Sex trafficking στην Αθήνα: Η ιστορία της Μαρίνας

Δεν τη λένε Μαρίνα. Αλλά μας λέει να τη φωνάζουμε έτσι. Μαρίνα. Οδηγήσαμε χιλιόμετρα για να τη βρούμε, εδώ, στο μικρό, νυσταγμένο μέρος όπου βρήκε καταφύγιο, μια παγωμένη Κυριακή του Δεκέμβρη. Την πείσαμε να μιλήσει μαζί μας − της είπαν ότι είναι για καλό. Όχι το δικό της καλό − αυτή γλίτωσε. Το καλό των άλλων, που πέφτουν στην ίδια παγίδα. Είναι ένα συνεσταλμένο, κουρασμένο κορίτσι. Όμορφο. Φοράει τζιν και μια εφαρμοστή καφέ ζακέτα με κουκούλα, από την οποία κρέμονται δυο παιχνιδιάρικες φούντες. Ξανθά μαλλιά, με αλογοουρά πιασμένη από ένα λαστιχάκι φούξια. Το τυπικό κατάλευκο δέρμα της Ανατολικής Ευρώπης. Μας ζητάει να κάτσουμε στο παγκάκι μιας απόμερης πλατείας. Αλλά τι απόμερης; Εδώ, είναι μια χούφτα τόπος. Περνούν συνέχεια άνθρωποι, μας κοιτάνε διερευνητικά. Κανείς δεν φαντάζεται πως αυτή η ήσυχη κοπέλα έχει πέσει θύμα sex trafficking. Έχουμε ψοφήσει από το κρύο κι εκείνη δείχνει να μην παίρνει χαμπάρι. «Δεν κρυώνω εγώ!» λέει με ένα σβηστό γελάκι. «Τα ρούχα μου είναι από τη Μολδαβία, δεν τα περνάει τίποτα». Με σταθερή φωνή και σπαστά ελληνικά αρχίζει να μας διηγείται την ιστορία της.

«Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μια μικρή πόλη της Μολδαβίας. Έχω τρία αδέρφια. Σχολείο πήγα μέχρι την προτελευταία τάξη του λυκείου. Δεν υπήρχαν λεφτά για να το τελειώσω. Η μάνα μου δουλεύει σε εργοστάσιο. Ο πατέρας μου είναι στο σπίτι. Στα είκοσι αποφάσισα να πάω μόνη μου στην πρωτεύουσα, στο Κισινάου, να ψάξω για δουλειά. Όταν έφτασα, κάθισα σε μια πλατεία, πήρα μια εφημερίδα και άρχισα να κοιτάζω τις αγγελίες. Πήρα τηλέφωνο σε διάφορες δουλειές, αλλά όλοι μου έλεγαν όχι. Έκατσα στο παγκάκι μέχρι το απόγευμα. Κάποια στιγμή με πλησίασε ένας άντρας γύρω στα 30 και με ρώτησε τι έκανα. Του απάντησα ότι έψαχνα για δουλειά και αυτός μου είπε ότι μπορούσε να με στείλει στην Ελλάδα, να δουλεύω σε σπίτια, να κρατάω κανέναν παππού ή καμιά γιαγιά με καλά λεφτά. Μου είπε ότι μπορούσα να παίρνω ακόμα και 50 ευρώ την ημέρα. Στη Μολδαβία ένα καλό μεροκάματο είναι γύρω στα 7, αν καταφέρεις, φυσικά, να βρεις δουλειά. Αλλάξαμε τηλέφωνα κι έφυγε.

Έναν μήνα μετά, ο άντρας ήρθε, με βρήκε, μου έδωσε διαβατήριο και 1.000 λέι (€80) για να πάρω ρούχα και μου είπε ότι σε δύο μέρες θα φεύγαμε για Τουρκία. Στην Κωνσταντινούπολη μας περίμενε ένας ακόμη άντρας και μία γυναίκα. Νοικιάσαμε ένα αυτοκίνητο και οδηγούσαμε για μέρες κατά μήκος των τουρκικών παραλίων, ώσπου φτάσαμε σχεδόν απέναντι από τη Σύμη. Γύρω στα μεσάνυχτα μπήκαμε σε ένα φουσκωτό και βγήκαμε στ' ανοιχτά. Κάποια στιγμή, ο οδηγός σταμάτησε τη μηχανή και πέσαμε στο νερό. Έδεσα το διαβατήριο γύρω από τον λαιμό μου και βούτηξα στη θάλασσα μαζί με το backpack που είχα στην πλάτη. Ήταν Οκτώβρης και η θάλασσα ήταν κάπως κρύα. Η στεριά απείχε περίπου σαράντα μέτρα. Κολυμπούσα ασταμάτητα με όσες δυνάμεις μού είχαν απομείνει. Η προπέλα ενός καραβιού κόντεψε να με κόψει στα δύο. Τα ρεύματα με έσπρωχναν μακριά. Κατάφερα να φτάσω στη στεριά περίπου τέσσερις ώρες μετά. Δεν ήξερα τι είχαν απογίνει οι άλλοι.

Στη Σύμη βρήκα μια στάνη με πρόβατα και κρύφτηκα όλη την επόμενη μέρα μέχρι το βράδυ. Με είδε μια γυναίκα που βοσκούσε εκεί γύρω τα πρόβατά της, με πήρε στο σπίτι της, με φρόντισε, μου έδωσε φαγητό, φάρμακα, ρούχα και με κράτησε για δύο μέρες. Όταν ήμουν ξανά σε θέση να ταξιδέψω, πήγα στο λιμάνι και μπήκα στο καράβι για τη Ρόδο. Εκεί είδα ξανά την κοπέλα που ήμασταν μαζί στη βάρκα. Όταν φτάσαμε στη Ρόδο, πήραμε μαζί το επόμενο καράβι με προορισμό τον Πειραιά. Μέσα στο πλοίο με είδε κάποια στιγμή ένα από τα μέλη του πληρώματος. Με ρώτησε από πού ήμουν και ζήτησε το διαβατήριό μου. Μου είπε "δεν έχεις βίζα" και του απάντησα "όχι". Τότε με πήρε και με πήγε επάνω σ' ένα σαλονάκι. Δεν με πείραξε. Όταν φτάσαμε στον Πειραιά, με έπιασε από το χέρι και βγήκαμε μαζί από την αποβάθρα για να μη με σταματήσει η Αστυνομία. Την άλλη κοπέλα τη σταμάτησαν. Όταν απομακρυνθήκαμε, μου έδωσε τον αριθμό του και μου είπε: "Aν χρειαστείς κάποια βοήθεια εδώ στην Αθήνα, πάρε με". Μου φέρθηκε πολύ καλά, χωρίς να με ξέρει. Για κάποιον λόγο πίστεψα εκείνη τη στιγμή πως όσοι θα συναντούσα στην Ελλάδα θα μου φέρονταν με την ίδια καλοσύνη».

Παρά τη φανερή δυσκολία που έχει με τη γλώσσα (όσα ελληνικά ξέρει τα έμαθε μόνη της το διάστημα που πέρασε στη φυλακή), μιλάει γρήγορα, κάνοντας αλλεπάλληλες παρεκβάσεις για να αφηγηθεί δεκάδες λεπτομέρειες μέσα στις λεπτομέρειες που δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με την ιστορία, απόδειξη τού πόσο δύσκολο της είναι να μιλάει γι' αυτό. Και είναι από τις δυνατές. Το sex trafficking είναι ένα από τα πιο αποσιωπημένα εγκλήματα. Από τις κυριολεκτικά χιλιάδες κοπέλες που πέφτουν θύματα, ελάχιστες είναι αυτές που βρίσκουν τη δύναμη και το σθένος να καταγγείλουν τους εμπόρους τους.

«Είναι ένα έγκλημα που παρουσιάζει χαμηλά επίσημα στατιστικά» μας λέει λίγες μέρες αργότερα στο γραφείο του στο υπουργείο Εξωτερικών ο κ. Ηρακλής Μοσκώφ, Εθνικός Εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων. «Μιλάμε για 100 περίπου αναγνωρισμένα θύματα τον χρόνο» συμπληρώνει, αποδίδοντας το φαινόμενο αυτό σε πολλούς και διαφορετικούς λόγους: «Ένας από τους κυριότερους είναι ότι το έγκλημα αυτό είναι δύσκολο να στοιχειοθετηθεί:
α) είναι αόρατο, είναι αθέατο, δεν συμβαίνει μπροστά μας και β) στηρίζεται πολύ στην πελατεία, υπάρχει ζήτηση γι' αυτό. Από τη μία καταδικάζουμε το sex trafficking ως έγκλημα, από την άλλη, όμως, το καταναλώνουμε, κυρίως ως πελάτες στο σεξ. Αυτή είναι μια αντίφαση που κάνει πάρα πολύ δύσκολο το έργο των Διωκτικών Αρχών. Πρόκειται για μια τεράστια αγορά, η οποία εκμαυλίζει συνειδήσεις και δημιουργεί ζητήματα διαφθοράς. Και εδώ γεννιέται και ένα θέμα κοινωνικής υποκρισίας. Γιατί, κατά τη γνώμη μου, όταν μιλάμε για το sex trafficking, μιλάμε για ένα φαινόμενο που συνδέεται με την πορνεία. Το 80% περίπου των εκδιδομένων έχουν κάποια σχέση με εκμετάλλευση. Άρα, κάποιος κερδίζει από όλο αυτό».

Η ώρα περνάει, ο ήλιος αρχίζει να δύει. Οι άνθρωποι κλείνονται στα σπίτια τους, σε ένα είδος ασφάλειας και ησυχίας που σε ορισμένους μοιάζει ανυπόφορη, όμως για την ίδια ίσως είναι ζητούμενο. Μπαίνουμε στο πίσω κάθισμα, στο σταματημένο αυτοκίνητο, να μην κρυώνουμε. Έχει αρχίσει να μας εμπιστεύεται, αλλά μιλάει με περισσότερες παύσεις. Οι αναμνήσεις φαίνεται να δυσκολεύουν τη συνεκτική ροή του λόγου της.
«Στο λιμάνι του Πειραιά με περίμενε ένας άλλος άντρας. Πρέπει να είχαν στείλει τη φωτογραφία του διαβατηρίου μου και να με αναγνώρισε από εκεί. Με πήρε με το αυτοκίνητο και με πήγε σ' ένα ξενοδοχείο. Έμεινα εκεί μια νύχτα και την επομένη με πήγε σε άλλο. Δεν καταλάβαινα τι ακριβώς συνέβαινε. Τον ρωτούσα, αλλά δεν μου απαντούσε. Εκεί άρχισα να συνειδητοποιώ πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Μετά, από το ξενοδοχείο με πήγαν σε ένα σπίτι όπου ζούσε ένα ζευγάρι και μια άλλη κοπέλα από τη Μολδαβία με την οποία δεν με άφηναν μιλάω. Μόλις φτάσαμε εκεί, ο άντρας αυτός μου πήρε το κινητό και το διαβατήριο. Αντιστάθηκα, του είπα ότι δεν ήθελα να του τα δώσω και τότε με χτύπησε πολύ. Την επόμενη μέρα με πήγε στο κομμωτήριο για να μου κόψουν τα μαλλιά κι έπειτα σ' ένα μαγαζί με κινέζικα για να ψωνίσω εσώρουχα και "σέξι" ρούχα. Λίγες μέρες μετά βρεθήκαμε σ' ένα μικρό ατελιέ με παπούτσια. Ο ιδιοκτήτης θα ήταν ο πρώτος μου πελάτης. Με είδε όμως χτυπημένη και δεν μου έκανε τίποτα. Μετά από μια ώρα ο άντρας επέστρεψε για με πάρει. Τότε αυτός του είπε ότι δεν είχε τελειώσει μαζί μου. Με κράτησε ακόμη δύο ώρες, μου έδωσε να φάω και να πιω καφέ, χωρίς να μου κάνει τίποτα. Όταν ήρθε να με ξαναπάρει, του έδωσε 150 ευρώ. Καθώς φεύγαμε, ο άντρας μού είπε ότι το βράδυ θα πηγαίναμε κι άλλου. Τρελάθηκα. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να βγω στο μπαλκόνι και να πέσω από κάτω. Ήθελα να πεθάνω. Βγήκα στο μπαλκόνι, "μίλησα" με τον θεό μου, αλλά δεν το έκανα. Κάτι με συγκράτησε.
Το ίδιο βράδυ με πήγε σ' ένα μπουρδέλο στην πλατεία Βικτωρίας. Είχε συνεννοηθεί με μια χοντρή τσατσά που δούλευε εκεί, στα "σπίτια". Αυτή προσπάθησε να μου δείξει πώς να βγαίνω στο σαλόνι, πως να "κουνιέμαι", πως να προσελκύω τους πελάτες. Μου είπε πως δεν έπρεπε να μένω στο δωμάτιο μαζί τους πάνω από δέκα λεπτά. Αλλά δεν μπορούσα να κάνω τίποτε απ' όσα μου έλεγε. Ένιωθα και φερόμουν σαν να ήμουν νεκρή. Κανείς δεν με ήθελε. Μόνο ένας πελάτης μπήκε στο δωμάτιο και αυτός μόλις με είδε, έφυγε. Το ίδιο έγινε και τις επόμενες μέρες. Εξακολούθησαν να με πηγαίνουν σε διάφορα "μαγαζιά", αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα μαζί μου έτσι όπως ήμουν.

Ένα βράδυ, ο άντρας με γύρισε σπίτι και μου είπε ότι σε μία ώρα θα πηγαίναμε σε άλλο "σπίτι". Είχα δύο μέρες να κοιμηθώ. Έκανα γρήγορα ένα ντους και με πήρε για λίγο ο ύπνος στον καναπέ. Η άλλη κοπέλα που έμενε μαζί μας δεν ήθελε να ξαναβγεί. Αυτός την τράβηξε από τα μαλλιά και την έσυρε στο μπάνιο με το ζόρι για να ετοιμαστεί. Άκουσα μία δυνατή κραυγή και μετά ησυχία. Η πόρτα δεν ήταν τελείως κλειστή. Μπόρεσα να διακρίνω μόνο ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ και κάτω στο πάτωμα το πιο πολύ αίμα που έχω δει στη ζωή. Δεν την είδα ποτέ να βγαίνει από την τουαλέτα. Μύρισα μόνο μια άσχημη μυρωδιά που δεν κατάλαβα τι ήταν. Αργότερα άκουσα πως αυτοί οι άνθρωποι είναι τόσο σκληροί, που πολλές φορές χρησιμοποιούν οξύ για να εξαφανίσουν τα ανθρώπινα υπολείμματα. Εκείνη τη στιγμή τρόμαξα πολύ και είπα στον εαυτό μου ότι αν ήθελα να ζήσω, έπρεπε να κάνω όσα μου ζητούσαν».

Το sex trafficking είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, διότι ένα κομμάτι της κοινωνίας το χρησιμοποιεί για ευχαρίστησή του, με αμοραλισμό και βαναυσότητα. Νοικοκυραίοι υπεράνω πάσης υποψίας κάνουν ανέμελοι την επίσκεψή τους στο μπουρδέλο, ακόμα κι αν γνωρίζουν ότι οι πόρνες είναι στην ουσία παγιδευμένα θύματα κυκλωμάτων. Μπροστά στην ευχαρίστηση του πληρωμένου σεξ, η γυναίκα ξεπέφτει σε κάτι που δεν μοιάζει με άνθρωπο. «Mια απλή επίσκεψη στο bourdela.com θα σας πείσει» μας λέει ο κ. Μοσκώφ (σ.σ.: Τα «κορίτσια», συνήθως με ένα μικρό όνομα και χώρα καταγωγής, βαθμολογούνται με αστεράκια στα ratings των χρηστών, ανάλογα με τα κόλπα που ξέρουν). «Πιστεύω ότι υπάρχουν πάρα πολλοί που, ενώ ξέρουν ότι εδώ πέρα κάτι δεν πάει καλά, επιλέγουν και το κάνουν» και συμπληρώνει: «Θυμηθείτε τα παραδείγματα με τις οροθετικές: βλέπεις ένα λείψανο να έρχεται μπροστά σου σε αυτή την κατάσταση, εσύ είσαι οικογενειάρχης, αλλά προχωράς».

Άκουσα μία δυνατή κραυγή και μετά ησυχία. Η πόρτα δεν ήταν τελείως κλειστή. Μπόρεσα να διακρίνω μόνο ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ και κάτω στο πάτωμα το πιο πολύ αίμα που έχω δει στη ζωή μου. Δεν την είδα ποτέ να βγαίνει από την τουαλέτα. Μύρισα μόνο μια άσχημη μυρωδιά που δεν κατάλαβα τι ήταν. Αργότερα άκουσα πως αυτοί οι άνθρωποι είναι τόσο σκληροί, που πολλές φορές χρησιμοποιούν οξύ για να εξαφανίσουν τα ανθρώπινα υπολείμματα.

«Μια μέρα, ανάμεσα στους άντρες που περίμεναν στο σαλόνι του ενός σπιτιού, ήταν και ένας Αιγύπτιος, ο Σ. Με είδε πώς ήμουν και με πήρε στο δωμάτιο. Με ρώτησε τι είχε συμβεί σε όσες γλώσσες ήξερε. Δεν του απάντησα, από φόβο. Μου έδωσε μια κάρτα για κινητό και τον αριθμό του κι έφυγε. Εκείνη τη μέρα "έκανα" τριάντα πελάτες. Γύρισα στο σπίτι και προσπάθησα να χαμογελάσω για να τους δείξω ότι έχω αρχίσει να συνεργάζομαι. Ο άντρας μού είπε: "Πήγες καλά σήμερα". Κάποια στιγμή, σ' ένα από τα μαγαζιά όπου με πήγαν, έτυχε η τσατσά να είναι από τη Ρωσία, κι εγώ ξέρω ρώσικα. Της είπα την ιστορία μου και αυτή δέχτηκε να με βοηθήσει. Πήρε τηλέφωνο τον Σ., τον Αιγύπτιο, του είπε πού ήμουν και αυτός ήρθε, της έδωσε 100 ευρώ και με πήρε μαζί του. Με πήγε σ' ένα σπίτι όπου ζούσαν πολλοί παράνομοι μετανάστες από την πατρίδα του. Δεν με ακούμπησε κανείς. Έμεινα όλο το βράδυ και το επόμενο πρωί πήγαμε στο αεροδρόμιο. Εκεί μας εντόπισε η Αστυνομία και μας ζήτησε τις ταυτότητές μας. Η δική μου ήταν πλαστή κι έτσι με κράτησαν. Την επόμενη μέρα ήρθε ο Σ., μου έφερε κάρτες, λεφτά, πετσέτες, σαμπουάν. Στο αεροδρόμιο έκατσα μία εβδομάδα και μετά με έφεραν στην Αθήνα, στο δικαστήριο. Με ρώτησαν τι έγινε μέσω ενός διερμηνέα που δεν ήξερε ρουμάνικα. Μετά με έστειλαν στις φυλακές του Ελαιώνα. Στην αρχή με έβαλαν μόνη μου, σ' ένα υπόγειο. Κυκλοφορούσα παντού με χειροπέδες, ακόμη και όταν έκανα μπάνιο, λες και ήμουν δολοφόνος. Όταν με έβαλαν στα κελιά μαζί με τις άλλες κρατούμενες, άρχισα να τις ρωτάω γιατί ήταν μέσα. Η μία μου έλεγε γιατί σκότωσε τον άντρα της, η άλλη για ναρκωτικά. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί με έβαλαν μαζί τους. Στον Ελαιώνα έκατσα 20 μέρες κι έπειτα με έφεραν στη Θήβα, όπου έκατσα άλλον ένα μήνα. Μετά στο Αλλοδαπών στην Αθήνα, ύστερα στις φυλακές Κορυδαλλού για είκοσι μέρες και μετά ξανά στο Αλλοδαπών. Εκεί συνάντησα μια Γεωργιανή που μας είχαν συλλάβει μαζί στο αεροδρόμιο. Με ρώτησε πού ήμουν τόσους μήνες. Της διηγήθηκα την ιστορία μου κι εκείνη ενημέρωσε τους αστυνομικούς. Αυτοί ήρθαν, ξανάρθαν, μου ζήτησαν πολλές φορές να τους τα ξαναπώ και στο τέλος πήγαμε στη ΓΑΔΑ, όπου αναγνωρίστηκα ως θύμα trafficking και με άφησαν ελεύθερη. Έξι μήνες κράτησε όλο αυτό. Έξι μήνες, από φυλακή σε φυλακή. Όταν βγήκα έξω, ήμουν σαν νεκρή. Ο Σ. μου νοίκιασε ένα σπίτι στην Κυψέλη. Έμεινα εκεί επτά μήνες. Τους πρώτους πέντε δεν έβγαινα από το σπίτι. Έτρωγα, κοιμόμουν και απλώς κοιτούσα το ταβάνι. Ο Σ. επέμενε να με βγάζει με το ζόρι έξω, για βόλτα, με τους φίλους του και την οικογένειά του. Γνώρισα τη γυναίκα του. Της είπα ότι ο άντρας της δεν μου έκανε ποτέ τίποτα. Μου ζήτησαν να βαφτίσω το δεύτερο παιδί τους. Αν δεν ήταν κι αυτοί, θα τα είχα περάσει όλα μόνη μου. Λίγους μήνες μετά πήγα και βρήκα δουλειά. Ήταν πολύ δύσκολο όλο αυτό. Φοβόμουν να περπατήσω στον δρόμο, ένιωθα ότι κάποιος βρισκόταν συνεχώς πίσω μου. Προσπάθησα πολύ. Ακόμη προσπαθώ».

Παύει να μιλά, απότομα. Όπως και να 'χει, ο εφιάλτης έχει λήξει. Τουλάχιστον γι' αυτήν. Την ρωτάμε αν έχει πρόβλημα να τη φωτογραφίσουμε με την πλάτη γυρισμένη. Δέχεται, σχεδόν πρόσχαρα. Παίρνει κοριτσίστικες πόζες. Μας δείχνει στο κινητό της φωτογραφίες και αστείες selfies. Ένα κορίτσι σαν όλα τα άλλα. Όταν βγαίνουμε ξανά στην Εθνική, έχει νυχτώσει πια για τα καλά. Κοιτάζουμε αμίλητοι έξω απ' το τζάμι τα φωτάκια στα εσωστρεφή χωριά και τις μικρές πόλεις − τι μυστικές ζωές που κρύβουν! Το sex trafficking δεν είναι ένα φαινόμενο που εξαντλείται στις γραμμές ενός δημοσιογραφικού ρεπορτάζ. Eίναι κάτι πιο βαθύ, πιο παλιό. Τόσο παλιό, όσο και οι ρίζες της ίδιας της κοινωνίας. Θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τους συνανθρώπους τους σαν εμπορεύματα με κόστος και αγοραστική αξία. Οι προσπάθειες της Αστυνομίας, των κρατικών δομών και των ΜΚΟ είναι αξιοθαύμαστες, σχεδόν ηρωικές, αλλά ταυτόχρονα μοιάζουν και κάπως μάταιες. Η καταστολή του sex trafficking θυμίζει περισσότερο τη φροντίδα μιας σοβαρής μόλυνσης με παυσίπονα και προσευχές. Υπάρχει λύση; Η πρόληψη, η καταπολέμησή του μέσω της παιδείας, μοιάζει αυτή τη στιγμή η πιο ενδεδειγμένη. Όμως μόνο αν πάψει η ζήτηση, θα πάψει και η προσφορά. Το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου δεν είναι της πόρνης, είναι του πελάτη της.

Πίσω στην Αθήνα

Πριν από έναν μήνα περίπου λάβαμε ένα e-mail από το Γαλλικό Ινστιτούτο που μας προσκαλούσε σε μια ημερίδα με θέμα την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση (sex trafficking) και την προστασία των θυμάτων. Αιρετοί, αξιωματούχοι και εμπειρογνώμονες που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση του φαινομένου αντάλλαξαν σκέψεις και πρακτικές σε διάφορα πάνελ και συζητήσεις, ενώ το πρόγραμμα της ημέρας ολοκληρώθηκε με ένα δραματοποιημένο θεατρικό ντοκιμαντέρ από την ομάδα Όνειρο, αποτελούμενο από αληθινά περιστατικά θυμάτων sex trafficking.«Είναι κάτι πάρα πολύ βαρύ όλο αυτό» μας λέει η κοινωνική ανθρωπολόγος Μαρία Καραμητσοπούλου που είχε την ιδέα για το συγκεκριμένο θεατρικό κι έχει κάνει την ανθρωπολογική έρευνα για να συγκεντρώσει τις ιστορίες που αφηγείται. «Όσο μπαίνω πιο μέσα και ανακαλύπτω πράγματα, τόσο πιο πολύ σοκάρομαι. Η βασική αίτια του sex trafficking είναι, φυσικά, η φτώχεια. Πλήττονται οι πιο ευάλωτες ομάδες, που είναι τα παιδιά και οι γυναίκες. Η μετανάστευση, βέβαια, εντείνει το πρόβλημα. Όσα μέτρα καταστολής κι αν παρθούν −περίφραξη συνόρων, κυνήγι, ποινικοποίηση των μεσαζόντων, διαπόμπευση των οροθετικών ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο−, απλώς θα αποφέρουν περισσότερα χρήματα στην παραοικονομία. Μιλάμε για μια ολόκληρη επιχείρηση, τη δεύτερη πιο επικερδή παγκοσμίως μετά τα ναρκωτικά, με 32 δισ. τζίρο τον χρόνο. Ας πάρουμε παραδείγματα από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. "Ζητείται χορεύτρια σε μπαρ ή σερβιτόρα". Έτσι τις καλούν στη Δύση. Υπάρχουν επίσης γραφεία μόντελινγκ χολιγουντιανών προδιαγραφών που τις ψαρεύουν, καθώς και άνθρωποι του κυκλώματος που εμφανίζονται ως εν δυνάμει εραστές, τις παντρεύονται και κάνουν παιδιά. Η συνέχεια, λίγο έως πολύ γνωστή: "Έλα στην Ευρώπη, στον παράδεισο". Στο αεροδρόμιο τους παίρνουν τα χαρτιά, τις κλείνουν σε υπόγεια, έπεται το στάδιο κατά το οποίο τους σπάνε το ηθικό με βασανιστήρια, βιασμούς, χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ. Κι έπειτα ακολουθεί η διοχέτευση σε διάφορες μικροεπιχειρήσεις, στούντιο, μασάζ. Αυτήν τη στιγμή η Γερμανία, στην οποία η πορνεία έχει αποποινικοποιηθεί, θεωρείται η πρωτεύουσα του trafficking. Υπάρχουν πορνεία που θυμίζουν μεγάλα, πολυτελή σούπερ-μάρκετ, όπως το Paradise Island, που περιλαμβάνουν σπα, ακόμα και θέατρο».
Της ζητάμε να μας περιγράψει ένα περιστατικό που συνάντησε στην έρευνά της και τη συγκλόνισε: «Μια μάνα στην Τσεχία δέχεται ένα τηλεφώνημα από την Αστυνομία της Μαδρίτης ότι βρήκαν την ανήλικη δεκαεξάχρονη κόρη της και την καλούν να πάει να την πάρει. Βρίσκει το παιδί της σε κατάσταση σοκ – δεν μιλάει. Την πηγαίνει σε ψυχιατρική κλινική αποθεραπείας για θύματα κακοποίησης. Κάποια στιγμή το κοριτσάκι, με συνοδεία γιατρού, πηγαίνει σε ένα πάρκο και βλέπει δύο λυκόσκυλα. Αρχίζει να ουρλιάζει "όχι, σας παρακαλώ". Έπειτα η μάνα ψάχνει και μαθαίνει από έναν ιερέα που εξομολογεί έναν "πελάτη" ότι αυτά τα κορίτσια τα είχαν σε μια βίλα και όσα αρνιούνταν να πηγαίνουν με άνδρες, τα βίαζαν τα σκυλιά».

Κάποια στιγμή το κοριτσάκι, με συνοδεία γιατρού, πηγαίνει σε ένα πάρκο και βλέπει δύο λυκόσκυλα. Αρχίζει να ουρλιάζει "όχι, σας παρακαλώ". Έπειτα η μάνα ψάχνει και μαθαίνει από έναν ιερέα που εξομολογεί έναν "πελάτη" ότι αυτά τα κορίτσια τα είχαν σε μια βίλα και όσα αρνιούνταν να πηγαίνουν με άνδρες, τα βίαζαν τα σκυλιά

SEX TRAFFICKING ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Εμπνευστής της ημερίδας που διοργανώθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο ήταν ο κ. Ηρακλής Μοσκώφ. Βρήκαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του για το sex trafficking στην Ελλάδα, τα στερεότυπα και την ανάγκη να καταπολεμηθεί το φαινόμενο στη ρίζα του μέσω της εκπαίδευσης. Ιδού τι μας είπε για τα βασικά ζητήματα του θέματος:

Για το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο
«Σε νομοθετικό επίπεδο, το πλαίσιο είναι πλήρες. Προέκυψαν δύο νόμοι τον τελευταίο χρόνο. Ο ένας είναι μεταφορά ευρωπαϊκής οδηγίας, ο άλλος είναι σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, που μαζί με τους προϋπάρχοντες νόμους, δημιουργούν ένα πλαίσιο πολύ θωρακισμένο, που απαντάει σε όλες τις ανάγκες. Τόσο σε ό,τι αφορά την προστασία των θυμάτων και τη δίωξη των διακινητών, όσο και θέματα πρόληψης, που είναι και το δικό μας δυνατό σημείο».

Η δουλειά του Εθνικού Εισηγητή

«Μία από τις βασικές μας προκλήσεις είναι να χτυπήσουμε εκεί όπου γεννιέται η ζήτηση για το trafficking. Θα μπορούσε να το δει κάποιος μόνο κατασταλτικά: πως χρειαζόμαστε περισσότερους εισαγγελείς, δικαστές και αστυνομικούς. Δεν είναι τόσο απλό. Το trafficking αγγίζει όλη την κοινωνία σε θέματα πρόληψης, προστασίας, καταστολής και εταιρικότητας. Δημιουργεί την ανάγκη να σκεφτούμε, να επινοήσουμε νέους τρόπους εργασίας που θα στηρίζονται στη συνεργασία όλων, Διωκτικών Αρχών, ΜΚΟ, φορέων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η δίωξη και η τιμωρία του εγκλήματος περνάει από την προστασία του θύματος».

Καταπολέμηση του sex trafficking μέσω της εκπαίδευσης

«Μπορεί να μοιάζει οραματική ή και ουτοπική η προσπάθεια να χτυπήσουμε τη ζήτηση του sex trafficking στη ρίζα του, εκεί όπου γεννιέται, αλλά η ουτοπία από πού περνάει; Από τη συνείδηση, από την παιδεία. Άρα, εμείς πρέπει να μπούμε μέσα στα σχολεία. Ήδη το κάνουν αυτό οργανώσεις με τις οποίες συνεργαζόμαστε, αλλά θέλουμε να το κάνουμε πιο συστηματικά, πιο "κεντρικά" και με την επίσημη στήριξη του υπουργείου Παιδείας, την οποία έχουν αποσπάσει, βέβαια, κάποιες συγκεκριμένες ΜΚΟ, όπως το Χαμόγελο του Παιδιού ή η Α21. Αυτοί μπαίνουν στα σχολεία, αλλά μπαίνουν με έναν αποσπασματικό τρόπο. Εμείς θέλουμε να βάλουμε εγχειρίδια γύρω από αυτό το θέμα στο λεγόμενο Κοινωνικό Σχολείο −που είναι μια καινούργια πρωτοβουλία που έχουμε αναλάβει− και θέλουμε να το κάνουμε μέσω της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης και μέσω τoυ μαθήματος ή των παρεμβάσεων που θα γίνουν στο επίπεδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και που στοχεύουν στην πάταξη της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας. Μέσα στο πλαίσιο "σεβασμός στον συνάνθρωπο"».

Ποινικοποίηση και αποποινικοποίηση της πορνείας στην Ευρώπη
«Στην Ευρώπη υπάρχουν δύο μοντέλα. Το πρώτο είναι το σκανδιναβικό, το οποίο ουσιαστικά απαγορεύει την κατανάλωση. Δεν μπορεί να σου απαγορέψει να βγεις στον δρόμο και να εκδίδεσαι, αλλά απαγορεύει σε κάποιον να έρθει να αγοράσει, με την έννοια ότι είναι και ανθρώπινο δικαίωμα αυτό, υποτίθεται − άλλη μια μεγάλη αντίφαση. Το δεύτερο είναι το γερμανο-ολλανδικό, που τρέφει sexworkers. Το καλοδεχόμαστε, απλώς πρέπει να το εξορθολογήσουμε. Παρέχει κοινωνική ασφάλιση, δικαιώματα, αλλά στην ουσία κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Γιατί είναι μια ιστορία που συμβαίνει επί της ουσίας underground, οπότε υπάρχει πολλή μαύρη εργασία με τεράστια τα κέρδη. Το 1-2% του ΑΕΠ της Ολλανδίας προέρχεται από αυτό. Η δε Γερμανία έχει δημιουργήσει επίσημα πολυκαταστήματα πορνείας».

Το οργανωμένο έγκλημα του sex trafficking αλλάζει
«Από τα επίσημα στοιχεία που έχουμε, το φαινόμενο του sex trafficking παραμένει σταθερό σε αριθμούς. Αλλάζει το ίδιο το οργανωμένο έγκλημα. Γίνεται αυτό που λέμε "χαμογελαστό". Φεύγουμε σιγά-σιγά από τη βάρβαρη κακοποίηση και πάμε στη φάση όπου το οργανωμένο έγκλημα προσπαθεί να είναι ένα βήμα μπροστά από εμάς, κάνοντας κάποιες παραχωρήσεις. Δίνοντας ένα ρεπό, κάποια ευρώ, μια προοπτική απελευθέρωσης. Ο στόχος ο δικός μας είναι να μπορέσουμε να κάνουμε πιο πειστικό το σύστημα αρωγής και για τα θύματα και για όσους έρχονται σε επαφή μαζί τους. Είναι πολύ πιο δύσκολο αυτήν τη στιγμή να καταγγελθεί κάτι και να στοιχειοθετηθεί ποινικά αυτή η διαδικασία. Από την άλλη, όμως, ανεβαίνει συνεχώς το εργασιακό trafficking. Εκεί ανοίγει ένα καινούργιο πεδίο».

Διαδίκτυο και sex trafficking
«Σαφέστατα και είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί προληπτικά το φαινόμενο του sex trafficking εξαιτίας όλου αυτού του ελεύθερου πορνογραφικού υλικού που διακινείται στο Διαδίκτυο. Αν μπείτε τώρα π.χ. στο bourdella.com θα καταλάβετε για τι μιλάμε. Δεν σας κρύβω ότι μας απασχολεί, αλλά μια αντίστοιχη κουβέντα πρέπει να γίνει και για τα οφέλη. Από τη μία στηλιτεύουμε το Διαδίκτυο σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια μιας γκλάμουρ και ροζ κατάστασης γύρω από την πορνεία ή και τη στρατολόγηση θυμάτων, αφού οι traffickers το χρησιμοποιούν για να κάνουν chat, να δελεάσουν, να προσφέρουν virtual δουλειές που δεν υπάρχουν, από την άλλη, όμως, είναι και ένα τεράστιο μέσο για όλους εμάς. Υπάρχουν χώρες ή και πρωτοβουλίες που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και τα πορνο-sites για να κάνουν παρεμβάσεις. Προφανώς, εμείς δεν θέλουμε να εμποδίσουμε ή να περάσουμε κάποιο μήνυμα κατά της πορνογραφίας, αλλά σίγουρα εκεί δημιουργούνται και αντιλήψεις σχετικά με το γεγονός ότι η γυναικεία επιθυμία, το γυναικείο σώμα είναι μια παρεχόμενη υπηρεσία».

Υπάρχουν και Ελληνίδες στο sex trafficking

H Νίκη Ρουμπάνη από τη ΜΚΟ Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης μοιράζεται στοιχεία της πολύχρονης έρευνάς της

Η κ. Νίκη Ρουμπάνη από τη ΜΚΟ Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης ασχολείται με το φαινόμενο του sex trafficking από τη δεκαετία του '80, όταν ακόμα ο όρος sex trafficking δεν ήταν σαφώς καθορισμένος και μιλούσαμε γενικά για περιπτώσεις σωματεμπορίας. Μας οριοθετεί τα τέσσερα σημαντικότερα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα:

Η δυσκολία στην αναγνώριση ενός θύματος και η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στις ειδικευμένες διωκτικές αρχές: Μια κοπέλα που έχει πέσει θύμα sex trafficking μπορεί να καταφέρει να φτάσει μόνη της στις Αρχές και να καταγγείλει τους εμπόρους της και στο τέλος το κύκλωμα σωματεμπορίας μπορεί να εξαρθρωθεί από την Αστυνομία. Ωστόσο, οι περιπτώσεις που καταφέρνουν να καταθέσουν στις Αρχές και ν' αναγνωριστούν ως επίσημα θύματα sex trafficking είναι ελάχιστες, ενώ τα κέντρα της Αστυνομίας που εξειδικεύονται σε αυτό το κομμάτι του εγκλήματος έχουν αποδεκατιστεί και στα περισσότερα έχουν φορτωθεί κι άλλες αρμοδιότητες, όπως το Τμήμα Ηθών. Τα νούμερα είναι ενδεικτικά: Βέλγιο και Ελλάδα έχουν πάνω-κάτω τον ίδιο πληθυσμό, περίπου 11 εκατομμύρια κατοίκους. Από τους 40.000 αστυνομικούς του Βελγίου, με το trafficking ασχολούνται περίπου 500, ενώ στην Ελλάδα μόλις μερικές δεκάδες, και το Βέλγιο είναι μια χώρα που ουδεμία σχέση έχει με εμάς, αφού δεν πρόκειται για "πέρασμα" μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

Πρωτοδίκως καταδικάζεται ο έμπορος και στη συνέχεια, στα χρόνια που μεσολαβούν μέχρι την έφεση, ξεκινά μια διαδικασία με απειλές για τη ζωή του θύματος και της οικογένειάς του ή με δωροδοκίες, κι έτσι τελικά το θύμα αποσύρει την αρχική του κατάθεση και ο έμπορος αθωώνεται

Δεν υπάρχουν ξενώνες και δομές ειδικευμένες για την υποδοχή των θυμάτων: Ένας ειδικευμένος ξενώνας πρέπει να παρέχει την κατάλληλη περίθαλψη και ψυχολογική στήριξη στα θύματα, για όσο χρειάζεται. Κάποια από αυτά μπορεί να έχουν κενά μνήμης, να αδυνατούν να ανακαλέσουν επακριβώς τα γεγονότα, πράγμα που δυσκολεύει την ανακριτική διαδικασία − κάτι σαν το μετατραυματικό στρες που βιώνουν οι στρατιώτες όταν γυρνούν από τον πόλεμο. Επίσης, δεν υπάρχει χρηματοδότηση για δικηγόρους υπεράσπισης των θυμάτων που να εξειδικεύονται στο trafficking. Πολλές φορές η πολιτική αγωγή που δικαιούται από τον νόμο το θύμα δεν είναι εξειδικευμένη, την αναλαμβάνουν δικηγόροι που δεν μπορούν να τα βάλουν με τους μεγαλοδικηγόρους που υπερασπίζονται τους εμπόρους.

 Η κατάθεση ενός θύματος μπορεί να αποσυρθεί: Συχνά με εκβιασμούς και δωροδοκίες τα θύματα αποσύρουν τις καταθέσεις ή δεν τις συνεχίζουν. Δεν προβλέπεται ο όρος να μην μπορεί να αποσυρθεί η κατάθεση του θύματος εκ των υστέρων. Δηλαδή, πρωτοδίκως καταδικάζεται ο έμπορος και στη συνέχεια, στα χρόνια που μεσολαβούν μέχρι την έφεση, ξεκινά μια διαδικασία με απειλές για τη ζωή του θύματος και της οικογένειάς του ή με δωροδοκίες, κι έτσι τελικά το θύμα αποσύρει την αρχική του κατάθεση και ο έμπορος αθωώνεται. Επίσης, πολλά από τα θύματα αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την άδεια παραμονής τους στην Ελλάδα όσο καιρό διαρκούν οι διαδικασίες έφεσης. Προτείνουμε να επισπεύδονται όσο γίνεται οι διαδικασίες αυτές και τα θύματα να λαμβάνουν προστασία από τις Αρχές όσο καιρό διαρκούν, καθώς η στήριξη που τους παρέχεται είναι ελάχιστη. Προτείνουμε, επίσης, τη μαγνητοσκόπηση της αρχικής κατάθεσης για να μην μπορεί στη συνέχεια να αποσυρθεί.

Το ζήτημα έχει πάρει πλέον διαστάσεις κοινωνικής απειλής: Το οργανωμένο έγκλημα και όσοι το εξασκούν τώρα ξεπλένουν χρήματα επενδύοντας. Πιθανά ετοιμάζονται να πάρουν στην κατοχή τους μεγάλες εκτάσεις γης και ακίνητα που προέρχονται από απαλλοτριώσεις μέσω των τραπεζών. Όταν ανοίξει η αγορά των ακινήτων ξανά, η εδραίωση του οργανωμένου εγκλήματος θα είναι παντού. Το εμπόριο γυναικών ανοίγει τον δρόμο για περισσότερη εγκληματικότητα. Υπάρχουν ήδη θύματα που είναι Ελληνίδες: νέες ή φοιτήτριες που βρίσκονται μακριά από την πόλη καταγωγής τους για σπουδές. Έχουμε εκβιασμό ατόμων και μέσω Διαδικτύου καθώς και άλλες σχετικές περιπτώσεις εκμετάλλευσης ατόμων που λόγω φτώχειας και απειρίας είναι ευάλωτα.