Καλώς ήλθατε στον κόσμο του biohacking. Με την αρχική της έννοια, η περιβόητη «ηλεκτρονική παρείσφρηση» (αλλιώς «πειρατεία» ή απλά «hacking») σχετίζεται με την έρευνα και το σταδιακό σπάσιμο ενός κώδικα και στη συνέχεια, με την επανατοποθέτησή του με νέους, άλλοτε πιο λειτουργικούς και άλλοτε πιο δόλιους τρόπους. Η αυθεντική υποκουλτούρα των χάκερ της δεκαετίας του '60 προήλθε από τους κύκλους της επιστήμης υπολογιστών (ιδιαίτερα της τεχνητής νοημοσύνης) στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.
Από την πρώτη γενιά μιας πρωτοποριακής τεχνολογικής ελίτ μέχρι την τέταρτη γενιά, που αφορά τους σημερινούς, οι χάκερ έχουν σπάσει κάθε είδους κώδικα: τεχνολογικό, πολιτικό, κοινωνικό και ηθικό. Ένα βήμα, πιο δίπλα από αυτούς, στέκονται οι βιοχάκερ, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια απασχολούν όλο και περισσότερο τα μέσα ενημέρωσης, συνδυάζοντας τη νοοτροπία του καινοτόμου και οργανωτικού χάκερ με την επιστημονική έρευνα της βιολογίας.
To κίνημα των grinders, όσο και εάν σήμερα μπορεί να μοιάζει με μια ακόμη παραλλαγή του κινήματος της τροποποίησης του σώματος (body modification), αποτελεί την πιο σκληρή και ερασιτεχνική μέθοδο εργασίας για τον μετανθρωπισμό.
Πρόκειται για άτομα που καταπιάνονται με τον δομικό κώδικα της ζωής και κάτω από την ομπρέλα της DIY-βιολογίας, είτε επεμβαίνουν στο γονιδίωμα και σε πιθανές βελτιώσεις του, είτε χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να σπάσουν τον κώδικα του DNA, να τον τροποποιήσουν και να δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην εξέλιξή του. Το πεδίο του biohacking είναι σε μεγάλο βαθμό ελεύθερο από κανονισμούς. Ίσως, επειδή οι επίσημοι επιστήμονες και ερευνητές των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, αλλά και των εταιρειών, έχουν αποδειχθεί πολύ καλοί στον αυτοπεριορισμό.
Οι βιοχάκερ, όμως, οδηγούν ένα κίνημα το οποίο είναι πεπεισμένο ότι «η βιολογία είναι τεχνολογία» και ότι το DNA είναι μια μορφή λογισμικού το οποίο μπορεί να διαχειριστεί έτσι ώστε να σχεδιάσει νέες βιολογικές διεργασίες και συσκευές. Αυτά τα άτομα, τα οποία σύμφωνα με έρευνες δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 4.000 παγκοσμίως (μοιρασμένα σε 50 πόλεις των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας) έχουν ως στόχο όχι μόνο να βελτιώσουν την σύγχρονη βιολογία, αλλά και να την «εκδημοκρατίσουν».
Ενώ πολλά πρότζεκτ της DIY-βιολογίας περιστρέφονται γύρω από την τροποποίηση της ζωής και της μοριακής και γενετικής μηχανικής, το αυξανόμενο βιοτεχνολογικό κίνημα έχει αγκαλιάσει και μικρότερες υποκουλτούρες. Ο όρος «biohacking» τονίζει τη σύνδεση όλων αυτών με την κουλτούρα και την ηθική των χάκερ και οι «grinders» αποτελούν ένα μέρος όλου αυτού του κινήματος. Είναι άνθρωποι που υιοθετούν την ιδεολογία των χάκερ για να βελτιώσουν το σώμα τους με ηλεκτρονικές ή "κυβερνητικές" συσκευές.
Ο όρος «grinder» προέρχεται από το κόμικ Doktor Sleepless του Warren Ellis όπου [...] «Στα σπλάχνα της φανταστικής πόλης του, εμφανίζεται μια υποκουλτούρα, τα μέλη των οποίων ανοιγούν το σώμα τους με απόλαυση, εμφυτεύοντας μηχανές με φανταστικά ονόματα και πιέζοντας τα προσωπικά τους όρια με κάθε νέο φάρμακο που μπορεί κανείς να φανταστεί και να δημιουργήσει». Η ιστορία του Doktor Sleepless εμφανίστηκε το 2007 και ένα απόσπασμα από το σκηνικό της τόσο ευφάνταστης δυστοπίας του Ellis έδωσε το όνομά του σε ένα πραγματικό φαινόμενο και τους πρωταγωνιστές του.
To κίνημα των grinders, όσο και εάν σήμερα μπορεί να μοιάζει με μια ακόμη παραλλαγή του κινήματος της τροποποίησης του σώματος (body modification), αποτελεί την πιο σκληρή και ερασιτεχνική μέθοδο εργασίας για τον μετανθρωπισμό. Πολλοί από αυτούς εντοπίζονται και στο «biopunk» κίνημα, όπου ο όρος τονίζει τα τεχνολογικά-προοδευτικά, τα πολιτικά και τα καλλιτεχνικά στοιχεία του κινήματος.
Το φθινόπωρο του 2015, σε ένα γκαράζ στην άκρη της ερήμου Μοχάβε, συγκεντρώθηκαν τα μέλη της grinder κοινότητας από όλες τις γωνιές των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί γνώριζαν ο ένας τον άλλον μόνο από τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσαν στον «πίνακα» τους, ένα κάπως ξεπερασμένο online φόρουμ, που αρχειοθετούσε όμως τη γνώση τους σε μια μη αποτελεσματική αταξία. Γι' αυτό, όπως είχε αποφασιστεί, ο πρωταρχικός ρόλος αυτής της συνάντησης ήταν η ανταλλαγή γνώσεων.
Στόχος των συμμετεχόντων ήταν να συμβάλλουν στην επαγγελματική τεχνογνωσία, από την ανάπτυξη λογισμικού και υλισμικού μέχρι τη βιολογία, τη χημεία και την ιατρική. Ανάλογα με τις προτιμήσεις τους, αποκαλούσαν τους εαυτούς τους grinders, bodyhackers, biopunks, ή απλά cyborgs. Ενώ ο όρος «μετανθρωπισμός», που χρησιμοποιείται συχνά σε αυτό το πλαίσιο, υποδηλώνει ένα σύνολο θεωριών που προωθούν την «εξέλιξη» των ανθρώπων μέσω ριζικής τεχνολογικής επέμβασης, αυτό ήταν που πραγματικά επεδίωκαν όλοι από αυτούς, στην πράξη. Όλοι τους συμφώνησαν ότι αμφισβητούν άμεσα τα όρια της ανθρώπινης μορφής, και ότι δέχονται να χρησιμοποιήσουν το σώμα τους σαν πειραματόζωο.
Ο βερολινέζος φωτογράφος Hannes Wiedemann ακολούθησε αυτήν την αμερικανική κοινότητα το 2015 και το 2016. Μιλήσαμε μαζί του για τη φωτογραφική του σειρά με τίτλο «Grinders». Ο μεγάλος μύθος της βελτίωσης, του μέλλοντος και της σύγχρονης καινοτομίας της κοινότητας των πρώτων σύγχρονων cyborgs, απεικονίζεται από το φακό του Wiedemann που παγιδεύει την αισθητική μιας μιασματικής τεχνολογικής διασύνδεσης: μια αντεπίθεση στο κατεστημένο, ενισχυμένη με αυτοσχέδια τσιπάκια, σε βρώμικους εσωτερικούς χώρους, και στολισμένη με σκληρές εικόνες σωματικής βίας.
— Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την κοινότητα των grinders; Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ξεκινήσετε όλη αυτή τη φωτογραφική ενότητα;;
Ψάχνω πάντα για μια νέα οπτική σε «καυτά» θέματα του παρόντος μας. Και όποτε τα ανακαλύπτω θέλω να τα προσεγγίζω με απλά και παραδοσιακά φωτογραφικά μέσα. Στο παρελθόν μελέτησα αρκετά το ανθρώπινο σώμα, αλλά πάντα κάτι με έσπρωχνε να εστιάζω εκεί όπου το σώμα συναντά την τεχνολογία. Έτσι, πριν μερικά χρόνια, έμαθα για την κοινότητα των grinders και αποφάσισα να τους βρω. Ακολούθησα αδιάκοπα τις συζητήσεις και τα πρότζεκτ που σχεδίαζαν διαδικτυακά. Το 2015 πήρα την απόφαση να κάνω μια μεγάλη φωτογραφική σειρά γι' αυτούς, να ερευνήσω ποιοι είναι οι βασικοί άνθρωποι πίσω από αυτήν την κοινότητα και σε ποια μέρη των ΗΠΑ θα μπορούσα να τους βρω. Οπότε έκλεισα ραντεβού και ταξίδεψα σε όλη τη χώρα για να τους συναντήσω. Λίγο πολύ όπως θα έκανε και ένα δημοσιογράφος.
—Και απ' ότι δείχνουν οι φωτογραφίες σας πρέπει να είδατε πολλά. Τι σας έκανε πιο πολύ εντύπωση; Ή ποιες προηγμένες ικανότητες είδατε με τα μάτια σας να δουλεύουν σε άτομα με τεχνολογικά εμφυτεύματα;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν ήταν τόσο σοκαριστικό όσο αρχικά το περίμενα. Ήμουν έτοιμος να δω πολύ γυμνή σάρκα και αίμα, και παρόλο που οι περισσότεροι από όσους συνάντησα δούλευαν σε περιβάλλοντα που κάθε άλλο παρά αποστειρωμένα ήταν, ήξεραν πώς να κρατήσουν ένα πεδίο κλινικά καθαρό και τη συνολική διαδικασία πολύ ασφαλή. Γενικά ήμουν πολύ εντυπωσιασμένος από αυτό που έβλεπα και από το πόσο ατρόμητοι ήταν μερικοί από αυτούς. Και επίσης, πολύ ανοιχτοί στο να δοκιμάσουν να βάλουν στο σώμα τους μια τεχνολογία που δεν έχει καν ελεγθεί.
—Θυμάστε την πιο συγκλονιστική στιγμή που βιώσατε όσο φωτογραφίζατε;
Θυμάμαι ίσως το πιο ενδιαφέρον εμφυτεύσιμο πρότζεκτ που είδα σε πρωτότυπο στάδιο: ήταν μια διαδερμική επαναφορτίσιμη συσκευή που θα βιδωνόταν στο κρανίο ενός ατόμου και θα μεταμόρφωνε τον ήχο σε δονήση. Ο εφευρέτης σχεδίαζε να το δοκιμάσει με μια περίεργη χαρτογράφηση δεδομένων: η συσκευή θα λάμβανε [δεδομένα από κοινωνικά μέσα ενημέρωσης] τα οποία [σαν ήχοι ενός μορς κώδικα] -> [θα βομβάρδιζαν τον εγκέφαλό του με αφηρημένες πληροφορίες από τη συγκεκριμένη ροή δεδομένων] μέχρι να αποκτήσει μια διαισθητική, αλλά βασική αίσθηση, για το τι συμβαίνει στην εν λόγω ροή.
Από όσο γνωρίζω αυτό δεν έχει εμφυτευτεί μέχρι στιγμής εξαιτίας του τεράστιου κινδύνου αλλά και γιατί κανένας δεν ήξερε αν θα λειτουργούσε τεχνικά ούτως ή άλλως. Αλλά αυτό είναι ίσως το πιο περίπλοκο πρότζεκτ από όλα όσα είδα. Μετά, όμως, υπάρχουν επεμβάσεις που έγιναν στ' αλήθεια όπως το CIRCADIA της Grindhouse Wetfare το οποίο έβαλε στο χέρι του ο Tim Cannon, και το Eyeborg του Neil Harbisson, αν και αυτό το τελευταίο προέρχεται από μια τελείως διαφορετική και πιο συγκεκριμένη καλλιτεχνική γωνία.
—Η «ηθική των χάκερ» έχει εξαπλωθεί σε όλα, από την ψηφιακή ζωή έως το σώμα μας; Τώρα, τι πιστεύετε ότι αντιπροσωπεύει αυτή η απόλυτη «βιο-χάκερ ηθική»;
Είναι πολύ δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε την απόλυτη ηθική και επίσης δεν θα ήθελα να λειτουργήσω ως εκπρόσωπος αυτής της κοινότητας. Αυτό που είδα είναι ότι υπάρχουν πολλά κίνητρα πίσω από το bodyhacking και το biohacking, από μια παιχνιδιάρικη περιέργεια μέχρι το ειλικρινές όραμα μιας ηθικής και μετανθρωπικής μορφής ζωής, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο από την μαζική εφαρμογή της τεχνολογίας. Επίσης, θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει μια ισχυρή πίστη στο χειραγωγικό δυναμικό της υπάρχουσας τεχνολογίας.
Εγώ ο ίδιος θα πρότεινα ότι το hacking είναι ένας τρόπος προσέγγισης της τεχνολογίας με δύο ταυτόχρονους τρόπους: παιχνιδιάρικα αλλά και με μια πολύ κριτική στάση, κάτι το όποίο κρύβει κάτι πραγματικά αναρχικό σε όλο αυτό. Ωστόσο, βλέπω αυτή την ορολογία να την οικιοποιούνται άλλα μέσα, να την εκμεταλλεύονται στην οικονομία των startup επιχειρήσεων για παράδειγμα, εκεί όπου το ήθος των χάκερ συνδυάζεται με μια νεοφιλελεύθερη λογική. Όταν οι αναρχικές στρατηγικές των χάκερ προτείνουν θάνατο στο κατεστημένο, όλο αυτό μεταμορφώνεται γρήγορα σε μια επιχειρηματική ιδέα. Σε αυτήν την εποχή ζούμε. Η πιο «παιχνιδιάρικη» απομάκρυνση από τις δομές εξουσίας, όμως, καταλήγει συχνά σε μια απλή επίλυση προβλημάτων. Αυτό είναι κάτι που οι σημερινοί χάκερς πρέπει να το δουν και να το αντιμετωπίσουν.
—Έχετε δίκιο, γιατί το σύστημα τους απορροφά όλους, αργά ή γρήγορα. Όμως, αναρωτιέμαι, εάν όλοι είμαστε συνδεδεμένοι με όλα και με όλους γύρω μας τότε που ορίζουμε τα σύνορα της ιδιωτικής μας ζωής;
Η νέα τεχνολογία, και ειδικά εκείνη που επικοινωνεί με άλλες τεχνολογίες, δημιουργεί πάντα νέες ανησυχίες και ερωτήσεις. Εξετάζοντας την περίπτωση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης κατά την τελευταία δεκαετία, μπορούμε εύκολα να δούμε τρομακτικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ασχολούνται με τις πληροφορίες και τα τεχνουργήματα τους. Όπως τις φωτογραφίες και τα βίντεο που φτιάχνουν. Δεν ξέρουμε, όμως, τι μπορεί να συμβεί όταν συνηθίσουμε να χειριζόμαστε τις προσωπικές πληροφορίες του γονιδιώματός μας, ο καθένας, για παράδειγμα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα υπάρξουν νέοι κανόνες, άνθρωποι που θα τους σπάσουν, και θα αλλάξουν τις συμπεριφορές μας.
—Ναι, αλλά όλο αυτό δεν κρύβει και κινδύνους; Για παράδειγμα, μια ερασιτεχνική μέθοδος, μια μη ιατρική ενσωμάτωση ενός βιο-τσιπ στο σώμα μας. Τι θα γίνει έαν ο οργανισμός απορρίψει αυτή τη νεά τεχνολογία ή μολυνθεί με τρόπους που δεν μπορούμε να προβλέψουμε;
Θα ήθελα να αφήσω αυτό το ερώτημα στους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα και στους μηχανικούς των τσιπ. Εάν υπάρχουν κίνδυνοι και ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των υλικών και τη βιοσυμβατότητα, τότε θα πρέπει να προσεγγίζονται με τρόπους που θα οδηγούν σε συνεχή βελτίωση.
—Πόσο μακριά πιστεύετε ότι μπορεί να φτάσει ένας βιοχάκερ για να δοκιμάσει τα ηθικά ή νομικά ζητήματα γύρω από το έργο του; Ή όλο αυτό είναι ένας δύσκολος τρόπος, στα δύσκολα χρόνια που ζούμε, για να προσελκύσει την προσοχή;
Στις ΗΠΑ, ως γνωστόν, η επιστήμη και η διασκέδαση ενθαρρύνουν και εμπνέουν η μία την άλλη, όλη την ώρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλες αυτές οι προσπάθειες των βιοχάκερς δεν είναι πραγματικές. Ένα από τα μεγάλα και πιο ουσιαστικά θέματα αυτήν τη στιγμή είναι η επεξεργασία γονιδίων. Κάποια άτομα, αλλά και κάποιες εταιρείες έχουν αρχίσει και διανέμουν σετ εργαλείων για DIY CRISPR επεμβάσεις – και φυσικά, βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ. Αλλά το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι εμφανίζονται δημόσια και παρουσιάζουν τα πειράματα που κάνουν στο σώμα τους μαζί με τις ιδέες τους οδηγεί σε μια πολύ σοβαρή συζήτηση σε επιστημονικές και ιατρικές κοινότητες. Και υπάρχει ένας τρομακτικός αντίκτυπος στο πολιτιστικό τομέα.
Info:
Ηannes Wiedemann
σχόλια