστών, μαγειρικής, ομάδες λόγου που εμψυχώνονται από εθελοντές ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς ενώ παρέχεται σε ατομικό επίπεδο, συμβουλευτική υποστήριξη. Επιπλέον, κάθε Παρασκευή πραγματοποιείται η Κοινωνική Λέσχη «Η Εκκίνηση» κατά την όποια οι λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας κάνουν την απολογιστική εβδομαδιαία συνέλευση τους και προσπαθούν να σχεδιάσουν, να υλοποιήσουν, να αξιολογήσουν, με βασικό άξονα το «όλοι μαζί μπορούμε περισσότερα».
Πέρυσι το καλοκαίρι, για πρώτη φορά 35 μέλη του Συλλόγου (ψυχικά πάσχοντες, κάποιοι γονείς των ψυχικά πασχόντων/ φροντιστές, εθελοντές, το Διοικητικό Συμβούλιο, το προσωπικό) πήγαμε στην Ιθάκη διακοπές. Με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας, περάσαμε 7 υπέροχες μέρες. Το ίδιο συνέβη και φέτος στην Κλειτορία Καλαβρύτων. Ο Δήμος Καλαβρύτων έδειξε αλληλεγγύη και υποστήριξη και βοήθησε να γίνουν πραγματικότητα αυτές οι διακοπές για πάνω από 40 άτομα- μέλη του Συλλόγου.
Και ενώ βρισκόμασταν στην Κλειτορία Καλαβρύτων, έπεσε η ιδέα για το θέμα αυτό: Οι άνθρωποι του ΣΟΨΥ Πάτρας με χαμόγελο και αποφασιστικότητα, να φωτογραφηθούν για τις ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, να σπάσουν τη σιωπή που συνοδεύει την ψυχική νόσο και να δώσουν μια δυνατή γροθιά στο στίγμα και την προκατάληψη.
Αφού συζητήσαμε εκτενώς το στόχο ενός τέτοιου θέματος, συναποφασίσαμε να το πραγματοποιήσουμε.
(Ευτυχώς που ένας από τους φίλους του ΣΟΨΥ Πάτρας, είναι ο φωτογράφος Κωνσταντίνος Ψύχας. Βρέθηκε μαζί μας στην Κλειτορία και έβγαλε υπέροχες φωτογραφίες για τις ανάγκες του θέματος)
Αντιόπη Κεφαλά, λήπτρια υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέλος του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία –ΣΟΨΥ Πάτρας
Το δικό μου «ελληνικό δράμα» και η αρχή της προσωπικής μου ψυχιατρικής περιπέτειας ξεκίνησε στο Ρέθυμνο της Κρήτης, όταν ήμουν φοιτήτρια ψυχολογίας και 19 ετών. Εκεί αρρώστησα και βίωσα τον κοινωνικό αποκλεισμό κλείστηκα αμυνόμενη για τα καλά στον εαυτό μου. Το δράμα, όμως, συνεχίστηκε και στο Λιμενικό Σώμα όπου και εργάστηκα ενσυνειδήτως για 8 συναπτά έτη. Στο τέλος με αποστράτευσαν ακουσίως και συνταξιοδοτήθηκα. Στη συνέχεια γνώρισα το ΣΟΨΥ Πάτρας και έγινα μέλος. Εκεί, άρχισα να βγαίνω από το καβούκι μου και την εσωστρέφεια στην οποία είχα περιέλθει. Και η περιπέτεια μου συνεχίζεται ανάμεσα σε ανθρώπους που με καταλαβαίνουν διότι βιώσαν και εκείνοι τον ψυχικό πόνο, νιώθω ότι με κατανοούν. Στο ΣΟΨΥ δραστηριοποιούμαι σε ομάδες, που μας βοηθούν να παρατηρήσουμε ενδόμυχα τον εαυτό μας και πώς τον δεχόμαστε όπως είναι. Μάλιστα, ο Σύλλογος μας έχει και περγαμηνές, αφού βραβεύτηκε από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Παπούλια. Εδώ είναι το καταφύγιο μας, όπου περιβαλλόμαστε από ένα καθεστώς αλληλεγγύης, κατανόησης και κοινωνικής αποδοχής.
Αγγέλα Τριανταφύλλου, φροντίστρια λήπτη υπηρεσιών ψυχικής υγείας, πρόεδρος του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία- ΣΟΨΥ Πάτρας
Όταν πριν από 15 χρόνια άκουσα επίσημα πρώτη φορά τη διάγνωση για το γιο μου, έχασα τη γη κάτω απ' τα πόδια μου. Δεν ήταν, όμως, κάτι απότομο και ξαφνικό διότι η ψυχική διαταραχή πάντα προειδοποιεί αλλά η άγνοια που έχουμε δεν μας επιτρέπει να δούμε αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια. Συνήθως η διαταραχή εκδηλώνεται στην εφηβική ηλικία και αποδίδουμε αυτά τα σημάδια στην δύσκολή εφηβεία και πολλές φορές δεν θέλουμε να πάει το μυαλό μας σε κάποια αρρώστια. Μου φάνηκε αδιανόητο και διαρκώς αναρωτιόμουν "γιατί το δικό μου παιδί". Άρχισα να νιώθω ένοχες και πίστευα ότι κάτι δεν έκανα καλά. Από τη φάση των ενοχών, είναι καλό να βγεις γρήγορα διότι πρέπει να σταθείς στα πόδια σου: Οι ψυχικά πάσχοντες χάνουν ένα κομμάτι της δύναμης τους και το ψάχνουν στο πιο κοντινό τους άτομο. Οπότε πρέπει να είσαι διπλά δυνατός και για τον εαυτό σου και για τον άνθρωπο που νοσεί. Για να είσαι δυνατός, πρέπει να είσαι ενημερωμένος, πρέπει να στηρίζεσαι από ειδικές ομάδες ψυχοεκπαίδευσης.
Είχα την τύχη να συναντήσω τους ψυχιάτρους Μαρία Οικονόμου – Λαλιώτη και Στέλιο Στυλιανίδη οι οποίοι με βοήθησαν να καταλάβω ότι ο χαρακτήρας και η προέλευση της νόσου είναι βιοψυχοκοινωνικός και ότι σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται η οικογένεια ή οι γονείς για την παρουσία της νόσου στη ζωή ενός ανθρώπου. Υπάρχουν κληρονομικοί παράγοντες αλλά και παράγοντες που εδράζονται στη λειτουργία του εγκεφάλου. Από τη μία τα φάρμακα και από την άλλη οι κατάλληλες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις βοηθούν στην καλή ποιότητα της ζωής του ανθρώπου που νοσεί.
Η ψυχική νόσος αλλάζει τη ζωή ενός ανθρώπου αλλά δεν την καταστρέφει. Είναι σημαντικό να υπάρχει ουσιαστική ένταξη των ψυχικά πασχόντων και επίσης επαγγελματική αποκατάσταση. Να υπάρχει μια φροντίδα και ένα σύνολο κοινοτικών υπηρεσιών που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Ένας από τους λόγους της ύπαρξης μας είναι πιέσουμε για την ύπαρξη αυτού του δικτύου και επίσης να διεκδικήσουμε τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα που παρά πολλές φορές παραβιάζονται.
Πριν 10 χρόνια, κάποιοι γονείς, που τα παιδιά μας αντιμετώπιζαν ψυχικό πρόβλημα, συναντιόμασταν σε κάποιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Μέσα από την αγωνιά, το άγχος και την άγνοια μας, αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι. Ήδη είχαν ξεκινήσει Σύλλογοι στην Αθήνα και στις Σέρρες, όποτε συντονιστήκαμε και δημιουργήσαμε τον Σύλλογο για την Ψυχική Υγεία στην Πάτρα με 30 άτομα στην αρχή. Πρώτα απ' όλα θέλαμε να μάθουμε περισσότερα γι' αυτό που συνέβη στο άτομο της οικογένεια μας, να ενημερωθούμε, ν' ανταλλάξουμε εμπειρίες και στη συνέχεια θέλαμε να ενημερώσουμε την κοινότητα διότι στο θέμα της ψυχικής νόσου επικρατεί πλήρης άγνοια, η οποία γεννά προκαταλήψεις, μια στρεβλή εικόνα για τον ψυχικά ασθενή και κατά συνέπεια συναντά το στίγμα σε κάθε βήμα της προσωπικής και της κοινωνικής ζωής του... Πραγματοποιούμε ημερίδες, συνέδρια, εκδηλώσεις. Μέσα από τη δουλειά αυτή στην κοινότητα, μεγάλωσε ο Σύλλογος, έχουμε φτάσει σήμερα στα 360 άτομα.
Ο Σύλλογος είναι των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, των οικογενειών τους (φροντιστές) και των φίλων τους. Όλοι μαζί είμαστε μια κοινότητα που βοηθάει, νοιάζεται και στηρίζει ο ένας τον άλλον. Στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου μας υπάρχουν και λήπτες και φροντιστές.
Μέσα από τη διαδρομή μας στο Σύλλογο, έχουμε καταλάβει ότι όσο πιο έγκαιρα γίνει η πρώτη επαφή με τον ειδικό, τόσο καλύτερη εξέλιξη θα έχει η νόσος. Όσο υπάρχουν καθυστερήσεις, η ίδια η νόσος δεν εξελίσσεται καλά και πολλές φορές όταν δεν υπάρχει διάγνωση μπορούν να συμβούν πράγματα που συνήθως τα μαθαίνουμε στα πρωτοσέλιδα και τις τηλεοράσεις. Όλοι αυτοί οι άνθρωποί που απασχολούν την κοινή γνώμη κάνοντας είτε κακό στον εαυτό τους, είτε στους άλλους, ή είναι άνθρωποι που δεν έχουν διαγνωστεί ποτέ ή είναι άνθρωποι που δεν κάνουν την φαρμακευτική τους θεραπεία. Σ' αυτή την ιστορία παίζει μεγάλο ρόλο η φαρμακευτική αγωγή, όχι όμως μόνο η αγωγή.
Πελαγία Θεοδωροπούλου, λήπτρια υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αντιπρόεδρος του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία-ΣΟΨΥ Πάτρας
Αρρώστησα όταν ήμουν 23 ετών, μπήκα σε διαδικασία θεραπείας και σιγά – σιγά έκανα βήματα. Σήμερα είμαι 42 ετών και τα τελευταία 7 χρόνια είμαι στο ΣΟΨΥ Πάτρας. Ο Σύλλογος βοήθησε για να γίνει καλύτερη η ζωή μου. Ανάμεσα στα μέλη υπάρχει αλληλοβοήθεια και όλοι μαζί προσπαθούμε να σταματήσουμε αυτό το βάσανο που λέγεται στίγμα. Το στίγμα μ' έχει ταλαιπωρήσει σε όλους τους τομείς της ζωής μου: επαγγελματικά, κοινωνικά, προσωπικά αλλά και οικογενειακά. Δεν είναι η ασθένεια και τα συμπτώματα αλλά το στίγμα που βιώνουμε. «Αυτός είναι τρελός», δεν υπάρχει χειρότερη φράση από αυτή. Ο κόσμος θεωρεί ότι όποιος έχει ψυχική διαταραχή είναι επικίνδυνος και κάνει κακό στον άλλο. Δε φτάνει που έχει το πρόβλημα του και τις δυσκολίες, έχει ν' ακούσει και τι λέει η κοινωνία για κείνον. Η κοινωνία φοβάται, δεν είναι ενημερωμένη.
Στα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικό πρόβλημα, έχω να τους πω να κάνουν προσπάθεια και να μην είναι κλεισμένοι στο σπίτι τους, να ζητήσουν βοήθεια, να μην τους πάρει από κάτω.
Είμαι πολύ χαρούμενη που για δεύτερη χρόνια καταφέραμε να κάνουμε όλοι μαζί διακοπές. Εδώ χορεύουμε, διασκεδάζουμε, γελάμε, γνωριζόμαστε καλύτερα, κάνουμε ομάδες και γενικά είμαστε πιο χαλαροί –νιώθουμε καλυτέρα από το σπίτι μας.
Στάθης Δημητρακοπουλος, λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέλος του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία –ΣΟΨΥ Πάτρας
Το 1975 αρρώστησα. Το πιο δύσκολο απ' όλα είναι όταν νοσηλεύτηκα στο Δρομοκαΐτειο και μετά στο Αιγινήτειο. Έχω περάσει πολλά χρόνια κλεισμένος στο σπίτι. Μέσα στη μοναξιά...
Στο Σύλλογο πηγαίνω εδώ και 3 χρόνια. Οι ομάδες που συμμετέχω στο ΣΟΨΥ μ' έχουν βοηθήσει πολύ. Με γεμίζουν με αισιοδοξία, ενθάρρυνση, κοινωνικότητα, αυτοπεποίθηση. Είναι το δεύτερο σπίτι μου ο Σύλλογος. Τώρα στα 62 μου έχω αρχίσει να ζω και να παίρνω ευχαρίστηση από την καθημερινότητα μου. Η ζωή είναι αγώνας, χρειάζεται προσπάθεια. Έχω περάσει τόσα και τόσα και έμαθα οτι το να τα παρατάς είναι η μεγαλύτερη ήττα. Θέλω όλα όσα χρόνια ζήσω ακόμα να είναι καλά χρόνια.
Μπάμπης Καραβασίλης, λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέλος του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία –ΣΟΨΥ Πάτρας
Από παιδί είχα πρόβλημα, επιδεινώθηκε στα 11 και στα 13 αρρώστησα. Η ζωή μου ήταν κόλαση. Ψυχιατρεία και ψυχοφάρμακα... Μ' είχε βάλει από κάτω η ασθένεια. Όταν άρχισα να συνέρχομαι, ξεκίνησα να δραστηριοποιούμαι στο Σύλλογο. Συμμετέχω και σε ατομικές με την ψυχολόγο αλλά και ομαδικές συναντήσεις εδώ και 10 χρόνια. Υπάρχει ποικιλία ομάδων. Εδώ υπάρχουν άνθρωποι που μπορείς να ταιριάξεις και να επικοινωνήσεις και να περάσεις όμορφα. Όλα αυτά με βοήθησαν να ξεπεράσω κατά πολύ το πρόβλημα και τώρα νιώθω ότι βγαίνω στη ζωή...
Από τη ζωή μου, μου λείπει η επαγγελματική καταξίωση και το έτερον ήμισυ. Μου δίνει χαρά που είμαι καλύτερα απ' ότι ήμουν. Σκέφτομαι από Σεπτέμβρη να γραφτώ στα Δημόσια ΙΕΚ να μάθω μια τέχνη ενώ θα συνεχίσω τα μαθήματα των γαλλικών.
Στους ανθρώπους που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές θέλω να τους πω να μην απογοητεύονται, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα τους αγωνιστικά και ενεργητικά. Για παράδειγμα, τους δίνεται η ευκαιρία να βγουν μ' ένα φίλο τους βόλτα, μην πουν «δε βγαίνω». Του βρίσκει ο πατέρας του μια δουλίτσα, μην πει «εγώ είμαι άρρωστος, δεν πάω για δουλειά».
Σάκης Μπονέλης, εθελοντής στο Σύλλογο για την Ψυχική Υγεία- ΣΟΨΥ Πάτρας
Οι ψυχικά πάσχοντες- τα παιδιά του Συλλόγου μας βιώνουν μια κατάσταση που δεν μπορούμε να την εκτιμήσουμε εμείς γιατί όταν ανοίξει το πάζλ δύσκολα ξαναενώνεται. Η προσπάθεια που κάνουμε να «συμμαζέψουμε» ένα μέρος του πάζλ και μέσα στο διάστημα αυτό, τα παιδιά να μπορέσουν να βρίσκονται σε μια καλύτερη φάση. Εδώ και 7 χρόνια πραγματοποιώ την ομάδα μουσικής στο Σύλλογο. Η μουσική τους βοηθάει. Η μουσική είναι έκφραση και συναίσθημα, τα παιδιά μέσα από τα τραγούδια που λένε στην ομάδα, ξεδιπλώνουν τα συναισθήματα τους. Επιλέγουν τα τραγούδια βάσει του στίχου τους και όχι του ρυθμού. Τους αγγίζουν τα τραγούδια που έχουν συναισθηματικό στίχο. Μέσα από τα τραγούδια εξωτερικεύουν συναισθήματα, η μουσική τους ανοίγει δρόμους για να έρχονται σε επαφή με το συναίσθημα τους, κάτι που ασθένεια τους εμποδίζει.
Ειρήνη Κρανιά, ψυχολόγος, ομαδική ψυχοθεραπεύτρια στο Σύλλογο για την Ψυχική Υγεία- ΣΟΨΥ Πάτρας
Οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές αντιμετωπίζουν ρατσισμό. Υπάρχει κάποιο περιστατικό ρατσισμού που έχεις δει και σου έχει κάνει εντύπωση;
Δυστυχώς ακόμα και στις μέρες μας που πολλοί αισιόδοξοι θα βιαστούν να τις χαρακτηρίσουν ως μέρες αποδοχής της διαφορετικότητας ο κοινωνικός αποκλεισμός και η στιγματοποίηση τόσο των ψυχικά ασθενών όσο και των οικογενειών τους, ακόμα και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας καλά κρατεί. Παραδείγματα πολλά και δυστυχώς σε καθημερινή βάση π.χ. ιδιοκτήτες σπιτιών που αρνούνται να μισθώσουν τα σπίτια τους σε άτομα µε ψυχιατρικά προβλήματα, αρνητική στάση των εργοδοτών και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα προκειμένω να προσλάβουν κάποιον ψυχικά πάσχοντα παρότι μπορεί να διαθέτει τόσο τα προσόντα, όσο και την ικανότητα, κατάχρηση εξουσίας που πολλές φορές αγγίζει και τα όρια της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και ως συνέπεια των παραπάνω οι ψυχικά πάσχοντες εσωτερικεύουν το στερεότυπο του «ανήμπορου και άχρηστου», με αποτέλεσμα να αποσύρονται από την κοινωνία κάτι που σίγουρα λειτουργεί ανασταλτικά στην θεραπεία.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος μύθος που υπάρχει για τους ψυχικά ασθενείς;
Ότι οι ψυχικά πάσχοντες είναι βίαιοι, επικίνδυνοι, παραβατικοί. Η αλήθεια είναι ότι, ως ομάδα, οι ψυχικά πάσχοντες δεν είναι περισσότερο βίαιοι και παραβατικοί από κάθε άλλη ομάδα του γενικού πληθυσμού. Στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο πιθανό να πέσουν θύματα βίας, παραβατικότητας παρά να γίνουν βίαιοι οι ίδιοι. Θύματα βίας και κατάχρησης εξουσίας στο όνομα ακόμα και της θεραπείας τους, όταν λες και είναι οι πιο στυγνοί εγκληματίες μεταφέρονται με χειροπέδες μέσα σε κάποιο περιπολικό για «θεραπεία» σε κάποια ψυχιατρική κλινική, όπου εκεί πολύ συχνά επίσης τους περιμένει η «βία της καθήλωσης», η αλλιώς «βία του ιμάντα». Η βία όμως που σχετίζεται σπάνια με ορισμένες ψυχικές νόσους οφείλεται κυρίως στη μη λήψη των φαρμάκων ή στην ακαταλληλότητα της θεραπείας και στην έλλειψη στήριξης και αποδοχής από το κοινωνικό πλαίσιο.
Τι σου έχουν διδάξει οι ψυχικά ασθενείς;
Είναι κάτι που υπάρχει δίπλα μας και δεν πρέπει να αγνοούμε. Μπορεί να συμβεί στον καθένα. Η ψυχική νόσος δεν είναι όμως ανίκητη, αντιμετωπίζεται... Αντιμετωπίζεται αν δεν ξεχάσουμε το ποιός ή ποιά είναι πίσω από την ταμπέλα μιας διάγνωσης που λέει συνήθως, ψύχωση, σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή, κατάθλιψη. Αν θυμόμαστε το όνομα, την ουσία, τις ανάγκες, του κάθε Γιώργου, Μπάμπη, Μιχάλη, Άννας, Μαρίας, Γεωργίας... Με αποδοχή και αγάπη αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να μας «πουν» πολλά. Φτάνει να είμαστε κάπου εκεί δίπλα για να τους ακούσουμε.
Πως βίωσες τις διακοπές φέτος στην Κλειτορία; Ποια είναι η πιο ωραία στιγμή που βίωσες; Τι εισπράττουν τα μέλη του Συλλόγου από τις διακοπές αυτές και πως επιδρούν στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση τους;
Ο λόγος για την απάντηση δικαιωματικά ανήκει σε εκείνους. Σε μία βιωματική άσκηση για την αξιολόγηση των διακοπών γράφουν: «επικοινωνία, παρέα, ταξίδι, αποδοχή, γεύση, χαρά, δύναμη, γνώση, χαλάρωση, φιλία, θάρρος, βήμα, συμμαχία, μαζί, δικαίωμα». Αυτή είναι η επίδραση λοιπόν της καλοκαιρινής μας «συνάντησης». Μια συνάντηση που για μια ακόμη χρονιά μου θύμισε γιατί στα απλά υπάρχει τόση ποικιλία, στα φθαρμένα υπάρχει η πείρα, στα άσχημα μια διαφορετική κρυμμένη ομορφιά, στη σιωπή η πιο όμορφη μελωδία... Φτάνει να επιτρέψουμε στο διαφορετικό απλά να υπάρξει όπως είναι.
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Ψύχας
Βοήθησε το έργο του ΣΟΨΥ Πάτρας, πληροφορίες εδώ
http://www.sopsipatron.gr/
https://www.facebook.com/SopsyPatras
Η ομάδα του Συλλόγου στο facebook
σχόλια