Το έχω σκεφτεί να πεταχτώ κάνα δυο φορές να χαζέψω με την απόσταση του χρόνου τα διάφορα τοτέμ και φετίχ της εποχής –όλα σχεδόν απολύτως και βασανιστικά οικεία–, αλλά δεν έχω καταφέρει ακόμα να επισκεφτώ αυτήν τη μεγάλη έκθεση για τα ελληνικά '80s. Η αλήθεια είναι ότι κάτι μου βάζει τρικλοποδιά και μ' εμποδίζει να αναμετρηθώ με κάτι που αναπόφευκτα μοιάζει με ψυχαγωγικό μαυσωλείο για όλη την οικογένεια (να θυμούνται οι παλιοί και να απορούν οι νέοι), κάτι ανάμεσα σε αχανές θεματικό πάρκο και τρενάκι του τρόμου που στη διαδρομή πετάγονται ξαφνικά διάφοροι σκελετοί που γνώρισαν μεγάλες δόξες πριν από 30-35 χρόνια, μεταξύ της Αλλαγής και του «βρώμικου '89» (πάντα μ' άρεσε αυτός ο όρος, είχε ένα Κλιντ Ίστγουντ vibe). Το παίρνω προσωπικά το ζήτημα με τα '80s, δεν με απασχολεί τόσο η αποτύπωσή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά πάνω μου. Προέρχομαι σαφώς από κει και από τότε. Υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος μέσα μου που δεν γνώρισε ποτέ κινητό και Ίντερνετ (άντε να το συλλάβουν αυτό οι φρέσκες γενιές, δεν χωνεύεται με τίποτα).
Δεν έχει να κάνει καθόλου με νοσταλγία, απλώς αναγνωρίζει κανείς έναν τόπο καταγωγής πιο σημαντικό από αυτόν που μπορεί να υποδηλώνει το κάθε επίθετο. Μου είναι εντελώς αδύνατο να διανοηθώ ότι θα μπορούσα να έχω περάσει προεφηβεία και εφηβεία (τουτέστιν τα χρόνια μιας ατέλειωτης και αγωνιώδους προσμονής) σε άλλη δεκαετία, όπως μου φαίνεται ασύλληπτο να μην είχα περάσει παιδική ηλικία στα '70s, σε προάστιο με αλάνες, ρέματα και άπλα και μετά σπίτι για φαγητό, σχολική ψιλομελέτη και «Μικρό σπίτι στο λιβάδι» στην τηλεόραση. Φαντάσου, δηλαδή, να ήμουν έφηβος στην πρώιμη Μεταπολίτευση και να έχω μπλέξει με τίποτα ταγάρια και κομματικές νεολαίες ή στα '90s... χμμμ. Τώρα που τα σκέφτομαι, τα '90s πέρασαν και ως μια αγρίως ξεχειλωμένη, παρατεταμένη εφηβεία (ή εφηβική καθήλωση, αν το εξετάσουμε παθολογικά), γι' αυτό όμως μοιάζουν –αν και πολύ πιο fun– πιο θολά και ασήμαντα σε σχέση με τα '80s, απ' όπου νομίζω ότι θυμάμαι τα πάντα.
Ποιος θα διοργάνωνε πανηγυρική έκθεση στα '80s για τα ελληνικά '50s; Ουδείς. Το παρελθόν ήταν τότε ένα άχαρο, γκρίζο και υποφωτισμένο σύμπαν, χωρίς νέον και φλούο αποχρώσεις, και μόνο κάποιος παραλυμένος από τη νοσταλγία θα δήλωνε ότι ήταν καλύτερα «τότε».
Αυτό που έχει μείνει όμως δεν είναι τόσο οι παραστάσεις της εποχής, ούτε η φάση καφετέρια - ντίσκο - φροντιστήριο - βάτες - γκέτες και τα συναφή, αλλά μια μόνιμη εντύπωση, τα βράδια που γυρνούσα στο πατρικό με το τρόλεϊ, ότι υπάρχει μέλλον, μακρύ και αδήλωτο και γεμάτο συναρπαστικές εκπλήξεις και ανατροπές. Δεν ήταν μόνο ότι ήμουν εγώ έφηβος και έβλεπα μπροστά μου επτά ζωές και βάλε, ήταν και η τελευταία φουτουριστική εποχή πριν μηδενίσει το κοντέρ και τα πάρει όλα παραμάζωμα ο μεταμοντέρνος σχετικισμός και ξεκινήσει το γαϊτανάκι με τις πάσης φύσεως αναβιώσεις, ανακυκλώσεις, remake, remodel και reboot. Ποιος θα διοργάνωνε πανηγυρική έκθεση στα '80s για τα ελληνικά '50s; Ουδείς. Το παρελθόν ήταν τότε ένα άχαρο, γκρίζο και υποφωτισμένο σύμπαν, χωρίς νέον και φλούο αποχρώσεις, και μόνο κάποιος παραλυμένος από τη νοσταλγία θα δήλωνε ότι ήταν καλύτερα «τότε». Στα '80s, παρά το μόνιμα ασταθές πολιτικό κλίμα και τους διάφορους πρόωρους τοκετούς που θα γεννούσαν τη διάδοχη κατάσταση της Μεταπολίτευσης, ήταν διάχυτη η εντύπωση μιας πορείας προς την ευημερία και την ανασυγκρότηση, χωρίς να εκκρεμούν λογαριασμοί, παρεξηγήσεις και συλλογικές αυταπάτες.
Θα είχε ίσως πιο πολύ ενδιαφέρον μια αντίστοιχη έκθεση για τα ταμπού και τα τοτέμ των '90s που άπτονται πολύ περισσότερο του τωρινού τέλματος, όχι μόνο ως γενεαλογία της Κρίσης ή ως σημείο απαρχής των δεινών που τραβάμε, και της απόλυτης αδυναμίας μας να συνεννοηθούμε και να βρούμε άκρη τόσο στα εύκολα όσο και στα δύσκολα. Πτωχαλαζόνες ως θριαμβευτές, αναξιοπρεπείς ως losers...
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
