Οι εικόνες ντροπής και αισχύνης από τα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα προσφύγων και μεταναστών στη Λιβύη γράψανε μια από τις πιο μαύρες σελίδες της χρονιάς που πέρασε. Κανονική «προσβολή στη συνείδηση της ανθρωπότητας», όπως τη χαρακτήρισε ο επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Διερευνώντας την πιθανότητα να υπάρχει στην Αθήνα κάποιος άνθρωπος που να έχει ζήσει ο ίδιος ή να υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας μιας τέτοιας εμπειρίας – πράγμα δύσκολο με δεδομένο ότι το προσφυγικό/μεταναστευτικό ρεύμα από εκεί κατευθύνεται κατά κανόνα προς Ιταλία μεριά – συνάντησα τον 29χρονο Αχμέντ Φαρίς.
Αιγύπτιος την καταγωγή με σπουδές τεχνικού αεροσκαφών, έχει φιλελεύθερες πεποιθήσεις και έντονη δικαιωματική δράση.
Είχε παλιότερα εργαστεί εθελοντικά για τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα στη Γάζα, ενώ συμμετείχε ενεργά στη μεγάλη εξέγερση του '11 «που τόσες ελπίδες έδωσε στα πιο προοδευτικά κομμάτια του πληθυσμού και ειδικά στη νεολαία προτού τελικά προδοθεί από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους αρχικά κι από τον στρατό στη συνέχεια εξαιτίας έλλειψης πολιτικής εμπειρίας, συνοχής, οργανωτικών δομών και βασικά εκπαίδευσης γιατί αυτή παράγει κριτική σκέψη και πολιτισμό», καθώς λέει.
Ποιοι αγοράζουν σκλάβους; «Πλούσιοι Άραβες που τους χρησιμοποιούν σαν άμισθους εργάτες σε φυτείες στη Λιβύη ή αλλού... Άλλους πάλι τους στρατολογούν υποχρεωτικά για να πολεμήσουν για τους Σαούντ στον εμφύλιο της Υεμένης. Ήταν η «λύση» απέναντι στις κυρώσεις για χρησιμοποίηση μισθοφόρων, οι άνθρωποι βλέπεις αυτοί δεν έχουν κανένα πιστοποιητικό ούτε καταγράφονται πουθενά, είναι τυπικά ανύπαρκτοι».
Εδώ κι ενάμιση περίπου χρόνο βρίσκεται στην Ελλάδα και συνεργάζεται με την ΜΚΟ Generation 2.0. Ευαισθητοποιημένος και προσωπικά στο θέμα της εμπορίας ανθρώπων έπιασε να συγκεντρώνει σχετικές μαρτυρίες και στοιχεία.
Δεν κατονομάζει για ευνόητους λόγους τις πηγές του, θέλει όμως να επικοινωνήσει όσα έμαθε γιατί «όλος κόσμος πρέπει να αντιληφθεί τι γίνεται εκεί και να το σταματήσει» - έχει μάλιστα αρθρογραφήσει σχετικά στην ιστοσελίδα της G2 για ένα θέμα που ύστερα κι από τις σοκαριστικές εικόνες και ρεπορτάζ που πρόβαλαν μεγάλα διεθνή ΜΜΕ όπως το CNN ανάγκασε τον ΟΗΕ αλλά και την (εν μέρει συνυπεύθυνη με τις πολιτικές της) ΕΕ να αναλάβουν πρωτοβουλίες - ήδη ξεκίνησαν επιτόπιες αποστολές με παράλληλη άσκηση πίεσης στις λιβυκές αρχές να συνεργαστούν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση των κοινωνικών δικτύων, ειδικά του fb για την παραπλάνηση των υποψήφιων θυμάτων.
Η Λιβύη, χώρα διαιρεμένη δίχως ισχυρή κεντρική κυβέρνηση μετά την πτώση του Καντάφι έχει μετατραπεί έκτοτε σε διαμετακομιστικό σταθμό για πρόσφυγες και μετανάστες από όλη την Αφρική.
Την κατάσταση ανομίας που επικρατεί ήταν γνωστό ότι εκμεταλλεύονταν κυκλώματα διακίνησης ανθρώπων (human trafficking), σταδιακά όμως αναπτύχθηκε μια άλλη επικερδέστερη και πιο αποτρόπαια μπίζνα που ανταγωνίζεται ευθέως την πρώτη, η εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη χρήση τους σαν σκλάβους (υποχρεωτική απλήρωτη εργασία, συνθήκες φυλακής κ.λπ).
«Ο αριθμός των θυμάτων είναι άγνωστος, σίγουρα όμως πρόκειται για πολλές δεκάδες χιλιάδες. Η «ζήτηση» εδώ αφορά άντρες σε νεαρή έως παραγωγική ηλικία, δεν πουλάνε παιδιά, γυναίκες ή ηλικιωμένους, επειδή όμως συχνά ομάδες ανθρωποεμπόρων επιτίθενται σε διακινητές για να υφαρπάξουν το «προϊόν», έχουμε μαρτυρίες και για τέτοιες πληθυσμιακές κατηγορίες πλέον στα στρατόπεδα», μου λέει ο Αχμέντ.
Οι τιμές κυμαίνονται από 400-1200 Ευρώ το κεφάλι. Όλοι στη Λιβύη ξέρουν τι γίνεται, συμπληρώνει, όμως η σιωπή είναι νόμος.
Η «ζήτηση» αφορά άντρες σε νεαρή έως παραγωγική ηλικία, δεν πουλάνε παιδιά, γυναίκες ή ηλικιωμένους. Οι τιμές κυμαίνονται από 400-1.200 ευρώ το κεφάλι. Όλοι στη Λιβύη ξέρουν τι γίνεται, όμως η σιωπή είναι νόμος.
Ποιοι τους «αγοράζουν» ; «Πλούσιοι Άραβες που τους χρησιμοποιούν σαν άμισθους εργάτες σε φυτείες στη Λιβύη ή αλλού... άλλους πάλι τους στρατολογούν υποχρεωτικά για να πολεμήσουν για τους Σαούντ στον εμφύλιο της Υεμένης – ήταν η «λύση» απέναντι στις κυρώσεις για χρησιμοποίηση μισθοφόρων, οι άνθρωποι βλέπεις αυτοί δεν έχουν κανένα πιστοποιητικό ούτε καταγράφονται πουθενά, είναι τυπικά ανύπαρκτοι», λέει ο συνομιλητής μου.
Δυο ισχυρές οικογένειες της Λιβύης είναι που ελέγχουν βασικά το εμπόριο ανθρώπων, όμως το μαφιόζικο αυτό κύκλωμα έχει «πλοκάμια» σε όλη τη διαδρομή από την αφρικανική ενδοχώρα μέχρι τη Μεσόγειο με την αδιαφορία ή την αγαστή συνεργασία πολλών κατά τόπους αρχών.
Είναι καλά οργανωμένο, διαθέτει πλήθος τέτοια «στρατόπεδα» σε άγνωστες τοποθεσίες, προσωπικό, επαφές, οχήματα, μέχρι χάκερς που κλέβουν δεδομένα όπως π.χ. φωτογραφίες από τα κατασχεμένα κινητά των θυμάτων, τις επεξεργάζονται σαν να έχουν τραβηχτεί στην Ευρώπη και τις ανεβάσουν ύστερα στα προφίλ τους στα κοινωνικά δίκτυα προσδοκώντας νέα «ψαριά» από τον κύκλο του κατόχου!
Και δεν πρόκειται μόνο για τίποτα κοινά καθάρματα, πολλοί τέτοιοι «έμποροι» είναι μορφωμένοι, νομίζουν κιόλας ότι έτσι βοηθάνε κάποιο κόσμο να βιοποριστεί...
Φαντάσου δε ότι το Κοράνι απαγορεύει ρητά τη δουλεία, μου λέει, δηλώνοντας πρόθυμος ακόμα και να ταξιδέψει στη Λιβύη αν χρειαστεί με κάποια αποστολή ώστε να αναδείξει περισσότερο το ζήτημα αφού γνωρίζει αρκετά καλά πρόσωπα, πράγματα, ακόμα και τις τοπικές διαλέκτους.
Μια μαρτυρία που ξεχωρίζει όπως την κατέγραψε ο Αχμέντ
Ο 21χρονος Π. από το Κονγκό είναι το μεγαλύτερο από τα τέσσερα αδέρφια μια φτωχής οικογένειας. Βλέποντας ότι με τις διάφορες δουλειές του ποδαριού και μην έχοντας καν τελειώσει το σχολείο, δεν υπήρχε μέλλον στη χώρα του ούτε για τον ίδιο ούτε για τους δικούς του.
Η επιθυμία του να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη στην Ευρώπη διατρανώθηκε φέτος το καλοκαίρι σαν είδε στο fb τη φωτογραφία προφίλ του επίσης ξενιτεμένου φίλου του Χ. κάτω από τον Πύργο του Άιφελ. Άρχισε λοιπόν να τον ρωτά πώς τα κατάφερε κι αν θα μπορούσε να τον βοηθήσει να μεταναστεύσει κι αυτός. Ο Χ. ανταποκρίθηκε πρόθυμα δίνοντάς του έναν αριθμό viber.
Η φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής υποσχόταν ότι με 500 Ευρώ θα τον έστελνε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία ή Ελλάδα. Τεράστιο ποσό για τα δεδομένα του νεαρού Κονγκολέζου, όμως η χρεία ακόμα μεγαλύτερη – σε δύο μήνες με τη συνδρομή φίλων και συγγενών κατάφερε να το μαζέψει.
Με μόνα επιπλέον υπάρχοντα μια μικρή βαλίτσα κι ένα κινητό, αποχαιρέτησε τους δικούς του και πήγε στο ραντεβού με τον «μεσάζοντα» το οποίο είχε κλειστεί στην ίδια την πόλη όπου έμενε.
Στο σημείο συνάντησης βρισκόταν ένα μεγάλο φορτηγό με μερικούς ακόμα υποψήφιους μετανάστες μέσα. Οι τύποι που τον υποδέχτηκαν αφού του πήραν τα χρήματα τον ανέβασαν πάνω και το μακρύ ταξίδι από τη ζώνη του Ισημερινού στα μεσογειακά παράλια της Αφρικής ξεκίνησε.
Το φορτηγό έτρεχε σαν δαιμονισμένο σε δρόμους άθλιους και κακοτράχαλους, κάνοντας στάσεις κατά διαστήματα να επιβιβάσει κι άλλο κόσμο – οι επιβάτες είχαν πια υπερβεί τους τριάντα.
Ήταν όλοι άντρες και είχαν όλοι να διηγηθούν την ίδια φεϊσμπουκική ιστορία!
Πολλές ώρες μετά κατάλαβε από το σήμα του κινητού ενός συνεπιβαίνοντα που ακόμα λειτουργούσε ότι βρίσκονταν μάλλον στο Σουδάν. Σταμάτησαν κάποτε και οι συνοδοί αφού χώρισαν σε τρεις μικρότερες ομάδες τους επιβαίνοντες τους έβαλαν σε τρία μικρότερα φορτηγά που περίμεναν εκεί.
«Μας τάισαν κάτι και μας είπαν να παραμείνουν σιωπηλοί σε οποιαδήποτε στάση γινόταν στο εξής. Έγιναν τέσσερις τέτοιες μέσα στο επόμενο διήμερο κατά τις οποίες ένστολοι τσέκαραν το όχημα, μας έβλεπαν μέσα, φαίνονταν να μας καταμετρούσαν και ύστερα ένευαν απλώς καταφατικά στον οδηγό» αφηγείται ο Π.
Κανείς πουθενά δεν τους ζήτησε χαρτιά ούτε τους ρώτησε ποιοι είναι, πού πάνε κ.λπ.
Το τέλος της διαδρομής ήταν ένα στρατόπεδο καταμεσίς της ερήμου σε χώρα σίγουρα αραβική καθώς συμπέρανε, λέει, από τη γλώσσα που μιλούσαν εκεί και που είχε κάποια εξοικείωση από το Κοράνι καθότι μουσουλμάνος (δεν ήξερε ακόμη ότι βρίσκονταν στη Λιβύη).
Υπήρχαν φύλακες που κρατούσαν καλάνσικοφ.
Οι υποδομές, κάτι ετοιμόρροπα προκάτ παραπήγματα όπου στοιβάζονταν κόσμος πολύς – το δικό του «δωμάτιο» μοιράζονταν καμια τριανταριά νοματαίοι σε συνθήκες επιεικώς απαράδεκτες. Από τον τρόπο που τους περιεργάζονταν ο Π. ήταν βέβαιος ότι εκτιμούσαν τα φυσικά τους προσόντα.«Μας στοίχισαν, μας πήραν όλα σχεδόν τα προσωπικά μας αντικείμενα, κινητά κ.λπ. και έδωσαν σε όλους κατ (φυτό με αναβολικές ιδιότητες ενδημικό στο Κέρας της Αφρικής)...
Μείναμε εκεί καμια βδομάδα άπραγοι, τρώγοντας ελάχιστα και μασώντας κατ... ώσπου άρχισαν να έρχονται αυτοκίνητα στα οποία οι συνοδοί επιβίβαζαν επιλεγμένα άτομα προς άγνωστη κατεύθυνση».
Κάποιους τους επέστρεφαν, όμως λόγω διαφορετικής γλώσσας ο Π. δεν καταλάβαινε τι λέγανε μήτε τι ακριβώς συνέβαινε. Άκουγε επίσης για βίαιες συμπεριφορές από πλευράς φυλάκων στους «ανυπάκουους».
Όταν κάποτε ήρθε η σειρά του, τον οδήγησαν σε ένα παραδίπλα κτίριο όπου μαζί με την ομάδα του συνάντησαν μερικούς επιφανείς Άραβες όπως φαινόταν από την παραδοσιακή ενδυμασία τους (σεϊχηδες).
Τότε είδε έκπληκτος και τον Χ., τον φίλο που τον παρέσυρε να κάνει το ταξίδι και που βέβαια δεν βρισκόταν στο Παρίσι αλλά είχε επίσης υποδουλωθεί σε αυτή την εσχατιά της Λιβύης! Δεν τόλμησε να του μιλήσει, δεν τόλμησε καν να φωνάξει: Από τα λίγα αραβικά του συνειδητοποιούσε έντρομος ότι οι συνοδοί τους διαπραγματεύονταν με τους σεϊχηδες αυτούς τιμές αγοράς, εκθειάζοντας ταυτόχρονα τα χαρίσματα των προς πώληση «εμπορευμάτων» που δεν ήταν παρά οι ίδιοι οι παρόντες Αφρικανοί μετανάστες: «Είναι χειροδύναμοι, έξυπνοι, δεν τρώνε ούτε κοιμούνται πολύ», τέτοια.
Παρότι μισοναρκωμένος από το τόσο κατ, αποφάσισε να δράσει άμεσα. Σίγουρα δεν ήταν αυτή η ζωή που ονειρευόταν! Ακολούθησε μεν υπάκουα τον σεϊχη που τον «αγόρασε», όμως 15' περίπου κι ενώ είχαν βγει σε κάποιον κεντρικό αυτοκινητόδρομο άνοιξε ξαφνικά την πόρτα του αμαξιού και πήδηξε έξω εν κινήσει!
Μετά την πρόσκρουση, ο Π. έχασε τις αισθήσεις του ενώ ο «κύριός» του έσπευσε να εξαφανιστεί. Όταν ξύπνησε κάποιοι περαστικοί του έδιναν τις πρώτες βοήθειες - είχε τραυματιστεί στο κεφάλι και στα πόδια, από ευτύχημα δεν έσπασε κάτι.
Τον πήγαν σε κοντινό νοσοκομείο και παρά την κατάστασή του ένιωθε ευτυχής που τουλάχιστον παρέμενε ελεύθερος άνθρωπος. Όταν είδε να τον επισκέπτεται ένας αστυνομικός αναθάρρησε, μόνο που ερχόταν να τον συλλάβει σαν συνεργάτη των ανθρωποεμπόρων!
«Αγνοώντας τις διαμαρτυρίες μου με κλείσανε φυλακή τρεις εβδομάδες... εντέλει με οδήγησαν στα λιβυκά σύνορα όπου με παράτησαν, δίχως καθόλου να ενδιαφερθούν να ειδοποιήσουν τις αρχές της χώρας μου», λέει ο Π. που με τα πολλά κατάφερε να επιστρέψει ασφαλής σπίτι του.
Στους δικούς του το μόνο που είπε ήταν ότι δυστυχώς δεν κατάφερε να φτάσει στην Ευρώπη, όσο για τον φίλο του Χ. που είδε να στο στρατόπεδο, κουβέντα εκεί σε κανέναν. Το κύκλωμα λέει έχει παντού μάτια και αφτιά, από τα λιβυκά παράλια μέχρι τη γενέτειρά του, τον πονάει αλλά φοβάται να δώσει στόχο... όσο για τη μετανάστευση, θα τη σκεφτεί πιο σοβαρά την επόμενη φορά.
Το «αστείο» της υπόθεσης είναι ότι φτάνοντας στο πατρικό του, ένας συνομήλικος γείτονας τον ρώτησε έκπληκτος πώς και γιατί γύρισε από τη Ρώμη.
«Μα δεν πήγα ποτέ εκεί», απάντησε απορημένος ο Π. και τότε ο άλλος – με τον οποίο ήταν επίσης φίλοι στο fb - του έδειξε μια κακομονταρισμένη φωτογραφία του έξω από το Κολοσσαίο!
Την είχαν προφανώς υποκλέψει και μοντάρει από το κατασχεμένο του κινητό οι ανθρωποέμποροι ανεβάζοντάς τη στο χακαρισμένο του προφίλ ώστε να χρησιμεύσει σαν ένα ακόμα δόλωμα... Είπε στο φίλο κάποια χαζή δικαιολογία, ενώ ταυτόχρονα τα έβαλε με τη δική του αφέλεια και ευπιστία.
Είχε πια βεβαιωθεί απόλυτα πόσο εύκολο ήταν για τους δράστες να ξεγελάσουν κάποιον κλέβοντας όχι μόνο τα χρήματα αλλά και την ίδια τη ζωή του και ότι μόνο χάρη στην αποκοτιά του και την αγαθή τύχη γλίτωσε κι ο ίδιος τα χειρότερα.
σχόλια